İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ... iii GİRİŞ...1 1. BÖLÜM ÖRGÜTLERDE İNSAN KAYNAKLARI VE YÖNETİMİ...9 İNSAN KAYNAKLARI KAVRAMI, ÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ...10 İnsan Kaynakları Kavramı...10 İnsan Kaynaklarının Önemi...12 İnsan Kaynaklarının Özellikleri...13 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ (İKY)...15 İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı ve Amacı...15 İnsan Kaynakları Yönetiminin Gelişimi...16 İnsan Kaynakları Yönetiminin Konusu...18 İnsan Kaynakları Yönetiminin Önemi...19 İnsan Kaynakları Yönetiminin Fonksiyonları...22 Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş...23 İnsan Kaynakları Yönetiminin Personel Yönetiminden Farkları ve Benzerlikleri...24 Kamu ve Özel Sektörde İnsan Kaynakları Yönetimi...26 ÖZET...27 ANAHTAR KAVRAMLAR...30 TARTIŞMA SORULARI...30 BİLGİMİZİ DENEYELİM...31 BÖLÜM KAYNAKÇASI...33 İLGİLİ WEB SAYFALARI...36 OKUMA PARÇASI...37 2. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN ÇEVRESİ VE ETKİLENDİĞİ UNSURLAR...41 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN ÇEVRESİ...42 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ÇEVRESEL FAKTÖRLER...43 İnsan Kaynakları Yönetimini Etkileyen İç Çevre Faktörleri...43 İnsan Kaynakları Yönetimini Etkileyen Dış Çevre Faktörleri...48 ÖZET...51 ANAHTAR KAVRAMLAR...53 V
TARTIŞMA SORULARI...53 BİLGİMİZİ DENEYELİM...54 BÖLÜM KAYNAKÇASI...55 İLGİLİ WEB SAYFALARI...56 OKUMA PARÇASI...57 3. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN İLKELERİ VE TEKNİK İŞLEVLERİ...63 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN TEMEL İLKELERİ...64 Tarafsızlık İlkesi...64 Eşitlik İlkesi...65 Yeterlilik İlkesi...66 Sınıflandırma İlkesi...68 Kariyer İlkesi...68 Adil ve Yeterli Ücret İlkesi...70 Hizmet İçi Eğitim İlkesi...71 Uzman Kişilere Başvurma İlkesi...71 Güvence İlkesi...71 Halef Yetiştirme İlkesi...72 Yönetimi Geliştirme İlkesi...72 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE TEKNİK İŞLEVLER...72 İş Analizi...72 İş Tanımı...74 İş Gerekleri...75 İş Etüdü...75 İş Tasarımı...76 ÖZET...80 ANAHTAR KAVRAMLAR...84 TARTIŞMA SORULARI...84 BİLGİMİZİ DENEYELİM...85 BÖLÜM KAYNAKÇASI...86 İLGİLİ WEB SAYFALARI...87 OKUMA PARÇASI...88 VI
4. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARININ PLANLANMASI...95 İNSAN GÜCÜ PLANLAMASI KAVRAMI...96 İnsan Gücü Planlamasının Tanımı...99 İnsan Gücü Planlamasının Önemi...100 İnsan Gücü Planlamasının Aşamaları...101 İnsan Gücü İhtiyacının Belirlenmesi...101 İnsan Kaynaklarını Tahmin Süreci...102 İNSAN KAYNAKLARININ STRATEJİK PLANLAMASI YAKLAŞIMLARI...104 İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlamasının Anlamı...105 İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlamasının Önemi...106 İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlaması Aşamaları...107 İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlaması Yaklaşımları...109 Klasik Stratejik Planlama Yaklaşımı...109 Neoklasik Stratejik Planlama Yaklaşımı...110 Modern Stratejik Planlama Yaklaşımı... 111 Neomodern Stratejik Planlama Yaklaşımı...112 ÖZET...113 ANAHTAR KAVRAMLAR...115 TARTIŞMA SORULARI...115 BİLGİMİZİ DENEYELİM...116 BÖLÜM KAYNAKÇASI...118 İLGİLİ WEB SAYFALARI...121 OKUMA PARÇASI...122 5. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARINI BULMA, İŞE ALMA VE SINAVLAR...125 İNSAN KAYNAĞINI BULMA SÜRECİ...126 İnsan Kaynağı İhtiyacının Belirlenmesi...126 İnsan Kaynağını Bulma Sürecinde İç Kaynaklar...128 İnsan Kaynağını Bulma Sürecinde Dış Kaynaklar...129 İnsan Kaynağını Bulma Sürecini Etkileyen Faktörler...129 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE İŞE ALMA...130 İşe Almanın Eğitim ile İlişkisi...131 İşe Alma ile Memurluğa Verilen Önem Arasındaki İlişki...131 İşe Almada Uygulanan Sistemler...131 İşe Almada Uygulanan Yöntemler...132 İşe Almada Personel ve Çalıştıran Kurum İlişkisi...133 İnsan Kaynakları Yönetimi ve Kamu Görevlileri...135 VII
Kamu Görevlileri ve Memurluğa Giriş...136 Kamu Görevlilerinde İşe Alma İlkeleri...137 Eşitlik İlkesi...137 Yeterlilik İlkesi...140 İNSAN KAYNAĞINI SEÇME VE SINAVLAR...143 Sınav İlkeleri...144 Sınav Türleri...144 Sınavsız Memurluğa Giriş...147 Kamu Görevleri ve Adaylık...148 ÖZET...149 ANAHTAR KAVRAMLAR...153 TARTIŞMA SORULARI...153 BİLGİMİZİ DENEYELİM...154 BÖLÜM KAYNAKÇASI...156 İLGİLİ WEB SAYFALARI...157 OKUMA PARÇASI...158 6. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARINI YÖNLENDİRME VE MOTİVASYON...161 İNSAN KAYNAKLARININ YÖNLENDİRİLMESİ...162 Sosyalleştirme...162 Sosyalleştirme Süreci...163 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE MOTİVASYON...164 Örgüt Gereksinmeleri ve Motivasyon...164 İnsan Kaynaklarının Motivasyonu...165 İnsan Kaynaklarının Motivasyonunun Denetimi...168 İnsan Kaynaklarının Motivasyonunda Ücret Etkisi...169 Motivasyon Teorileri ve İnsan Kaynakları Yönetimi...170 Kapsam Teorileri...171 Süreç Teorileri...172 ÖZET...175 ANAHTAR KAVRAMLAR...177 TARTIŞMA SORULARI...177 BİLGİMİZİ DENEYELİM...178 BÖLÜM KAYNAKÇASI...179 İLGİLİ WEB SAYFALARI...180 OKUMA PARÇASI...181 VIII
7. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARININ EĞİTİMİ VE GELİŞTİRİLMESİ...183 İNSAN KAYNAKLARININ EĞİTİMİ...184 İnsan Kaynaklarının Eğitiminin Örgüt İçin Önemi...184 İnsan Kaynaklarının Eğitiminde Uyulması Gereken İlkeler...185 İnsan Kaynaklarının Eğitimini Değerlendirme Ölçütleri...186 İnsan Kaynaklarının Eğitimi Yöntemleri...186 Kamu Görevlilerinin Eğitimi...189 Kamu Kuruluşlarında Eğitimin Önemi...189 Kamu Görevlilerinin Eğitimi ve Kavramsal Çerçeve...190 Kamu Görevlilerinin Eğitimi ve Kalkınma...191 Hizmet Öncesi ve Hizmet İçi Eğitim...192 Hizmet Öncesi Eğitim...192 Hizmet İçi Eğitim...194 Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmeleri Sorunu...198 Yöneticilerin Yetiştirilmelerinin Gerekliliği...199 Yöneticilerin Yetiştirilmelerinde Ülke Örnekleri...200 Ülkemizde Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmeleri...202 İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ...203 İnsan Kaynaklarının Gelişiminin Önemi...203 İnsan Kaynaklarını Geliştirme Süreci ve Farklı Bakışlar...204 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi Geliştirme...206 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Kariyer Yönetimi...208 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Öğrenen Örgütler...209 ÖZET...210 ANAHTAR KAVRAMLAR...213 TARTIŞMA SORULARI...213 BİLGİMİZİ DENEYELİM...214 BÖLÜM KAYNAKÇASI...215 İLGİLİ WEB SAYFALARI...217 OKUMA PARÇASI...218 8. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE SİSTEMLER...221 PERSONEL SİSTEMLERİ...222 Personel Sistemleri Türleri...222 Açık Sistemler...222 Kapalı Sistemler...224 IX
KARİYER SİSTEMİ...225 Kariyer Sisteminin Tanımı ve Özellikleri...225 Kariyer Sisteminin Gelişimi...226 Kariyerin Gerçekleşmesi...227 SINIFLANDIRMA SİSTEMİ...228 Sınıflandırmanın Tanımı ve Anlamı...228 Sınıflandırmanın Türleri...228 Sınıflandırma Teknikleri ve Unsurları...231 Sınıflandırmanın Olumlu ve Olumsuz Yönleri...231 Türkiye de Sınıflandırma...233 TÜRKİYE DE DEVLET MEMURLUĞU...239 Memurun Tanımı...239 Çalıştıkları Kurumlara Göre Kamu Personeli...240 Türkiye de Memurluğun Çekiciliği...240 Devlet Memurluğu ve Ücret Yetersizliğinin Etkileri...241 Türkiye de Kamu Görevlilerinin Sayısı ve Dağılımı...242 ÖZET...242 ANAHTAR KAVRAMLAR...245 TARTIŞMA SORULARI...245 BİLGİMİZİ DENEYELİM...246 BÖLÜM KAYNAKÇASI...248 İLGİLİ WEB SAYFALARI...249 OKUMA PARÇASI...250 9. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE ÜCRET SİSTEMİ...255 İKY DE ÜCRETİN ÖNEMİ VE ÜCRETİ ETKİLEYEN UNSURLAR...256 Ücretin Önemi...256 Ücreti Etkileyen Unsurlar...257 İYİ BİR ÜCRET SİSTEMİNİN İLKELERİ VE ÖZELLİKLERİ...258 İyi Bir Ücret Sisteminin İlkeleri...258 İyi Bir Ücret Sisteminin Özellikleri...259 ÜCRET VE PERFORMANS İLİŞKİSİ...260 ÜCRET YETERSİZLİĞİNİN SONUÇLARI VE DEĞİŞMELİ AYLIK SİSTEMİ...261 Ücret Yetersizliğinin Sonuçları...262 Değişmeli Aylık Sistemi...262 İyi Bir Aylık Sisteminde Bulunması Gereken Özellikler...264 Türkiye deki Sistem...264 X
TÜRKİYE DE ÜCRETLER...265 Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Ücret...265 Devlet Memurları Kanununun Getirdiği Ücret Sistemi...266 Aylıkların Ödenme Zamanı, Sosyal Haklar ve Diğer Yan Ödemeler...268 En Düşük ve En Yüksek Ücret Sınırları...270 ÖZET...270 ANAHTAR KAVRAMLAR...273 TARTIŞMA SORULARI...273 BÖLÜM KAYNAKÇASI...275 İLGİLİ WEB SAYFALARI...276 OKUMA PARÇASI...277 10. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÜKSELTİLMESİ...279 İNSAN KAYNAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ...280 Tanım ve Kavramsal Çerçeve...280 Başarı Değerlendirmesinin Amaçları...280 Başarı Değerlendirmesinin Türleri...281 İdeal Başarı Değerlendirme Sistemi...283 Başarı Değerlendirmesini Etkileyen Faktörler...283 Başarı Değerlendirmesinde Ortaya Çıkan Sorunlar...285 Başarı Değerlendirmesinde Yapılan Hatalar...285 Kamu Kuruluşlarında Başarı Değerlendirme...286 İNSAN KAYNAKLARININ YÜKSELTİLMESİ...287 İnsan Kaynaklarını Yükseltmenin Tanımı...288 İnsan Kaynaklarını Yükseltme İlkeleri...288 İnsan Kaynaklarını Yükseltme Türleri...289 Yükseltmede Seçim ve Kıdem Yöntemi...291 Yükselme Cetvelleri...292 Devlet Memurları Kanununa Göre Yükseltme...293 ÖZET...295 ANAHTAR KAVRAMLAR...299 TARTIŞMA SORULARI...299 BİLGİMİZİ DENEYELİM...300 BÖLÜM KAYNAKÇASI...302 İLGİLİ WEB SAYFALARI...303 OKUMA PARÇASI...304 XI
11. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE DİSİPLİN VE DİSİPLİN CEZALARI...309 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE DİSİPLİN...310 Disiplinin Anlamı ve Kapsamı...310 Disiplin Sağlama Yöntemleri...311 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE DİSİPLİN CEZALARI...312 Disiplin Cezasında Amaç...312 Disiplin Cezası ve Ceza Hukuku...313 Disiplin Kusuru ve Disiplin Amiri...313 TÜRKİYE DE DİSİPLİN VE DİSİPLİN CEZALARI...314 Yasal Dayanak...314 Disiplin Cezası Türleri...315 Disiplin Cezalarının Çeşitleri ile Ceza Uygulanacak Fiil ve Hâller...315 Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar:...318 Zamanaşımı...319 Karar Süresi...319 Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı...319 Savunma Hakkı...320 Uygulama...320 Disiplin Cezalarının Bir Süre Sonra Özlük Dosyasından Silinmesi...320 Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri...321 Görevden Uzaklaştırma...321 ÖZET...323 ANAHTAR KAVRAMLAR...325 TARTIŞMA SORULARI...325 BİLGİMİZİ DENEYELİM...325 BÖLÜM KAYNAKÇASI...327 İLGİLİ WEB SAYFALARI...328 OKUMA PARÇASI...329 12. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE HAKLAR, YÜKÜMLÜLÜKLER VE YASAKLAR...335 ÇALIŞANLARIN HAKLARI...336 Yasaların Uygulanmasını İsteme Hakkı...336 Güvenlik ve Çekilme Hakkı...336 Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma Hakkı...337 Aylık veya Ücret...337 Emeklilik...337 XII
Memurun Korunması...338 İzin Hakkı...338 Mazeret İzni...338 Hastalık ve Refakat İzni...339 Aylıksız İzin...340 Sendika Kurma ve Toplu Sözleşme Hakkı...341 Fikir Hürriyeti...342 TÜRKİYE DE MEMUR VE SİYASET...344 Yasal Mevzuat...345 Siyaset ve Kamu Yönetimi...346 Meslek Kuruluşları ve Siyaset...347 YÜKÜMLÜLÜKLER VE YAPILAMAYACAK İŞLER...347 İlişiğin Kesilmesi (İstifa, Azil, Tasfi ye)...348 Kıyafet Zorunluluğu...348 İkamet Zorunluluğu...349 Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağı...349 Yemin, Sadakat ve Kişisel Sorumluluk...349 Tarafsızlık...349 Emirlerin Yürütülmesi...350 Sır Saklama ve Basına Bilgi Verme...350 Davranış, Mal Bildirimi, Devir ve Teslim...351 Ticari Girişimler ve Diğer Çıkarlar...351 Grev Yasağı ve Bu Konudaki Uygulamalar...352 ÖZET...356 ANAHTAR KAVRAMLAR...358 TARTIŞMA SORULARI...358 BİLGİMİZİ DENEYELİM...359 BÖLÜM KAYNAKÇASI...360 İLGİLİ WEB SAYFALARI...361 OKUMA PARÇASI...362 13. BÖLÜM İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE EMEKLİLİK VE SOSYAL GÜVENLİK...371 İNSAN KAYNAKLARI VE EMEKLİLİK...372 Emekliliğin Tanımı ve Yasal Dayanağı...372 Emekliliğin Önemi ve Dünyadaki Uygulama Farklılıkları...373 Emeklilik Koşulları...374 TÜRKİYE DE SOSYAL GÜVENLİK ANLAYIŞI...377 Osmanlı Devleti Döneminde Sosyal Güvenlik...378 Cumhuriyet Döneminde Sosyal Güvenlik...378 XIII
Sosyal Güvenlik Kuruluşlarımız...379 Sosyal Güvenlik Sisteminde Aylık Ödeme Teknikleri...380 Sosyal Güvenlik Alanında Gelişmeler...381 ÖZET...382 ANAHTAR KAVRAMLAR...384 TARTIŞMA SORULARI...384 BİLGİMİZİ DENEYELİM...385 BÖLÜM KAYNAKÇASI...386 İLGİLİ WEB SAYFALARI...387 OKUMA PARÇASI...388 14. BÖLÜM DERNEKLER, MESLEK KURULUŞLARI VE SENDİKALAR...393 MEMURLARIN DERNEKLERLE İLİŞKİLERİ...394 1982 Anayasası ve Dernek Kurma Hakkı...394 2908 Sayılı Dernekler Kanunu...394 Yeni 5253 Sayılı Dernekler Kanunu...395 MEMURLARIN MESLEK KURULUŞLARI İLE İLİŞKİLERİ...396 Barolar ve Barolar Birliği...398 Noterler Birliği...399 Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Konfederasyonu...399 Ticaret ve Sanayi Odaları...400 Türk Tabipler Birliği...400 Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği...401 Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği...401 Veteriner Hekimleri Birliği...401 Türk Eczacılar Birliği...401 Türk Diş Hekimleri Birliği...402 MEMUR SENDİKALARI...403 Sendikaların Önemi...403 Sendikaların Amaçları ve Çalışma Alanları...404 Sendikaların Olumlu ve Olumsuz Yönleri...405 Sendikaların Derneklerden Farkı...408 Yabancı Ülkelerde Sendikacılığın Gelişimi ve Memur Sendikaları...408 Türkiye de Sendikacılığın Gelişmesi...413 1961 Anayasası ve Kamu Çalışanlarının Sendikal Hakları...416 Devlet Personeli Sendikaları Yasası...419 Devlet Memurları Yasası...422 1971 Anayasa Değişikliği ve Sendikal Haklar...424 1982 Anayasası ve Kamu Çalışanlarının Sendikal Hakları...427 XIV
ÖZET...431 ANAHTAR KAVRAMLAR...434 TARTIŞMA SORULARI...434 BİLGİMİZİ DENEYELİM...435 BÖLÜM KAYNAKÇASI...436 İLGİLİ WEB SAYFALARI...438 OKUMA PARÇASI...439 15. BÖLÜM ULUSLARARASI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ...445 KÜRESELLEŞME VE ULUSLARARASI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ...446 ULUSLARARASI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE YAKLAŞIMLAR...448 Paternalist Model...449 Mekanist Model...449 İnsan İlişkileri Modeli...450 Bürokratik Model...451 Katılımcı Model...451 ULUSLARARASI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE ÜLKE ÖRNEKLERİ...452 Amerika Birleşik Devletleri...452 Batı Avrupa Sistemi...455 İngiltere...457 Fransa...463 Almanya...465 İspanya...470 İtalya...471 İsviçre...471 Hollanda...472 Belçika...474 Sosyalist Devlet Anlayışında Sistem...475 İskandinav Ülkelerinde Sistem...476 Avrupa Birliği nde Sistem...479 Birleşmiş Milletler de Sistem...480 ÖZET...480 ANAHTAR KAVRAMLAR...483 TARTIŞMA SORULARI...483 BİLGİMİZİ DENEYELİM...484 BÖLÜM KAYNAKÇASI...485 İLGİLİ WEB SAYFALARI...486 OKUMA PARÇASI...487 XV
16. BÖLÜM KAMU PERSONEL YÖNETİMİNDEN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE: SORUNLAR VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARI...491 KAMUDA İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI...492 Geleneksel Yönetim Anlayışının Değişimi...492 Kamu Personeli Sorunu...493 Kamu Personel Yönetiminde Değişim ve İnsan Kaynakları Yönetimi Anlayışına Geçiş...496 KAMUDA NORM KADRO UYGULAMASI...499 Tanım ve Kavramsal Çerçeve...499 Norm Kadro Çalışmalarında Uyulacak Esaslar ve Çalışmanın Aşamaları...500 Norm Kadro Çalışmasının Yararları...504 Norm Kadro Çalışmalarının Uygulanmasına İlişkin Sorunlar...506 TÜRKİYE NİN KAMU PERSONELİ SORUNU...511 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU NDAN ÖNCEKİ DURUM...514 Atanmış-Seçilmiş Sorunu...515 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu...518 KAMU PERSONELİ DÜZENİNE YÖNELİK GENEL BİR ANALİZ DENEMESİ...525 ÖZET...531 ANAHTAR KAVRAMLAR...534 TARTIŞMA SORULARI...534 BİLGİMİZİ DENEYELİM...535 BÖLÜM KAYNAKÇASI...536 İLGİLİ WEB SAYFALARI...539 OKUMA PARÇASI...540 SONUÇ...543 EK: 6111 SAYILI TORBA YASA VE DEĞERLENDİRMESİ...547 KAYNAKÇA...563 TEST SORULARI İÇİN CEVAP ANAHTARI...584 XVI