Kur an Tecvidi 1) TECVĠD ĠLMĠ

Transkript

1 1) TECVĠD ĠLMĠ a) Tecvidin Tarifi b) Tecvidin Konusu c) Tecvidin Gayesi d) Tecvidin Lüzumu Ġle Ġlgili Nakli Deliller e) Tecvidin Hükmü 2) TECVĠD ĠLMĠNĠ ELDE ETME YOLLARI a. Üstad da Rivayet b. Duyarak ve Taklit 3) KURAN-I KERĠMĠ OKUMA ġekġllerġ a) Tahkik b) Hadr c) Tedvir 4) HARFLER a) Asli Harfler b) Fer i Harfler 5) HARFLERĠN MAHREÇ VE SIFATLARI a) Sırasıyla Harflerin Mahrecleri b) Harflerin Mahreç ġeması c) Mahreç Bölgeleri d) Harflerin Sıfatları ve Kısımları I. Lazımi Sıfatlar II. Arızi Sıfatlar III. Diğer Arızi Sıfatlar 6) MED HARFLERĠ VE SEBEBĠ MED a) Med Harfleri b) Med Sebepleri 7) MED ÇEġĠTLERĠ A- Asli Med B- Fer i Medler a. Medd-i Muttasıl b. Medd-i Munfasıl c. Medd-i Lazım d. Medd-i Arız e. Medd-i Lin 8) IDĞAM VE ĠDĞAM ÇEġĠTLERĠ A. YapılıĢları Bakımından a. Tam Ġdğam b. Nakıs Ġdğam B. Ġdğam ÇeĢitleri a) Ġdğam Maal Günne b) Ġdğam Bila gunne - 1 -

2 c) Ġdğam-ı Misleyn d) Ġdğam-ı Mütecaniseyn e) Ġdğam-ı Mütekaribeyn f) Ġdğam-ı ġemsiye 9) TENVĠN VE SAKĠN NUN UN OKUNUġ ġekġllerġ a) Ġzhar b) Ġhfa c) Ġklab 10) ZAMĠR 11) RA NIN HÜKMÜ 12) LAFZATULLAH 13) KALKALE 14) SEKTE HA-Ġ SEKT 15) ĠSTĠAZE 16) BESMELE 17) TEKBĠR 18) TĠLAVET SECDESĠ VE AYETLERĠ 19) ÖRNEK TECVĠT TAHLĠLĠ 20) SECAVENTLER 21) ĠBTĠDA, VAKIF ve VASL KAĠDELERĠ a) Ġbtida ve Kaideleri b) Vakıf ve Kaideleri c) Vasl ve Kaideleri 22) OKUYUġ HATALARI a) Lahn-ı Celi b) Lahn-ı Hafi 23) MANAYA MÜTABIK OKUMA KAĠDELERĠ a) Ses Yükseltiminde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar b) Ses Ġndiriminde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar c) Ses Vurgusunda Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar 24) KIRAAT ĠMAMLARI a) Ġmam Nâfi Hazretleri ( ) b) Ġmam Ġbn-i Kesir Hazretleri ( ) c) Ġmam Ebû Amr Hazretleri ( ) d) Ġmam Ġbn-i Âmir Hazretleri ( ) e) Ġmam Âsım Hazretleri (v ) f) Ġmam Hamze Hazretleri ( ) g) Ġmam Kisâî Hazretleri ( ) h) Ġmam Ebû Ca fer Hazretleri ( ) i) Ġmam Ya kûb Hazretleri ( ) j) Ġmam Halef ul AĢir Hazretleri ( ) 25) KUR AN-I KERĠM VE DĠNLEME ADABI - 2 -

3 26) KUR AN-I KERĠM ĠN MUSHAF HALĠNE GETĠRĠLĠġĠNE KISA BĠR BAKIġ 27) LÜGATÇE 28) ĠSTĠFADE EDĠLEN ESERLER 1-TECVĠD ĠLMĠ ( a)tecvidin Tarifi اىلت ج و يد : ع ل هم ي ي ػب ى ح يث ف يو ىعن ى م ىخار ج ال ي ح ي ركؼ ىك ص ىفات ى ها ) ع ل يم ا لت ج و ي يد Tecvit: kendisinde, harflerin mahreçlerinden ve sıfatlarından bahsedilen bir ilimdir. Tecvid Lügatte; bir Ģeyi güzel yapma ve iyi yapmak, hoģ ve latif bir Ģekilde yapmak manasına gelir. Istılahta ise; harflerin mahreç ve sıfatlarına uymak suretiyle, vasl, vakf, med, kasr gibi okuma kaidelerine riayet ederek Kur an-ı Kerimi hatasız okumayı öğreten ilmin adıdır. b)tecvidin Konusu Tecvidin konusu; Kur an-ı Kerimin kendisi, kelimeleri veya hece harfleri olarak belirtilmiģtir. c)tecvidin Gayesi Kur an-ı Kerimi okurken dilin hatadan korunması, okuyanların dünya ve ahiret sorumluluğundan kurtarılmasıdır. Bir baģka deyiģle Kur an-ı Kerimi okuyuģta güzelliğin en nihai noktasına ulaģmak, manada sağlam bir netice almak, hata, noksanlık ve fazlalıktan kurtarmaktır. d)tecvidin Lüzumu Ġle Ġlgili Nakli Deliller: Kur an-ı Kerim rasgele okunacak herhangi bir kitap değil belki, belli kaidelere riayet ederek okunması gereken bir kitaptır. Çünkü Kur an-ı Kerim Allah katından lafız ve mana itibariyle inmiģ semavi bir kitaptır. Kur andaki bu lafız ve mana bütünlüğü hiçbir zaman ihlal edilmeyecek mühim bir husustur. Kur an-ı Kerimin tecvid ile okunması keyfiyeti O nun vahyedilmesi ile baģlar. Açık ifadeyle Kur an tecvid ile nazil olmuģ ve tecvitle okunmuģtur. Konu ile ilgili ayet-i kerimeleri Ģöylece sıralayabiliriz. 1 ىكذ ل ىك ل نيثىب ىت ب و فيػؤ ا ىد ىؾ ى ك ى رتػ ل نىاهي تىػر ت يل ن. Onunla senin kalbini kuvvetlendirmek için böyle (azar azar indirmiģiz)dır ve onu (sana) ağır ağır okuduk. Kur anı da tane tane oku! 2 ى ك ى رت ل ال يقر ا ىف تىػر ت يل ن. 1 Furkan:32 2 Müzzemmil:4-3 -

4 Yukarıdaki ayet-i kerimede geçen tertil lafzı sorulduğunda, Hz. Ali (R.A) Efendimiz Ģöyle ifade etmiģtir: اى لتػ ر ت ي يل : تى ج و ي يد ال يح ي ر كؼ ىك ىم ع ر ف ىة ي ال يو ق يوؼ Tertil, harfleri, tecvid(sıfat-ı lâzıme ve arızalarıyla okumak) ve vakıfları bilmektir. Nitekim Peygamberimiz (sav) Kur an-ı sesinizle süsleyin ve Seslerinizle Kur an-ı süsleyiniz. Muhakkak güzel ses, Kur an a güzellik katar buyurmuģdur. Ümmü Seleme (R.H) ya Peygamber Efendimizin (S.A.V) kıraatı sorulduğunda, Ģöyle mukabelede bulunmuģtur. Onun kıraati harf harf, açık bir kıraat idi Ģeklinde ifade etmiģtir.(tırmizi Fedailul Kur an; 23) Sahabe-i Kiramdan gerek Hz. Ali (R.A) nin daha önce tertil ile ilgili sözü gerek Ġbn-i Mesudun; (Kur an-ı Tecvid ile okuyun, güzel seslerle onu süsleyin, onu Arapça kaidelere uygun olarak okuyun çünkü o Arapçadır. Muhakkak Allah onu Arapçaya uygun olarak okuyanları sever) ifadesi tecvide riayet etmek hususundaki Sahabenin ittifakına en önemli bir delildir. ى كلى خ يذ با لت ج و يد ى حت هم ل ىز ه لى ن وي ى كيى ى واى ي ب و ا ل ل وي اىنػ ى زل ى نضا ح ل ي ى ة ي الت ل ى ى كة ى من لىم يي ىك ى ىك ىذا ى كز ينىة ي ىج وي م ن و ي ال ىىداء د ا ليقر ا ىف ا ث هم ا ل ىيػ نىا ى ك ىص ل ى ىكال ق ى رائ ى ة Tecvidi öğrenmek ona riayet kesin bir farzdır. Kur an ı kim tecvidsiz okursa günahkârdır. Zira O nu Allah tecvidle indirdi bize de öylece tecvidli ulaģtı. Tecvid okuyuģun süsü eda ve kıraatin de zinetidir. e)tecvidin Hükmü: Tecvid ilmi, kadın erkek her Müslüman a farzdır. Bu farziyet kitap, sünnet, icmâ ve kıyas ile sabittir. Bu farziyet iki cihetle incelenir; a. Bu ilmi bilmek ve onunla amel etmek itibari ile; Tecvid ilmini bilmek Farzı kifaye, amel etmek itibari ile Farzı Ayındır. b. Farziyyetinin Hududu itibari ile; her Müslüman kıraatını Lahn-ı Celiden (Açık hata) kurtaracak kadar tecvide riayet etmesi farzı ayın, Lahn-ı hafi (gizli hata)dan kurtaracak Ģekilde uyması farzı kifayedir. 2-TECVĠD ĠLMĠNĠ ELDE ETME YOLLARI Bir üstattan iki Ģekilde tecvid öğrenilir. a) Üstad dan Rivayet - 4 -

5 Tecvid ilminin hem kaidelerini öğrenmek, hem de bu kaideleri hakkıyla tatbik edebilmek için bir üstada (Fem-i Muhsin) e ihtiyaç vardır. Çünkü bir kimse her ne kadar tecvidin kaide ve kurallarını tecvid kitaplarından kendi baģına öğrenebilse de bunların tatbikatı yapılamadığı sürece asıl maksat meydana gelmez. Bundan dolayıdır ki tecvid öğrenmede Femi Muhsin kaçınılmaz bir ihtiyaçtır. b) Duyarak ve Taklit Tecvid ilmi hem nazarı hemde tatbiki yönü olan bir ilimdir.tecvidin nazarı kısmını yani teorik kısmını onun belli ve değiģmez kaideleri kapsar.tatbiki yani pratik ve ameli kısmını ise bu kaide ve kuralların istenildiği zaman uygulanması meydana geretirir. 3-KURAN-I KERĠMĠ OKUMA ġekġllerġ Kur an-ı Kerim i Okuma ġekilleri Kıraat imamlarınca Kur an-ı Kerimin sürat yönüyle üç Ģekilde okunulabileceği kabul edilmiģtir. Bunun sebebi Kur an-ı Kerimde 3 فى اقػ ى ريؤ ا ى ما تىػي ى س ىر م ىن ال يقر ا ف. Kur andan kolayınıza geleni okuyunuz ayeti delil teģkil eder. OkuyuĢtaki sürati ilgilendiren bu üç tarza; tahkik, hadr ve tedvir isimleri verilir. ) اى لت ح ق ي يق a)tahkik( Kıraat âlimlerine göre, her bir harfin hakkını vermek, medleri yeterince uzatmak, harekeleri birbirinden ayırmak, Ģeddeleri tam yapmak ve hakkını vermektir. Yalnız ifrata(aģırılığa) kaçarak okumak uygun değildir. ) اى لت د ك يير Tedvir( (b Tahkik ile hadr arasında bir okuyuģtur. Bu okuyuģta, iki okuyuģ Ģeklindeki ruhsatlar terk edilerek orta yol takip edilir. ) اى ل ىح د ير c)hadr( Kur an-ı Kerim-i Tecvid kaidelerine uymak suretiyle en hızlı okuyuģ Ģeklidir. Bu usulde tecvid kaideleri asla ihmal ve terk edilmez. Hadr usulünde okumanın sürati artmıģtır. Harfler daha çabuk telaffuz edilir, medlerin uzatılmasında zaman açısından kısaltma meydana gelir. Sürat sebebi ile harflerin mahreçlerinde ve kuralların ihlal edilmesi Ģeklinde bir okuyuģ caiz değildir. Bu okuyuģ Ģekli genellikle hatim indirilirken, bilhassa Ramazan ayında kılınan teravih namazlarında çoğunlukla tercih edilir. Hadr ve kıraat, çok sevap kazanmak ve tilavetin faziletini toplamak için yapılır. d) Hezreme (Tahlit) : 3 Müzzemmil:20-5 -

6 En hızlı okuyuģtur.hadr dan daha hızlıdır.bu tür okuyuģta harfler mahrecine kayar, sıfatlarını kaybeder.heceler karmakarıģık olur, bu tip bir okuyuģ haramdır.ancak hafızların hıfzlarını yaparken seri ezberlemek için cevaz görülmüģtür. 4) HARFLER a) Asli Harfler ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ؼ ؽ ؾ ؿ ف ك ق ل م b) Fer i Harfler Elif-i Mümale Ġmale; Meyl ettirmek eğmek bükmek anlamına gelir. Istılahta; Üstün (fetha) harekeyi esre ( kesra) harekeye doğru meylettirmeye denilir. Asım kıraatının Hafs rivayetinde sadece Hud suresi 41. ayetinde ل بي اس و ج ا ف ي ب ث غ ا لله ج هش ي ب ش هعي ب ا س ث ي غ ف س س د ي harfinin üstün olan harekesi esre ye meyl (ر) ra kelimesinde imale vardır. Burada ي ب هش ج ettirilerek okunur. Hemze-i Müsehhele Teshil; KolaylaĢtırmak, yumuģak hale getirmek demektir. Istılahta; Teshil olunan, kolalaģtırılarak okunan hemze demektir. Hemze-Ġ Müsehhele Üç ġekilde Olur a) Hemze ile elif arası okunan hemze-i müsehhele: 4 ء ا ػ ج ي ػ ش ث ي. b) Hemze ile yâ arası okunan hemze-i müsehhele: 5 ائ ى ز ؾ ذ ا غ ا لله ها خ ا خ هش. c) Hemze ile vâv arası okunan hemze-i müsehhele: 6 ل اؤ ج ئ ى ث خ ي ش هر ى. 4 Fussilet:44 5 En am:19 6 Al-i Ġmran:15-6 -

7 5) HARFLERĠN MAHREÇ VE SIFATLARI a) Sırası Ġle Harflerin Mahreçleri - Boğazın göğse bitişik olan boğaz dibinden boğaz cevfenin evvelinden çıkar.ince, kuvvetli bir ا harftir. Türkçedeki e gibidir - Dudakları birbirine kuvvetli ve süratlice kapamak suretiyle çıkar. Açık, kuvvetli, ince bir sesle ب okunur. Türkçedeki b gibidir Açık, - Dil ucunu üst ön dişlerin yarısının birazcık yukarısına dokundurmak suretiyle çıkar. ت şiddetli, ince, akıcı bir sesle okunur. Türkçedeki t gibidir - Dilin ucu üst yüzünün üst ön dişlerin uçlarına dokundurmasıyla dil ucunun birazcık dışarı ث çıkması suretiyle okunur. ince, peltek, yumuşak ve akıcı bir üslupla okunur. Türkçede karşılığı yoktur. - Dilin ortasını üst damağa kuvvetli bir şekilde dokundurmak suretiyle çıkar. Kuvvetli ve ince ج bir sesle okunur. Türkçedeki c sesinden farklı çıkar. okunur. Boğaz ortasından boğazı biraz sıkmak suretiyle çıkar. Yumuşak ve ince bir sesle -ح Türkçede karşılığı yoktur. okunur. - Boğazın ağza yakın olan yerden boğaz biraz hırıldatılarak çıkar. Kalın akıcı bir sesle خ olmayan, - Dil ucunun üst ön dişlerin etlerine yakın yerine dokunması suretiyle çıkar. Akıcı د ince bir sesle okunur. Türkçedeki d gibidir yumuşak, - Dil ucunu üst ön dişlerin başlarından biraz dışarı çıkarmak suretiyle okunur. Açık, ذ ince, hafif peltek bir sesle okunur. Türkçede karşılığı yoktur. - Dil ucu kıvrılarak üst ön dişlerin etlerine dokundurulması suretiyle çıkar.kalın ve ince ر okunduğu durumları vardır. Türkçedeki r gibidir - Dil ucunun iki alt ön dişlerin iç yüzüne dokundurulması suretiyle çıkar. Yumuşak, açık, ince ز - 7 -

8 ve keskin bir sesle okunur Türkçedeki z gibidir. س - Dil ucunun iki ön alt dişin ucunun biraz aşağısına dokundurulması suretiyle çıkar. Akıcı, ince ve keskin bir sesle okunur. Türkçedeki s gibidir. ش - Dilin ortasını üst damağa dayandırmak suretiyle çıkar. Yumuşak, ince ve akıcı bir sesle okunur. Türkçedeki ş sesinden farklıdır. ص - Dil ucunun alt ön dişlerin iç yüzüne dokundurulması suretiyle çıkar. Yumuşak ve kalın bir sesle okunur. Türkçedeki s (sa-su) gibidir. ض - Dilin yan tarafı üst azı dişlerine dokundurmak suretiyle sağdan veya soldan çıkar. Kalın, yumuşak ve uzatılan bir sesle okunur. Türkçede karşılığı yoktur. ط - Dilin ucunun ön üst dişlerin etlerine dokundurmak suretiyle çıkar. Açık, kuvvetli ve kalın bir sesle okunur. Türkçedeki t (ta) sesinden farklıdır. ظ - Dil ucu ile ön dişlerin uçlarından çıkarılır,akıcı ve kalın bir sesle okunur. ث ve ذ harflerinde olduğu gibi dil, dişlerin arasından hafifçe dışarıya çıkarılır. Türkçedeki z (za) sesinden farklıdır. ع - Boğazın ortasından ve boğaz iyice sıkılmak suretiyle çıkar. Açık, ince ve orta yumuşaklıkta bir sesle okunur. Türkçede karşılığı yoktur. غ - Boğazın ağız boşluğuna yakın yerinden ağız boşluğuna doğru çıkar. Açık, yumuşak ve kalın bir sesle okunur. Türkçedeki kalın ğ gibidir. ف - Ön üst dişlerin uçları ile alt dudağın içinden çıkar. Yumuşak, ince ve akıcı bir sesle okunur. Türkçedeki f sesine benzer. ق - Dil kökünün üstü ile karşısındaki üst damak arasından çıkar. Açık, kuvvetli ve kalın bir sesle çıkar. Türkçedeki k (ka) sesinden biraz farklıdır. ك - ق Harfinin çıkış yerinin biraz aşağısından çıkar. Açık, kuvvetli ve ince bir sesle okunur. Türkçedeki k sesinden biraz farklıdır. ل - Dil ucunun iki yanının üst ön diş etlerine dokundurulması suretiyle çıkar. Açık, ince ve yarısı - 8 -

9 akıcı bir sesle okunur. Kalın okunduğu yerlerde vardır. Türkçedeki l gibidir. - Dudak içleri hafifçe birbirine dokundurmak suretiyle çıkar. Açık, ince, yarı akıcı ve genizden م gelen bir sesle okunur. Türkçedeki m sesine benzer. - Dil ucunu ön üst dişlerin etlerine dokundurmak suretiyle çıkar. Açık, ince ve akıcı genizden ن gelen bir sesle okunur. Türkçedeki n gibidir. okunur. Dudakların büzülerek ileriye uzatılması suretiyle çıkar. Açık, yumuşak, ince bir sesle -و Türkçedeki v gibidir. Fakat dudakların aldığı şekil farklıdır. h - Boğazın göğse birleştiği noktadan çıkar. İnce ve akıcı bir sesle okunur. Türkçedeki ه gibidir. la şeklinde ال harfi bazen aynı bazen de ا ve ل - İki harfin birleşmesinden meydana gelmiş ال okunur. okunur. - Dil ortası ile üst damağın ortasından çıkar. Açık, yumuşak ve ince bir sesle ي Türkçedeki y gibidir. b) Harflerin Mahreç ġeması YÜZ ġeklġne ġema EKLENECEK c) Mahreç Bölgeleri Mahreç: Harfin çıktığı ve baģka harflerden ayırt edildiği ve seçildiği yere denir. Mahrecin mahalleri cevf, boğaz, dil, dudaklar ve geniz olmak üzere 5 ana bölgede bulunur Bunlar: 1) Cevf Bölgesi: Boğazın göğse bitiģik olan bölümünden dudaklara varıncaya kadar boğaz ile ağız arasındaki boģluktur. Buradan med harfleri çıkar. ( 2) Boğaz: Bu bölge üç kısımdır: a) Boğazın nihayeti: Buradan: ء, ه çıkar. b) Boğazın ortası: Buradan: ح, ع çıkar. ) ا ك م - 9 -

10 c) Boğazın ağza yakın kısmı: Buradan: خ, غ çıkar. 3) Dil Bölgesi: Bu bölgede 10 mahreç vardır. a) Dilin boğaza en yakın kısmı ile üst damaktadır. ق harfi buradan çıkar. b) ق harfini biraz altı dil ve dil sonundan çıkan ك harfidir. c) Dilin ortası ile üst damağın ortasından ج ش ي çıkar. ض d) Dilin sol veya sağ veyahut dilin her iki tarafı ile adras denilen üst azı diģlerden harfi çıkar. e) Dilin iki kenarı ile birlikte dil ucuna varıncaya kadar üst damaktan ل harfi çıkar. f) Dil ucu ile onun karģısındaki üst ön diģlerin üstündeki damak kısmında ز harfi çıkar. g) Dil ucu ile onun hizasındaki iki üst ön diģlerin etlerinden ن harfi çıkar. h) Dil ucu ile üst ön diģlerin diplerinden ط, د, ت harfleri çıkar. i) Dil ucu ile alt ön diģlerin iç yüzünden ز س ص harfleri çıkar. j) Dil ucu ile ön diģlerin uçlarından ث ذ ظ harfleri çıkar. 4) Dudak Bölgesi: Bu bölgede iki mahreç vardır: a) Alt dudağın içi iki üst ön diģlerin uçlarından ف harfi çıkar. b) Dudaklardan م, ب harfleri çıkar. 5) Geniz(HayĢum) Bölgesi: Geniz boģluğudur. Burası gunnenin mahrecidir. Ġhfa olunan nun da buradan çıkar. c) Harflerin Sıfatları ve Kısımları Sıfat: Harflerin mahrecinden çıkıģ esnasındaki ses de meydana gelen duruma denir. Sıfatların sayısı üzerinde tam bir ittifak bulunmamaktadır. Bu sayının kırk kadar olduğunu söyleyen kıraat alimleri olduğu gibi kırk dörde çıkaran kıraat alimleri de vardır. Biz burada en kuvvetlilerinden en zayıfına doğru en çok üzerinde durulan sıfatlardan bahsedeceğiz. Sıfatlar Ġki Kısma Ayrılır:

11 I. Lazım-i Sıfat: Harflerin zatına mahsus ve onlardan ayrılmaması gereken sıfatlardır. Sıfat- lazıma terk edilirse, değiģtirilirse Lahn-ı Celi (açık hata) olur.bu tarz okuyuģ caiz değildir. II. Arız-i Sıfat: Harflerin zatına mahsus olmayan, ayrılması mümkün olan ve ayrıldıkları zaman da harfin zatını değiģtirmeyen sıfatlardır. Harfin kendisinde bir değiģme olmadığı için bu sıfatın terki yada değiģtirilmesinden oluģan hata Lahn-ı Hafi ( küçük hata).bu tür okuyuģtan da kaçınmak gerekir. II- Lazım-i Sıfatlar: 1) Cehr: Harfleri hareketli olarak okurken nefesin hapsolmasıdır. ء د ج ب ذ ز ز ض ط ع ظ غ ق ل م ن و ي Harfleri: 2) ġiddet: ġiddet harfleri sukün ile okunduğu vakit sesin ve nefesin akmamasına denir. ء ب ت ج د ط ق ك Harfleri: 3) Ġstila: Harfi okunduğunda kökünün üst damağa kalkmasına denir. Harfleri: خ ص ض ط ظ ق غ 4) Ġstifale: Harf okunduğunda dilin yukarı yükselmeyip ağzın dibinde kalmasına denir. Harfleri: ي و ه ن م ل ف ع ش زس ذ د ح ج ث ت ب ء 5) Ġtbak: Harf okunduğunda dil ortasının üst damağa kapanmasına denir. ظ ط ض ص Harfleri: 6) Ġntifah: Harf okunduğunda dil ortası üst damağa kalkmayıp dil ile damak arası açık kalıp sessiz arasından akmasına denir. Harfleri: ل م ك ق ف غ ع ش س ذ ز د خ ج ح ث ا ب ت ي ه ن و 7) Safir: Harf okunduğunda, ıslığa benzeyen kuvvetli ve keskin bir ses çıkarmasına denir. ز س ص Harfleri: 8) Kalkale: Kuvvetli bir ses iģitinceye kadar mahrecin sarsılmasına denir. Bunun olabilmesi için kelimenin içinde veya sonunda sakin(cezzimli) olması gerekir. ق ط د ج ة Harfleri:

12 9) Tekrir: Harfi okurken dilin ucunun mahreçle titremesine denir. Harfi: ز 10) TefeĢĢi: Harfi okurken sesin dil ile damak arasına yayılmasına denir. Harfi: ش 11) Gunne: Bu sıfata sahip harfleri okurken genizden gelen sese denir. Harfleri: م ن 12) Ġnhiraf: Harfi okurken dilin yukarı veya geriye meyl etmesine denir. Harfleri: ز ل 13) Izlak: Harfleri okurken dilin çabuk olmasına denir. Harfleri: ن ز ف ب م ل 14) Ġsmat: Harfleri okurken lisana zor ve ağır gelmesine denir. Harfleri: ز ذ د خ ح ج ث ت س ض ص ش ط ك ق غ ع ظ ه 15) Hems: Harfi hareketli olurken mahrece fazla dayanılmaması sebebi ile nefesin harfle beraber okunmasıdır. Harfleri: ك ه ص ف ش س خ ح ث ث 16) Beyniyye: Harfi okurken ses akıp akmama arasında yani orta akıcılıktadır. iralfrah: م ل ع ز ن ي و 17) Rihvet: YumuĢak harflerin sükun ile okunması esnasında ses ve nefesin akmasına denir. Harfleri: ه ف غ ظ ض ص ش س ز خ ذ ث ح Ayrıca harf-i med olan ي و ا 61 el ridln t 18) Lin: Lin harfi sakin kendinden önceki harf üstün ise bu harflerin yumuģak ve zahmetsizce okunmasına denir. Harfleri: و ي 19) Istitak: ض harfi okunurken dil kenarının üst azı diģlerden ل harfinin mahrecine kadar uzanmasına denir. Harfi: ض 20) Hafa: Harfi okurken kendinden öncekine katıldığı vakit harfin sesinin gizlenmesine denir. Harfi: Med harfler olan : ي و ا ل ve ه dir

13 III- Arızi Sıfatlar: 1) Tefhim: Harfleri okurken dil kökünün üst damağa kalkması sebebi ile harfte bir kalınlık oluģması ve ağız içinin sesle dolmasına denir. Ġstila harflerinin tamamında tefhim sıfatı vardır. Harfleri: ح ق ظ ط ض ص ع Kalın harflerden sonra gelen med harfi olarak gelen ا (eliftir). Kalın okunan ل) ) harfleridir. Bunlar الله lafzındaki lam harfleridir. 2) Terkik=Harfi okunurken dilin kökünü üst çeneye kaldırmadan aģağıda tutup, harfin zatına bir incelik gelmesi, harfin sesi ile ağız içinin dolması neticede harfin incelmesidir. Harfleri, tefhim harflerinin dıģında kalan diğer harflerdir. IV- Diğer Arızi Sıfatlar: Ġdğam, Ġhfa, Ġzhar, Ġklab, Med, Vakf, Sekte, Hareke ve Sükun 6) MED HARFLERĠ VE SEBEBĠ MED a) Med Harfleri Med harfleri üç tane olup ا و ve ي dir. Bu üç harfin sakin olmaları durumunda ve de kendilerinden sonra birazdan sayacağımız sebeb-i med den bir Ģey gelmezse harfi med و ا olurlar. Yoksa harekeli bir ve ي med harfi olmaz. Bu üç harfin sakin ve kendilerinden sonra sebebi med gelmemesinin yanında her bir harfi med e ait özel bir Ģartta vardır Ģöyleki; a) ا sakin yani harekesiz olacak, kendisinden sonra sebebi medden bir Ģey gelmeyecek ve kendisinden önceki harfin harekesi ا... fetha(üstün) olmalıdır. b) و sakin yani harekesiz olacak, kendisinden sonra sebebi medden bir Ģey gelmeyecek ve kendisinden önceki harfin harekesi و damme(ötre) olmalıdır. c) ي sakin yani harekesiz olacak, kendisinden sonra sebebi medden bir Ģey gelmeyecek ve kendisinden önceki harfin harekesi ي kesre(esre) olmalıdır. Med harflerinin yazılıģı: Med harflerinin yazılıģı iki Ģekildedir. a) Harfi med açıkça yazılmıģsa buna mezkur denir

14 اىصا ىب ى هاى ي ىيذقي و ىف ي ى قي ن b) Harfi med açıkça yazılmamıģsa ama telaffuzda okunuyorsa buna takdiri denir. ا س ح ىق ى رح م ن ا ىلل و ي Medlerle ilgili bazı kavramlar b) Vacib : Kıraat alimlerinin medd in uygulamasına yönelik görüģ beyanında ittifak etmeleri demektir. Bu vacib kavramı namazlardaki yani ameldeki vacib ile karıģtırılmamalıdır. c) Caiz : Kıraat alimlerinin medd in uygulamasına yönelik görüģ beyanında ittifak etmemeleri demektir. Bu caiz kavramı namazlardaki yani ameldeki caiz ile karıģtırılmamalıdır. b) Med Sebepleri Harfi Medden sonra gelen, asli med üzerine ziyadeyi gerektiren sebep demektir. Ġki tanedir (انهمرة ( 1.Hemze,ا) Hemze: Mahreç olarak boğazın en dibinden çıkan harftir. Kat hemzesi Med harfinden sebebidir. ) sonra gelmek kaydıyla, ister hareketli isterse sakin olsun, med ي,و Ġki ÇeĢit Hemze vardır. ) ز ح ا ف ا ( hemzesi a) Vasl ) ز ح ا م ط غ ا ( hemzesi b) Kat a) Vasl hemzesi: Hemze ile baģlayan kelimenin baģında bulunan, kendisi ile baģlandığında okunan, fakat kendinden önce harekeli bir harf gelince okunmayan hemzelere denir.bu hemze keimenin aslından değildir. Yani kök harflerden değildir. ف بد ػ ا ا لله خ ق ي اىل لوي قيل ال لو ي b) Kat hemzesi: Hem yazıda hem okuyuģta bulunan kelime vasl edilse de vakf edilse de (durulsada) değiģmeyen ve sabit kalan hemzedir. Bu hemze med sebebi olan kat hemzesidir

15 Kur an Tecvidi ر ث ا ا ياؾ- ا ن يكم ا ا لله ر ث خ ق د ب (انسكىن ( 2.Sükûn Sükûn: Hareketsizlik demektir. Cezm dediğimiz ( ) bir iģaretle tanınır. Bu iģaret bulunan harfe sakin harf denilir. Sakin olan harf med harflerinde و ي) (ا biri ise sükûn alametine ihtiyaç yoktur. Yani bu harflerin üzerinde cezm iģareti olması gerekmez. Esas olan bir harfi medden sonra gelen ve med sebebi olan sükûndur. 7 Sükûn iki kısma ayrılır. انسكىن انلزم ( sükûn a)lazimi edilir. Yani, durulsada geçilse de mevcut olan sükundur انسكىن انعازض ( sükûn b)arizi ): Vakfen ve vaslen sabit olan sükun diye tabir ) )ج ب ا ذ بل خ ( ا ذ بق ج ب لخ ( ): Aslında olmayıp bir sebeple meydana çıkan, Vakfen sabit, vaslen sakıt olan sükundur. Yani, durulduğunda var olan, geçildiğinde ortadan kalkan sükundur. س ة ا ؼ ب ي )ا ؼ ب ي ) 7) MED ÇEġĠTLERĠ A)Asli Medler ( B)Feri Medler ( (ا ى ل ىم د الى ص ل ي ) اى ل ىم د ال ىف ر ع ي A)-Asli Med: Med harfinden ayrılmayan, med harfinin bulunması ile kaim olan, baģka bir sebebe gerek duyulmayan medde denilir. Buna Tabii Medd veya Zati Med de denilir. Uzatma Süresi: ب وب - ا في ب

16 Meddi tabiinin uzatma süresi bir elif miktarıdır. Bir elif; yaklaģık 1 veya 1.5 sn demek. Meddi Tabii nin Hükmü: Vaciptir. NOT: Medlerin çekilme süreleri ile ilgili verilen ölçüler okuyuģa ve uygulamaya göre değiģebilir. Ve tatbikatını ehil bir kimseden duymak ve öğrenmek gerekir. ALIġTIRMALAR 8. ف خ ف ي ا ق س ف ب ر ا ا ل ج ذ اس ا ه س ث ي غ 9 ج ؼ ب ف ي ب ج بد خ ي اػ بة ف ج ش ب ف ي ب ا ؼ ي. 10 ا بط ي م ي ها ب ث ب لله ث ب ي ا ل هخ ش ب ث إ ي. 11 ال ي ا ا ق ه ح هار ا ا ض هو ح اس و ؼ ا غ ا ش او ؼ ي. و ا اؽ ش ث ا ل ر غ ش ف ا ا ل ي ذ ت 12 ا غ ش ف ي B)-Feri Medler Kendinde aslı meddin miktarını artıracak baģka bir sebebin mevcut bulunduğu meddir. Tarifteki asli meddin miktarını artıracak sebepten maksat med sebebi dediğimiz harfi medden sonra sükûn veya hemzenin bulunmasıdır. Fer i Medler 5 kısma ayrılır. a) -Medd-i Muttasıl b) -Medd-i Munfasıl c) -Medd-i Lazım d) -Medd-i Arız e) -Medd-i Lin ا ى ل ىم د ( Muttasıl a) Meddi ) انمتصم Muttasıl med, bitiģik med demektir. Harfi med ile sebeb-i med olan hemze aynı kelimede ve yan yana olduğu için bitiģik med ismi verilmiģtir. 8 Yasin:51 9 Yasin: Araf:

17 Med harflerinden sonra, sebebi med olan hemze gelir ve her ikisi de aynı kelimede yan yana bulunursa meddi muttasıl olur. ج ب ء - ع ء örneklerinde ج ب ء de hemze eliften sonra, dan sonra gelmiģ ve her ikisi de aynı kelimede yan yana bulunmuģ ve meddi و de hemen ع ء muttasıl olmuģtur. Kıraat imamları meddi muttasılın meddi (uzatılması) hususunda farklı okuyuģlar ortaya koymuģlardır. Kıraat imamları meddi muttasılı uzatma hususunda ittifak etmiģlerdir. Buna Müttefekun Aleyh denir. Dolayısıyla meddi muttasılı asli med üzere en az bir elif miktarı uzatmak vaciptir. Bizim okuyuģumuz Asım kıraatı olduğu için 4 elif uzatarak okumamız vaciptir. NOT: Gibi muttasıl med olan kelimelerde durulduğunda her ne kadar maddi arız ه إ ل ء ث ب ؽ بء meydana geliyorsada meddi muttasıl kuvvetli olduğundan meddi muttasılın hükmü uygulanır. Kur anı Kerimde yazılıģta meddi munfasıl gibi göründüğü halde aslında meddi muttasıl olan bazı kelimeler de vardır. Mesela ا غ ها (Rum 10) kelimesinde meddi muttasıl bulunduğu halde hemze uzun yazılmıģtır. Meddi Muttasılın Hükmü: Vaciptir. Meddi Muttasılı Uzatma Mertebeleri : Tertilde 4 elif miktarı Tedvirde 3 elif miktarı Hadr okuyuģta 2-3 elif miktarı çekilir. ALIġTIRMALAR و ل ذ ه إ ل ء ه إ ل ء ػ ط بء س ث ه ب و ب ػ ط ب ء 13 س ث ه ذ ظ س ا. ل ي ذ يط ث ؾي ء ػ ا ل 14 ث ب ؽ بء. 13 Ġsra:20 14 Bakara:

18 Kur an Tecvidi 15. ز ث ز ث ي ث ي هر ه ل ا ه ه إ ل ء ل ا ه ه إ ل ء ل 16 ر م ش ث ا ا ض ه ا و ب ف بد ؾخ ع ب ء عج يل. 17 ه ا ف ذ. ا ه ئ ه ػ ه ذ س ث ا ه ئ ص و ب ػ بل ج خ ا ز ي اع بؤ ا ا غ ها ا و ز ث ا ث هبي بد ا لله و ب ا ث ب ي غ ز ض ؤ 18 ا ى ل ىم د ( Munfasıl b) Meddi ) انمنفصم Munfasıl med, ayrı med demektir. Harfi med ile sebebi med olan hemzenin ayrı kelimelerde bulunmalarından dolayı meddi munfasıl denmiģtir. Meddi munfasıl, meddi bast, meddi fasl, meddi i tibar, meddi zaid ve meddi caiz gibi isimleri de vardır. Tarif i ise; med harflerinden sonra hemze gelir ve her ikisi ayrı ayrı kelimelerde yan yana bulunursa meddi munfasıl olur. birinci kelimenin sonunda, med sebebi (ا) harfini çeken med harfi olan (ي) örneğinde يب ا ي ب olan hemze de ikinci kelimenin baģında ve yan yana geldiğinden meddi munfasıl olmuģtur. Bazen de meddi munfasıl takdiri olarak da gelebilir. ي ذ غت zamirini çeken mukadder med (ه) örneğinde olduğu gibi. Burada he ا ب ا خ ذ harfi vav (و) birinci kelimenin sonunda, med sebebi olan hemze ise ikinci kelimenin baģında gelmiģtir ve böylelikle meddi munfasıl olmuģtur. NOT: vardır; Kelimesinde iki farklı tecvid kuralı ه إ ل ء 15 Nisa: Ġsra:32 17 Bakara:5 18 Rum:

19 Kur an Tecvidi ) ب ا ؤ ل a) ) ه إ ل ء ء Kelimesinde ( ) Harfini çeken mukadder (elif) vardır, ikinci kelimede ise sebebi medden (ا) hemze olup ayrı ayrı kelimelerde bulunmuģlardır. Fakat yazımda yanyana bulunduğundan dolayı meddi münfasıl olur. Kelimesinde ise harfi medden sonra sebebi medden hemze geldiğinden ve aynı ا ل ء ه إ ل ء ) b) ( kelimede yan yana bulunduğundan meddi muttasıl olmuģtur. Kıraat imamları munfasıl meddin med ile veya kasr ile veyahut da meddin hangi ölçüsünde okunacağı hususunda ihtilaf etmiģlerdir. Bir kısmı kasr ile bir kısmı med ile bir kısmı hem kasr hem med ile bir kısmı da meddin muhtelif mertebeleriyle okumuģlardır. Bu demek değildir ki herkes istediği gibi uzatacak veya kasırla okuyacak. Doğrusu hangi imamın kıraati üzerine okunuyorsa, o imama uyarak okuyacaktır. Not: Kur an-ı Kerimde yazılıģları meddi muttasıl gibi olupta aslında meddi munfasıl olan kelimeler vardır. Mesela: Al-i Ġmran 66, Nisa 109, Muhammed 38, Yusuf 90, Ġsra 48 ve 49, Enbi a 62, Mü minun 82, Neml ve Zuhruf 58 gibi (Bakınız: AlıĢtırmalar) Meddi Munfasılın Hükmü: Caizdir. Çünkü meddi munfasıla imam VerĢ ve Ġmam Hamze Hazretleri asli med üzerine 4 elif ilavesiyle 5 elif miktarı çektiklerinden dolayı hükmü caizdir. Bizim imamımız, Ġmam Asım Hazretlerine göre meddi munfasıl 4 elif miktarı çekilir. Meddi Munfasılı Okuma Mertebeleri: Tertilde 4 elif miktarı Tedvirde 3 elif miktarı Hadr okuyuģta 1-2 elif miktarı çekilir. ALIġTIRMALAR

20 ب ب ب Kur an Tecvidi ل هض س ث ه ا ل ر ؼ ج ذ ا ا ل ا ي ب ث ب ا ذ ي ا د غب ب ا ب ي ج غ ػ ذ ن ا ى ج ش اد ذ ب ا و ل ب ف ل ر م ب ا ف ل ر ش ب ل ب 19 ل ل و ش ي ب. ي ض ز ث ز ث ي ث ي هر ه ل ا ه ء ل ه إ ل ا ه ه إ ل ء ذ ر ج ا لله ف 20 عج ي ل. ا ز ر ؼ 21 ه إ ل ء د بج ج ز ث ف ي ب ى ػ ف ر ذ بج ف ي ب ي ظ ى ث ػ ا لله ي ؼ ا ز ل ي ا م هي خ ا ا ز ه إ ل ء ج بد ز ػ ف ي ا ذ هي ح ا ذ ي ب ف ي ج بد ي ا لله ػ ي ى ػ ي 22 و يل ا لله ا ز ه إ ل ء ر ذ ػ ز ف م ا ف ي عج ي ل ب ا ء ا ه ل ذ ي ع ف ج ض اؤ ل ب ا ء ا ذ ف ؼ ذ ه ز ا ث هب ز ب ي ب 25 ا ث هش ي هر ه ث ب و ف ش ا ث هبي بر ب ل ب ا ء ا ر ا و ب ػ ظ ب ب س ف بر ب ء ا ب 26 ج ؼ ص خ م ب ج ذيذ ا 27 ل ب ا ء ا ر ا ز ب و ب ر ش اث ب ػ ظ ب ب ء ا ب ج ؼ ص. 28 ف ب س ها غ ز م ش ا ػ ذ ل بي ه ز ا ف ض س ث ي ي ج ي ء اؽ ى ش ا او ف ش. ل بي 29 ا ز ي و ف ش ا ء ا ر ا و ب ر ش اث ب هاث بؤ ب ائ ب خ ش ج. 19 Ġsra:23 20 Nisa: Ali Ġmran:66 22 Nisa: Muhammed:38 24 Yusuf:90 25 Enbiya:62 26 Ġsra:98 27 Mü minun:82 28 Neml:40 29 Neml:

21 ل ب ا ء ها ز ب خ ي ش ا. ف ج ب ي ها ل ء س ث ى ب ر ى ز ث ب ) اى ل ىم دا ل ز ي ( Lazım c) Meddi Lazım kelimesi gerekli lüzumlu manalarına gelir. Meddi Lazım; Med harflerinden ( medd-i lazım olur. Yani med harflerinden ( ا و ي ا و ي sükûn yan yana bulunursa Medd-i Lazım olur. ) sonra gelen med sebebi, sükûn-ı lazım olursa ) birisi ile med sebeplerinden olan lazımi Sukun ı lazım: Hem vakıf (durma) hem de vasıl(geçme) halinde sabit kalan sukunun adıdır. - آ ها ه ا ذ بل خ - آ ل A) Kelimede Meddi Lazım (اىل ىكل ى مةيال ي مثىػق لىةي ).1 Meddi Lazım Kelime-i Musakkale Kelimei müsakkale: Dile ağır gelen idğamlı yani Ģeddeli kelime demektir. harfinin (ق) ile med sebebi olan birinci kaf (ا) elif harfini çeken (ح) ha kelimesinde ا ذ بل خ lazımi sükûn oluģu ve yan yana bulunma sebebi ile Medd-i Lazım olmuģtur. kaf (ق) Ģeklinde açarsak burada Ģeddeli okuyuģta birinci اىل ىح ا قػ ىقةي kelimesini (ا ذ بل خ ( harfinin sakin, ikinci kaf harfinin (ق) harekeli olduğu görülür. Bu tür kelimelerde sükûnu lazımin bulunduğu harf Ģeddelidir. ي ذ بج و 33 ث ػ ذ س ث ى 32 ذ ب ز ب )اىل ىكل ى مةيال يم.2 Meddi Lazım Kelime-i Muhaffefe ى حف ىف ة ي ) 30 Zuhruf:58 31 Rahman:13 32 Rahman:64 33 Bakara:

22 Kelime-i Muhaffefe; harfi medden sonra sebebi medden sükunu lazım sadece cezm ise kelime muhaffefe olur. Ġkinci örneğimizde آ ل kelimesinde hemzeyi çeken mukadder med harfi elif (ا) ile onu takip eden lam (ل) harfi lazımi bir sükûn olarak gelmiģ ve aynı kelimede yan yana bulunmuģ meddi gerekli olmuģtur. ها ه 34 ل ذ و ز ث ر غ ز ؼ ج. ها ه 35 ل ذ ػ قي ذ ل ج و ذ ا ف غ ذ ي. B) Harfte Meddi Lazım 1. Meddi Lazım Harf-i Musakkale ) اى ل يح ي ر ك يؼ ال يم ثىػ ق يل ( Harfi medden sonra sebebi medden sükunu lazım idğam (Ģedde) ise harfi müskkale olur. Harf-i Müsakkal, kendinde Ģedde bulunan harf demektir. Burada kastedilen harf-i musakkaller genelde Kuran-ı Kerimde bulunan huruf-u mukataalardaki harflerdir. ile mimlerin( ) ilki (ا) harfini çeken med harfi elif (ل) lam göre ا ف ل ي ( kelimesi ا sebebi medden sükûn lazım Ģeklinde gelmiģ harfi medle sebebi med aynı harfte olduğundan meddi lazım kelime-i müsakkale olmuģtur. 2-Maddi Lazım Harfi Muhaffefe: ى حف ىف ة ي( يح ير كف يال يم )اى ل Muhaffef harf demek dile hafif gelen cezimli harf demektir. Harfi medden sonra sebebi medden lazım sükun cezim ise harfi muhaffef olur. Bu medd de sadedce mukattaa harflerinde bulunur. örneğinde mim den sonra harfi medden ye vardır. Sonra mim cezimli ا ف ل ي geldiğinden harfi muhaffef olmuģtur. En kuvvetli med olan medd-i lazımı bütün kıraat imamları, aslı med üzerinde üç elif ziyade ile dört elif miktarı okumuģlardır. Ġhtar: Kıraat imamları meddi lazımı kasr ile okumayı caiz görmemiģlerdir. Bu yüzden medd-i lazımın kasr ile okunması hatalı bir okuyuģtur ve lahn-ı celi(açık hata)dır (Mukatta harfleri ile ilgili risaleden bilgi eklenilecektir.) 34 Yunus:51 35 Yunus:

23 Kur an Tecvidi NOT: Meddi Lazım ın harf-i musakkale ve harfi-i muhaffefe kısmı Kuran-ı Kerim de sadece mukattaa harflerinde bulunur. Meddi Lazımın Hükmü: Vaciptir Meddi Lazımın Uzatma Mertebeleri : Tertilde 4 elif miktarı Tedvirde 4elif miktarı Hadr okuyuģta 2,5-3 elif miktarı çekilir. ALIġTIRMALAR Mukattaa Harflerinin Açılımı Ayetler س ي ت ف ي ذ ز م ي ا. ا ف ل ي ا. هر ه ا ى ز بة ل ا. و ز بة ا ض ي ا ي ه ف ل ي ى ف ي فذ س ن ا. ا ف ل ي ف ب د Sure Bakara:1-2 A raf:1-2 د ش ط ز ز س ث ر و هش إ ي ا هش. ا ف ل هسا ا هش ر ه هاي بد ا ى ز بة ا ذ ى ي Yunus:1 ا هش ر ه هاي بد ا ى ز بة ا ز ي ا ض ي ا ي ه ا هش. ا ف ل ي هسا Ra d:1 س ث ه ا ذ ك ه ى او ض ش ا بط ل ي إ و ه هيؼ. ر و ش س د ذ س ث ه ػ ج ذ ص و ش ي ب و ه هيؼ. و ب ف ه ب هيب ػي ف ب د Meryem:1-2 هط ه. ه ب هطب هط ه. ب ا ض ب ػ ي ه ا م ش ها ز ؾ هم Taha:1-2 هطغ. ي. هطبع ي ر ه هطغ. هاي بد ا ى ز بة ا ج ي ġuara:1-2 هطظ. هطبع ي هطظ ر ه هاي بد ا م ش ها و ز بة ج ي Neml:

24 Kur an Tecvidi هيظ. هيب ع ي هيظ. ا م ش ها ا ذ ى ي ي. ؿ. ف ب د ؿ ا م ش ها ر ي ا ز و ش هد. هدب ر ض ي هد. ا ى ز بة ا لله ا ؼ ض يض ا ؼ ي Yasin:1-2 Sad:1 Mü min:1-2 ي. ع ي ػ غ ك. هد. و هز ه ي د ي ا ي ه ا ا ز ي ػ ي هدب ػ غ ك. هد. ġura:1-2 ل ج ه ا لله ا ؼ ض يض ا ذ ى ي ل ب ف ق. ل ب ف. ق ا م ش ها ا ج يذ ا م ب ي غ ط ش Kaf:1 Kalem:1 d) Meddi Arız ( اى ل ىم د ال ى عار يض ( Bir kelimede med harflerinden sonra med sebeplerinden arızı sükun bulunursa meddi arız olur. uzatma kelimenin sonunda, yalnız durulduğunda meydana gelir. Örneğimizde ي ى ػع لى يم و ف -ي ى علىميو ىف kelimenin aslı ي ى علىم يو ىف dir. Durduğumuz vakit ف ي ى ػع لى يم و olmuģ (ن) nu nun harekesi sükûn olmuģ kendisinden önceki mim i (م) uzatan vav (و) harfi med olarak bulunduğundan meddi arız olmuģtur. Bu med durulduğu zaman meydana gelir. Bu sebepten meddi arıza vakf-ı meddi de denir. Meddi arız son harfin harekesine göre üç mertebesi vardır. 1-Son harfin harekesi fetha (üstün) ise üç türlü okuyuģ (vecih) caizdir. a)tul (طيوؿ ) : Dört elif miktarı uzatmak b)tavassut ( تىػ ى وس ط ) : Ġki üç elif miktarı uzatmak c)kasr ( قىص ر ) : Bir elif miktarı uzatmak

25 2-Son harfin harekesi kesre (esre) ise dört türlü (vech) okuyuģ caizdir. a)tul:4 elif miktarı b)tavassut: 3 2 elif miktarı c)kasr:1 elif miktarı d)kasr ile revm:1 elif miktarı 3-Son harfin harekesi ötre (zamme) ise 7 türlü (vecih) okuyuģ caizdir. a)tul : 4 elif miktarı b)tavassut : 2 3 elif miktarı c)kasr : 1 elif miktarı d) Tul ile iģmam: 4 elif miktarı e)tavassut ile iģmam: 3-2 elif miktarı f)kasr ile iģmam: 1 elif miktarı e)kasr ile revm: 1 elif miktarı NOT: Meddi arız son harfin harekesine göre üç vecih, dört vecih veya yedi vecihle okunabilir demek üç elif çekilecek veya dört elif çekilecek yada yedi elif çekilecek demek değildir. Bilakis damme, fetha ve kesre nin hükümlerinden biri tercih edilerek okunabilir demektir. Revm: اىلر ك ي : ع ب ى ا ى رةه ىعن الن ط ق ب ال ى ح ى رىكة ب ى صو ةو ىخف ي Revm: Harekeyi hafif bir sesle okumaktır Revm sonu esreli (kesre) ve ötreli (zamme) kelimelerde olur. Fethada harekenin zayıflığı nedeniyle revm yapılmaz. ĠHTAR: Revm; harekeyi 3 te birlik bir kuvvetle okumak olduğundan sebebi med sükunu arız ortadan kalkar. Dolayısıyla geriye sadece harfi med kaldığından meddi tabii olur. ĠĢmam: اىل ش ى ما ي : ا ن ض ى ما ي الش ىفتىػي ن ب ى ػع ىد الس يكوف ا ىشا ى رةي ا ل ىي الض م ĠĢmam: Sükûndan sonra ötreli(zamme) harekeye iģaretle dudakları ileriye doğru toplamaktır. DĠKKAT! Yusuf suresinin 11. Ayeti Kerime sindeki ل ر أ ب lafzında bulunan iģmam iki Ģekilde okunabilir. 1-Birinci nun un harekesini 3 te ikilik bir kuvvetle okumakla. ل ر أ ب Gibi

26 ا) Kur an Tecvidi 2-Nun u idğam (Ģedde) ile okurken birinci nun un harekesinin ötre olduğuna iģaret etmek üzere (idğam baģlayınca sesin akıģını bozmadan) dudakları öne doğru uzatıp geri çekmek suretiyle yapılır. ĠHTAR: ĠĢmam sadece damme harekede yapılır tul, tavassut ve kasr vecihlerinden herhangi birisiyle okunabilir. Revm ile ĠĢmam ın Faydaları a) Revm ve ĠĢmam kelimesinin asli harekesinin gerektiğinden ve gerek gören tarafından anlaģılmasına yarar. b) Revm ve iģmam her ikiside kıraatı dinleyen kimselerin huzurunda yapılır. c) Revm ve iģmam tek baģına okuyan kimsenin uygulamasına gerek yoktur. d) Revm ses ile iģmam dudak iģareti ile yapılır. e) Revm ve iģmam durulan harfin harekesinin ne olduğunu belirtmek için yapılır. Meddi Arızın Hükmü: Caizdir Meddi Arızı Okuma Mertebeleri Tertilde 4 elif miktarı Tedvirde 1-3 elif miktarı Hadr okuyuģta 1 elif miktarı çekilir. ALIġTIRMALAR 37. ا ي بن ؼ ج ذ ا ي ب ن ل ب ا 36 ي ب اث ب ب ب ه ل ر أ ب ػ ه ي ع ف ا ب بف ذ. ب ه ي ا ذ ي 38 غ ز ؼ ي. 39 ف ج ؾ ش ث غ ف ش ح اج ش و ش ي. ئ ر ز ا ش ج ى ي غ ى ب ػ ز اة e) Meddi Lin Lin ( ى ل ىم د ال ل ي ين ( demektir. ) sözlükte yumuģak olmak ي ىن ال لى 40 ا ي. 36 Yusuf:11 37 Fatiha:4 38 Fatiha:5 39 Yasin:11 40 Yasin:

27 Tecvidde; Lin harfleri vav (و) ve ya (ي) sakin olup makabli (kendisisnden önceki harfin harakesi) fetha olmak Ģartıyla lin harflerinden sonra sükûnu arız veya sükûnu lazım dan biri gelirse medd-i lin olur. ي ى ػو - ى سيػ ر - ىخ و ؼ - ىخ يػ ر Misallerinde ) ك) vav ve ) م) ya harflerinin sükûnlarını okurken bu harflerin mahreçlerinden gelen sesi kesmeden uzatarak okumaya medd-i lin denir. Meddi Lin hükmü: Meddi linin okunma Ģekli, lin harfinden sonra gelen ve sebebi med olan sükûnun cinsine bağlıdır. Hüküm de ona göredir. a) Eğer lin harfinden sonraki sükûn arızi ise aynen meddi arız gibi okunur. Hükmü Caizdir. b) Harf-i Linden sonra sükunu lazım gelirse Tul (3 elif) ve tavassut (2 elif) vecihlerinden biriyle okunması: Caizdir. Meddi linin okunuģu esnasında uzatma lin harfi üzerinde yapılmaktadır. Diğer medlerde ise uzatma iģlemi med harfinde değil kendisinden önceki harfte meydana gelir. Arız ve lin harflerinde gördüğümüz Ģekiller(vecihler) özellikle revm ve ĠĢmam vecihleri okunuģu kurr aya (okuyucuya) mahsus bir durumdur. Meddi Lin i Uzatma Mertebeleri : Tertilde : a) Sukunu lazım olması halinde 2-3elif; b) Sükunu arız olması halinde 1-4 elif miktarı Tedvirde : a) Sukunu lazım olması halinde 3 elif ; b) Sükunu arız olması halinde 1-3 elif miktarı Hadr okuyuģta: a) Sukunu lazım olması halinde 2-3 elif; b) Sükunu arız olması 1elif miktarı ALIġTIRMALAR

28 ػ غ ك.ػ ي 41 ل ب ف. و ه هيؼ هيب ه ب. و ب ف 42 ػي ف ب د. ل يل ف س د خ ا يل ف ل ش ي ؼ. ع ي ا ؾ ز بء ا ق ي ف ف ي ؼ ج ذ ا س ة ه ز ا ا ج ي ذ ا ز ي اط ؼ ج ع ها خ ف. 8) ĠDĞAM VE ĠDĞAM ÇEġĠTLERĠ اىل د غىا ي : ا د ىخا يؿ اى ى حد ال ى حر فىػي ن ال ي متى ى ماث لىي ن اىك ال ي مت ى ى جان ى سي ن اىك ال ي متىػىقار ب ى ػي ن ف ي اآل ىخر Ġdğam: Birbirine mütemasil (birbirinin aynı) veya mütecanis (mahreçleri bir, sıfatları baģka) veya mütekarib (mahrecinde veya sıfatlarında birbirine yakınlığı olan) iki harften birincisini ikincisine katmaya denir. A) YapılıĢları bakımından idğam iki kısma ayrılır a)tam Ġdğam: Müdğam, Müdğamun Fih te tamamen kayboluyorsa yani birinci harf ikinci harfte tamamen kaybolup telaffuz bakımından hiçbir eser kalmazsa tam idgam olur. قيل ىر ب =قيػر ب ي ى ػل ى هث ذىال ىك = يىػ ل ى هذ ال ىك ا ذ ظىلى يم وا =ا ظ لى يم وا قىد تىػب ى ػي ىن = قىػتب ى ػي ىن b)nakıs Ġdğam: Müdğam, Müdğamün Fih te kayboluyor fakat herhangi bir sıfatıyla kendini hissettiriyorsa yani birinci harf, ikinci harfte herhangi bir sebepten dolayı tamamen kaybolmuyorsa nakıs idgam olur. اى ى حط يت - ى من ي ى ػع ى مل لىئ ن ب ى ى سط ىت DĠKKAT! قيل ىر ب Müdğam Müdğamun Fih 41 ġura:1 42 Meryem:1 43 KureyĢ:

29 Müdğam ve Müdğamun Fih 1-Müdğam: Ġdğam edilecek olan yani kendisinden sonraki harfe katılacak olan birinci sakin harfe denir. Müdğam harf-i med olmamalıdır. 2-Müdğamun Fih: Ġdğamın kendisinden icra edildiği yani sakin olan birinci harfin kendisine katıldığı ikinci harftir. Ġdğamın YapılıĢı: Ġdğam ve Ģeddeli durumlarda dudaklar daima müdğamün fih in (yani ikinci harfin ) harekesine tabidir. Buna güre; a) Fethadan dammeye geçiģte üstün hareke okunur okunmaz, dudaklar yay gibi yumulup öne uzanır. Ġdğam, (Ģedde) dudakların bu halinde icra edilir. ى كد كا ى ك ى من ي ي ػؤ م ن b) Kesre harekeden zammeye geçiģte kesre hareke verilir verilmez, dudaklar süratle öne doğru yumuk olarak uzatılır ve idğam, dudaklar bu halde iken yapılır. ا ب ػ ي إ فذ ح. 44 ف ي ػ ذ ذ د ح. c) Zamme den fethaya geçiģte; zamme hareke okunur okunmaz, dudaklar yay çabukluğu ile normal hale gelir ve idğam bu Ģekilde icra edilir ص ز غ 45 ي ئ ز ػ ا ؼ ي. d) Zamme den kesre ye geçiģte; zamme hareke verilir verilmez dudaklar hızla normal hale gelir ve idğam bu durumda icra edilir. 47 ف ي ج يذ ب د ج غذ. 46 ض ح ض ح. ي ى B) Ġdgamın ÇeĢitleri a) Ġdgam Maal Gunne: Tenvin veya Nunu sakinden (يمنو) sonra kelimesini ihtiva eden م ف ك harflerinden biri bulunursa gunneli idgam olur. 1) Tenvin veya nunun sakinden sonra (م) ve (ن) harflerinin biri gelirse Tam Ġdğam, meydana gelir. 44 Hümeze: Tekasür:8 46 Hümeze:1 47 Tebbet:5-29 -

30 م ن ىم اوء م م آوء - م ن ن يوور م ن وور م ن ن ىخي ول م ن خ ي ول Burada birinci (tenvin veya nunu sakin) harf ikincide tamamen kaybolmuģ ve Ģeddeli bir okuyuģ meydana gelmiģtir. 2) Tenvin veya nun-u sakinden sonra ve (ي) (و) harflerinden biri ayrı ayrı kelimelerde gelirse gunneli nakıs Ġdgam olur. م ن ىك اوؿ - ىم ن يىػ يق ويؿ اف ى ي ى يكو يف ĠHTAR: Kur n-ı Kerim istisna olarak gelen dört kelime vardır ki Tenvin veya nun u sakinden sonra (و) ve (ي) harfleri aynı kelimede geldiği halde kaide gereği idğam yapmak gerektiği halde izhar ile okunurlar. Buna Ġzhar-ı Kelime-i Vahide denir ب ي ػنػ ي ى ا هف - ق نػ ى وا هف - ص نوا هف - الد نػ ي ى ا Kelimelerinde gunne yapılmaz izhar ile okunur. Çünkü Ġdgam sebebi ile baģka kelimelere benzemeleri önlenmiģtir. Bu sebeple Kıraat imamları bu kelimeleri izhar ile okumuģlardır. Hükmü: Ġdağam maa lğunne nin hükmü: Vacibtir. Tutma süresi: Ġdgam Maal Gunnenin tutma süresi 1,5 eif miktarıdır. b-ġdgam Bilagunne: Sakin nun ve tenvinden sonra ( ز ل ) harflerinden biri gelirse gunnesiz Ġdgam (bilagunne) olur. Tam Ġdgam yapılır. Ġdğam-ı bilağunnenin harfleri ( ) Ģeklinde kodlanmıģtır. م ن ى رب ه م م ر ب ه م م ن لى يدن وي م ل يدن وي Örneklerinde olduğu gibi. Kıraat imamları idgamı bilagunne harfleri olan nin (لر) tenvin veya nunu sakinden sonra bu harflere Ġdğam ederek okumakta ittifak etmiģlerdir.bu nedenle hükmü vaciptir. Tutma süresi: Ġdgam Bila Gunne tutulmaz ve özel bir tutma süresi yoktur. ALIġTIRMALAR

31 ا Kur an Tecvidi ج ؼ ب 48 ف ي ب ج بد خ ي اػ بة ف ج ش ب ف ي ب ا ؼ ي. ا ؾ ظ ر ج ش ي 49 غ ز م ش ب هر ه ر م ذ يش ا ؼ ض يض ا ؼ ي. 50 ا ه ئ ه ػ ه ذ سث ا ه ئ ه ا ف ذ. ا 51 و قي ت ا غ بء ف ي ظ بد س ػذ ث ش ق. c) Ġdgamı Misleyn: Mahreçleri ve sıfatları aynı olan iki harften, birincisi sakin ikincisi harekeli olması sebebi ile yan yana gelmeleri halinde sakin olan birinci harfi, harekeli ikinci harfe idgam edilmesine denilir. Ġki kısımda incelenir. 1) Ġdgamı misleyn mealgunne Ġdgamı misleyn mealgunne mim ve nun harflerinde yapılan idgamdır. Sakin (ن) nun dan sonra harekeli nun (ن) ve sakin mim (م) den sonra harekeli mim (م) geldiğinde kendi aralarında idgam olurlar. ا نا ى ك ى من نيػ ى عم ر هي ى كيىم م ن فىاىم ا م ما ىعلىي ه م يم ؤ ى ص ىدة ه Tutma süresi: Ġdgam Misleyn mealgunne tam idgamdır tutma süresi 1,5 elif miktarıdır. 2) Ġdgamı Misleyn Bilagunne: (ن) nun ve (م) mim harflerinin dıģındaki harflerin birincisi sakin ikincileri harekeli ise bu idgama, misleyn bilagunne (gunnesiz) idgam denilir. 53. فىػىق د ىد ىخليو - ى ر ب ا ل زي 52 ج غ ب ل ػذ د. ر ج ذ ي ذ ا اث ي ت ر ت Tutma süresi: Ġdgam Misleyn bila gunnenin özel bir tutma süresi yoktur. ġeddenin hakkı verilir ve geçilir. ALIġTIRMALAR ب ي غ ف ش ه ا لله ب ر مذ ر ج ه ب ر ب خ ش ي ز 54 ؼ ز ػ ي ه ي ذ ي ه ف ش اط ب غ ز م ي ب. ا ؼ ش ى غ ف ي ا خ ك اف ل 55 اس ع بن ؽب ذ ا ج ؾ ش ا ز يش ا. 56 ا ب ػ ي إ فذ ح. 57 ي ؼ م. 48 Yasin:34 49 Yasin:38 50 Bakara:5 51 Bakara:19 52 Hümeze:3 53 Tebbet:1-31 -

32 d-ġdgamı Mütecaniseyn Mahreçleri bir sıfatları farklı iki harften yani mütecanis iki harften birincisi sakin ikincisi harekeli olarak yan yana bulundukları zaman sakin olan birinci harfin ikincisine idgam edilmesine denir. Asım kıraatı Hafs rivayetinde mütecaniseyn harfler üç mahreçtedir. Sekiz harften oluģur. harfinden önce gelmesiyle meydana gelen harfinin ب harfleri arasında ve ب 1- idgamdır. Kur an-ı Kerimde tek bir örneği vardır. O da Hud suresi 42. ayetidir. ي ب ث ي اس و ت ؼ ب ي ى ا ب ي ػن ى ار ىكم ى مىع نىا okunur. اى ب و olur. den (ب önce gelirse Ġhfa-i ġefevi ( olarak sakin ( ( Eğer gerçekleģir. harfleri arasında bulunan idgamlar iki Ģekilde ت - د - ط 2- a)( د (ت) ve ( harflerinin birbirine idgamı iledir. ġeklinde okunur. اىثػ ىقلىت ىد ىع ي وال لوى اىثػ ىقلىد ىد ىع ي وال لو ى ى ما ىعب ى د تيم ى ما ىعب ى ت م اى ى رد تيم اى ى رت م vardır. harfleri arasında da iki hal ث - ذ - ظ 3- a) ث ve ذ harflerinin idgamı ي ش هر ه ي ز هر ه Ģeklinde okunur. Kur an-ı Kerimde tek bir yerde örneği vardır. (A raf 176 ) (b ذ ve ظ harfleri arasında idgamın ا ذ ظىلى ي مو ا ظ لى ي مو Ģeklinde okunur. Tutma süresi: Ġdgam Mütecaniseyn tam idğamdır. Tutma süresi 1,5 elif miktarıdır ALIġTIRMALAR 54 Fetih:2 55 Fetih:8 56 Hümeze:8 57 Yasin:

33 ا ر ذ ػ ي ي ش ا ر ز ش و ي ش هر ه ض ا م ا ز ي و ز ث ا ث هبي بر ب ف بل ق ا مق ؼ ي ر ج ش ي ث ف ي ط و ب ج ج بي ب هد ح اث و ب ف ي ؼ ض ي ي ب ث ي اس و ت ؼ ب 58 ي ز ف ى ش. 59 ل ر ى غ ا ى بف ش ي. 60 ا ب ػ بث ذ ب ػ ج ذ ر. د د ط بئ ف خ ا ا ى ز بة ي ض ى ب ل 61 ي ض ا ل ا ف غ ب ي ؾ ؼ ش. e)-ġdamı Mütekaribeyn: Mahreçleri veya sıfatları veyahut hem mahreç hem de sıfatları arasında birbiri ile yakınlığı bulunan iki harfin idgamına denilir. Mütekarib iki harften birincisi sakin kincisi harekeli olduğunda sakin harf harekeli harfte idgam edilir. Asım kıraatında genel olarak iki harf gurubunda toplanır. a)( ل ) ve (ز) arasında;,(ل) lam önce bulunmak kaydıyla (ز) ra ya idgam edilerek okunur. ġeklinde okunur (ز) Ra harfi önce gelirse idgam yapılmaz ب ى ػر ى رفىػ ى عوي ب ى ل ىر فىػ ى عوي قيل ى رب قيػر ى رب ى رب اغ ف ري ل b)( ق ) (ك) ve arasında; (ق) kaf sakin kef (ك) harekeli olarak gelirse kaf (ق) kefe idgam edilerek okunur. Kuranı Kerim de bir yerde mevcuttur. اىلم نىخ ليق يكم اىلم نىخ ليك يكم ġeklinde okunur. Bu örneğin nakıs idgam olarak okunması evla olanıdır. Ancak tam idgam ile de okumak caizdir. Tutma süresi: Ġdgam Mütekaribeyn nakıs idğam olduğundan özel bir tutma süresi yoktur ALIġTIRMALAR ا خ م ى بء ي. ث س ف ؼ ا لله ا ي و ب ا لله ػ ض يض ا د ى ي ب. 63 ل ا و ش ا ف ي ا ذ ي ل ذ ر ج ي ا ش ؽ ذ ا غ ي. 58 A raf: Hud:42 60 Kafirun:4 61 Ali Ġmran:60 62 Mürselat:20 63 Nisa: Bakara:

34 f)-ġdamı ġemsiye Ġdğamı Ģemsiye veya izharı kameriyenin baģında bulunan elif ل) lam (ا takısı arapçada sadece isimlerin baģında bulunan ve onları belirli yapan bir ektir. Ġdgamı ġemsiyye: Lam-ı tarif ل) (ا den sonra Ģemsi harflerinden biri bulunursa idgam-ı Ģemsiyye olur. Lam-ı tarif kendisinden sonra gelen Ģemsi harfte idğam edilir. ĢeddeliymiĢ gibi okunur. ġemsi harfler Ģu beyitteki 14 harften oluģur. تيب - ثيم - ىدع - ذن بان ى رم ىي -ز د - ي سم ى عةن - ش م - ى صد ىر - ىضي وف - طىا ىب - ظىن - لىوي - ن ى عم Bu beyitin kelimelerinin baģındaki ilk harfleri olan dur. ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ؿ ف Ġdgam-ı Ģemsiyye kendi içinde iki kısımda incelenir. a)ġdgamı ġemsiyye Mealgunne; lam-ı tarif (ال) den sonra (ن) nun harfi gelirse idgamı Ģemsiyye mealgunne olur. Tutma süresi: Ġdgamı Ģemsiyye mealgunnenin tutma süresi 1,5 eliftir ى كالن ج م النا يس b) Ġdgamı ġemsiyye Bilagunne; lam-ı tarif ل) (ا den sonra (ن) nun harfi dıģındaki Ģemsi harflerden biri gelirse Ġdgamı Ģemsiyye bilagunne olur. اىلد ي ين اى لض ى حى ى كالش م س اىلر ح م ين اى لس ل ىي Tutma süresi: Ġdgamı Ģemsiyye bilagunnenin özel bir tutma süresi yoktur. ÖNEMLĠ: Bazı kelimelerde görülen ( (ال her ne kadar lam-ı tarif gibi gözüküyorsa lam-ı tarif olmayıp kelimenin asli harflerinden olduğundan idğam-ı Ģemsiyye muamelesi yapılmaz. ALIġTIRMALAR اىل س نىتي يكم ى كال تىػف ت الس ا يؽ فىال تىػىقي ال ى ماءي ا ذ ال تىػىقي تيم

35 65. ا ز ف ذ ا غ بق ث ب غ بق ا ي ا ر ا ي غ هؾ. ا بس ل 67 اػ ر ث ش ة ا ب ط. 66 ا ر ا ه ر ج. 68 ي ا ذ ي. ا ش د ه ا ش د ي. ب ه 9) TENVĠN VE SAKĠN NUN UN OKUNUġ ġekġllerġ d) Ġzhar Lügatte; Açıklamak ortaya çıkarmak manalarına gelir. اىل ظ ى ها ير : ى صا يؿ تىػب ى اعي نداب ى ػي ىن ال يى ى وال ن ف ى حر فىػي ن Tecvidde: Ġzhar iki harfin arasını birbirinden uzaklaģtırarak ayırmaktır. Ġzhar, Tenvin veya nunu sakinden sonra harfleri olan boğaz harflerinden ( beytinin baģ اىهلل ي ى حي ىخال هق ىعد هؿ غىن ي ىاد نم olur. ) biri gelirse izhar ا ح خ ع غ ق Sakin Nun (Nun-i Sakin); harekesi olmayan (ن) nun denir. ى من اى ى م ىن - م ن ى حك يوم - م ن ىخي ور - اىنػ ى عم ىت - ا لىوه غىيػ ي رهي اىنػ ى ها ير Tenvin ise, Ġsimlerin sonuna gelen zaid olan(fazladan) nun a denir. Ġki esre, iki ötre, iki üstün iģaretleri ile gösterilir. Kelimenin okunuģunda geçiģ halinde gösterilir, durulduğunda düģer kaybolur. Tenvin veya sakin nun tabii hali ile okunur. (ن) Nun tutulmaz veya uzatılmaz. Ġzhar ÇeĢitleri 1-Dil Ġzharı: Tenvin veya nun-u sakinden sonra 6 izhar harfinden herhangi birinin gelmesidir. ا 69 ه ز ا ا ز ي ي ش ص ل ى ا ا غه س ص ل 2-Dudak Ġzharı: Mimi sakineden ) م) sonra ( م ve ب ) den baģka herhangi bir harfin gelmesidir. ا ر ز س د ي ى ى 65 Kıyame:29 66 Leyl: Nas:1 68 Fatiha: Mülk:

36 3-Ġzharı Kameriye: ( اؿ) Takısından sonra kameri harflerden herhangi birinin gelmesiyle meydana gelen izhar. عج خ لل ه ب ف ي ا غ ه اد ب ف ي ا ل س ك ا ؼض ي ض 70 ا ذى ي. 4-Ġzhar-ı Kelime-i Vahide: Kural gereği idğamı gerektirmesine rağmen Kur an-ı Kerim de sadece 4 kelimenin istisna olduğu ve izhar kabul edilen kelimelerdir.tenvin veya nun u sakinden sonra (و) ve (ي) harfleri aynı kelimede geldiği halde kaide gereği idğam yapmak gerektiği halde izhar ile okunurlar. Buna Ġzhar-ı Kelime-i Vahide denir بيػ نػ ي ى ا هف - ق نػ ىو ا هف - ص ن وا هف - الد نػ ي ىا Kelimelerinde gunne yapılmaz izhar ile okunur. Çünkü Ġdgam sebebi ile baģka kelimelere benzemeleri önlenmiģtir. Bu sebeple Kıraat imamları bu kelimeleri izhar ile okumuģlardır. ALIġTIRMALAR ي ق ش ن 71 ا لله ق ش ا ػ ض يض ا. 72 و ب ا لله ػ ي ب د ى ي ب. ي ط غ ا لله س ع ي ذ خ ج بد 73 ر ج ش ي ر ذ ز ب ا ل بس. ػ ذ ا لله ا ز ي ها ا ػ ا ا ق ب ذ بد غ ف ش ح اج ش ا 74 ػ ظ ي ب. 75 ا ػ ذ ر ػ ذ ب. Ġzharı Kameriye Lam-ı (ال) tarif den sonra kameri harflerden biri bulunursa izharı kameriyye olur. Elif lam deki lam sakin olarak kendinden sonrakine katılmadan izhar ile okunur. Bu harfler 14 (ال) tanedir. Kamer-i harfler Ģu beyitteki harflerdir. اىب غ - ى حج ىك - ى ك ىخف - ىعق ي ى موي Bu beyitteki 14 harf Lam-ı tariften sonra gelirse Ġzhar-ı kameriyye olur. اىل ى عص ير - اىل ىفج ير - اىل ك تىا يب اى ل ي ى ػو ي NOT: AĢağıdaki misallerde görülen,(ال) lam-ı tarif gibi gözüküyorsa da lam-ı tarif olmayıp kelimenin aslından olup izhar-ı kameri değildir. 70 HaĢr:1 71 Fetih:3 72 Fetih:4 73 Fetih:17 74 Fetih:29 75 Ġsra:8-36 -

37 ALIġTIRMALAR Kur an Tecvidi اىل س نىتي يكم ى كال تىػف ت السا يؽ فىال تىػىقي ال ى ماءي ا ذ ال تىػىقي تيم يىىو الل وي الذ م ل ا ه ا ل ػ ب ا غي ت ا ؾ بد ح ا ش د ه ا ش د ي. ا لله ا ز ي ل ا ه ا ل ا ه ا مذ ط ا غ ل ا إ ا ي ا ؼ ض ي ض ا جج ب س ا ز ى ج ش ع ج ذ ب ا لله ػ ب ي ؾ ش و. ا لله ا خب ك ا جبس ئ ا ق س ا ل ع ب ء ا ذ غ ه ي غج خ ب ف ي ا غ ه اد ا ل س ك ا ؼض ي ض 76 ا ذ ى ي. اىلخ ى فاء ي : ى حالىةه ب ى ػي ىن الظ ى هار ى كل د غىا ىعار ي ى ةه ىعن الت ش د يد ى م ى ع ب ى ػىقاء ال غين ة. b)-ġhfa Ġhfa: Ğunnenin bakasıyla Ģeddeden uzak, idğam ile izhar arasında bir okuyuģtur. Ġhfa lügatte: Örtmek gizlemek manalarındadır. Istılahta ise izhar ile Ġdgam arasında, Ģeddeden uzak gunneli bir okuyuģtur. ġu beyitteki 15 harftir. ص ف ذىا ثىػنىا ي جوىد ىشخ وص قىد ى س ى ما ىك ى رمان ىضغ ظىال ن ما ز د تيػىقى يد طىال ب ن ا فىػتىػ ى رل. Kelimelerinin baģında bulunan ilk harflerden birisi tenvin veya nunu sakinden sonra gelirse ihfa olur. ا ف يكن تيم ى من ىضل ا ف ىشاءى اىنػ ى زىؿ Ġhfanın Hükmü: Vaciptir. Ġhfa ÇeĢitleri 1-Harf ihfası a) Dil ihfası: Tenvin veya nun-u sakinden sonra 15 ihfa harfinin gelmesidir. 77 س ث ب ل ر ذ ػ ي ب ا ف ش ا و ب د ز ػ ا ز ي ل ج ب. b) Dudak ihfası: Ġhfayı ġefeviyye mim-i sakinden sonra (ب) harfi gelirse Ġhfayı ġefeviyye(dudak ıhfası) olur. ى جا ى رة و تىػر م يه م ب ح اى ب و ى مالىيه م ب و 2-Hareke ihfası 76 HaĢr: Bakara: