ISL 203 Envanter ve Bilanço

Transkript

1 7. HAFTA ISL 203 Envanter ve Bilanço 18 Gelecek Aylara Ait Gideler ve Gelir Tahakkukları Doç.Dr. Murat YILDIRIM 2 18 Gelecek Aylara Ait Gideler ve Gelir Tahakkukları Bu grupta, içinde bulunan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek dönemlere ait giderler ile faaliyet dönemine ait olan tahakkuk edenancaktahsilolgunluğunaulaşmamışgelirlerizlenir. ve 181 Gelir Tahakkukları hesapları dönemsellik kavramı gereğince dönem ayırıcı hesaplar olarakkullanılır. Bugruptaaşağıdakihesaplar yeralır: 180GelecekAylaraAit Giderler Hs. 181Gelir TahakkuklarıHs. Bu hesapta peşin ödenen ancak izleyen dönemde sonuç hesaplarına kaydedilecek giderler izlenir. Hesap aktif karakterli olup işlemin doğmasıyla birlikte borçlandırılırken ilgili düzeltme ve devir kayıtlarının yapılması sonucu alacaklı çalışır. 3 4 İşletme de bir yıllığına kiraladığı iş yerinin bir yıllık kirası olan TL üzerinden % 20 gelir vergisi kesintisi yaptıktan sonra kalanını gayri menkul sahibine ödenmiştir. İşletmeaylıkmalitablodüzenlemektedir TL/ 12ay=3.000TLaylıkkiratutarı x 0,20= 7.800TL TL= TLNetÖdenen Ay 6 Ay 5 Ay İşletme de bir yıllığına kiraladığı iş yerinin bir yıllık kirası olan TL üzerinden % 20 gelir vergisi kesintisi yaptıktan sonra kalanını gayri menkul sahibine ödenmiştir. İşletmeaylıkmalitablodüzenlemektedir. 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. Hs. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 01/06/2017 Borç Alacak 100 Kasa Hs. 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs Uzaktan Eğitim Uygulama ve 5 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 6 1

2 Temmuzayındayapılacakkayıt; 01/07/2017 Borç Alacak 770 Genel Yönetim Giderleri Hs Hs Aralıkayındayapılacakkayıt; 31/12/2017 Borç Alacak Hs Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs Aşağıdakiikisoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız. İşletme de iki yıllığına kiraladığı depo için TL peşin ödemede bulunmuştur. (İşletme finansal tablolarını aylık olarakdüzenlemektedir.) Buna göre Ekim 2016 ya ilişkin kira bedeli hangi hesapta, ne şekildeve hangitutardamuhasebeleştirilir? Uzaktan Eğitim Uygulama ve 7 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 8 Aşağıdaki ikisoruyuverilenbilgileregörecevaplayınız. İşletme de iki yıllığına kiraladığı depo için TL peşin ödemede bulunmuştur. (İşletme finansal tablolarını aylık olarak düzenlemektedir.) Buna göre Ekim 2016 ya ilişkin kira bedeli hangi hesapta, ne şekilde ve hangitutarda muhasebeleştirilir? 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. Hs. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 01/10/2016 Borç Alacak Kasa Hs Aşağıdakiikisoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız. İşletme de iki yıllığına kiraladığı depo için TL peşin ödemede bulunmuştur. (İşletme finansal tablolarını aylık olarakdüzenlemektedir.) Buna göre Ekim 2016 ya ilişkin kira bedeli hangi hesapta, ne şekildeve hangitutardamuhasebeleştirilir? a) 280Gelecek YıllaraAitGiderler hesabının Borcuna600TL b) 180GelecekAylaraAit Giderler hesabının Borcuna600TL c) 770GenelYönetimGiderleri HesabınınBorcuna150TL d) 770GenelYönetimGiderleri HesabınınBorcuna50TL e) 770GenelYönetimGiderleri HesabınınAlacağına150TL Uzaktan Eğitim Uygulama ve 9 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Gelir Tahakkukları Hs. Aşağıdakiikisoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız. İşletme de iki yıllığına kiraladığı depo için TL peşin ödemede bulunmuştur. (İşletme finansal tablolarını aylık olarakdüzenlemektedir.) Bu bilgilere göre işletmenin da yapması gereken yevmiyekaydınıyapınız. İşletme lehine tahakkuk etmiş ancak tahsil edilme olgunluğuna ulaşmamış olan içinde bulunulan döneme ait olan gelirler tahsil edilinceye kadar bu hesapta takip edilir. Hesap gelirin tahakkuk etmesi durumunda borçlandırılırken, izleyendönemlerdedealacaklandırılarakkapatılır. 31/12/2016 Borç Alacak Hs Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 600 Uzaktan Eğitim Uygulama ve

3 181 Gelir Tahakkukları Hs. Aşağıdakiüçsoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız. İşletme de Z bankasında 6 ay vadeli TL tutarında bir mevduat hesabı açmıştır. Yıllık faiz oranı % 18 olup anaparavadesonundafaizi ile birlikteişletmeninaynı bankadaki vadesi mevduat hesabına aktarılmıştır. (Finansal tablolar yıllık olarakdüzenlenecekolupvergioranı %15 tir.) Buna göre işletmenin de yapması gereken kayıt aşağıdakilerdenhangisidir? 31/12/2016 Borç Alacak 181 Gelir Tahakkukları Hs Faiz Gelirleri Hs Gelir Tahakkukları Hs. İşletme dez bankasında6ayvadeli tltutarındabirmevduat hesabıaçmıştır.yıllıkfaiz oranı% 18 olup anaparavadesonunda faiziile birlikte işletmenin aynı bankadaki vadesi mevduat hesabına aktarılmıştır. (Finansal tablolaryıllık olarakdüzenlenecekolupvergioranı%15 tir.biryıl360gündür.) Bubilgileregörevadesonunda, eldeedilenfaizeilişkinyapılmasıgereken kayıdı yapınız. 102 Bankalar Hs Vadeli Mevduat 181 Gelir Tahakkukları Hs. 642 Faiz Gelirleri Hs. 01/03/2017 Borç Alacak Uzaktan Eğitim Uygulama ve 13 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Gelir Tahakkukları Hs. İşletme dez bankasında6ayvadeli tltutarındabirmevduat hesabıaçmıştır.yıllıkfaiz oranı% 18 olup anaparavadesonunda faiziile birlikte işletmenin aynı bankadaki vadesi mevduat hesabına aktarılmıştır. (Finansal tablolaryıllık olarakdüzenlenecekolupvergioranı%15 tir.biryıl360gündür.) Bu bilgilere göre vade sonunda, banka hesapları arasında aktarma işlemine ilişkin kaydıyapınız. 102 Bankalar Hs Vadesiz Mevduat 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 102 Bankalar Hs Vadeli Mevduat 01/03/2017 Borç Alacak Diğer Dönen Varlıklar Uzaktan Eğitim Uygulama ve Diğer Dönen Varlıklar 190 Devreden KDV Hs. Dönen varlıklar grubunda yer alan ancak diğer dönen varlık hesaplarının hiçbirinin kapsamına girmeyen hesapların yer aldığı gruptur. Aşağıda sıralanan hesaplar bilançoda bu grupta yer alır: 190 Devreden Katma Değer Vergisi Hs. 191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hs. 192 Diğer Katma Değer Vergisi Hs. 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hs. 195 İş Avansları Hs. 196 Personel Avansları Hs. 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs. 198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar Hs. 199 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı Hs. Bir dönemde indirim konusu yapılmayan ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Bir ay içinde yapılan işlemler sonucu gerçekleşen 191 İndirilecek KDV hesabındaki tutarın 391 Hesaplanan KDV hesabındaki tutardan büyük olması durumunda aradaki fark bu hesabın borcuna aktarılır

4 190 Devreden KDV Hs. Haziran ayı sonunda nın kalanı TL, 391 Hesaplanan KDV Hs. nın kalanı TL dir. Katma değervergisinintahakkukunuyapınız Hesaplan KDV Hs. 190 Devreden KDV Hs. / /201. Borç Alacak Satın alınan her türlü mal ve hizmetler için satıcılara ödenen katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. Her ay sonunda borç kalanı «391 Hesaplanan KDV» hesabı ile karşılaştırılır. ındaki tutarın 391 Hesaplanan KDV Hs. ındaki tutarı aşması halinde aradaki fark 190 Devreden KDV hesabının borcuna aktarılır. 391 Hesaplanan KDV si 191 İndirilecek KDV si ni aşması halinde aradaki fark 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. na kaydedilecektir. Uzaktan Eğitim Uygulama ve Bir işletmede ay sonu itibariyle Borç bakiyesi TL dir. 391 Hesaplanan KDV Hs. nın kalanı TLve190DevredenKDVhesabınınkalanı6.000TL dir. Buna göre ay sonunda yapılacak kayıtta aşağıdaki hesaplardan hangisininkullanımıdoğrudur? / /201. Borç Alacak 391. Hesaplan KDV Hs Devreden KDV Hs Duran Varlıklar Grubu Uzaktan Eğitim Uygulama ve Duran Varlıkların Tanımı ve Sınıflandırılması Duran Varlık: Bir yıldan fazla sürelerle işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve bir yıl içinde paraya çevrilmesi düşülmeyen varlıklardır. Duran varlıklar Bilançonun Aktifinde: 22 Ticari Alacaklar, 23 Diğer Alacaklar, 24 Mali Duran Varlıklar, 25 Maddi Duran Varlıklar, 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar, 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 29 Diğer Duran Varlıklar Duran Varlıkların Tanımı ve Sınıflandırılması Duran varlıklar grubunda yer alan varlıklardan bazıları uzun vadeli olma özelliğini kaybettiğinde Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri çerçevesinde Dönen Varlıklar grubunda ilgili hesaplara alınır. Örneğin duran varlıklarda yer alan uzun vadeli bir alacağın vadesinin kısa döneme düşmesi durumunda duran varlıklardan dönen varlıklara aktarılır

5 22 Ticari Alacaklar Grubu İşletmenin ticari ilişkileri sonucu doğan, bir yıldan uzun süreli senetlivesenetsizalacaklarınınizlendiğihesapgrubudur. Bu grubun içinde yer alan hesaplardan vadesi bir yılın altına inenlerdönenvarlıklargrubundakiilgilihesaplaraaktarılır. Bugruptaaşağıdakihesaplaryeralır: 220Alıcılar Hs. 221AlacakSenetleri Hs. 222AlacakSenetleri Reeskontu Hs.(-) 224KazanılmamışFinansalKiralamaFaizGelirleri Hs.(-) 226Verilen DepozitoveTeminatlarHs. 229ŞüpheliAlacaklarKarşılığı Hs.(-) 23 Diğer Alacaklar Grubu Herhangi bir ticari nedene dayanmaksızın ortaya çıkan, bir yıldan dahauzunsüredetahsiledilecekalacaklarınizlendiğigruptur. Bu grubun içinde yer alan hesaplardan vadesi bir yılın altına inenlerdönenvarlıklargrubundakiilgilihesaplara aktarılır. Bugruptaaşağıdakihesaplaryeralır: 231OrtaklardanAlacaklarHs. 232 İştiraklerden AlacaklarHs. 233 BağlıOrtaklıklardanAlacaklarHs. 236Diğer ÇeşitliAlacaklarHs. 237DiğerAlacakSenetleri Reeskontu Hs.(-) 239Şüpheli DiğerAlacaklarKarşılığı Hs.(-) Mali Duran Varlıklar 24 Mali Duran Varlıklar Uzun vadeli amaçlarla edinilen menkul kıymetler ile başka bir işletmeye ortak olmak amacıyla edinilen sermaye paylarının yer aldığıgruptur. MaliDuranVarlıklarGrubunda Uzunvadeliamaçlarlasatınalınanveelde bulundurulanmenkulkıymetler, Yasalzorunluluklarnedeniyle edinilenmenkulkıymetler, Şirkethakkında tasfiye ve iflas kararının alınmasısonucukısa süredeparaya dönüşmeözelliğini kaybetmişmenkulkıymetler, İştirak veya bağlı ortaklık düzeyinde ortaklık amacıyla satın alınan hisse senetlerivehissesenediçıkarmayanbirşirketinsermayesine ortaklıkpayları gibiiktisadideğerler izlenir. Bugruptaaşağıdakihesaplar yeralır: 240BağlıMenkulKıymetler Hesabı 241BağlıMenkulKıymetlerDeğerDüşüklüğüKarşılığı Hesabı(-) 242İştirakler Hesabı 243İştiraklere SermayeTaahhütleriHesabı (-) 244İştiraklereSermayePaylarıDeğerDüşüklüğüKarşılığı Hesabı(-) 245BağlıOrtaklıklar Hesabı 246BağlıOrtaklıklara SermayeTaahhütleriHesabı(-) 247BağlıOrtaklıklarSermayePaylarıDeğerDüşüklüğüKarşılığı Hesabı(-) 248Diğer MaliDuranVarlıklarHesabı 249DiğerMaliDuranVarlıklarKarşılığı Hesabı(-) Maddi Duran Varlıklar ve İlgili Hesaplar İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklara maddi duranvarlıklar denir. Maddi duran varlıkların genel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: İşletmenin mal ve hizmet üretiminde veya yönetim faaliyetlerinde kullanılmakamacıylasatın alınırlar, Buvarlıklardanyararlanmasüresi 1yıldan dahauzundur, İşletmede fizikenvarolanvarlıklardır, Arazivearsalarındışındaki maddiduranvarlıklarınömrüsınırlıdır, İşletmede kullanıldıkları süre içinde amortisman yoluyla gidere dönüştürülürler. Maddi Duran Varlıklar ve İlgili Hesaplar Tekdüzen hesap planında maddi duran varlıklar şu hesaplardan oluşur: 250AraziveArsalarHs. 251YeraltıveYerüstüDüzenleriHs. 252BinalarHs. 253Tesis,MakineveCihazlarHs. 254Taşıtlar Hs. 255DemirbaşlarHs. 256Diğer MaddiDuranVarlıklar Hs. 257BirikmişAmortismanlarHs.(-) 258YapılmaktaOlanYatırımlarHs. Birikmiş amortismanlar hesabı aktifi düzenleyici bir hesaptır. Diğerleri aktif hesaptır

6 Maddi Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıkların Envanteri Vergi Usul Kanunu na göre maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile muhasebeleştirilir. Maliyet Bedeli = Alış Bedeli + Taşıma Giderleri + Sigorta Giderleri + Komisyon Giderleri + Ambalaj Giderleri + Muhafaza Giderleri + Gümrük Vergisi + Kredi Faizleri Dönem sonlarında duran varlıkların durumlarının tespit etmek içinenvanterlisteleridüzenlenir. Daha sonra bu listeler amortisman defterleri ve demirbaş defterleriilekarşılaştırılır. Listede duran varlığın cinsi, satın alma tarihi, değeri, maliyet değeri, mevcut durumu, amortisman yüzdesi ve tutarı gibi bilgileryeralır. Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim vergilerini maliyet bedeline eklemekte veya genel giderler arasında göstermekte serbesttirler Maddi Duran Varlıkların Envanteri Maddi Duran Varlıkların Envanteri Dönem sonunda yapılan sayım sonucunda 800 TL lik şirkete ait bir cep telefonunun mevcut olmadığı görülmüş ve yeni yılda araştırılmaküzerehesabaalınmıştır. Cep telefonunun bir personel tarafından kaybedildiği anlaşılmış vetutarpersoneleyansıtılmıştır. 31/12/201. Borç Alacak 197 Sayım ve Tesellüm Noksanlıkları Hs Demirbaş Noksanları Hs Demirbaşlar Hs /10/201. Borç Alacak 135 Personelden Alacaklar Hs Sayım ve Tesellüm Noksanlıkları Hs Demirbaş Noksanları Hs. 800 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 33 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 34 Maddi Duran Varlıkların Envanteri Maddi Duran Varlıkların Envanteri Sayım sırasında, kayıtlarda görülmeyen bir ipad tablet pc nin varlığı saptanıyor. Tablet Pc TL emsal bedelden DemirbaşlarHs. naalınıyor. ipad tablet pc nin işletmeye promosyon olarak gönderildiği belirlenmiştir Borç Alacak 255 Demirbaşlar Hs Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs Demirbaş Fazlalıkları Hs Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs Demirbaş Fazlalıkları Hs Borç Alacak 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hs Uzaktan Eğitim Uygulama ve 35 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 36 6

7 Maddi Duran Varlıkların Değerlemesi Maddi duran varlıklar TTK ve VUK na göre maliyet bedeli ile değerlenirler. Varlığın maliyetine girmesi zorunlu ve isteğe bağlı harcamalar VUKmd. 271 debelirtilmiştir. Yasaya göre, satın alma bedeli, makine ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri, mevcut binanın satın alınarak yıktırılmasından ve arsanın düzeltilmesinden doğan giderlermaliyetbedelinekatılmasıgerekenharcamalardır. Noter, tapu, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Taşıt Alım vergileri ise maliyete katılması yada dönem giderine kaydedilmesi isteğe bağlı harcamalardır. 37 Maddi Duran Varlıkların Değerlemesi Maddi duran varlıkların edinilmesinden sonra yapılan bakım onarım giderleri varlığınmaliyetineeklenmez. Ancak kapasitesini artıran yada verimini artıran harcamalar ile üretilen mal ve hizmetin kalitesini artıran harcamalar varlığın maliyetine eklenerekamortismanyoluylagideredönüştürülür. Maddi duran varlıkların değerlemesinde üç temel unsur önemlidir. Varlığın yararlıömrü, Varlığın yararlıömrüsonundahurdadeğerinin tahmini Amortismanyöntemininseçimivetutarınhesaplanması 38 Maddi Duran Varlıklarda Amortisman İşlemleri Amortisman: Duran varlıkların kullanılmasına ve zamanın geçmesine bağlı olarak değerlerinde meydana gelen azalışların hesaplanıp, kaydedilmesineamortismandenir. Fiziksel yıpranma ve eskime, teknolojik eskime ve modası geçme gibi nedenlerden dolayı duran varlıkların ömürleri işletmeye yararlıolabileceklerisüreylesınırlıdır. Amortismanın amacı, duran varlığın aktifleştirilmiş değerini(yatırım tutarını) sistemli ve anlamlı bir şekilde kullanıldıklarısüreyegiderolarakdağıtmaktır. Maddi Duran Varlıklarda Amortisman İşlemleri Amortismana tabi olma şartları: İşletmede bir yıldan daha uzun dönemlerde kullanılma, Kullanma sonucu yıpranma, aşınma, kıymetten düşme yada demode olma(boş arazi ve arsalar için amortisman ayrılmaz), İşletme varlıkları içinde bulunma, 2016 yılında tutar olarak 900 TL aşan bir değere sahip olma(bu değeri aşmayan demirbaş alımları dönem gideri olarak kaydedilebilir) Maddi Duran Varlıklarda Amortisman İşlemleri Faydalı ömür: bir duran varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreyi ifade eder. Bu süre zarfında maddiduranvarlığındeğeriiçinamortismanayrılır. Amortisman Payı: Duran varlıkların değerlerinden hesap dönemlerinegiderolarakyüklenenkısmadenir. Maddi duran varlıkların faydalı ömürleri içerisinde yok edilmesinde 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı(-) aktifi düzenleyici bir hesap kullanılır. Boş arsa ve araziler aşınma ve yıpranmaya maruz kalmadıkları içinamortismanatabi tutulmazlar Amortisman Ayırma Yöntemleri TTK da işletmeler amortisman politikalarını belirlemede ve uygulamada tamamen serbest bırakılmışlardır. VUK ta dört çeşit amortismanyöntemivardır. Normalamortisman AzalankalanlarÜzerindenAmortisman FevkaladeAmortisman

8 Normal Amortisman Yöntemi Bu yöntemde, duran varlığın ekonomik ömrü boyunca her yıl aynı oranda değer kaybettiği varsayılmakta ve her yıl eşit tutarda amortismanayrılmaktadır. Her yıl hesaplanacak amortisman oranı şu şekilde bulunmaktadır; AmortismanTutarı:(MDVM Hurda Değeri)/EkonomikÖmür AmortismanOranı: 1/ DuranVarlığınEkonomikÖmrü Normal Amortisman Yöntemi Örnek: Faydalı ömür 5 yıl ise amortisman oranı = 1/5=0,20 Faydalı ömür 10 yıl ise amortisman oranı = 1/10=0,10 Amortisman payı= Maddi Duran Varlığın Maliyet Değeri x Amortisman Oranı Bu yöntemle her yıl eşit amortisman payı ayrılır Normal Amortisman Yöntemi: Örnek Örnek: 2009 yılında maliyet bedeli TL olan makine alınmış. Faydalı ömrü 5 yıldır. Yıllara göre amortisman paylarını bulunuz. Amortisman Oranı = 1 / 5 yıl = 0,20 = %20 Yıllar Tutar Amortisman Oranı Amortisman Tutarı , , , , , Amortisman Tutarı Toplamı Ekonomik ömrü 5 yıl, maliyeti TL olan bir demirbaş için normal amortisman yöntemine göre ikinci yıl sonunda ayrılması gerekenamortismantutarıkaçtl dir. a) TL b) TL c) TL d) TL e) TL 5. yılın sonunda toplam ayrılan amortisman payı varlığın maliyet bedeline eşit olmalıdır Azalan Kalanlar(Hızlandırılmış Amortisman) Yöntemi: Bu yöntemde; maddi duran varlığa ilk yıllarda daha fazla, son yıllaragittikçedahaaz amortismanayrılmaktadır. Yönteminözelliklerişunlardır; Amortisman oranı, %50 yi geçmemek normal amortisman oranının 2 katı olarakalınır. Amortisman ayrılırken, bir önceki yıl hesaplanan amortisman tutarı, amortismanayrılacaktutardandüşülür. Amortisman ayrılacak son yıl, kalan değerin tamamı o yılın amortismanı olarak kabul edilir. Başka bir anlatımla, son yıl amortismanoranı uygulanmaz. Azalan Kalanlar(Hızlandırılmış Amortisman) Yöntemi: Örnek: İşletme, 2009 tarihinde satın aldığı ve TL ye mal olan demirbaşa azalan kalanlar üzerinden amortisman yöntemi uygulayacaktır. Normal amortisman oranı % 20 dir. Amortisman Oranı = %20 x 2 = 40 Yıllar Tutar Amortisman Oranı Amortisman Tutarı Net Değer , , , , Amortisman Tutarı Toplamı

9 Azalan Kalanlar (Hızlandırılmış Amortisman) Yöntemi: V.U.K.'na göre; işletme bir duran varlığa, normal amortisman yöntemine göre amortisman ayırırken, azalan bakiyeler yöntemine geçemez. Bir duran varlığa normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılmaya başlandıktan sonra, o duran varlığın ekonomik ömrü bitene kadar hep bu yöntemle amortisman ayrılmasına devam edilir. Fakat, azalan bakiyeler yönteminden, istenildiği zaman normal amortisman yöntemine geçmek serbesttir. 49 Fevkalade Amortisman Yöntemi Amortismana tabi iktisadi kıymette; yangın, deprem, su basması gibi afet neticesinde değer kaybı oluşması, yeni icatlar nedeniyle teknik verim ve kıymetinin düşerek tamamen veya kısmen kullanılamaz hale gelmesi, cebri çalışma nedeniyle normalden fazla yıpranmaya tabi olması gibi hallerde iktisadi kıymetler, fevkalade amortisman oranları üzerinden amortismana tabi tutulabilir. Fevkalade amortisman hesaplandığı durumlarda ayrıca normal amortismanhesaplanmaz. Fevkalade amortisman oranı, her olaya özgü olmak kaydıyla mükellefin müracaatı üzerine Maliye Bakanlığınca tespit edilmektedir. 50 Kıst Amortisman Yöntemi Kıst amortisman sadece binek olarak kullanılan otomobillerin aktife girdiği ilk hesap döneminde ay kesirleri tam sayılmak suretiyle hesap döneminin sonuna kadar geçen süre için kıst amortismanayrılır. İkinciyıldanitibarendiğerduranvarlıklargibiamortismanayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden kalan değer, amortisman süresinin sonunda ayrılan amortismana eklenmek suretiyletamamıyokedilir. Kıst Amortisman Yöntemi Serdemir işletmesi tarihinde idari işlerde kullanılmak üzere silindir hacmi 1390 cm 3 olan 2016 Model Dacia marka otomobili yetkili acentesinden peşin olarak satın almış ve özel tüketim vergisi ile katma vergisi anılan otomobilin maliyetine eklenmemiştir yetkili acentenin düzenlenip Serdemir İşletmesi'neverdiğifaturanınbilgileriaşağıdadır. (Özel Tüketim Vergisini istenirse maliyet bedeline eklenir, ancak KDVkesinliklemaliyetbedelineeklenmez) Kıst Amortisman Yöntemi Normal Amortismanda Kıst Amortisman Otomobilbedeli: TL ÖzelTüketimVergisi(%37): 7.400TL AraToplam: TL KatmaDeğerVergisi(%18): 4.932TL Toplam: TL Yıllara göre amortisman paylarını bulunuz. Amortisman Oranı = 1 / 5 yıl = 0,20 = % yılın tamamlanmasıiçin(içindebulunulanaytamsayılır) 3aymevcut Yıllar Tutar Amortisman Oranı Amortisman Tutarı Net Defter Değeri , , , , , Amortisman Tutarı Toplamı

10 Azalan Bakiyeler Yönteminde Kıst Amortisman Yıllara göre amortisman paylarını bulunuz. Amortisman Oranı = 1 / 5 yıl = 0,20 = %20 x 2 =% yılın tamamlanmasıiçin(içindebulunulanaytamsayılır) 3aymevcut Yıllar Tutar Amortisman Oranı Amortisman Tutarı Net Defter Değeri , , , , Amortisman Tutarı Toplamı Amortisman Kayıt Yöntemi Amortisman Paylarının Kaydı: Amortisman giderlerinin muhasebeleştirilmesinde endirekt kayıt yöntemi uygulanır. Duran varlık hangi departmanın hizmetinde kullanılıyor ise o gider hesabı kullanılır. Üretim İşleri => 730 Genel Üretim Giderleri Hs. İdari İşler= > 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. Pazarlama, Satış İşleri => 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Borç Alacak 257 Birikmiş Amortisman Hs. (-) Demirbaşlara amortisman hesaplanması 55 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 56 Amortisman Paylarının Kaydı: Örnek Amortisman payı ayrıldıktan sonra varlığın değeri azalır. B 255 Demirbaşlar Hs. A xxx B 257 Birikmiş Amortismanlar Hs.(-) A xxx A Bilanço P 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR Demirbaşlar Birikmiş Amortismanlar Hs.(-) Net Aktif Değer 57 Aşağıdakiüçsoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız yılında % 15 KDV dahil TL ye satın alınan bir demirbaşın ekonomik ömrü 5 yıl olup amortismanı azalan bakiyeleryönteminegörehesaplanmaktadır. 1. Hesaplanan amortismanların endirekt yöntemle kaydedilmesi durumunda tarihli bilançoda ilgili demirbaş için BirikmişAmortismantutarıkaçTLolur? a) 1.840TL b) 2.880TL c) 3.200TL d) 5.120TL e) 6.400TL 58 Örnek Aşağıdakiüçsoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız yılında % 15 KDV dahil TL ye satın alınan bir demirbaşın ekonomik ömrü 5 yıl olup amortismanı azalan bakiyeleryönteminegörehesaplanmaktadır. 2. Hesaplanan amortismanların direkt yöntemle kaydedilmesi durumunda tarihli bilançoda ilgili demirbaş için BirikmişAmortismantutarıkaçTLolur? a) TL b) 5.120TL c) TL d) TL e) 9.200TL 59 Örnek Aşağıdakiüçsoruyuverilenbilgileregöre cevaplayınız yılında % 15 KDV dahil TL ye satın alınan bir demirbaşın ekonomik ömrü 5 yıl olup amortismanı azalan bakiyeleryönteminegörehesaplanmaktadır. 3. Demirbaşın 2011 yılında %18 KDV dahil TL ye yenileme amacıyla satılması halinde aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımıdoğrudur? a) DiğerGelirler Hs.Alacakları520TL b) ÖzelFonlarHs. Borçlu632TL c) ÖzelFonlarHs.Alacaklı272TL d) Diğer Gider vezararlarhs.borçlu360tl e) Faaliyetle İlgiliDiğerGelirveKarlarHs.Alacaklı880TL 60 10

11 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan kullanılmaları sonucunda işletmenin hasılatında artış doğuran bir kısım haklarla işletmeyeticari bir fayda sağlayan imtiyazveüstünlüklerdir. Şuhesaplardanoluşur. 260HaklarHs. 261ŞerefiyeHs. 262KuruluşveÖrgütlenmeGiderleri Hs. 263AraştırmaveGeliştirme Giderleri Hs. 264ÖzelMaliyetler Hs. 267Diğer MaddiOlmayanDuranVarlıklarHs. 268BirikmişAmortismanlarHs.(-) 269VerilenAvanslarHs Maddi Olmayan Duran Varlıklar 260 Haklar Hs. Türkiye Muhasebe Standartları 38 de maddi olmayan duran varlıklarlailgilidüzenlemeleryapılmıştır.budüzenlemeler; Maddi olmayan duran varlıklar; fiziksel niteliği olmayan, tanımlanabilir, parasalolmayanvarlıktır. Bazı maddi olmayan duran varlıklar, maddi duran varlıklarla birlikte kullanılabilir. Araştırmavegeliştirme faaliyetleribilginingeliştirilmesine yöneliktir. Bir harcamanın maddi olmayan duran varlık sayılabilmesi için gelecekte ekonomikyararsağlayacaknitelikte olmasıgerekmektedir. Maddiolmayanduranvarlıklarkayıtlara maliyetbedeli üzerinden alınır. Sınırlı bir yararlı ömre sahip olan maddi olmayan duran varlıklar; ilgili yapılan sözleşmede süre belirtilmiş ise bu süre boyunca, belirtilmemişse yararlıömürleriiçindeamortismanatabi tutulur. İşletmenini belli bir bedel ödeyerek edindiği; imtiyaz patent, lisans, ticari marka, unvan gibi bazı hukuki tasarruflar ile belli alanlarda sağlanan kullanma yararlanma gibi nedeniyle yapılan harcamalarınizlendiğihesaptır. Maliyet bedeli üzerinden kayıt altına alınan haklar yararlanma süresi belli ise bu süre içinde, belli değilse 5 yılda eşit yılda eşit tutarlarlaitfa edilir Haklar Hs. 261 Şerefiye Hs. İşletme % 18 KDV hariç TL değerinde bir patent hakkı satın almıştır. Bu patent hakkı için TL peşin geri kalanı için iseçekkeşideedilmiştir. 260 Haklar Hs. / /201.. Borç Alacak 100 Kasa Hs. 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Bir işletmenin devralınması durumunda katlanılan maliyet ile ilgi işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıkların değeri arasındakiolumlufarklarınizlendiğihesaptır. Türkiye Muhasebe Standartlarına göre şerefiye sınırsız yararlı ömre sahip bir varlık olarak kabul edilmiş ve amortisman uygulamasınasonverilmiştir. Şerefiye elde edilme maliyetiyle muhasebeleştirilir ve yıllık değerlendirilerek değer düşüklüğü olduğu dönemlerde karşılık ayrılır. Uzaktan Eğitim Uygulama ve

12 261 Şerefiye Hs. 261 Şerefiye Hs. A işletmesi B işletmesini mevcut müşteri potansiyeli ile banka hesabından tlödeyereksatınalınmıştır. Kasa TL Bankalar TL Hisse Senetleri TL MenkulKıy. Değ.Düş.Karş TL TicariMal TL Gelir Tahakkukları TL Binalar TL Demirbaşlar TL BirikmişAmortismanlar TL BankaKredileri TL Öncelikle B işletmesinin toplam varlıklarından borçları çıkarılarak net varlık hesaplanacaktır sonra B işletmesine ödenen bedel ile işletmeninnet varlıklarıkarşılaştırılarakşerefiyehesaplanacaktır. Kasa TL Bankalar TL Hisse Senetleri TL MenkulKıy.Değ.Düş.Karş.(-) (30.000TL) TicariMal TL Gelir Tahakkukları TL Binalar TL Demirbaşlar TL BirikmişAmortismanlar(-) (60.000TL) Varlıklar Toplamı TL Şerefiye Hs. 261 Şerefiye Hs. VarlıklarToplamı BorçlarToplamı=NetVarlıklar (BankaKredisi)= TL Şerefiye= BişletmesineÖdenenTutarı Net Varlıklar Şerefiye= = TL B işletmesinin net varlıklarının değeri hesaplanırken varlık toplamlarından düzenleyici olan hesapların çıkarılması gerektiği unutulmamalıdır. 100 Kasa Hs. 102 Bankalar Hs. 110 Hisse Senetleri Hs. 153 Ticari Mallar Hs. 181 Gelir Tahakkukları Hs. 252 Binalar Hs. 255 Demirbaşlar Hs. 261 Şerefiye Hs. / /201.. Borç Alacak 102 Bankalar Hs. 119 M.K. Değ. Düş. Karş. Hs.(-) 257 Birikmiş Amortismanlar Hs. (-) 300 Banka Kredileri Hs Uzaktan Eğitim Uygulama ve Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hs. İşletmelerin kurulması veya yeni bir şube açılması amacıyla katlanılan giderlerin izlendiği hesaptır. Aktifleştirilmiş kuruluş ve örgütlenme giderleri maliyet değeri ile değerlenir ve 5 yılda eşit tutarlarda itfa edilir. 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hs. İşletme işlerinin genişletilmesi amacıyla yeni bir şube açılması ve işletmenin açılmasıyla açılışıyla ilgili 800 TL gidere katlanılmıştır.(kdvoranı% 18) / /201.. Borç Alacak 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hs Kasa Hs Uzaktan Eğitim Uygulama ve 72 12

13 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hs. İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan harcamaların izlendiği hesaptır. Maliyet bedeli ile kayıt altına alınan bu hesaptaki tutar 5 yılda eşit tutarlarda itfa edilir. 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hs. İşletme A işletmesine ürün geliştirme çalışması yaptırmış ve hazırlanan raporkarşılığında % 18KDV hariç TL yi banka hesabındanödemiştir. / /201.. Borç Alacak 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hs Bankalar Hs Uzaktan Eğitim Uygulama ve Özel Maliyetler Hs. 264 Özel Maliyetler Hs. Özel Maliyetler: İşletmeninin kiraladıkları gayrimenkullere yaptıkları ekleme, genişletme gibi harcamaları özel maliyetler hesabında izlenir. Kira süresine eşit yüzdeler itfa olur. Kira süresi belli değilse değilse itfa süresi 5 yıldır. Kiralanan gayrimenkullerin kira süresinden önce boşaltılması durumunda 264 Özel Maliyetler hesabındaki tutarın amortismana tabi tutulmayan kısmı zarar yazılarak hesaptan düşülür. Örnek:İşletmekiraladığızeminefayansyaptırmış,işinbitimindeKDVdahil4.720 TL likfaturakarşılığında nakitödemeyapmıştır.(kdvoranı%18) 264 Özel Maliyetler Hs. / /201.. Borç Alacak Kasa Hs Kiralanan mağaza için yapılan özel maliyet gideri 75 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Özel Maliyetler Hs. Örnek: İşletme 4 yıllığına kiraladığı mağaza için TL lik bir klima sistemi yaptırmış, sistemin fatura bedelini ve %18 KDV sin peşin ödemiştir. Özel maliyet gideriniaktifleştirerek ilkyılki amortismankaydınıgerçekleştiriniz. 264 Özel Maliyetler Hs. / /201.. Borç Alacak Kasa Hs Kiralanan mağaza için yapılan özel maliyet gideri 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar grubunda yer alan hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen maddi olmayan duran varlıkların izlendiği hesaptır. Bilgisayar paket programları, sinema filmleri vb. varlıklar bu hesaptan takip edilir. Uzaktan Eğitim Uygulama ve

14 268 Birikmiş Amortismanlar Hs.(-) Maddi olmayan duran varlıklar için yapılan harcamaların kullanım süreleri içerisinde itfa edilmesini sağlamak amacıyla hesaplanan amortismanların izlendiği hesaptır. 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı, Maddi olmayan duran varlıklar grubunda indirim olarak bilançonun aktifinde yer alır. Maddi Olmayan Duran Varlıklar Birinci yılsonundaayrılanamortismangideri. / /201.. Borç Alacak 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri Hs. Amortisman ve tükenme payları 268 Birikmiş Amortisman Hs. Özel maliyet amortismanı Birinci yıl sonunda ayrılan amortisman gideri Uzaktan Eğitim Uygulama ve Verilen Avanslar Hs. Maddi olamayan duran varlıkların edinilmesiyle ilgili yurt içi ve yurt dışı kişi ya da kuruluşlara ödenen avansların izlendiği hesaptır. Ödemenin yapılması halinde borçlandırılan hesap ilgili varlık edinildiğinde alacaklandırılarak kapatılır. 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar İşletilmesi sonucu yararı tükenecek olan bir varlığın aranması bulunduğu yerden çıkarılması amacıyla yapılan harcamaların izlendiği hesap grubudur. Bu amaçla katlanılan maliyetler karşılığında herhangi bir varlık edinilmez. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır: 271 Arama Giderleri Hs. 272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri Hs. 277 Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Hs. 278 Birikmiş Tükenme Payları Hs. (-) 279 Verilen Avanslar Hs. 28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları Faaliyet dönemi içinde ortaya ancak gelecek yıllara ait olan giderler ile içinde bulunulan döneme ait olup da tahsili sonraki yıllarda yapılacak gelirlerin izlendiği gruptur. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır: 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 281 Gelir Tahakkuklar Hs

15 29 Diğer Duran Varlıklar Grubu Tekdüzen Hesap Planında Duran Varlıklar bölümünde yer alan önceki önceki grupların içerisinde sayılamayan diğer duran varlıkların izlendiği gruptur. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır: 292 Diğer KDV Hs. 293 Gelecek Yıllar İhtiyacı Hs. 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hs. 295 Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar Hs. 297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar Hs. 298 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hs. (-) 299 Birikmiş Amortismanlar (-) Kaynakça Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak No lu TMS- Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 87 15