Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi



Benzer belgeler
İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

YAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA. Ali ACARAVCI

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

Metal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : scavdar@yildiz.edu.tr Istanbul-Turkey

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Stok-Akım Uyarlaması, Bütçe Açığı ve Kamu Borç Stoku Arasındaki İlişkiler: Küresel Kriz Bağlamında Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler Üzerine Bir Analiz

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1,

Öğr. Gör. Selçuk ŞİMŞEK İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Eğitim Fakültesi.Pamukkale Üniversitesi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Table 1. Reservoir/Well/Fluid Data Reservoir Thickness, h, Well radius, r w,, ft Fluid viscosity, μ, 0.8 cp Formation volume factor, B o,

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

TÜRKİYE DE DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

OECD ÜLKELERİNDE SATINALMA GÜCÜ PARİTESİ: PANEL EŞBÜTÜNLEME YAKLAŞIMI

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

sbd.anadolu.edu.tr 73 Anadolu University Journal of Social Sciences Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Eğitim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Panel Eşbütünleşme Analizi ( )

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?

TESTING TO RICARDIAN EQUIVALENCE PROPOSITONS FOR TURKISH ECONOMY

Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dönemi

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

-ENFLASYON ROBUST ESTIMATION OF THE VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL: AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC GROWTH AND INFLATION

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

İMKB de Fiyat-Hacim İlişkisi - Asimetrik Etkileşim

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

ENFLASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası

TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

884 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2015

TÜRKİYE DE KAMU HARCAMALARI DIŞ TİCARET AÇIKLARI ÜZERİNDE ETKİLİ Mİ? ARE GOVERNMENT EXPENDITURES EFFECTIVE ON TRADE DEFICITS IN TURKEY?

Bölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği

Paper prepared for the EY International Congress on Economics I "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, October 24-25, 2013

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRKİYE DE İMALAT SANAYİ İHRACATI VE BÜYÜME İLİŞKİSİNİN İKTİSADİ ANALİZİ

İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması

SESSION 5E: Büyüme 825

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

İMKB DE YABANCI İŞLEMLERİ VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ İLİŞKİSİ THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN INVESTMENTS AND STOCK RETURNS ON ISE

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

EĞİTİM, SAĞLIK VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLER: TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ

EKONOMİK BÜYÜME VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE İLE İLGİLİ AMPİRİK KANIT

YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi

White ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini

PAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ ÖZET

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ ( )

Transkript:

SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 07 Azerbaycan, Kazakisan, Kırgızisan ve Türkiyede İkisadi Özgürlük ve İsihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi Prof. Dr. Ekrem Erdem (Erciyes Universiy, Turkey) Ass. Prof. Dr. Can Tansel Tuğcu (Nevşehir Universiy, Turkey) Economic Freedom and Employmen in Azerbaijan, Kazakhsan, Kyrgyzsan and Turkey: A Panel Daa Analysis Absrac Alhough here exiss a few conrary empirical resuls, he link beween economic freedom and growh is usually acceped as posiive. Since, employmen is a variable which moves ogeher wih GDP and i is acceped as one of he precondiions of economic growh; one can simply assume ha he anicipaed relaion beween economic freedom and employmen is posiive, oo. This sudy aims a invesigaing he preassumed relaionship beween economic freedom and employmen in he Turkic Republics by covering panel daa of he period 1998-010. To his end, economic freedom index of considered counries regressed over employmen indicaors (i.e. oal employmen level and labor paricipaion rae) and found posiive relaionship beween economic freedom and employmen. A percen increase in he degree of economic freedom raises oal emplomen level and labor paricipaion rae by 0.3% and 0.15%, respecively. These findings imply ha if he governmens of considered counries wish higher employmen levels, hey should give more imporance on economic freedom. JEL code: E4 1 Giriş Dünya da ülkelerin yer yıl düzenli olarak ikisadi özgürlük derecelendirmesini yapan kuruluşlardan biri olan Heriage a göre ikisadi özgürlük ile kasedilen durum; bireylerin amamen kendi becerilerine göre başarılı ya da başarısız olduğu, her bir bireyin kendi emek ve mal varlığını konrol edebildiği, ekonomideki her birimin isediği gibi çalışığı, ükeiği veya üreiği, ikisadi karar alma gücünün ekonomideki birimler arasında homojen bir biçimde dağıldığı ve üreim ile ükeim için gerekli kaynak ahsisinin serbes rekabe şarlarına göre belirlendiği bir ikisadi düzeni yansımakadır. Bu sebeple araşırmacılar ikisadi özgürlük konusuna önem vermiş ve başa ekonomik büyüme olmak üzere makroekonomik ekileri üzerinde durmuşlardır. Yapılan birçok ampirik araşırma neicesinde ikisadi özgürlük ile ekonomik büyüme arasında poziif yönlü bir ilişkinin varlığı kanılanmışır (örneğin, Eason and Walker (1997), Ayal and Karras (1998), Johnson and Lenarowicz (1998), Farr e al. (1998), Gwarney e al. (1999), Wu and Davis (1999), Scully (00), Gounder (00), Bengoa and Robles (003), Cole (003), Gwarney e al. (004), Doucouliagos and Ulubasoglu (006), Azman-Saini e al. (010)). Makroekonomik analiz içerisinde en az ekonomik büyüme kadar önemli olan bir diğer konu başlığı ise isihdamdır. İsihdam, GSYİH ile aynı yönlü (pro-cyclical) bir devrevi değişken olmakla birlike, milli gelir fonksiyonunda yer alan bir fakör olması sebebiyle ekonomik büyümenin ön şarlarından ya da dinamiklerinden birisi olarak görülmekedir. Bu sebeple ikisadi özgürlük ile ekonomik büyüme arasında var olduğu kabul edilen poziif yönlü ilişkinin ikisadi özgürlük ile isihdam arasında da var olduğunun beklenmesi yanlış olmayacakır. Kref ve Sobel (005) ile Karabegovic ve McMahon (008) e göre bir ekonominin ikisadi özgürlük düzeyindeki arış, isihdamı: girişim faaliyelerini deseklemek, küçük aile işlemelerinin kurulması önündeki engelleri hafiflemek veya kaldırmak ve işlemelerin kuruluş maliyelerini azalmak sureiyle poziif yönde ekilemekedir. Ancak, ikisadi özgürlük lieraüründe isihdam konusuna göserilen ilgi, ekonomik büyümeye göserilenden oldukça hafifir. Lieraürde ikisadi özgürlük ile isihdam arasındaki doğrudan ilişkiyi araşıran çalışma sayısı yok denecek kadar azdır. Feldman (007), 1980-003 dönemi verilerini kullanarak 87 ülke kapsamında ikisadi özgürlük ile eksik isihdam arasındaki ilişkiyi analiz emişir. Sonuçlar ülkelerin ikisadi özgürlük düzeylerindeki arışın eksik isihdamı azalığını gösermekedir. Araşırma bulguları arasında göze çarpan önemli bir noka, ülkelerin ikisadi özgürlük düzeylerindeki arışın özellikle kadın ve genç nüfus isihdamı üzerinde diğerlerine göre daha büyük bir poziif eki yaraığıdır. Nysröm (008), OECD ülkelerinde 197-00 dönemi verileri yardımıyla ikisadi özgürlük ile girişimcilik arasındaki ilişkiyi es emiş ve daha küçük kamu sekörü, daha geniş yasal düzen ve daha fazla güvence alına alınmış özel mülkiye hakları kapsamında anımlanan ikisadi özgürlük düzeyindeki arışın, OECD ülkelerinde girişimciliği poziif yönde ekileyerek isihdama poziif kakı yapığını ifade emişir. Bjørnskov ve Foss (008), anke yönemi ile 9 ülkelde 77.000 kişi üzerinde yapmış oldukları araşırmada ikisadi özgürlük ile girişimcilik arasındaki ilişkiyi analiz emişlerdir. Sonuçlar daha küçük kamu sekörü ve daha az devle müdahalesi şeklinde anımlanan ikisadi özgürlük ile girişimcilik arasında poziif yönlü bir ilişki olduğu oraya koymuşur.

08 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 01 Garre ve Rhine (011), Amerika da 50 eyalee 1980-1990, 1990-000 ve 000-005 dönemi verilerini kullanarak ikisadi özgürlük ile isihdam büyümesi arasındaki ilişkiyi incelemiş ve minimum devle müdahalesi alında faaliye göseren serbes piyasa ile özel mülkiyein korunması şeklinde anımlanan ikisadi özgürlük düzeyindeki arışın isihdamı büyük ölçüde deseklediğini ve isihdam arışı yaraığını oraya koymuşur. Bu çalışmanın amacı, 1998-010 dönemi panel verilerini kullanarak Türkiye, Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan arafından emsil edilen Türk Cumhuriyeleri kapsamında, ikisadi özgürlük ve isihdam arasındaki doğrudan ilişkinin espi edilmesidir. Mevcu çalışma lieraürdeki çalışmalardan bazı yönleriyle farklılık gösermekedir. İlk olarak, yapılan lieraür incelemesine göre ikisadi özgürlük ve isihdam arasındaki doğrudan ilişkiyi panel veri yönemi ile ahmin eden herhangi bir çalışma bulunmamakadır. Dolayısıyla bu çalışma yönem açısından bir yenilik arz emekedir. İkinci olarak, ikisadi özgürlük-isihdam ilişkisi Türk Cumhuriyeleri nde henüz çalışılmamış bir araşırma konusudur. Dolayısıyla mevcu çalışma bu açığı doldurarak ampirik lieraüre bir kakı sağlayacakır. Çalışmanın planı şu şekildedir. Bir sonraki bölüm model ve veri seini açıklamakadır. Üçüncü bölüm araşırmada kullanılan meodolojiyi oraya koymakadır. Dördüncü bölümde yapılan ekonomerik analiz sonucu ulaşılan bulgular verilmekedir. Son olarak, beşinci bölüm araşırmanın sonuç bölümüdür. Model ve Veri Sei Çalışmada, Türk Cumhuriyeleri nde ikisadi özgürlüğün isihdam üzerindeki ekisini espi emek üzere gelişirilen doğrusal modeller aşağıdaki gibidir: EMP i, EFi, PART i, EFi, Eşiliklerde EMP, oplam isihdam düzeyini; PART, işgücüne kaılma oranını; EF, oplam ikisadi özgürlük endeks değerini ve ε ise haa erimini gösermekedir. Ayrıca eşiliklerdeki üm paramereler doğrusal logarimik formdadır. Çalışmada 1998-010 dönemine ai panel veriler kullanılmışır. Analiz kapsamındaki Türk Cumhuriyeleri Türkiye, Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan dır. Söz konusu ülkelere ai isihdam ve işgücüne kaılma verileri Dünya Bankası, Dünya Kalkınma Gösergeleri (World Developmen Indicaors) veri bankasından emin edilirken, analiz kapsamındaki ülkelere ai oplam ikisadi özgürlük endeks değerleri Heriage Ensiüsü arafından her yıl düzenli olarak yayımlanan Ekonomik Özgürlük İndeksi (Index of Economic Freedom) raporundan elde edilmişir. 3 Analiz Yönemi Çalışmada, Türk Cumhuriyeleri nde ikisadi özgürlüklerin isihdam üzerindeki ekilerinin araşırılacağı modellerin ahmini için doğrusal panel veri analizi kullanılmışır. Bu amaçla modellerin ahmini için en küçük kareler (EKK) yönemi, sabi ekiler modeli (SEM) ve rassal ekiler modeli (REM) uygun olmakla birlike, EKK nın panel analizin bileşenlerinden gözlemlenemeyen grup ve zaman ekilerini göz ardı emesi, ahmin açısından SEM ve REM arasından bir ercih yapılmasını gerekli kılmışır. Panel veri analizinde gözlemlenemeyen grup ekileri ile bağımsız değişkenler arasında bir korelasyon varsa, modelin REM ile ahmin edilmesi uygun olmayacakır (Egger, 005: 88). Bu doğruluda, çalışmadaki bağımsız değişkenler ile gözlemlenemeyen grup ekileri arasında oraya çıkması muhemel korelasyon dikkae alındığında; modelin analizinde hangi ahmin edicinin daha ekin olacağına ilişkin nihai kararı vermek için Hausman es isaisiğinden faydalanılmışır. Hausman (1978) ve Hausman-Taylor (1981) arafından lieraüre kazandırılan Hausman es isaisiğine göre, eğer modeldeki bağımsız değişkenler ile gözlemlenemeyen grup ekileri arasında bir korelasyon yoksa (yani E( / ) 0 i i ); REM ahmin edicisi olan FGLS (Feasible Generalised Leas Squares) sapmasız ve uarlı sonuçlar verecekir. Aksi durumda ise modelin SEM ile ahmin edilmesi gerekmekedir. Panel veri analizindeki gözlemlenemeyen ekiler, grup ve zaman ekileridir. Analizin sağlıklı bir biçimde gerçekleşirilebilmesi, bu ekilerin varlığının espiine ve ona uygun model spesifikasyonunun belirlenmesine bağlıdır. SEM de grup ve zaman ekilerinin varlığı Moulon ve Randolph (1989) arafından gelişirilen ANOVA- F esi ile ölçülmekedir. ANOVA-F isaisiği aşağıdaki formülden harekele hesaplanmakadır (Balagi, 005: 63): MD( D MD) D M /( p r) F Gy/ NT ( k p r)

SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 09 Breusch ve Pagan (1980) ise, REM de grup ve zaman ekilerinin geçerli olup olmadığını belirleyebilmek için (Lagrange Muliplier) esini gelişirmişir (Green, 003: 98-99). Ancak, Balagi (005) e göre söz konusu eslerde varyans bileşenleri genelde poziif olduğu için, varsayımları iki yönlü olarak kurulan eslerinin, ek yönlü olacak biçimde yeniden formüle edilmesi gerekmekedir. Honda (1985), Breusch ve Pagan (1980) arafından gelişirilen eslerini söz konusu kısı alında yeniden düzenleyerek, modifiye edilmiş es isaisiklerini gelişirmişir. Söz konusu modifiyeli es isaisikleri aşağıdaki formüllerden harekele hesaplanmakadır (Balagi, 005: 60): NT u ( I ) N JT u 1 1 ( T 1) u u NT u ( J ) N IT u 1 ( N 1) u u Honda1 1 N(0,1) Honda N(0,1) ( 1 ) Honda 1 N(0,1 ) Diğer birçok ekonomerik analizde olduğu gibi, panel veri analizlerinde dikka edilmesi gereken en önemli nokalardan biri de, haa erimlerinde ardışık bağımlılık probleminin olup olmadığıdır. Bu doğruluda, çalışmada Drukker (003) arafından gelişirilen ve EKK regresyonundan elde edilen haa erimlerini kullanarak, H 0 : Ardışık bağımlılık yokur sınamasını gerçekleşiren Wald (F AR1 ) es isaisiğinden faydalanılmışır. Panel analizinde dikkae alınması gereken diğer bir sorun, değişen varyans problemdir. Çalışmada haa erimlerinde değişen varyans sorununun olup olmadığını konrol emek için Greene (003) arafından gelişirilen h es isaisiği kullanılmışır. Erla (006: 4), söz konusu es isaisiğini aşağıdaki gibi formüle emekedir: h N T ˆ i 1 i1 ˆ Panel veri analizinde dikkae alınması gereken üm bu nokalara ek olarak, model ahmini için kullanılacak verilerin durağan olması çok büyük bir önem aşımakadır. Aksi akdirde sahe regresyon sonuçları ile karşılaşılması muhemeldir. Bu sebeple, çalışmada gelişirilen modellerde yukarıda ifade edilen sorunların araşırılmasından ve modellerin ahmin edilmesinden önce serilerin durağanlıkları Levin, Lin, Chu (00) (LLC) ve Im, Pesaran, Shin (003) (IPS) esleri yardımıyla araşırılmışır. 4 Bulgular Analiz kapsamındaki değişkenlere ai serilerin durağanlıkları LLC ve IPS esleri ile sınanmış ve sonuçlar Tablo 1 de göserilmişir. LLC es sonuçlarına göre üm değişkenler en az bir opsiyon dahilinde düzeyde durağan iken, IPS sonuçları değişkenlerin fark durağan olduğunu oraya koymakadır. LLC IPS Değişkenler Düzey Birinci Fark Düzey Birinci Fark sabi sabi+rend sabi sabi+rend sabi sabi+rend sabi sabi+rend EF -0.41 (0.33) -0.68 (0.4) -3.81 (0.00) -3.95 (0.00) 0.7 (0.76) -0.18 (0.4) -.39 (0.00) -1.11 (0.13) EMP -.18 (0.01) -1.6 (0.05) -0.74 (0.) -0.58 (0.8) -0.47 (0.31) 0.0 (0.50) -0.69 (0.4) -.46 (0.00) PART -1.80 (0.03) 0.1 (0.58) -1.0 (0.15) -1.40 (0.08) -1.04 (0.14) 1.1 (0.88) -.11 (0.00) 0.0 (0.51) * Paranez içerisindeki değerler olasılık (prob) değerleridir. Tablo 1. Durağanlık Tesi Sonuçları Değişkenlerin durağan oldukları kanılandıkan sonra öncelikle Hausman es isaisiği yardımıyla hangi ahmincinin daha ekin olacağı araşırılmış ve sonuça gözlemlenemeyen grup ekileri ile bağımsız değişkenler arasında bir korelasyon olmadığı espi edilerek, modellerin ahmini için REM seçilmişir. Bunu akiben modellerde grup ve zaman ekilerinin, ardışık bağımlılığın ve son olarak değişen varyansın olup olmadığı araşırılmış ve uygun model spesifikasyonu belirlenerek gelişirilen modeller ahmin edilmişir. Tablo, ifade edilen aşamalara ai üm ekonomerik sonuçları bir büün halinde gösermekedir. Buna göre her iki modelde de hem grup hem de zaman ekileri mevcu iken, bağımlı değişken olarak oplam isihdam düzeyinin kullanıldığı modelde ardışık bağımlılık ve değişen varyans sorunları gözlemlenmişir. Bu sebeple ilgili modelde ardışık bağımlılık sorunun düzelilmesi için AR (Auoregressive); değişen varyans sorununun giderilebilmesi içinse Whie düzelmesi uygulanmışır. Bağımlı değişken olarak işgücüne kaılma oranının kullanıldığı modelde ise ne ardışık bağımlılık ne de değişen varyans sorunu yokur.

10 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 01 Bağımsız değişkenler Bağımlı değişken: EMP Bağımlı değişken: PART Sabi erim 3.070 (0.00) 3.500 (0.00) EF 0.37 (0.00) 0.153( 0.00) Hausman 0.08 (0.77) 0.1 (0.58) Honda 1 15.37 (0.00) 15.91 (0.00) Honda.61 (0.00).60 (0.00) Honda 9.0 (0.00) 9.41 (0.00) F AR1 4.68 (0.00) 18.5 (0.0) h 7.91 (0.00) 3.46 (0.3) * Paranez içerisindeki değerler olasılık (prob) değerleridir. Tablo. Tahmin Sonuçları Yapılan ahmin neicesinde ekonomik özgürlüğün isihdamı hem oplam düzey hem de işgücüne kaılma oranı bağlamında poziif yönde ekilediği bulunmuşur. Analiz kapsamındaki ülkeler ekseninde ikisadi özgürlük düzeyindeki %1 lik bir arış, oplam isihdam düzeyini ve işgücüne kaılma oranını sırasıyla %0.3 ve %0.15 arırmakadır. 5 Sonuç Türk Cumhuriyeleri nde ikisadi özgürlük ve isihdam arasındaki doğrudan ilişkinin oraya konulmasının amaçlandığı bu çalışmada, 1998-010 dönemi panel verileri kullanılmış ve gelişirilen modeller REM ile ahmin edilmişir. Sonuçlar analiz kapsamındaki ülkelerde oplam ikisadi özgürlük seviyelerindeki arışın, isihdamı hem oplam düzey hem de işgücüne kaılma oranı bağlamında poziif yönde ekilediğini gösermişir. Bu doğruluda, analiz kapsamındaki ekonomilerde eğer poliika yapıcıların makroekonomik hedeflerinden bir anesi isihdam düzeyini arırmak ise, ilgili ülkelerde ikisadi özgürlüğün kapsamının genişleilmesi ifade edilen amacın gerçekleşirilebilmesi adına önemli bir kakı sağlayabilir. Bununla birlike, mevcu çalışma ile ulaşılan sonuçlar hem eorik hem de ampirik lieraürü desekler nielikedir. Araşırma bulguları Garre ve Rhine (011), Nysröm (008), Bjørnskov ve Foss (008) ve Feldman (007) çalışmalarında ulaşılan bulgularla uarlıdır. Türk Cumhuriyeleri nde ikisadi özgürlük ve isihdam arasında poziif yönlü bir ilişkinin varlığının kanılandığı bu çalışmayı sınırlandıran bir akım kısılar bulunmakadır. Bunlardan ilki araşırma kapsamı ile alakalıdır. Tüm Türk Cumhuriyeleri için gerekli ve yeerli veri seinin olmaması araşırma kapsamının Türkiye, Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan ile sınırlı olmasına yol açmışır. İkinci olarak, analiz kapsamına dâhil olan ülkeler için farklı ikisadi özgürlük ölçülerinin dengeli bir biçimde bulunmaması, ikisadi özgürlüğün sadece ek bir göserge ile emsil edilmesini gerekli kılmışır. Eğer bu kısılar zaman içerisinde çözülebilirse, geleceke daha kapsamlı bir araşırma yapılmasına olanak sağlanabilir. Kaynakça Ayal, E.B., G. Karras, 1998. Componens of Economic Freedom and Growh: An Empirical Sudy, Journal of Developing Areas, 3, p. 37 338. Azman-Saini, W.N.W., A.Z. Baharumshah, S.H. Law, 010. Foreign Direc Invesmen, Economic Freedom and Economic Growh: Inernaional Evidence, Economic Modelling, 7(5), p. 1079-1089. Balagi, B., 005. Economeric Analysis of Panel Daa. Third Ediion, John Wiley-Sons Ld., Chicheser, England. Bengoa, M., B. Sanchez-Robles, 003. Foreign Direc Invesmen, Economic Freedom and Growh: New Evidence from Lain America, European Journal of Poliical Economy, 19(3), p. 59-545. Breusch, T.S., A.R. Pagan, 1980. The Lagrange Muliplier Tes and Is Applicaions o Model Selecion in Economerics, Review of Economics Sudies, 47, p. 39-53. Chrisian, B., N. Foss, 008. Economic Freedom and Enrepreneurial Aciviy: Some Cross Counry Evidence, Public Choice, 134(3), p. 307-38. Cole, J.H., 003. The Conribuion of Economic Freedom o World Economic Growh: 1980 99, Cao Journal, 3(), p. 189-198. Doucouliagos, C., M.A. Ulubasoglu, 006. Economic Freedom and Economic Growh: Does Specificaion Make A Difference?, European Journal of Poliical Economy, (1), p. 60-81. Drukker, D.M., 003. Tesing for Serial Correlaion in Linear Panel-Daa Models, Saa Journal, 3, p. 168-177. Eason, S.T., M.A. Walker, 1997. Income, Growh, and Economic Freedom, American Economic Review, 87(), p. 38-33.

SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 11 Egger, P., 005. Alernaive Techniques for Esimaion of Cross-Secion Graviy Models, Review of Inernaional Economics, 13, p. 881 891. Erla, H., 006. Panel Daa: A Selecive Survey. Firs Revision. Discussion Paper Series No: 97-04. Middle Eas Technical Universiy, Ankara. Farr, W.K., R.A. Lord, J.L. Wolfenbarger, 1998. Economic Freedom, Poliical Freedom and Economic Well-being: A Causaliy Analysis, Cao Journal, 18(), p. 47-6. Feldmann, H., 007. Economic Freedom and Unemploymen around he World, Souhern Economic Journal, 74(1), p. 158-76. Garre, T.A., R.M. Rhine, 010. Economic Freedom and Employmen Growh in U.S. Saes. Federal Reserve Bank of S. Louis Working Paper No. 010-006A. Gounder, R., 00. Poliical and Economic Freedom, Fiscal Policy, and Growh Nexus: Some Empirical Resuls for Fiji, Conemporary Economic Policy, 0(3), p. 34-45. Greene, W.H., 003. Economeric Analysis. 5h Ediion. Upper Saddle River. New Jersey: Prenice- Hall Gwarney, J.D., R.A. Lawson, R.G. Holcombe, 1999. Economic Freedom and he Environmen for Economic Growh, Journal of Insiuional and Theoreical Economics, 155, p. 643 663. Gwarney, J.D., R.G. Holcombe, R.A. Lawson, 004. Economic Freedom, Insiuional Qualiy, and Cross- Counry Differences in Income and Growh, Cao Journal, 4(3), p. 05 33. Hausman, J.A., 1978. Specificaion Tess in Economerics, Economerica, 43, p. 77-738. Hausman, J.A., W.E. Taylor, 1981. Panel Daa and Unobservable Individual Effecs, Economerica, 49, p. 1377-1398. Honda, Y., 1985. Tesing he Error Componens Model wih Non-Normal Disurbances, Review of Economic Sudies, 5, p. 681-690. Im K.S., M.H. Pesaran, Y. Shin, 003. Tesing for Uni Roos in Heerogeneous Panels, Journal of Economerics, 115(1), p. 53-74. Johnson, J.P., T. Lenarowicz, 1998. Culure, Freedom and Economic Growh: Do Culural Values Explain Economic Growh?, Journal of World Business, 33(4), p. 33-356. Karabegovic, A., F. McMahon, 008. Economic Freedom of Norh America: 008 Annual Repor (Canadian Ediion). Vancouver, BC: Fraser Insiue. Kref, S.F., R.S. Sobel, 005. Public Policy, Enrepreneurship, and Economic Freedom, Cao Journal, 5(3), p. 595-616. Levin A., C. Lin, J. Chu, 00. Uni Roo Tess in Panel Daa: Asympoic and Finie Sample Properies, Journal of Economerics, 108(1), p. 1-4. Miller, A.T., K.R. Holmes, A.B. Kim, B. Riley, J.M. Robers, C. Walsh, 01. 01 Index of Economic Freedom. The Heriage Foundaion & The Wall Sree Journal. Moulon, B.R., W.C. Randolph, 1989. Alernaive Tess of The Error Componens Model, Economerica, 57, p. 685 693. Nysröm K. 008. The Insiuions of Economic Freedom and Enrepreneurship: Evidence from Panel Daa, Public Choice, 136, p. 69-8. Scully, G.W., 00. Economic Freedom, Governmen Policy and he Trade-Off beween Equiy and Economic Growh, Public Choice, 113(1-), p. 77-96. World Bank, 01. World Developmen Indicaors-01. CD-ROM. Wu, W., O.A. Davis, 1999. The Two Freedoms, Economic Growh and Developmen: An Empirical Sudy, Public Choice, 100(1-), p. 39-64.