Fertilizasyondan hemen sonraki embriyolojik (Mezoblastik) dönem Mitoz geçiren Totipotent (İlkel) kan hücreleri Kan adacıkları Mezenkim hücreleri Kan adacıkları

Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez (Kan Yapımı) 1). Mezoblastik Dönem. Hemoglobinin Globin bölümü 4 Σ zincirinden oluştuğu için Gower Tip I, bir süre sonra 2 α,, 2 Σ zincirinden oluştuğu için Gower Tip II Hb adını alır.

Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez (Kan Yapımı) 2). Hepatik Dönem. KC hematopoezi üstlendiği zaman başlar. Fötal Hb (Hb F) Hb in Globin bölümü 2 α,, 2 γ zincirinden oluşur.

Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez (Kan Yapımı) 3). Myeloid Dönem. Kİ devreye girdiğinde başlar. Erişkin Hb (Hb A) Hb in Globin bölümü 2 α (141 aa), 2 β (146 aa) zincirinden oluşur ve yaşam boyu devam eder.

Pre ve Postnatal Dönemde Hemoglobin Zinciri Yapımı Alfa Gama Beta Epsilon Sigma

Doğumdan sonra hematopoez A). Yenidoğanda tüm kemik iliği aktiftir. Total ilik hacmi: 70-90 ml kadardır. B). Beş yaşından sonra aktif ilik çevre kemiklerden merkeze çekilir. Örn: 15 kg lık çocukta total ilik hacmi 1600 ml. Aktif ilik ise 1000-14001400 ml kadardır. C). 70 kg lık kişide total ilik hacmi 2600-4000 ml dir. Aktif ilik ise 1200-1500 1500 ml kadardır. D). Organizmada kan yapımı gereksinimi arttığı koşullarda aktif iliğin hacmi artar, normalin 3-5 katı üretim yapılabilir.

Erişkinde Hematopoezi, KKİ nin Üstlenmesinin Muhtemel Nedenleri 1. KKİ tarafından ektramedular kan odakları inhibe edilmektedirler. 2. Kİ nin kanlanması özeldir, ısısı yüksektir. 3. KKİ de hematopoez için pozitif bir etki, diğer dokularda ise antagonist faktörler etkili olmaktadır. 4. İntavenöz verilen stem (kök) hücrelerinin, KKİ de yerleşmeleri, stromal hücrelerin ideal ortamı oluşturmasının kanıtıdır.

Aktif İlik Hücreleri Yağ Hücreleri Erişkin ve Çocukta Aktif Kemik İliği

Kırmızı Kemik İliği (KKİ) de Hematopoietik Alanlar 1- Damar Dışı Ortam. * Hematopoietik odaklar ve * Stromadan oluşur. 2- Vasküler Ortam. * Arterler, * Venöz sinüsler ve * Venlerden oluşur.

Hematopoietik İndükleyici Mikroortam (HİM) 2 kısımdan oluşur 1. Hemopoietik hücrelere yakın stroma hücreleri. a) Endotel hücreleri. b) Retiküler-Adventisyal hücreler. d) Yağ hücreleri. e) Makrofajlar. f) Fibroblastlar gibi, hücresel elemanlardan oluşurlar. Bu hücreler: hem koruyucu bariyer oluştururlar, hemde salgıladıkları hemopoietinlerle hücreleri bölünmeye ve farklılaştırmaya sevk ederler.

2. Stromanın hücre dışı elemanları ağsı bir yapıdan oluşur, Stroma hücreleri tarafından sentezlenen ve birer reseptör olan İmmunoglobulin üst grubu, Selektin ve İntegrin molekülleri Kan hücrelerinin birbirlerine ve ektrasellüler matrikse tutunmalarını sağlarlar.

Ayrıca, Adventisyal hücreler tarafından sentezlenen a- Laminin, b- Fibronektin molekülleri. Hematopoietik hücreleri, Kollegene ve Büyüme faktörlerine bağlamaları yanında, büyüme ve gelişmeye yardım eden, c- Kollagen, d- Proteoglikanlar ve e- Adheziv proteinler gibi sentezlerler gibi önemli uyarıcı maddeleride de

* Makrofajlar, Eritropoezi stümüle eden, 1) İnterlökin-1 (IL-1) 2) İnterferon-α 3) Tümör Nekrozis Faktör (TNF) 4) GM-CSF 5) M-CSF 6) G-CSF gibi, Büyüme faktörlerini sentezler ve salgılarlar

Eritrosit Sabitliğinin Korunma Mekanizması Normal bir insan kanı 5000 ml dir. Eritrosit hücre sayısı 25 trilyon kadardır. Ömürleri ise 100-120120 gündür. Buna göre yıkım-yapım yapım hızı, 1) Günlük : 50.0 ml (250 milyar) 2) Saatte : 2.0 ml (10 milyar) 3) Dakikada: 33.3 mm 3 (166 milyon) 4) Saniyede: 0.5 mm 3 (2.5 milyon) kadardır. Bu sabitlik birbirine eşit anlık yıkım ve yapım hızı ile korunmaktadır.

Yönlendrilmiş Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre Hematopoietik (Stem) Kök Hücre Mitoz Pluri (Multi) Potent Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre

Eritrositlerin yapımı, kaynağını yüksekten alan ve giderek artan bir şelaleye benzetebiliriz.

Post-Natal Dönemde Eritropoiez 4 Kompartmanda oluşur 1 nci kompartmanı oluşturan hücre grubu. Pluri (multi) potent stem (kök) hücrelerinden oluşur. Bu hücreler yaşam boyu kendi-kendilerini kendilerini yenilerler. Bu hücrelere etki eden faktörler. a. Stem Cell Factor (SCF), b. İnterlökin-1, -3, -6, -11 dir. 2 ci kompartmanı oluşturan hücre grubu. BFU-E (Burst Forming Unit-Erytroid). Eritroid kolonilerini patlamalar şeklinde oluşturan büyük kolonilere denir.

BFU-E hücre grubunu uyaran faktörler. Monosit, makrofaj, endotel ve fibroblast hücreleri tarafından aşağıdaki uyarıcı maddeler sentezlenirler. a. Granulosit-Makrofaj Colony Stimulan Faktör (GM-CSF), b. Burst-Promoting Activity (BPA), c. Multi-CSF [İnterlökin-3 (IL-3, 3,-4, 4,-9) d. İnsülin benzeri Growth Faktör (IGF-1) e. EPO nin yüksek dozları, f. IL-4 ise hem uyarıcı, hemde inhibitör etki göstermektedir.

3 ncü Kompartman oluşturan hücre grubu Colony Forming Unit-Erytroid (CFU-E ) Stimulanı Eritropoietin (EPO) dir. Hücrelerin poliferasyonu ve Olgunlaşması için EPO ya sinerjik olarak SCF, GM-CSF, IL-3, 3,-9 ve İnsulin Growth Faktör-1 (IGF-1) etkilidirler.

4 cü kompartmanı oluşturan hücre grubu Bu hücre grubu EPO nin dozlarına cevap sırasıyla;mitoz ortokromatofilik verir. EPO bölünmeler eritroblasta düşük etkisiyle geçirerek kadar bölünürler, daha sonra nüve atılır, bu hücreye retikülosit denir. Periferik kanda %1 veya daha azdır. Retikülosit 3 gün içerisinde Hb sentezi tamamlanınca olgun eritrosite dönüşür.

Yönlendrilmiş Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre Hematopoietik (Stem) Kök Hücre Mitoz Pluri (Multi) Potent Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre Yönlendrilmiş Kök Hücre

R.YİĞİT BFU-E Kolonileri R.YİĞİT CFU-E Kolonileri

R.YİĞİT EP O Reseptörleri R.YİĞİT R.YİĞİT R.YİĞİT

Amino asitler α β α ve β zincirleri Vit B12 Folik Asit Hemoglobin Globin DNA Hem M i t o k o d r i Ferritin Demir TF TF TF - Fe Demir Eritroblast ana hücresinde Hb sentezi TF - Fe

R.YİĞİT R.YİĞİT R.YİĞİT R.YİĞİT

Proeritroblast Mitoz Bazofilik Eritroblast Mitoz Polikromatofilik Eritroblast Mitoz Ortokromatofilik Eritroblast Retikülosit Eritrosit

I 1 µm Eritrositin Üsten ve Yandan Görünümü

Eritrosit Membranı

Hemoglobin (Hb) 2,3 DPG

Hemoglobinin Fonksiyonu Hemoglobine O 2 bağlanınca 2 β zinciri birbirine yaklaşır. O 2 ler Hemoglobinden ayrılınca 2 β zinciri birbirinden uzaklaşır ve 2,3 DPG sentezi artar.

Hb Bileşikleri * HbO 2 Oksi Hb. * HbCO 2 Karbomino Hb. * Hb redüit Hb. * HbCO Karbonmonoksit Hb. Fe +3 * Met Hb Fe * Glikozillenmiş Hb, gibi bileşikleri mevcuttur.

Anormal Hemoglobinler İnsanlarda kalıtsal özellikte 2 tip Hb bozukluğu bulunur 1- HEM bozukluğuna Bağlı Anormal Hemoglobinler Hb lerde Porfirin Sentezi (porfilryalar) bozulur. Etkeni: a. Kötü kokular, uhu, benzen vs. b. Çeşitli ilaçlar, toksinler, kurşun, sülfamidler. Porfirin/Hem metabolizmasını bozar

2-Globin Bozukluğuna Bağlı Anormal Hemoglobinler a. Zincirlerde globulin geninin eksikliği sonucu amino asitlerin dizilimi farklıdır. b. Amino asit sayısı eksik kalır (Talasemi). Hangi zincirler eksik ise, α ve β Beta Talasemiler olarak adlandırılır. c. Alfa ve Beta zincirini oluşturan genler kaybolursa, Bartz Tipi Hemoglobin oluşur.

Normal Hemoglobin β Zinciri Orak Hücre Anemisi Hemoglobin β Zinciri

Farklı Hemoglobinlerin adlandırılmasında, genel olarak amino asit dizilim farkını bulan kişinin yaşadığı şehirin ismi verilir. Hb-Paris Hb-Köln Hb-İstanbul Hb-Hacettepe

Retiküler (Adventisyal) Hücrelerin Özellikleri 1- Eritroblast hücreleri, retiküler hücrelerin etrafında toplanarak adacık oluştururlar. Retiküler hücre, sitoplazmik uzantıları ile blast hücreleri sarar. 2- Kemik iliğinde yaşlı ve zararlı eritrosileri fagosite ederek Hb ni tutarlar. 3- Eritroid serideki, nukleuslu hücrelerden, nukleusu alarak fagosite ederler. 4- Yeni gelişen hücrelere almış oldukları demiri verirler. 5- Litik enzimleri ile, fagosite ettiği hücreyi kısa sürede (60 dk) sindirirler.