I Doç. Dr. Veliye YANLI stanbul Teknik Üniversitesi flletme Fakültesi Hukuk Anabilim Dal Ö retim Üyesi SERMAYE P YASASI HUKUKU ÇERÇEVES NDE HALKA AÇIK ANON M fi RKETLER ve KAMUNUN AYDINLATILMASI
II Yay n No : 1567 Hukuk Dizisi : 697 1. Bas - Mart 2005 - STANBUL ISBN 975-295 - 451-0 Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da - t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Yasaya göre kapakta orijinal parlak hologram bulunmas zorunludur, bulunmayan kitaplar sahtedir. Dizgi Bask -Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
De erli Hocam Prof. Dr. Ünal TEK NALP e III
IV
V Ç NDEK LER KISALTMALAR...XI G R fi...1 I. F NANSAL P YASALAR... 3 A. Para Piyasalar... 3 B. Sermaye Piyasalar... 4 II. SERMAYE P YASASI HUKUKU... 5 III. KONU LE LG L TEMEL KAVRAMLAR... 7 A. hraç... 8 B. Sermaye Piyasas Arac... 9 1. Menkul K ymetler... 9 2. Di er Sermaye Piyasas Araçlar... 10 C. hraçç... 11 1. Anonim fiirketler... 12 a. Halka Aç k Olmayan Anonim fiirketler... 12 aa. Tan m... 12 bb. Sermaye Piyasas Kanunu nun Uygulanmas... 13 b. Halka Aç k Anonim fiirketler... 15 2. Kamu hraçç lar... 15 3. Yabanc hraçç lar... 17 D. Sermaye Piyasas Kurumu... 18 IV. HALKA AÇIK ANON M fi RKETLER... 20 A. Tan m...20 1. Tarihi Geliflim çinde... 20 2. Mevcut Düzenlemede... 26 a. Pay Senetleri Halka Arz Edilmifl Olan Anonim fiirketler... 26 b. Pay Senetleri Halka Arz Edilmifl Say lan Anonim fiirketler... 38 aa. Gerçek Pay Sahiplerinin Dikkate Al nmas... 43 bb. Pay Sahibi Say s n n Tesbiti... 44 cc. Bildirim Yükümlülü ü... 53 dd. Pay Sahibi Say s n n 250 nin Alt na Düflmesi... 55 B. Türleri... 58 1. Pay Senetleri Borsada fllem Görenler... 60
VI a. Borsa... 60 b. Borsan n fllevi... 63 c. Pay Senetlerinin fllem Görmesi... 64 aa. Pay Senetlerinin (Kota Al narak) Kot çi Pazarda fllem Görmesi... 68 aaa. Genel Olarak... 68 bbb.ulusal Pazar... 71 bb. Pay Senetlerinin Kot D fl Pazarlarda fllem Görmesi... 78 aaa. kinci Ulusal Pazar... 80 bbb. Yeni Ekonomi Pazar... 80 ccc. Gözalt Pazar... 80 2. Pay Senetleri Teflkilatlanm fl Di er Piyasalarda fllem Görenler... 83 3. Pay Senetleri Tezgahüstü Piyasalarda fllem Görenler... 85 C. Halka Aç lman n Sonuçlar... 87 V. KAMUNUN AYDINLATILMASI... 95 A. Genel Olarak... 95 B. Tan m... 96 C. lgi Çevresi... 101 1. Yat r mc lar... 102 a. Mevcut Yat r mc lar... 102 b. Potansiyel Yat r mc lar... 103 2. Alacakl lar... 104 3. Kamu... 104 4. Çal flanlar... 105 5. Devlet... 105 6. Müflteriler... 105 D. Amaç... 105 E. Türleri... 106 1. Bilginin Niteli i ve Aç klan p Aç klanmamas Aç s ndan... 106 a. fiekli Anlamda Kamuyu Ayd nlatma... 106 b. Maddi Anlamda Kamuyu Ayd nlatma... 107 2. Bilginin Verilme Zaman Aç s ndan... 108 a. hraçta Kamuyu Ayd nlatma... 108 b. Organize Piyasalara Baflvuru Halinde Kamuyu Ayd nlatma...114 aa. Borsaya Baflvuru Halinde Kamuyu Ayd nlatma... 114 bb. Teflkilatlanm fl Di er Piyasalara Baflvuru Halinde Kamuyu Ayd nlatma... 115 c. Sürekli Kamuyu Ayd nlatma... 115 aa. Periyodik (Dönemsel) Kamuyu Ayd nlatma... 115 aaa. Genel Olarak... 115 bbb. Pay Senetleri Bir Borsada fllem Görmeyen Anonim fiirketler... 121
VII aaaa. Malî Tablolar... 122 aaaaa. Y ll k Malî Tablolar... 122 aaaaaa. Sermaye Piyasas... 122 Kurulu na Bildirim... 122 bbbbbb. lan... 122 bbbbb. Özel Hallerde Düzenlenen Ara Malî Tablolar... 123 bbbb. Malî Raporlar... 125 aaaaa. Sermaye Piyasas Kurulu na Bildirim... 125 bbbbb. lan... 126 ccc. Pay Senetleri Bir Borsada fllem Gören Anonim fiirketler...126 aaaa. Malî Tablolar... 127 aaaaa. Sermaye Piyasas Kurulu na ve Borsaya Bildirim... 128 aaaaaa. Y ll k Malî Tablolar... 129 aaaaaaa. Konsolide Olmayan Malî Tablolar... 129 bbbbbbb. Konsolide Malî Tablolar... 129 bbbbbb.periyodik Ara Malî Tablolar... 130 aaaaaaa. Konsolide Olmayan Ara Malî Tablolar... 130 bbbbbbb. Konsolide Ara Malî Tablolar... 130 cccccc. Özel Hallerde Düzenlenen Ara Malî Tablolar... 130 bbbbb. lan... 131 aaaaaa. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde... 131 bbbbbb.elektronik Ortamda... 132 bbbb. Malî Raporlar... 132 aaaaa. Denetçi Raporlar... 132 bbbbb. Y ll k Faaliyet Raporlar... 132 bb. An nda (Derhal) Kamuyu Ayd nlatma... 133 aaa. Genel Olarak... 133 bbb. Aç klama Yapma fiekli... 138 ccc. çerden Ö renenlerin Ticareti Fiili le liflkisi... 141 F. Kamuyu Ayd nlatmakla Yükümlü Olanlar... 143 1. hraçç lar... 143 2. Denetçiler... 144
VIII 3. fllem Yapanlar... 144 4. Arac Kurulufllar... 145 G. Kamuyu Ayd nlatma Yükümlülü üne Ayk r l n Sonuçlar... 147 1. Tedbirler... 147 a. SPK Aç s ndan... 147 aa. hraçta... 147 bb. Sürekli Kamuyu Ayd nlatmada... 147 b. MKB Aç s ndan... 148 aa. Borsa Kotundan veya Kot D fl Pazar Kayd ndan Ç karma... 148 bb. Borsada fllemleri Geçici Olarak Durdurma... 150 2. Sorumluluk... 151 a. Hukuki Sorumluluk... 151 b. Cezaî Sorumluluk... 153 3. darî Yapt r mlar... 156 H. Kamunun Ayd nlat lmas nda Sermaye Piyasas Kurulu nun Görev ve Yetkileri... 158 1. Düzenlemeler Yapmak... 158 2. Genel ve Özel Nitelikte Kararlar Almak... 161 3. zlemek ve Denetlemek... 162 4. Tedbir Almak... 163 5. Uyarmak ve Bilgilendirmek...165 6. Yapt r m Uygulamak... 166 7. Cumhuriyet Savc l na Baflvuruda Bulunmak... 166 I. Etkin Sermaye Piyasas Kuram ve Kamunun Ayd nlat lmas... 167 1. Tan m... 167 2. fiekilleri... 168 3. Piyasa Etkinli inin Düzeyini Belirleyen Faktörler... 170. Bilgi Edinme Hakk Kanunu ve Kamunun Ayd nlat lmas... 171 1. Genel Olarak... 171 2. Sermaye Piyasas nda Bilgi Verme Yükümlülü ü... 172 VI. AVRUPA B RL HUKUKUNDA KAMUYU AYDINLATMA S STEM...179 A. Genel Olarak... 179 B. K ymetli Evrak n Borsaya Kotasyonu ve Bu Evraka liflkin Olarak Yay mlanmas Gereken Bilgiler Hakk ndaki Yönerge... 179 1. zahname Yay mlama Zorunlulu u... 187 2. Borsaya Kote Edilmifl K ymetli Evraka liflkin Süreklilik Arz Eden Yükümlülükler... 191 a. Y ll k Malî Tablolar ve Durum Raporunun Aç klanmas... 191 b. Ara Dönem Raporlar n n Aç klanmas... 191 c. Özel Durumlar n Aç klanmas... 193
IX 3. Borsaya Kote Edilmifl Bir fiirketteki Önemli Ölçüdeki Kat l m n Edinilmesi veya Devredilmesindeki Aç klama Zorunlulu u...195 4. Kamuya Aç klama fiekli... 196 C. çerdekilerin fllemleri ve Manipülasyonlar Hakk ndaki Yönerge. 198 D. K ymetli Evrak n Halka Arz nda veya Bir Piyasada fllem Görmesine zin Verilmesinde Yay mlanmas Gereken zahname Hakk ndaki Yönerge... 203 1. Genel Olarak... 203 2. Konu le lgili Baz Kavramlar n Tan mlar... 208 3. zahname Yay mlama Zorunlulu u... 210 VII. AMER KAN HUKUKUNDA KAMUYU AYDINLATMA S STEM... 217 A. Amerikan Sermaye Piyasas Hukuku nun Kaynaklar... 217 1. Genel Olarak... 217 2. Sermaye Piyasas n Düzenleyen Kanunlar... 219 B. Kamuyu Ayd nlatma... 221 1. Genel Olarak... 221 2. Sade Bir Dil Kullan lmas Gere i... 225 3. Kamuyu Ayd nlatma Konusundaki Düzenlemenin Birlefltirilmesi (Bütünleflmifl Kamuyu Ayd nlatma)... 226 a. ASPAK Uyar nca Sermaye Piyasas Araçlar n n Kayd ve Kamuyu Ayd nlatma... 229 aa. Genel Olarak... 229 aaa. S-1 Formu... 230 bbb. S-2 Formu... 230 ccc. S-3 Formu... 231 bb. Küçük hraçç lar çin Öngörülen Kay t Formlar... 232 cc. Kay t Belgeleri ve Di er Bilgilerde S kça Karfl lafl lan Eksiklikler... 234 b. ABK Uyar nca Sermaye Piyasas Araçlar n n Kayd ve Kamuyu Ayd nlatma... 234 aa. Sermaye Piyasas Araçlar n n Kayd... 234 bb. Sürekli Kamuyu Ayd nlatma... 235 c. Kamuya Do rulay c Aç klamada Bulunma Yükümlülü ü..241 4. Sarbanes-Oxley Kanunu... 243 SONUÇ... 247 YARARLANILAN KAYNAKLAR... 253
XI KISALTMALAR ABD Ankara Barosu Dergisi ABK Amerikan Borsa Kanunu ABM Avrupa Birli i Mahkemesi Abl. Amtsblatt der Europäischen Gemeinschaften Absch. Abschnitt ASPAK Amerikan Sermaye Piyasas Araçlar Kanunu AMKBK Amerikan Menkul K ymetler Borsa Komisyonu Aufl. Auflage AÜHFD Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AÜSBFD Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi b. bent Batider Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi BEHK Bilgi Edinme Hakk Kanunu BK Borçlar Kanunu Bkz. Bak n z BnInf-RL Richtlinie (2001/34/EG) über die Zulassung von Wertpapieren zur amtlichen Börsennotierung und über die hinsichtlich dieser Wertpapiere zu veröffentlichenden Informationen BP-RL Richtlinie (80/390/EWG) zur Koordinierung der Bedingungen für die Erstellung, die Kontrolle und die Verbreitung des Prospekts, der für die Zulassung von Wertpapieren zur amtlichen Notierung an einer Wertpapierbörse zu veröffentlichen ist BT-RL Richtlinie (88/627/EWG) über die bei Erwerb und Veräußerung einer bedeutenden Beteiligung an einer börsennotierten Gesellschaft zu veröffentlichenden Informationen BZ-RL Richtlinie (79/279/EWG) zur Koordinierung der Bedingungen für die Zulassung von Wertpapieren zur amtlichen Notierung an einer Wertpapierbörse C. Cilt Der. Dergisi dn. Dipnot
XII DPT Devlet Planlama Teflkilat Durchfüh-RL Richtlinie (2003/124/EG) zur Durchführung der Richtlinie 2003/6/EG betreffend die Begriffsbestimmung und die Veröffentlichung von Insider-Informationen und die Begriffsbestimmung der Marktmanipulation EG Europäische Gemeinschaft EuGH Gerichtshof der Europäischen Gemeinschaft EWG Europäische Wirtschaftsgemeinschaft f. F kra Geç. Geçici GK Kom.Yön. Sermaye fiirketlerinin Genel Kurul Toplant lar ve Bu Toplant larda Bulunacak Sanayi ve Ticaret Bakanl Komiserleri Hakk nda Yönetmelik GSÜHFD Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi GÜHFD Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi BD stanbul Barosu Dergisi kt. Mal. ktisat ve Maliye Dergisi MKB stanbul Menkul K ymetler Borsas MKB Yön. stanbul Menkul K ymetler Borsas Yönetmeli i MKBK Yön. stanbul Menkul K ymetler Borsas Kotasyon Yönetmeli i MKBHSP Yön. stanbul Menkul K ymetler Borsas Hisse Senetleri Piyasas Yönetmeli i MKBTGÇ Yön. stanbul Menkul K ymetler Borsas Teflkilat, Görev ve Çal flma Esaslar Yönetmeli i InsMan-RL Richtlinie (2003/6/EG) über Insider-Geschäfte und Marktmanipulation (Marktmissbrauch) InvF-RL Richtlinie (85/611/EWG) zur Koordinierung der Rechtsund Verwaltungsvorschriften betreffend bestimmte Organismen für gemeinsame Anlagen in Wertpapieren IOSCO International Organization of Securities Commissions ÜHFM stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas Karfl. Karfl laflt r n z KHK Kanun Hükmünde Kararname K s. K salt lm fl Kurul Sermaye Piyasas Kurulu KOB Küçük ve Orta Ölçekli flletmeler m. Madde Märkte-RL Richtlinie (2004/39/EG) über Märkte für Finanzinstrumente MED Muhasebe Enstitüsü Dergisi
XIII MKBKÇ Yön. Menkul K ymetler Borsalar n n Kurulufl ve Çal flma Esaslar Hakk nda Yönetmelik MKK Merkezi Kay t Kuruluflu N. No Nr. Nummer OECD Ekonomik flbirli i ve Kalk nma Örgütü OGAW Organismus für gemeinsame Anlagen in Wertpapieren Prospekt-RL Richtlinie (2003/71/EG) betreffend den Prospekt, der beim öffentlichen Angebot von Wertpapieren oder bei deren Zulassung zum Handel zu veröffentlichen ist RG Resmi Gazete RL Richtlinie S. Say s. Sayfa Sec. Section SerPK Sermaye Piyasas Kanunu SPDK Sermaye Piyasas n Denetleme Komisyonu SPK Sermaye Piyasas Kurulu SPKMPDD Sermaye Piyasas Kurulu Meslek Personeli Derne i Dergisi Teb. Tebli Tefl.Piy.Yön. Borsa D fl Teflkilatlanm fl Menkul K ymetler Piyasalar n n Kurulufl ve Çal flma Esaslar Hakk nda Yönetmelik TK Ticaret Kanunu TL Türk Liras TSP Toptan Sat fllar Pazar TTSG Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi UFRS Uluslararas Finansal Raporlama Standartlar UMS Uluslararas Muhasebe Standartlar vd. ve devam WPD-RL Richtlinie (93/22/EWG) über Wertpapierdienstleistungen WVP-RL Richtlinie (89/298/EWG) zur Koordinierung der Bedingungen für die Erstellung, Kontrolle und Verbreitung des Prospekts, der im Falle öffentlicher Angebote von Wertpapieren zu veröffentlichen ist Yat.Kor.Fonu Yön. Yat r mc lar Koruma Fonu Yönetmeli i Yön. Yönetmelik Yöner. Yönerge ZB-RL Richtlinie (82/121/EWG) über regelmäßige Informationen, die von Gesellschaften zu veröffentlichen sind, deren Aktien zur amtlichen Notierung an einer Wertpapierbörse zugelassen sind