a. Yirminci asrın başında, büyük sayıda Suriyeli ve Lübnanlı ekonomik ve politik nedenlerden dolayı yurtlarını terkedip Amerika kıtasında yaşadılar

Transkript

1 a. Yirminci asrın başında, büyük sayıda Suriyeli ve Lübnanlı ekonomik ve politik nedenlerden dolayı yurtlarını terkedip Amerika kıtasında yaşadılar b. Yirminci asrın başlarında pekçok sayıda Suriyeli ve Lübnanlı iktisadî ve siyasî nedenlerden dolayı ülkelerini terketmişlerdi. c. Yirminci asrın başlarında ekonomik ve politik nedenlerden dolayı ülkesini terkeden pekçok Suriyeli ve Lübnanlı Amerika kıtasında yaşamaya başladılar. d. Yirminci asrın başlarında, çok sayıda Suriyeli ve Lübnanlı ekonomik ve politik nedenlerden dolayı yurtlarını terkedip Amerika kıtasında yaşadılar. e. Ekonomik ve politik sebeplerden dolayı ülkesini terkeden pekçok Suriyeli ve Lübnanlı Amerika kıtasında yaşamaya başladılar. ينس هو لاء ال مهاجرون قط أنهم شرقيون و أن لغتهم عربية) لم ) a. O göçmenler doğulu olduklarını ve dillerinin Arapça olduğunu kesinlikle unutmazlar. b. Bunlar göçmen olduklarını ve dillerinin de Arapça olduğunu asla unutmadılar. c. Bu muhacirler doğulu olduklarını ve dillerinin de Arapça olduğunu asla unutmayacaklar. d. Onların doğulu göçmen olduğunu ve dillerinin de Arapça olduğunu asla unutmadı. e. Bu göçmenler, doğulu olduklarını ve dillerinin de Arapça olduğunu asla unutmadılar. DİLBİLGİSİ SORU EDATLARI SORU HARFLERİ ) هل) ve (أ ) Arapça da pekçok soru edatı bulunmaktadır. Bunlardan iki tanesi harf, diğerleri ise isimdir. Arapça cümlelerde yer alan harfler kural gereği o cümlelerin herhangi bir ögesi olamadıkları için i râb bakımından bir yere sahip değildir. Yani cümlenin herhangi bir ögesi olmazlar. Türkçede olduğu gibi Arapçada da değişik soru tipleri vardır. İsim veya fiil cümlelerinin başlarına gelerek bu cümlelere soru anlamı kazandıran hel ve hemze harflerinin kullanımı ile ilgili olarak şunlar söylenebilir: Soru harflerinin kullanıldığı üç farklı soru tipi vardır: I. Tip Soru Cümleleri: Yanıtı Evet, نعم) ) veya Hayır, (لا ) olan ya da yanıtı Evet, veya Hayır, ile başlayan sorular. Bu tip sorularda her iki soru harfinden birisi tercihe göre kullanılabilir. Bu durumda cevap ya olumludur ya da olumsuzdur. 125

2 Mâzî fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: هل فهمت ال موضوع / أ فهمت ال موضوع mı?) (Konuyu anladın نعم فهمت ال موضوع. anladım) (Evet, konuyu لا لم أفهم ال موضوع anlamadım) (Hayır, konuyu Muzâri fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: اللغة ال عربية اللغة ال عربية musun?) (Arapça çalışıyor هل تج تهد في / أ تج تهد في İsim cümlesi ile kurulmuş soru cümlesi örneği: نعم أجتهد في اللغة ال عربية. çalışıyorum) (Evet, Arapça لا لا أجتهد في اللغة ال عربية çalışmıyorum) (Hayır, Arapça لا ما أجتهد في اللغ ة ال عربية çalışmıyorum) (Hayır, Arapça هل هذا الطالب مجتهد / أ هذا الطالب مجتهد mı?) (Bu öğrenci çalışkan نعم هذا الطالب مجتهد. çalışkan) (Evet, bu öğrenci ليس هذا الطالب مجتهدا (بمجتهد ( değil) (Hayır, bu öğrenci çalışkan لا Burada dikkat edilecek olursa olumsuz cevaplarda Hayır denildikten sonra cümle tekrar olumsuz yapılmaktadır. İsim cümlelerin olumsuz şekli de ليس) genelde ) fiili ile yapılır. Aşağıdaki soru cümlelerine hem olumlu hem de olumsuz cevap veriniz. السوق ال يوم أ ذهبت إلى ال كتاب هل ستقرأ هذا هل أنت مدرس II. Tip Soru Cümleleri: Bir seçenekler listesindeki tercihi soran ve yanıtı Evet, veya Hayır, olmayan sorular. Bu soru tipinde sadece soru harfi olan hemze (أ ) ile birlikte أم edatı da kullanılır. Mâzî fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: Muzâri fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: 126 أ لحما أكلت أم سمكا mı?) (Et mi yedin yoksa balık أكلت لح ما. yedim) (Et أكلت سمكا. yedim) (Balık أ تحب ال عربية أم ال فرنسية mı?) (Arapça yı mı seviyorsun yoksa Fransızca yı أحب ال عربية. seviyorum) (Arapça yı

3 İsim cümlesi ile kurulmuş soru cümlesi örneği: أحب ال فر نسية. seviyorum) (Fransızca yı مهندس mi?) (Öğretmen misin sen yoksa mühendis أ مدرس أنت أم أنا مدرس. öğretmenim) (Ben bir أنا مهندس. mühendisim) (Ben bir Bu tip sorulara cevap harfleri kullanılmadan, sunulan iki seçenekten biri doğrudan tercih edilerek cevap verilir. Aşağıdaki soru cümlelerine iki tercihi de ayrı ayrı kullanarak cevap veriniz. أ صحيفة قرأت أم مجلة ال قاهرة أم إ دمشق إلى تسافر أ لى أ هذا السو ال صعب أم سهل III. Tip Soru Cümleleri: Olumsuz soru yapıları. Bu soru tipinde, hemzeden لن mutlaka, sonra gibi cümleye olumsuzluk kazandıran bir لم ما لا ليس olumsuzluk (nefiy) edatı bulunur. Yanıtın olumlu olması durumunda cümleye edatları ile başlanmalıdır. Olumlu نعم ; olumsuz olması durumunda ise بلى sorularda Evet şeklinde karşılık bulan نعم cevap edatı olumsuz sorularda Hayır şeklinde tercüme edilmelidir. Olumsuz mâzî fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: 127 أ ما فهمت ال موضوع mı?) (Konuyu anlamadın بلى فهمت ال موضوع. anladım) (Evet, konuyu نعم ما فهمت ال موضوع. anlamadım) (Hayır, konuyu Olumsuz muzâri fiil ile kurulmuş soru cümlesi örneği: ألا ت نام مبكرا musun?) (Erken uyumuyor بلى أنام مبكرا. uyuyorum) (Evet, erken نعم لا أنام مبكرا. uyumuyorum) (Hayır, erken Olumsuz isim cümlesi ile kurulmuş soru cümlesi örneği: أ ليست سيارتك جديدة (بجديدة ( mi?) (Araban yeni değil بلى سيارتي جديدة. yeni) (Evet, arabam نعم ليست سيارتي جديدة (بجديدة.( değil) (Hayır, arabam yeni Bu tip sorulara verilen yanıtlar olumlu ise, بلى cevap harfinden sonra cümle olumlu kurulur. Şayet cevabımız olumsuz ise نعم cevap harfinden sonra cümle mutlaka olumsuz kurulmalıdır. Bu tip sorularda cevaplar asla

4 cevap harfi de لا dan sonra olumlu olmaz. Yine bu soru türünde asla نعم kullanılmamaktadır. Aşağıdaki olumsuz sorulara hem olumlu hem de olumsuz cevaplar veriniz. (بممكن ) أ لم تكتب واجبك أ لا تشرب الشاي ليس هذا ممكنا أ İlk soru tipinde tercihe göre hel veya hemze kullanılabilirken, iki ve üçüncü soru tiplerinde sadece hemze kullanılır. SORU İSİMLERİ Birer soru harfi olan هل ve أ den farklı olarak, Soru İsimleri, isim olmaları itibariyle cümlede mutlaka temel ögelerden biri olmak ve buna göre iraplanmak durumundadır. Bir soru isminin, cümlenin hangi ögesi olduğunu anlamanın pratik yolu şudur: Öncelikle, başında soru isminin yer aldığı cümleye makul bir cevap verilir. Soru ismine cevap teşkil eden kelime, cevap cümlesinde hangi ögenin karşılığı ise, soru cümlesinde yer alan soru isminin cümle içindeki dilbilgisel rolü ve bu role uygun i râbı da o demektir. kimi?, : İnsanlar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; kim?, من 1. kime? gibi manalara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, muzâfun ileyh vs. gibi ögeler olabilir. ال مدرس ة 1: Örnek (Okula kim gitti?) cümlesinde soru ismi من ذهب إلى علي şeklinde verelim, isterse de ذهب علي إلى ال مدرسة mübtedadır. Cevabı ister şeklinde verelim durum farketmez. Her iki halde de soru ismi ذهب إلى ال مدرسة mübteda durumundadır. Çünkü bir fiil cümlesinde fâil başa alındığında otomatik olarak mübteda ögesine dönüşür. Dolayısıyle bu soru cümlesindeki (Evde kim var?) soru cümlesinde من في ال بيت mübteda konumundadır. Yine من kısmı da haberdir. Çünkü hiçbir zaman harf-i cerli ve في ال بيت mübteda, من zarflı yapılardan mübteda olmaz. هذا محمد (Bu kim?) cümlesinde soru ismi haberdir. Cevabı من هذا 2: Örnek şeklinde verilir ve من sorusunun karşılığı olarak محمد sözcüğü verilmiştir. Bu da cümlede haber konumundadır. Dolayısıyle من soru ismi de haberdir. Örnek 3: من رأيت ال يوم (Bugün kimi gördün?) cümlesinde soru ismi mef ûlün bihdir. Cevabı رأيت ال يوم عليا (Bugün Ali yi gördüm) şeklinde verdiğimizde sorudaki من yerine cevapta عل ي ا sözcüğünü ifade etmiş oluruz. O da fiil cümlesinin mef ûlün bihi olur. قميص من هذا 4: Örnek (Bu kimin gömleği?) cümlesinde soru ismi قميص محمد muzâfun ileyhdir. Cevabı gömleğidir) (Bu Muhammed in هذا 128

5 şeklinde verdiğimizde sorudaki ن م yerine cevapta محمد sözcüğüne yer verilmiştir. O kelime de muzâfun ileyh konumundadır. Aşağıdaki sorulara cevap veriniz ve soru isimlerinin cümledeki yerlerini belirtiniz. 129 من أكرمكم ال مدينة من زرت في من أمام ال كلي ة göre; İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna : ما 2. ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, vs. gibi ögeler olabilir. Örnek 1: ما وقع على الا رض (Yere ne düştü?) cümlesinde soru ismi mübtedadır. Cevabı ister وقع ال قلم على الا رض (Yere kalem düştü) şeklinde verelim, isterse de ال قلم وقع على الا رض şeklinde verelim durum farketmez. Her iki halde de soru ismi mübteda durumundadır. Çünkü bir fiil cümlesinde fâil başa alındığında otomatik olarak mübteda ögesine dönüşür. Dolayısıyle bu soru cümlesindeki ما mübteda konumundadır. Yine ما في يدك (Elinde ne var?) soru cümlesinde ما mübteda, في يدك kısmı da haberdir. Çünkü hiçbir zaman harf-i cerli ve zarflı yapılardan mübteda olmaz. Örnek 2: ما هذا (Bu ne?) cümlesinde soru ismi haber mahallindedir. قلم sorusunun karşılığı olarak ما şeklinde verilir ve cevapta هذا قلم Cevabı sözcüğü zikredilmiştir. Bu kelime de cümlede haber konumundadır. Dolayısıyle ما soru ismi de haber mahallindedir. Örnek 3: ما قرأت ال يوم (Bugün ne okudun?) cümlesinde soru ismi mef ûlün bihdir. Cevabı قرأت ال يوم قصة (Bugün bir hikaye okudum) şeklinde verdiğimizde sorudaki ما yerine cevapta قصة sözcüğünü ifade etmiş oluruz. O da fiil cümlesinin mef ûlün bihi durumundadır. Aşağıdaki sorulara cevap veriniz ve soru isimlerinin cümledeki yerini belirtiniz. ما أكلت في ال فطور ما في جيبك اسمك Soru ismi ماolan edatının başına herhangi bir harf-i cer gelecek olsa bu durumda sonundaki elifi düşmek zorundadır. Bunun gerekçesi ise ismi mevsul olan ما ile karışmamasıdır. Eğer başında harf-i cer olduğu halde sonunda elif var ise o edat soru edatı değil ismi mevsuldür. Edatın başına gelen harf-i cerler genelde fiilin kendisine ait harf-i cerlerdir. Zira Arapça da bazı fiiller daima belirli harfi cerlerle kullanılır. Örneğin حافظ حرص شجع gibi fiiller daima kullanılırlar. harf-i ceri ile على Örnek 1: بم تهتم (Neye önem veriyorsun?) ما

6 veriyorum.) (Arapça ya önem أهتم باللغة ال عربية تفكر 2: Örnek düşünüyorsun?) (Neyi فيم الامتحان düşünüyorum.) (Sınavı أفكر في Aşağıdaki ifadelerde ما soru isminin başına harf-i cerler getirerek soru cümleleri oluşturunuz. أحافظ على صحتي. أعتني بواجباتي. أسا لك عن الاختبار. لم harf-i ceri gelirse anlamı niçin olur ve ل edatının başına ما Soru ismi olan şeklinde sonundaki elif düşürülerek yazılır. Şu hususa özellikle dikkat etmek gerekir. Burada kullanılan ل harf-i ceri herhangi bir fiil ile sürekli kullanılan harfi cer değildir. Bir üstteki dikkat konusunda ele alınan harf-i cerler ise daima o fiillerle kullanılan harflerdir. Örnek: لم خرجت من ال فصل (Sınıftan niçin çıktın?) çıktım) (Sınıftan yüzümü yıkamak için خرجت من ال فصل لا غسل وجهي. çıktım) (Sınıftan hasta olduğum için خرجت لا نني من ال فصل مريض. : İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna ماذا 3. göre; ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Kullanım bakımından ما soru isminden farkı yoktur onun kullanıldığı yerlerde aynı şekilde kullanılır. Bu soru ismi de cümlede mübteda, haber, mef ûlün bih, v.s. gibi ögeler olabilir. حقيبتك 1: Örnek (Çantanda ne var?) cümlesinde soru ismi ماذا في mübtedadır. Cevabı في حقيبتي كتاب (Çantamda bir kitap var) şeklinde verdiğimizde sorudaki ماذا yerine cevapta كتاب sözcüğüne yer verilmiştir. O kelime de cümlenin sona gelmiş mübtedasıdır. Bilindiği gibi harf-i cerli ve zarflı ifadelerden mübteda olmaz. Örnek 2: ماذا شربت (Ne içtin?) cümlesinde soru ismi mef ûlün bihdir. ماذا (Çay içtim) şeklinde verdiğimizde sorudaki شربت الشاي Cevabı karşılığında cevapta الشاي sözcüğü getirilmiştir. Bu durumda الشاي sözcüğü cümlenin mef ûlün bihi olmaktadır. Aşağıdaki ماذا soru ismiyle oluşturulmuş soruları cevaplayınız. ال مشروبات ماذا تفضل من ماذا في غرفتك Soru ismi ماذاolan edatının başına ل harf-i ceri gelirse anlamı Niçin? olur ve gibidir. edatı لم şeklinde yazılır. Kullanımı da tıpkı لماذا Örnek: لماذا خرجت من ال فصل (Sınıftan niçin çıktın?) çıktım) (Sınıftan yüzümü yıkamak için خرجت من ال فصل لا غسل وجه ي. 130

7 çıktım) (Sınıftan hasta olduğum için خرجت نني من ال فصل لا مريض. : Zaman için kullanılan bir soru ismi ve anlamı Ne zaman? olup متى 4. cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. الاختبار 1: Örnek (Sınav ne zaman?) isim cümlesinde soru ismi متى haberdir. Cevabı ا لا ختبار في الساعة ال عاشرة (Sınav saat onda) şeklinde الساعة ال عاشرةcevapta yerine متى verdiğimizde sorudaki ifadesiyle cevap في verilmiştir. O ifade de isim cümlesinin haberidir. Bilindiği gibi harf-i cerli ve zarflı ifadelerden mübteda olmaz. ال قاهرة 2: Örnek ستسافر إلى (Kahire ye ne zaman gideceksin?) fiil متى ال قاهرة cümlesinde soru ismi zarf (mef ûlün fîh) konumundadır. Cevabı سا سافر إلى yerine متى (Kahire ye bugün gideceğim.) şeklinde verdiğimizde sorudaki ال يوم. ال يومcevapta ifadesiyle cevap verilmiştir. O ifade de fiil cümlesinin zarfıdır. Örnek 3: منذ متى تتعلم ال عربي ة (Ne zamandan beri Arapça öğreniyorsun?) fiil cümlesinde soru isminin başına harf-i cer olan منذ edatı gelmiştir ve mecrûr أتعلم ال عربية منذ سنة konumundadır. Cevabı (Bir yıldan beri Arapça öğreniyorum) şeklinde verdiğimizde sorudaki متى yerine cevapta سنة ifadesiyle cevap verilmiştir. Bu sözcük de harf-i cerin mecrûrudur. cevaplayınız. soru ismiyle oluşturulmuş aşağıdaki soruları متى عيد ال فطر متى متى رجعت من ال عطلة حتى متى تج تهد nereye?, : Mekan için kullanılan bir soru ismi ve anlamı nerede?, أين 5. neresi? olup cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. Örnek 1: أين السيارة (Otomobil nerede?) isim cümlesinde soru ismi haberdir. Cevabı ا لسيارة في ال موقف (Otomobil park yerinde) şeklinde verdiğimizde أين soru isminin cevabı olarak في ال موقف ifadesi verilmiştir. O ifade de isim cümlesinin haberidir. Bilindiği gibi harf-i cerli ve zarflı ifadelerden mübteda olmaz. Örnek 2: أين أوق فت السيارة (Otomobili nereye parkettin?) fiil cümlesinde ال مدرسة soru ismi zarf (mef ûlün fîh) konumundadır. Cevabı أوقفت السيارة أمام (Otomobili okulun önüne parkettim) şeklinde verdiğimizde أين soru isminin cevabı olarak أمام ال مدرسة ifadesi verilmiştir. O ifade de fiil cümlesinin zarfıdır. Örnek 3: إلى أين ذهبت (Nereye gittin?) fiil cümlesinde soru ismi başında harf-i cer bulunduğu için mecrûrdur. Cevabı ذهبت إلى ال مدرسة (Okula gittim) şeklinde verdiğimizde إلى أين soru isminin cevabı olarak إلى ال مدرسة ifadesi verilmiştir. ال مدرسة) ) kelimesi harf-i cerin mecrûrudur. 131

8 cevaplayınız. soru ismiyle oluşturulmuş aşağıdaki soruları أين 132 أين كتابك أين وضعت ح قيبتك من أين قدمت gelir. : Hal ve durum sormak için kullanılır ve nasıl? manasına كيف 6. Cümlede genel olarak haber ve hal olarak kullanılır. Örnek 1: كيف أنت (Nasılsın?) isim cümlesinde soru ismi haberdir. Cevabı soru isminin كيف (Çok şükür ben iyiyim) şeklinde verdiğimizde أنا بخ ير والحمد لله أنا ifadesi verilmiştir. O ifade de isim cümlesinde بخيرolarak cevabı mübtedasının haberidir. Örnek 2: كيف جي ت هنا (Buraya nasıl geldin?) fiil cümlesinde soru ismi ماشيا haldir. Cevabı (Buraya yürüyerek geldim) şeklinde verdiğimizde جي ت هنا ماشيا soru isminin cevabı olarak كيف ifadesi verilmiştir. O ifade de fiil cümlesinde fâilin durumunu bildiren mansup isim olan haldir. Hal konusu ikinci sınıfın ilgili ünitesinde ele alınacaktır. cevaplayınız. soru ismiyle oluşturulmuş aşağıdaki soruları كيف كيف حالك كيف وصلت إلى ال بيت kadar? : Sayı (aded) sormak için kullanılır ve kaç?, ne كم 7. manalarına gelir. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef ûlün bih, harf-i cerle mecrûr vs. olarak kullanılır. Bu soru isminden sonra genellikle müfred, mansûb ve nekre bir isim gelir. Bu isme كم in temyizi denir. Örnek 1: كم طالبا في ال فصل (Sınıfta kaç öğrenci var?) isim cümlesinde soru ismi كمolan mübteda mahallindedir. Cevabı في ال فصل طالب واحد (Sınıfta bir öğrenci var) şeklinde verdiğimizde كم soru isminin cevabı طالبolarak ifadesi كم mübtedasıdır. haberinin في ال فصل verilmiştir. O ifade de isim cümlesinde soru isminden sonra gelen müfred, mansûb ve nekre ismin tek görevi temyiz olmaktır. Çünkü o, kaç ifadesindeki kapalılığı gidermektedir. ليرة ال كتاب :2 Örnek (Bu kitap kaç lira?) isim cümlesinde soru بكم /ليرة هذا واحدة haber mahallindedir. Cevabı بكمolan ismi بليرة (Bu kitap bir هذا ال كتاب liraya) şeklinde verdiğimizde بكم soru isminin cevabı olarak بليرة ifadesi verilmiştir. O ifade de isim cümlesinde هذا ال كتاب mübtedasının haberi mahallindedir. Eğer كم soru isminin başına harf-i cerlerden biri gelecek olsa kemin temyizi olan nekre isim mansûb da olabilir, harf-i cerden dolayı mecrûr da olabilir. Örnek 3: كم كتابا قرأت (Kaç kitap okudun?) fiil cümlesinde soru ismi كمolan mef ûlün bihdir. Cevabı قرأت كتابا (Bir kitap okudum) şeklinde verdiğimizde كم soru isminin cevabı olarak كتابا ifadesi verilmiştir. O ifade de fiil cümlesinin mef ûlün bihidir.

9 cevaplayınız. soru ismiyle oluşturulmuş aşağıdaki soruları كم كم وجبة تتناول كل يوم كم قلما على ال مكتب بكم دولار اشتريت هذه الدراجة gelir. : Genellikle hangi?, hangisi?, hangileri? manalarına أي 8. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef ûlün bih, harf-i cerle mecrûr, muzâfun ileyh v.s olarak kullanılır. Bu soru ismi genellikle muzâf ve kendisinden sonra gelen isim de muzâfun ileyh olur. Nadiren de tamlama olmaksızın kullanılır. Arapça daki tüm soru edatlarının son harekeleri hiçbir أي zaman değişmez (mebnîdirler). Ancak bunların bir istisnası vardır bu da soru ismidir. Bu edatın son harfinin harekesi cümledeki konumuna göre değişir. Örnek 1: أي طالب غاب ال يوم (Bugün hangi öğrenci gelmedi?) isim cümlesinde soru ismi olan أي mübtedadır ve zamme ile merfu dur. O ayrıca غاب الطالب de muzâfun ileyhtir. Cevabı طالب muzâf ve onu takip eden sözcük soru أي (Bugün çalışkan öğrenci gelmedi) şeklinde verdiğimizde ال مجتهد ال يوم isminin cevabı olarak الطالب ال مجتهد ifadesi verilmiştir. O ifade de her ne kadar fâili olarak görünse bile isim cümlesinde غاب ال يوم haberinin mübtedası mahallindedir. Bilindiği gibi fiil cümlelerinde fâili başa aldığımızda bu cümle otomatik olarak isim cümlesine ve fâil olan kelime de mübtedaya dönüşür. Örnek 2: في أي فصل أنت (Sen hangi sınıftasın?) isim cümlesinde soru ismi olan في أي şibih cümle şeklinde haberdir. Cevabı أنا في ال فصل الثالث (Ben üçüncü في soru ifadesinin cevabı olarak في أي فصل sınıftayım) şeklinde verdiğimizde sözcüğü mübteda onu أنا ifadesi verilmiştir. Cevap cümlesinde ال فصل الثالث izleyen في ال فصل الثالث ifadesi de şibih cümle şeklinde haberdir. كتاب قرأت 3: Örnek (Hangi kitabı okudun?) fiil cümlesinde soru ismi أي olan أي cümlenin mef ûlün bihidir. Cevabı قرأت كتاب ال قواعد (Gramer kitabını okudum) şeklinde verdiğimizde أي sorusunun cevabı olarak كتاب ifadesi verilmiştir. Cevap cümlesinde كتاب sözcüğü mef ûlün bihtir. Örnek 4: با ي قلم كتبت (Hangi kalemle yazdın?) fiil cümlesinde soru ismi با يolan harf-i cerle mecrûr isimdir. Cevabı كتبت بال قلم الا سود (Siyah kalemle yazdım) şeklinde verdiğimizde با ي sorusunun cevabı olarak ب ال قلم ifadesi verilmiştir. Cevap cümlesinde ال قلم sözcüğü harf-i cerle mecrûrdur. Aşağıda أي soru ismiyle oluşturulmuş soruları cevaplayınız. أي أستاذ قال هكذا أي لغة تحب ال مدينة ال منورة في أي بلد في أي شقة تسكن 133

10 Yukarıda saydığımız soru edatları Arapça da en yaygın olarak kullanılan edatlardır. Bunların dışında klasik Arapça da karşımıza çıkan başka soru isimleri de vardır. Bunlar: ismidir. (ne zaman?) gelecek zaman için kullanılan bir soru أيان 1. zaman?) (Kıyamet günü ne أيان يوم الدين döneceksin?) (Ne zaman أيان ترجع ال قيامة sorar.) (Kıyamet günü ne zaman? diye يسا ل أيان يوم gelir. (nasıl?, ne zaman?, nerede?, nereden?) manalarına أنى 2. geldi?) (Ey Meryem bu sana nereden يا مريم أنى لك هذا Ali!) (Ne zaman geldin? أنى جي ت يا علي مو ا هذه الله بعد diriltecek?.) (Onlar öldükten sonra Allah bunları nasıl أنى يحيي من ذا 3. من ) kime?, (kim?, kimi?, bulundun?) (Bugün kime ikramda من ذا أكرمت ال يوم geldi?) (Bugün kim من ذا جاء ال يوم gördünüz?) (Bugün kimi من ذا رأيتم ال يوم ALIŞTIRMALAR gibi insanlar için kullanılan bir soru ismidir. 1. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi هل veya أ kullanarak soru cümlelerine çevirip uygun cevaplar yazınız. ذهب محمد إلى ال مدرسة Cümle: Örnek أ / هل ذهب محمد إلى ال مدرسة Soru: نعم ذهب محمد إلى ال مدرسة Cevap: Olumlu يذهب ( محمد إلى ال مدرسة Cevap: Olumsuz لا ما ذهب (لم. طلعت الشمس.1 يذوب الحديد في الن ار حضرت ال يوم مبكرا..3 ينفع الحفظ بلا فهم..4.5 فهمت ال موضوع جيدا. 6. تحب اللغة ال عربية.. 7 يسكن محمد مع أسرته. بلدك في فصل الصيف. ال مطر في.8 ينزل

11 2. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi أ kullanarak soru cümlelerine çevirip uygun cevaplar veriniz. أن ت مدرس / مهندس Cümle: Örnek مهندس Soru: أ مدرس أنت أم. أنا مدرس Cevap: Birinci. أنا مهندس Cevap: İkinci.1 هو جوعان / شبعان..2 تفضل ال قهوة / الشاي..3 هذا ال عمل سهل / صعب. طبيب / ممرض..4 أنت ال فرنسية. 5. تحب ال عربية / هي خالتك / أمك..6.7 ال باب مفتوح / مغلق..8 والدتك موظفة / ربة بيت. 3. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi أ kullanarak olumsuz soru cümlelerine çevirip uygun cevaplar veriniz. ليست اللغة ال عربية سهلة Cümle: Örnek أليست اللغة ال عربية سهلة Soru: هي سهلة Cevap: Birinci. بلى. نعم ليست سهلة Cevap: İkinci 1. لا تج تهد في اللغة ال عربية كثيرا..2 لا تعجبك هذه السيارة..3 لا تحتاج إلى مساعدة الا صدقاء. ليس الطعام لذيذا..4.5 ليست الدرجات عالية..6 لم أقل لكم أل ف مرة. كرا..7 لم تنم ليلة أمس مب.8 لم تفهم ال موضوع جيدا. 135

12 .9 ما نفعك الدواء. ال عميد إلى مكتبه..10 ما حضر 4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklere yönelik örnekteki gibi sorular oluşturunuz. ال مدرس ة Cümle: Örnek جاء علي إلى من جاء إلى ال مدرسة Soru: ليرة..1 اشتريت الحقيبة بماي ة سيسافر والدي الساعة الخامسة..2 في قدمت من ال ولايات ال متحدة السبت. يوم.3 سا قضي عطلة الصيف في ال قرية..4 تركيا. من.5 أنا.6 ذهب ابني إلى أمريكا للدراسة. شهرا.. حفيده نقود. والدي هنا.7 سيقضي.8 اسمه عبد االله..9 الحمد الله أنا بخير..10 يسكن مع الجد الصندوق.11 في هذا لا فهم ال قرآن. 12. أت علم اللغة ال عربية بالحافلة. هذا مكتب. أذهب إلى ال كلية أكل الضيوف الا رز بال ملعقة..15 ال عربية و الا نكلزية. ركعتان..16 صلاة ال فجر أعرف لغتين : ولدت با ستانبول يجيد الطلاب السباحة..20 على ما يرام. تسير الا مور 5. Aşağıdaki sorulara uygun cevaplar veriniz..1 من رأيت في السوق أمس من شغل هذا ال مكيف ماذ ا تتناول في ال فطور عادة

13 ب( ج( ج( ج( ستسافر إلى بلدك.4 متى.5 أين تدرس يا أخي.6 ما هذا الذي في يدك أي طالب فعل هذا أي فصل دخلت.7.8 تفكر هذه الا يام فيم.9.10 لم تذهب إلى ال مستشفى 6. Aşağıdaki cümleleri ünitede geçen kelimeler ve benzer cümlelerden yararlanarak Arapçaya çeviriniz. Bu sabah kahvaltı yapmadın mı? Siz hangi fakültede okuyorsunuz? Sözümden ne anladın? Niçin çok çalışıyorsun? Zil ne zaman çalacak? Kelimeler ve Deyimler إباءا : etmemek reddetmek, kabul يا بى أجاد يجيد إجادة : yapmak iyi :( duymak hissetmek, يحس إحساسا أحس :( olmak uğraşmak, meşgul اشتغل يشتغل اشتغالا bakmak, gözetmek, ilgilenmek :( ب( يعت ني اعتناءا ب( بقاءا : kalmak أبى اعتنى بقي يبقى بكم... :?kaça 137 تحدث يتحدث تحدثا (عن :( bahsetmek... den تعلق يتعلق تعلقا ب( :( bağlanmak sevmek, التالي التالية : aşağıdaki جوعان ( جياع : aç حتى متى : kadar? ne zamana درب ( دروب : patika yol, درجة ( درجات : puan not,

14 ج( ج( ج( ج( ج( ج( دراية : bilmek ذوبانا : erimek بيوت : hanımı ev ربات يدري روايات : roman روما مراما : arzulamak istemek, شباع : tok istemek, dilemek, arzulamak طلقاء : serbest, hür ظهورا : çıkmak ortaya درى ذاب يذوب ربة بيت ( رواية ( رام يروم شبعان ( شاء يشاء شيي ا : طليق ( ظهر يظهر على م ا يرام : yolunda iyi durumda, عيد ال فطر : bayramı Ramazan غورا : batmak derine gitmek, غار يغور فضل يفضل تفضيلا : tercih etmek فكر يفكر تفكيرا في( ( : düşünmek yönelmek :( قدام :... önüne önünde, قصد يقصد قصدا لىإ( قارة (ج) قارات : kıta قيود : zincir bağ, مشيا : yürümek (على :( bulunmak düşmek,(coğrafi konum) قط : asla قيد ( وحدة : yalnızlık يمشي مشى منذ :...önce denberi, وجبات : öğün ( يقع وقوعا وجبة وقع ولد يولد ولادة : doğmak Özet Arapça da soru edatlarının daima cümle başında gelmesinin zorunlu olduğunu saptayabilmek İster fiil cümlesi olsun isterse isim cümlesi, soru yapıları oluşturulduğunda bu ماذا أكلت ne?), (Adın مااسمك zorundadır. edatlar cümlenin başına getirilmek 138

15 من رأيت yedin?), (Ne olduğu gibi. من مات gördün?), (Kimi (Kim öldü?) cümlelerinde Soru edatlarından (أ ) ve هل) ) in harf olduğunu ayırt edebilmek Soru edatlarından büyük bir kısmı isim olup sadece iki tanesi harftir. Harfler Arapça gramer yapısında irâb bakımından herhangi bir yere sahip olmadıkları için cümlenin bir ögesi olmazlar. Diğerleri isim olduğu için cümlenin bir ögesi olmak durumundadırlar. Sorulara cevap verilirken bu edatın cümledeki من رأيت Örneğin, dilbilgisel rolü göz önünde bulundurularak cevap verilir. (Kimi gördün?), sorusunda mef ûlün bih sorulmaktadır ve buradaki soru edatı رأيت خالدا mef ûlün bih olduğu için cevapta da onun yerine geçecek isim de (Halit i gördüm) mef ûlün bih olur. Soru isimlerinden أي) ) sözcüğünün i râbının cümle içindeki duruma göre değişebileceğini fark edebilmek Soru isimlerinden murab (son harekesi değişebilen) olan bir tane edat vardır. Cümlede mübteda, haber sorulduğunda zamme ile merfu, mef ûlün bih sorulduğunda fetha ile mansûb, başında harf-i cer bulunduğunda veya أي edatıdır. ) soru أي) muzâfun ileyh olarak geldiğinde kesra ile mecrûr olan okudun?), (Hangi kitabı أي كتاب قرأ ت gelmedi?), (Hangi öğrenci طالب غاب gibi. (Hangi arabayla gittin?) cümlelerinde olduğu با ي سيارة ذهبت Olumsuz sorularda, verilen cevap olumlu ise بلى) ), olumsuz ise نعم) ) cevap harflerinin kullanılacağını tespit edebilmek Arapça da olumsuzluk, fiil ve isim cümlelerinde farklı şekillerde yapılır. Fiil cümlelerinde mâzî fiilin başına ما muzâri fiilin başına ما veya لا harfi getirilerek yapılır. Gelecek zamanda olumsuzluk muzâri fiilin başına nasb edatı لن getirilerek elde edilir. Gelecek zamanda olumsuzluk için nadiren de olsa muzârinin başında لا olumsuzluk edatı kullanılır. Yine geçmiş zamanda olumsuzluk için muzâri fiilin başına لم cezm edatı getirilerek yapılır. İsim ليس cümlelerin olumsuzluğu ise genelde başlarına fiili getirilerek elde edilir. İşte olumsuz yaptığımız bu cümlelerin başlarına أ soru harfi getirilirse bunlardan olumsuz soru elde etmiş oluruz. Bu tür sorulara verilen cevap olumlu ise بلى ile cevap verildikten sonra cümle olumlu olur. Yok eğer cevabımız olumsuz ise bu durumda نعم ile cevap verildikten sonra cümleye olumsuz devam edilir. Örnek: أما فهمت ال موضوع (Konuyu anlamadın mı?), olumlu cevap: بلى فهمته. (evet, anladım), olumsuz cevap: نعم ما فهمت. (hayır, anlamadım) Kendimizi Sınayalım ألم تزر أقاربك في ال عطلة 1. Yukarıdaki sorunun doğru cevabı aşağıdakilerden hangisidir? نعم لم يزر أقاربي a. بلى زرتهم b. 139

16 لا ما زرتهم c. بلى ما زرتهم d. نعم سا زورهم إن شاء االله e. قرأت رواية. 2. Yukarıdaki cümle, aşağıdaki sorulardan hangisine en uygun cevaptır? هل قرأت رواية a. متى قرأت الرواية b. أما قرأت رواية c. ماذا قرأ الطلاب d. أ رواية قرأت أم قصة e. في أي كلية تخرجت.3 Yukarıdaki sorunun doğru cevabı aşağıdakilerden hangisidir? تخرجت في كلية الا لهيات.a السنة ال ماضية b. تخرجت في تخرجت مع صديقي علي c. سا تخرج في كلية اله ندسة.d نعم تخرجت في كلية الطب.e... ساعدت في الطريق 4. Bu cümledeki boşluğu aşağıdaki soru edatlarından hangisi en uygun şekilde tamamlar? أما a. من b. أين c. كيف d. لم.e عم يسا لك أصدقاؤك 5. Yukarıdaki soru cümlesinin Türkçe doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir? a. Sen arkadaşlarına ne soruyorsun? b. Neden arkadaşlarına soruyorsun? 140

17 c. Arkadaşlarınız size ne hakkında soru soruyorlar? d. Arkadaşların sana ne soruyorlar? e. Arkadaşların senden ne istiyorlar? Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı 1. b Yanıtınız doğru değilse, olumsuz sorulara verilebilecek cevap türlerini yeniden gözden geçiriniz. 2. e Yanıtınız doğru değilse, أ ve أم ile sorulan seçenek sorularında cevap edatının kullanılmadığı hususunu yeniden okuyunuz. 3. a Yanıtınız doğru değilse, أي soru isminin hangi manasında olduğunu ve cevapta evet veya hayır kullanılmadığını pekiştiriniz. 4. b Yanıtınız doğru değilse, soru isimlerin cümle içindeki yerleri konusunu tekrar okuyarak pekiştiriniz. 5. d Yanıtınız doğru değilse, fiillerle kullanılan harf-i cerlerin soru formatında cümlenin başına geçebileceği bilgisini yeniden gözden geçiriniz. Sıra Sizde Yanıt Anahtarı Sıra Sizde 1 السوق ال ي السوق ال يوم ( evet.) cevap olumlu ise نعم ذهبت إلى وم (. (لا ما ذهبت إلى cevap edatı kullanılıp cümleye olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise hayır edatı ile birlikte cümle olumsuz yapılır..) cevap olumlu ise evet cevap edatı kullanılıp نعم سا قرأه (. (لا لن أقرأه ( cümleye olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise hayır edatı ile birlikte gelecek zaman olumsuz edatı olan لن ile cümleye devam edilir..) cevap olumlu ise evet cevap edatı kullanılıp نعم أنا مدرس (. (لا لست مدرسا ( cümleye olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise hayır edatı ile ليس birlikte isim cümlesini olumsuz yapan ile devam edilir. Sıra Sizde 2 ) seçenek sorusu olduğu için cevap edatı kullanmadan قرأت صحيفة.) (قرأت مجلة ( doğrudan iki tercihten birisinin seçilmesi gerekir. ال قاهرة دمشق ( ) seçenek sorusu olduğu için cevap edatı أسافر إلى (. (أسافر إلى kullanmadan doğrudan iki tercihten birisinin seçilmesi gerekir. ) seçenek sorusu olduğu için cevap edatı kullanmadan هو صعب (. (هو سهل ( doğrudan iki tercihten birisinin seçilmesi gerekir. 141

18 Sıra Sizde 3 كتبته (. (نعم لم أكتبه ( cevap edatı kullanılıp cümleye بلى ) cevap olumlu ise بلى olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise نعم edatı ile birlikte cümle olumsuz yapılır. cevap edatı kullanılıp cümleye بلى ) cevap olumlu ise بلى أشربه (. (نعم لا أشربه ( olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise نعم edatı ile birlikte cümle olumsuz yapılır. ليس ممكنا ( cevap edatı kullanılıp بلى ) cevap olumlu ise بلى هو ممكن (. (نعم cümleye olumlu bir şekilde devam edilir. Olumsuz ise نعم edatı ile birlikte cümle olumsuz yapılır. Sıra Sizde 4 mübtedadır. ) burada soru ismi أكرمنا جار ن ا ( bihir. ) burada soru ismi mef ûlün زرت الا صدقاء ( mübtedadır. ) burada soru ismi ال مدرس أمام ال كلية ( Sıra Sizde 5 bihdir. ) burada soru ismi mef ûlün أكلت خبزا و جبنا ( mübtedadır. ) burada soru ismi في جيبي نقود ( اسمي حسين ( ) burada soru ismi haberdir. Sıra Sizde 6 تعتني ) (عم تسا لني ) ) علام تحافظ ) بم ( Sıra Sizde 7 bihdir. ) burada soru ismi mef ûlün أفضل ال عصير ( mübtedadır. ) burada soru ismi في غرفتي مكتب و كر سي ( Sıra Sizde 8 عيد ال فطر بعد الليل ( من منتصف ) شهر ( (رجعت ال عطلة أمس ( (أجتهد حتى Sıra Sizde 9 الحقيبة ا ( ) هو في ( (وضعتها تحت ال مكتب ( (قدمت من تركي Sıra Sizde 10 ال بيت بالحافلة ( ) أنا بخير و الحمد لله ) (وصلت إلى 142

19 Sıra Sizde 11 قلمان (اشتريتها با ل ف دولار ( ) أتناول وجبتين كل يوم ( (على ال مكتب ( Sıra Sizde 12 ال مملكة السعودية ( التاريخ ( (أحب اللغة ال عربية ) (هي في ال عربية ( قاله أستا ذ ) أسكن في الشقة الرابعة ( Yararlanılan Kaynaklar Günday, H. - Şahin, Ş. (2009), Arapça Dilbilgisi Nahiv Bilgisi, İstanbul, Alfa Yayınları. Komisyon (ty.), el-kavâidu l- Arabiyyetu l-muyessera, Suudi Arabistan. Komisyon (ty.), Silsiletu Ta lîmi l-luğati l- Arabiyye, Suudi Arabistan. Komisyon (ty.), el-kırâatu l-muyessera, İstanbul Uralgiray, Y., (1986), İlk ve İleri Dilbilgisi, Riyad. 143