NÖROLOJİDE GÖRÜNTÜLEME Yrd.Doç.Dr.Sefer VAROL DÜTF Nöroloji AD
TARİHSEL GELİŞİM 1895 X-ışını (Wilhelm Conrad Röntgen-1901 Nobel) 1900 Kraniografi 1918 Pnömoensefalografi (Dandy) 1923 Miyelografi (Sicard) 1927 Serebral anjiyografi (Moniz) 1950 İzotop sintigrafi 1960 Ultrasonografi ekoansefalografi 1972 Bilgisayarlı tomografi (Godfrey Hounsefield-1978 Nobel) 1980 Manyetik rezonans görüntüleme (Damadian ve Lauterbur)
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ X-ray grafi BT / CT MRG / MRI SPECT (Single Photon Emission Computerised Tomography) PET (Pozitron Emission Tomography)
GÖRÜNTÜLEME BT / MR SPECT / PET / fmri Yapısal ve statik olarak beyni görüntüler Dinamik olarak beyin fonksiyonlarını görüntüler
BT Hava 1000 Hounsfield ünitesi (Hu), Kompakt kemik + 1000, Su sıfır Beyin 35 Hafif kalsifikasyon, +150, Taze kan + 80, Yağ- 100 Hounsfield ünitesi dolayındadır.
İzodens BT Beyinle aynı yoğunlukta görünen lezyonlar (aynı gri tonunda) Hiperdens Beyinden daha fazla ışın tutarak daha beyaz görünen lezyonlar Hipodens daha az ışın tutarak daha koyu gri görünenler İzointens MR beyin dokusuyla aynı şiddette enerji sinyali alınan ve dolayısıyla aynı gri tonda görünen dokular Hiperintens daha fazla sinyal alınarak daha beyaz görünenler Hipointens daha az sinyal alınarak daha koyu gri görünenler T1 ağırlıklı T2 ağırlıklı Proton yoğunluklu
Nörolojide Görüntüleme BT Aksial kesit Hızlı, ucuz, kolay ulaşılır Kan (+80 Hu) Kalsifikasyon (+250 Hu) Meningiom MR 360 derece değişken açıyla kesitler Radyasyon yok Daha iyi rezolüsyon Daha fazla bilgi Posterior fossa Beyaz cevher Farklı planlar ve sekanslar Laküner infarkt Sulkal giral paternler
MR Kontrendikasyonları Kalp pili Stent uygulamaları Kokleer implant İntraoküler metalik yabancı cisim MR ın fetüs üzerine zararlı etkisi gösterilmemiş olmakla birlikte, hamilelerin ilk üç ayda, çok gerekli değilse, MR incelemesine alınmamaları tercih edilir.
BT
BT Erken Dönem İnfarkt Hiperdens orta serebral arter Gri-ak madde ayrımının kaybolması Sulkuslarda silinme
BT İnfarkt
BT İnfarkt
BT Kanama
BT Kanama
BT Kanama
BT Kanama
Epidural+parankimal hematom
İntraventriküler hematom
Subdural hematom
SAK
Menengioma Kontrassız Kontraslı
MR
İnfarkt
Laküner İnfarkt
Korpus Kallozum Agenezisi
Şizensefali
Şizensefali
Lizensefali
Holoprosensefali
Ensefalosel
Chiari
MS
MS
MS
MS
HSV ensefalit
Tbc
Alzheimer Hastalığı
Alzheimer Hastalığı
Pick Hastalığı
MS travması
Perfüzyon / Diffüzyon ağırlıklı MR Diffüzyon MR dokudaki suyun moleküler hareketlerinden kaynaklanan görüntüler yarım saatlik bir enfarktı bile görmek mümkündür. Perfüzyon MR beynin kan akımıyla ilgili görüntüler
MR Spektroskopi Dokuların kimyasal içeriklerinin analizi yapılabilmektedir (N-asetil aspartat, kolin, kreatin, laktat, myoinositol, glutamat ve glutamine, lipidler)
Fonksiyonel MR motor korteks ve konuşma merkezi
Anjiografi
Anjiografi Arteriografi Arterlerin görüntülenmesine, verilmektedir. Karotis anjiografi : karotis damarlarının görüntülenmesidir. Eksternal karotis ve internal karotis arterler ayrı ayrı incelenebilirler. Vertabral anjiografi: vertebral arterlerin görüntülenmesidir. Spinal anjiografi: vertebral kolon, medulla spinalis ve spinal kanal içi yapıları besleyen damarların görüntülenmesidir. Venografi venlerin görüntülenmesine ise adı Venografik incelemeler dural sinüslerin ve intrakranial venlerin değerlendirilmesi amacıyla yapılır.
Anjiografi Bilgisayarlı tomografi anjiografi (BTA), Manyetik rezonans görüntüleme ve manyetik rezonans anjiografidir (MRA). Dijital substraksiyon anjiografi (DSA) adı verilen ve damarın içerisine kontrast maddenin direkt olarak verilmesiyle elde edilen görüntüleme (altın standart)
Anjiografi İndikasyonları İntrakranial kanama nedeninin araştırılması, (Subaraknoid kanama ve intraserebral hematom) İntrakranial hemodinaminin değerlendirilmesi (MRA ve BTA yöntemleri ile elde edilen görüntülerin statik olmaları nedeniyle damar içerisindeki kanın akım hızı, kollaterallerin yönü, parankim ve venöz fazları değerlendirilemez), İnternal karotis arterlerin ve vertebral arterlerin intrakranial ve ekstrakranial segmentlerinin değerlendirilmesi (geçici iskemik atak veya inme hastalarının değerlendirilmesinde), İntrakranial ve / veya ektrakranial (maksillofasiyal, skalp) arteriovenöz malformasyon veya fistüllerin değerlendirilmesinde, İntrakranial veya ekstrakranial yerleşimli vasküler tümörlerin besleyici arterlerinin değerlendirilmesinde, Spinal vasküler patolojilerin araştırılmasında.
Anjiografi
Karotis stenozu
Karotis Diseksiyonu
Vertebral arter stenozu
Anevrizma
Anevrizma
Anevrizma
Anevrizma tedavisi
AVM
AVM
BT Anjio
Sinal Angiografi
İnfarkt
GİRİŞİMSEL NÖRORADYOLOJİ İntrakranial anevrizma embolizasyonu İntrakranial arteriovenöz malformasyon embolizasyonu İntrakranial arteriovenöz fistül embolizasyonu İntrakranial arteriyel stenoz tedavisi (perkütan translüminal anjioplasti stent) İntrakranial vazospazm tedavisi (lokal intra-arteriyel papaverin uygulanması, perkütan transluminal anjioplasti) Akut tromboembolik olaylarda lokal intra-arteriyel fibrinoliz uygulanması İntrakranial veya ekstrakranial hipervasküler tümörlerin preoperatif veya paliyatif tedavisi (meningiom, glomus tm, nazofaringeal anjiofibrom, hemanjioperisitom,) Baş boyun ve kafa kaidesi tümörlerinde karotis ve vertabral arterlerin invazyonu halinde, cerrahi girişim sırasında bu arterlerin de rezeksyona dahil edilip edilemeyeceklerini belirlemek amacıyla balon test oklüzyonu Karotis arterler, vertebral arterler ve subklavian arterlerde, stenotik segmentlerin perkutan transluminal anjioplasti ve stent uygulanarak rekanalizasyonu Hipervasküler baş boyun tümörlerinin preoperatif embolizasyonu Baş boyun bölgesi, maksillofasiyal ve kalvarial yerleşimli vasküler malformasyon veya hemanjiomların tedavisi Kontrol edilemeyen epistaksis olgularında selektif olarak sfenopalatin arter embolizasyonu yapılması Spinal arterio-venöz malformasyon veya fistüllerin embolizasyonu Vertebral veya paravertebral yerleşimli tümör ve hemanjiomların embolizasyonu Osteoporoz nedeniyle vertebra korpus kompresyon kırıklarında vertebroplasti.
İntraarteriyel tromboliz
Mekanik tromboliz
Stent
Stent uygulaması
Stent uygulaması
SPECT Beyin kan akımını gösterir İşaretlenmiş bir radyoizotop madde i.v yolla veya inhalasyonla verilir İncelenecek bölgenin etrafındaki bir gama kamera bu işaretleyicileri saptar Bu bilgiler bir bilgisayara aktarılarak görüntüler oluşturulur
SPECT de kullanılan işaretleyiciler İodine-123 bağlayıcıları Benzodiazepin reseptörleri Serotonin reseptörleri 99m-Technitium bağlayıcıları Tc-99m-HMPAO (hexamethyl propylamin oxime) Tc-99m-ECD (bicisate ethyl cysteinate dimer) Xenon -133 (inhalasyon)
Tc-99m-HMPAO SPECT (hexamethyl propylamin oxime)
SPECT
PET Beyin kan akımı Beyin glukoz metebolizması Beyin reseptor aktivitesi
PET
PET
2007 Nisan TUS Sorusu Akut inme (strok) ile acil servise getirilen bir hastada nörolojik klinik değerlendirme sonrası ilk yapılması gereken radyolojik inceleme aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgisayarlı beyin tomografisi B) Serebral anjiyografi C) Transkranial utrasonografi D) Magnetik rezonans görüntüleme E) Direkt kafa grafisi
Yanıt A Bilgisayarlı tomografi inme ile başvuran hastada ilk yapılacak incelemedir. Hipertansif intraserebral kanamaların tanısı hemen konabilir, iskemik lezyonlar ilk 24 saat içinde görülemeyebilir, izleyen saatlerde iskemik alan belirgin hale gelir.