2007 LABOUR STATISTICS AND LABOUR COST ÇALIfiMA STAT ST KLER VE figücü MAL YET Ç M: 43. YIL YEAR

Transkript

1 Ç M: 43. YIL YEAR LABOUR STATISTICS AND LABOUR COST 2007 ÇALIfiMA STAT ST KLER VE figücü MAL YET

2 ARAfiTIRMA KAPSAMINA G REN ÜYE fiveren SEND KALARI THE AFFILIATED EMPLOYER ASSOCIATIONS COVERED IN THE RESEARCH S M NAME fikolu INDUSTRY 1. Türkiye A aç Sanayii flverenleri Sendikas A AÇ The Wood Products Employers Association of Turkey WOOD 2. Türkiye Cam, Çimento ve Toprak Sanayii flverenleri Sendikas CAM The Glass, Cement and Clay Products Industry GLASS Employers Association of Turkey 3. Çimento Endüstrisi flverenleri Sendikas (ÇE S) Ç MENTO The Cement Industry Employers Association CEMENT 4. Türkiye Deri Sanayii flverenleri Sendikas (TÜD S) DER The Leather Industry Employers LEATHER Association of Turkey 5. Türkiye G da Sanayii flverenleri Sendikas (TÜG S) GIDA The Food Processing Industry Employers' FOOD Association of Turkey 6. laç Endüstrisi flverenler Sendikas ( E S) LAÇ Pharmaceutical Manufacturers Association of Turkey PHARMACEUTICALS 7. Türkiye nflaat Sanayicileri flveren Sendikas ( NTES) NfiAAT The Turkish Employers Association of CONSTRUCTION Contruction Industries 8. Türkiye Selüloz, Ka t ve Ka t Mamülleri Sanayii flverenleri Sendikas The Cellulose, Paper and Paper Products Industry Employers Association of Turkey KA IT PAPER 9. Türkiye Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik Sanayii flverenleri Sendikas (K PLAS) The Chemicals, Petroleum, Rubber and Plastics Industry Employers Association of Turkey K MYA CHEMICALS 10. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikas (MESS) METAL Turkish Employers Association of Metal Industries M E T A L 11. Mahalli dareler Kamu flveren Sendikas (M KSEN) YEREL YÖNET M Local Administration Public Employers Assocation LOCAL ADMINISTRATION 12. Türkiye fieker Sanayii flverenleri Sendikas fieker The Sugar Industry Employers Association of Turkey SUGAR 13. Türkiye Tekstil Sanayii flverenleri Sendikas ( T T S S ) T E K S T L Turkish Textile Employers Association T E X T I L E 14. Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii flverenleri Sendikas TOPRAK The Clay, Ceramic, Cement and Glass Products CLAY Industry Employers Association of Turkey 2

3 Ç NDEK LER ARAfiTIRMANIN KAPSAMI, YÖNTEM VE ANA SONUÇLARI TAR HÇE ARAfiTIRMA KAPSAMI ST HDAM stihdam n Cinsiyete Göre Yap s Çal flanlar n K demleri SEND KALAfiMA figücü MAL YET flgücü Maliyetinin Bölünüflü Çal fl lan Saat Bafl na flgücü Maliyeti YAN ÖDEMELER SOSYAL ÖDEMELER N BÖLÜNÜfiÜ fiç LER N MEDEN HAL VE ÇOCUK SAYISI fiç LER N Ö REN M DURUMU PERSONEL G R fi ÇIKIfiLARI ÖZEL G DER ND R M UYGULAMASI ZORUNLU ST HDAM

4 ARAfiTIRMA KAPSAMI VE YÖNTEM Sunulan araflt rma 1965 ten beri her y l yap lmakta olup, afla daki veriler 2007 y l na ait - tir. Araflt rmaya 14 flveren Sendikas na üye 433 iflletme dahil edilmifltir. Ortalama tüm personel say s dur flletme düzeyinde anket yöntemi uygulanm flt r. THE COVERAGE AND METHOD OF THE RESEARCH This research has been conducted annually since The result of the research for the year of 2007 is presented below. Some 433 enterprises which are the members of 14 Employer Associations were covered. Average number of total employees included is The information is collected through a questionnaire at the enterprise level. ANA SONUÇLAR stihdam n en yüksek oldu u ay Kas m, en düflük oldu u ay Ocak t r. Çal flanlar aras nda kad nlar n a rl % 10.8 dir. Ortalama k dem y l 8.4 tür kiflinin 30 gün üzerinden potansiyel k dem tazminat yükü 3 milyar 315 milyon YTL dir. Sendikalaflma oran % 67.7 dir. Sendikal iflçilerin % 87.0 sini TÜRK- fi temsil etmektedir. Toplam iflgücü maliyetinin % 37.9 u ç plak ücret, % 62.1 i yan ödemelerdir. Yan ödemelerin toplam iflgücü maliyeti içindeki da l m ise sosyal ödemeler % 33.6; ikramiye, prim v.b. ödemeler %16.3; tatil ve izin ücretleri % 11.3 ve di er personel giderleri % 0.9 fleklindedir. Sosyal ödemeler içinde en yüksek harcama SSK iflveren primleri için yap lmaktad r (% 45.8). Fiilen çal fl lan saat bafl na ortalama iflgücü maliyeti YTL dir. Bu, fiilen çal fl lan gün bafl na iflçilik maliyetinin YTL oldu unu göstermektedir. flçilerin % 22.0 si bekâr, % 11.7 si çocuksuz evlidir. ki çocuklu iflçilerin oran % 29.4, bir çocuklu iflçilerin ise % 22.2 dir. flçilerin % 22.6 s ilkokul, % 12.6 s ortaokul, % 55.2 si lise, % 9.1 i yüksek ö renim mezu - nudur. Sadece okur-yazar olanlar % 0.4, okuma-yazma bilmeyenler % 0.1 dir. Meslek okul - lar ndan mezun iflçilerin toplam iflçi say s na oran % 40.0 t r. A rl kl aritmetik ortalama olarak, y ll k ifle al nma oran % 29.3, iflten ayr lma ora - n % 26.8 dir. An lan oranlar, nflaat ve fieker iflkollar nda en yüksek, Yerel Yönetim ve Ka t iflkollar nda en düflük düzeylerdedir y l nda, Özel Gider ndirimi uygulamas ile iade edilen vergi tutar n n ortalama y ll k düzeyi 462 YTL olmufltur. Zorunlu istihdam konusunda veri derlenen 291 iflyerinde kifli (toplam iflçi say s na oran % 5.95) zorunlu istihdam yükümlülükleri gere ince çal flt r lm flt r. 4

5 1. TAR HÇE 1963 yaz nda 274 say l Sendikalar Kanunu ve 275 say l Toplu fl Sözleflmesi, Grev ve Lokavt Kanunu nun yürürlü e girmesiyle Çal flma statistikleri daha büyük önem kazanm fl ve genifl kapsaml Çal flma statistiklerine duyulan ihtiyaç artm flt r y l ortalar nda Merkezini stanbul dan Ankara ya nakleden Türkiye flveren Sendikalar Konfederasyonu (T SK), öncelikle Üye Sendikalar n n ve üyelerinin ihtiyac n gidermek, öte yandan Çal flma statistikleri alan ndaki bu bofllu u hiç de ilse k smen doldurmak amac yla, 1966 y l nda (kapsam 1965 y l ) üyelerinden veri derleme, de erlendirme, yay mlama ve üyelerine sunma faaliyetine bafllam fl (*) ve bu hizmetini, her y l aral ks z sürdürmüfltür. Bir fikir vermek için, son sekiz y la ait Çal flma statistikleri ve flgücü Maliyeti anketlerimizle kavranan üye iflyerleri ve burada çal flan y ll k ortalama tüm personel say lar n n seyri (fiekil 1) de gösterilmifltir. Ortalama Tüm Personel Say s (Bin) Average Number of Employees (Thousand) flyeri Say s Enterprises Çal flanlar Employees flyeri Enterprises fiek L 1. YILLAR T BAR YLE ARAfiTIRMA KAPSAMINA G REN fiyer VE ORTALAMA TÜM PERSONEL SAYILARI DIAGRAM 1. NUMBER OF ENTERPRISES AND AVERAGE OF EMPLOYEES COVERED IN THE RESEARCH BY YEARS (*) Bkz. fiveren Dergileri, 1967, Cilt V, Ocak, fiubat, Mart, Nisan say lar, Sh. 6-8, 8-9, 9-11,

6 2. ARAfiTIRMA KAPSAMI 2007 y l Çal flma statistikleri ve flgücü Maliyeti araflt rmas, Konfederasyonumuza ba l flveren Sendikalar arac l yla 433 üye iflyerinde uygulanm flt r. Anket kapsam ndaki bu iflyerleri, 14 flveren Sendikas itibariyle (Tablo 1) deki gibi bir da l m göstermifltir. (TABLO: 1) fikollari T BAR YLE ARAfiTIRMA KAPSAMINDAK fiyerler SAYISI, 2007 THE NUMBER OF ENTERPRISES COVERED IN THE RESEARCH BY INDUSTRIES, 2007 A AÇ 5 KA IT 6 WOOD PAPER CAM 11 K MYA (K PLAS) 29 GLASS CHEMICALS Ç MENTO (ÇE S) 44 METAL (MESS) 136 CEMENT METAL DER (TÜD S) 6 fieker 35 LEATHER SUGAR GIDA (TÜG S) 15 TEKST L (TTS S) 48 FOOD TEXTILE LAÇ ( E S) 20 TOPRAK 8 PHARMACEUTICALS CLAY NfiAAT ( NTES) 48 YEREL YÖNET M (M KSEN) 22 CONSTRUCTION LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM 433 TOTAL 6 3. ST HDAM Araflt rma kapsam na giren 433 iflyerinde 2007 y l nda ortalama kifli çal flm fl ve istihdam aç s ndan, iflyeri büyüklü ü 519 kifli olmufltur. flyeri bafl na düflen ortalama tüm personel say s Deri iflkolunda 44 kifliyle en düflük ve Yerel Yönetim iflkolunda kifliyle en yüksek düzeydedir (Tablo 2). Araflt rma kapsam ndaki iflyerlerinde istihdam n 2007 aylar itibariyle gösterdi i seyir (fiekil 2) de belirtilmifltir. (fiekil 2) nin incelenmesinden de anlafl laca gibi, 13 iflkolunda istihdam n en yüksek oldu u ay Kas m, en düflük oldu u ay ise Ocak t r. fieker iflkolundaki, sonbahar aylar na rastlayan pancar iflleme kampanyas ile nflaat iflkolundaki mevsimlik çal flmalar, istihdam etkilemektedir. Söz konusu iki iflkolu hariç tutuldu unda, istihdam n y l içinde hafifçe yükseldi i anlafl lmaktad r stihdam n Cinsiyete Göre Yap s flkollar ve Aral k ay itibariyle çal flan iflçi ve iflçi ile birlikte memur, teknik personel ve yöneticilerden oluflan tüm personel say lar ve bunlar n cinsiyetlerine göre ayr m (Tablo 3) de aç klanm flt r. Nispi olarak, en az kad n personelin çal flt iflkolu Cam ve en çok kad n personelin çal flt iflkolu G da d r. Öte yandan, Araflt rma kapsam ndaki iflkollar genelinde tüm personel içinde kad nlar n pay, ortalama olarak % 10.8 dir.

7 (TABLO: 2) fikollari T BAR YLE ORTALAMA ST HDAM, 2007 EMPLOYMENT BY INDUSTRIES, 2007 flkolu Ortalama Tüm Personel flyeri Bafl na Ortalama Tüm Personel Industry Average of Employees Average of Employees per Enterprise A AÇ WOOD CAM GLASS Ç MENTO (ÇE S) CEMENT DER (TÜD S) LEATHER GIDA (TÜG S) FOOD LAÇ ( E S) PHARMACEUTICALS NfiAAT ( NTES) CONSTRUCTION KA IT PAPER K MYA (K PLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL fieker SUGAR TEKST L (TTS S) TEXTILE TOPRAK CLAY YEREL YÖNET M (M KSEN) LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM / TOTAL fiek L YILINDA ST HDAMIN SEYR (OCAK=100) DIAGRAM 2. EMPLOYMENT DEVELOPMENTS IN 2007 (JANUARY=100) NOT: MESS e iliflkin bilgiler tamamlanamad ndan de erlendirme d fl b rak lm flt r. NOTE: Because of incomplete data MESS is left out of evaluation. 7

8 8

9 9

10 3.2. Çal flanlar n K demleri Araflt rma kapsam ndaki iflyerlerinde çal flan, iflçi dahil, tüm personelin y llar itibariyle k demleri incelendi inde, 14 iflkolunun oluflturdu u genel toplam içinde, 6-10 y l k demli personelin % 20.4 ile en yüksek, 26 ve daha fazla k demli olanlar n ise % 1.3 ile en düflük düzeyde bulundu u anlafl lmaktad r. (Tablo 4) te de gözlendi i üzere, çal flanlar n % 52.7 sinin 5 ve daha az y l k deme sahip olduklar ortaya ç kmaktad r. Bir y ldan az k demli personeli dikkate almamak suretiyle yap lan hesaplamalarda, 2007 y l sonunda çal flan kiflinin toplam k demlerinin y l oldu u belirlenmifltir. Bu durumda, kifli bafl na ortalama k dem süresi, yaklafl k 8.4 y ld r. Araflt rma kapsam ndaki iflyerlerinde k dem tazminat baz, y lda 30 günlük ücret tutar olarak al nm fl, 14 iflkolunda çal flan kiflinin k dem y l toplam rakam na dayanarak yap lan hesaplamalar sonucu, araflt rma kapsam ndaki iflverenlerin yükümlü olduklar potansiyel k dem tazminat tutar n n, 2007 y l nda yaklafl k 3 milyar 315 milyon YTL n buldu u saptanm flt r. Buna göre 2007 y l nda, çal flan bafl na ortalama k dem tazminat yükü, yaklafl k 16 bin 762 YTL olmaktad r. (TABLO: 5) 2007 ARALIK AYI T BAR YLE ÇALIfiANLARIN SEND KALAfiMASI (1) PERCENTAGE OF UNIONISED EMPLOYEES (December, 2007) flkolu Tüm Personel Sendikal Personel (%) Industry Employees Union Members A AÇ WOOD CAM GLASS Ç MENTO (ÇE S) CEMENT DER (TÜD S) LEATHER GIDA (TÜG S) FOOD NfiAAT ( NTES) CONSTRUCTION KA IT PAPER K MYA (K PLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL fieker SUGAR TEKST L (TTS S) TEXTILE TOPRAK CLAY YEREL YÖNET M (M KSEN) LOCAL ADMINISTRATION TOPLAM TOTAL ( 1 ) laç a iliflkin bilgiler tamamlanamad ndan de erlendirme d fl b rak lm flt r. Because of incomplete data the Pharmaceuticals is left out of evaluation. 10

11 4. SEND KALAfiMA Araflt rma kapsam ndaki iflyerlerinde çal flan tüm personelin % 67.7 si bir iflçi sendikas na üye bulunmaktad r (Tablo 5) Aral k ay nda çal flanlar n üye olduklar iflçi sendikalar n n hangi iflçi konfederasyonlar na ba l bulunduklar (Tablo 6) da belirtilmifltir. (Tablo 6) dan, araflt rma kapsam ndaki iflyerlerinde çal flan sendikal personel toplam - n n % 87.0 sinin TÜRK- fi e, % 7.0 sinin HAK- fi e, % 5.6 s n n D SK e ba l sendikalara üye oldu u anlafl lmaktad r. 5. figücü MAL YET 5.1. flgücü Maliyetinin Bölünüflü 2007 y l nda anket kapsam ndaki 433 iflletmede, iflçiler kapsam nda (di er personel hariç) toplam iflgücü maliyeti -fazla çal flma ödemeleri hariç- yaklafl k 4 milyar 991 milyon YTL dir. Toplam iflgücü maliyetinin % 37.9 u n u ç p- lak ücret ( 2 ) ; % 8.3 ü n ü hafta tatili ve genel tatil ücretleri ; % 3.0 ünü izin ücretleri ; % 16.3 ü n ü ikramiye, prim v.b. ; % s n sosyal ödemeler ve % 0. 9 unu di er p e r- sonel giderleri oluflturmaktad r (Tablo 7) Çal fl lan Saat Bafl na flgücü Maliyeti Bilindi i gibi, bir y lda fiili çal flma süresi çeflitli nedenlerle, 365 takvim gününün çok Ç plak Ücret Basic Wage kramiye, Prim vb. Bonuses, Premiums, etc. Sosyal Ödemeler Social Payments Di er Ödemeler Other Costs alt ndad r. Fiilen çal fl lan saat bafl na iflçilik maliyetini bulmak için çal flma karfl l olmaks z n ücret ödenen 52 gün hafta tatili, ortalama 22 gün y ll k izin, 12 gün ulusal bayram ve genel tatil (bu tatil günlerinden baz lar n n hafta tatiline rastlad klar gözönüne al nmaktad r) ve 4 gün hastal k veya di er mazeret izinlerini düflmek gerekmektedir. Di er deyimle, toplam 90 gün tutan çal fl lmayan ancak ücret ödemesi yap lan günler, 365 günden düflülmek suretiyle fiilen çal fl lan saat bafl na ortalama iflgücü maliyeti y lda (275 gün x 7.5 saat = saat) esas üzerinden hesaplanmaktad r. (3) Bu flekilde hesaplanan çal flan saat bafl na ortalama iflgücü maliyeti; en az 8.02 YTL ile en çok YTL aras nda de iflmekte, 14 iflkolunda ise ortalama YTL olmaktad r. Buna göre, fiilen çal fl lan gün bafl na iflçilik maliyeti YTL dir (Tablo 8). (2) Ç plak Ücret: Fiilen çal fl lan normal süreler karfl l nda hakedilen ücrettir. Buna, çal flma karfl l olmaks z n ödenen hafta tatili, genel tatil, y ll k izin ve di er izin ücretleri dahil de ildir. Basic wage is the pay for normal time actually worked. Payments for time not worked (weekends, public holidays, annual holidays and other paid leaves) are excluded. (3) MESS te 2032 Saat/Y l d r Hour/Year in MESS 33.6 fiek L YILINDA figücü MAL YET N N YÜZDEL BÖLÜNÜfiÜ DIAGRAM TL DISTRIBUTION OF LABOUR COST BY PERCENTAGE,

12 12

13 13

14 14

15 6. YAN ÖDEMELER Araflt rma kapsam ndaki 14 iflkolunda, toplam iflgücü maliyeti içinde ortalama olarak Ç plak Ücret in % 37.9 ve Yan Ödemeler in % 62.1 oldu u gözlenmektedir (Tablo 9). Bu itibarla, 2007 y l nda an lan iflkollar nda yan ödemelerin tutar ç plak ücretten fazlad r ( nflaat hariç). (Tablo 9) un incelenmesinden de anlafl laca gibi, toplam iflçilik giderleri içinde yan ödemelerin pay Toprak iflkolunda en fazlad r (% 67.9). Bunu Çimento (% 67.5) ve G da (% 66.7) iflkollar izlemektedir. Yan Ödemeler Fringe Cost 62.1 Ç plak Ücret Basic Wage 37.9 fiek L YILINDA ÇIPLAK ÜCRET VE YAN ÖDEMELER DIAGRAM 4. BASIC WAGE AND FRINGE COST, 2007 (TABLO : 9) 2007 YILI ÇIPLAK ÜCRET VE YAN ÖDEMELER N KARfiILAfiTIRILMASI (%) COMPARISON OF BASIC WAGE AND FRINGE COST, 2007 flkolu Ç plak Ücret Yan Ödemeler Industry Basic Wage Fringe Cost A AÇ WOOD CAM GLASS Ç MENTO (ÇE S) CEMENT DER (TÜD S) LEATHER GIDA (TÜG S) FOOD LAÇ ( E S) PHARMACEUTICALS NfiAAT ( NTES) CONSTRUCTION KA IT PAPER K MYA (K PLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL fieker SUGAR TEKST L (TTS S) TEXTILE TOPRAK CLAY YEREL YÖNET M (M KSEN) LOCAL ADMINISTRATION ORTALAMA AVERAGE 15

16 7. SOSYAL ÖDEMELER N BÖLÜNÜfiÜ Çal flanlara do rudan ödenen sosyal yard mlardan ve çal flanlar hesab na yap lan kanunî ödemelerden oluflan sosyal ödemeler in 2007 y l ndaki bölünüflü (Tablo 10) da belirtilmektedir. (Tablo 10) un incelenmesinden en yüksek harcaman n SSK iflveren primleri (% 45.8) için yap ld, bunu k dem tazminat (% 13.9), yemek (% 12.0), ulaflt rma (% 8.3) giderlerinin izledi i anlafl lmaktad r. (TABLO : 10) 2007 YILINDA SOSYAL ÖDEMELER N BÖLÜNÜfiÜ DISTRIBUTION OF SOCIAL PAYMENTS, 2007 Sosyal Ödemeler Social Payments % SSK flveren Primleri 45.8 Statutory Social Security Premiums K dem Tazminat 13.9 Severance Pay Yemek 12.0 Meals Ulaflt rma 8.3 Transportation flsizlik Sigortas flveren Primleri 4.9 Unemployment Insurance Premiums Yakacak 3.9 Fuel Pay fl Elbisesi, Korunma Malzemeleri, vb. 3.7 Work Outfit, Protective Material, etc. zin ve Bayram Harçl klar 2.8 Holiday and Additional Holiday Pay hbar Tazminat 1.7 Notification Indemnity Aile, Çocuk ve Ö renim Yard mlar 1.0 Family, Children and Education Allowances Özel Sigorta Kurulufllar na Yap lan Ödemeler 0.6 Payments to Private Insurance Schemes Di er Yasal Tazminatlar 0.5 Other Statutory Indemnities Sa l k Hizmetleri, Krefl, Spor Giderleri ve Spor Tesisleri Yapma Yükümlülü ü 0.4 Health Services, Day Nurseries, Sports and Construction of Sports Centers Do um, Ölüm, Evlenme Yard mlar 0.3 Birth, Death, Marriage Allowances Di er 0.2 Other TOPLAM 100 TOTAL 16

17 8. fiç LER N MEDEN HAL VE ÇOCUK SAYISI Araflt rma kapsam na giren 14 iflkolunda, 2007 y l sonunda çal flan iflçinin % 22.0 si b e k â r, % 11.7 si çocuksuz evlidir (Tablo 11). flçi ailelerinin geçimini sa lad klar çocuk say s na bak ld nda, iki çocuklu iflçilerin en yüksek d ü z e y d e b u l u n d u u (% 29.4), bunu bir (% 22.2), üç (% 10.8) ve dört ve daha fazla ç o c u k l u (% 3.9) iflçi ailelerinin izledi i anlafl lmaktad r. Bekâr Unmarried fiek L 5. DIAGRAM 5. 3 Çocuklu Children Çocuksuz Evli Married with no children 1 Çocuklu Child 2 Çocuklu Children 2007 YILI SONUNDA fiç LER N MEDEN HAL VE ÇOCUK SAYISI MARITAL STATUS AND NUMBER OF CHILDREN BY END OF fiç LER N Ö REN M DURUMU (Tablo 12) nin incelenmesinden de anlafl laca gibi, okuma-yazma bilmeyen iflçilerin (% 0.1) yan s ra, sadece okur-yazar iflçiler de mevcuttur (% 0.4). Diploma itibariyle en büyük grubu % 55.2 ile lise (genel ve mesleki) mezunlar oluflturmakta, bunu % 22.6 ile ilkokul mezunlar izlemektedir. Ortaokul (genel ve mesleki) mezunu iflçiler % 12.6 ve yüksek ö renim mezunlar % 9.1 dir. Meslek okullar ndan mezun iflçi say s n n toplam iflçi say s na oran % 40.0 t r. 10. PERSONEL G R fi ÇIKIfiLARI 2007 y l içinde ifle al nanlar ile çeflitli nedenlerle iflten ayr lanlar ve 2007 y l nda istihdam edilenlerin ortalama say lar, iflkollar itibariyle (Tablo 13) de gösterilmektedir. fle al nanlar n, ortalama tüm personele oranlanmas ve sonucun yüzde olarak ifadesi ifle al nma oran n, iflten ayr lanlar n, yine ortalama tüm personele bölünmesi ise iflten ayr lma oran n belirtmektedir. (Tablo 13) ün incelenmesinden de anlafl laca gibi, an lan oranlar, nflaat ve fieker iflkollar nda en yüksek düzeyde bulunmaktad r. Bunlarda nflaat sektöründeki istihdam n mevsimlik/geçicilik özelli i ve fieker iflkolunda fleker pancar iflleme kampanyas n n, tar msal bölgelere göre en erken Eylül ay nda bafllamas ve en geç Ocak ay nda bitmesi etkendir (fiekil 2 ye de bak n z). Öte yandan, ifle alma ve iflten ayr lma oranlar Yerel Yönetim ve Ka t iflkollar nda en düflük seviyelerdedir. Araflt rma kapsam ndaki iflkollar n n tümünde ise, di er deyimle a rl kl ortalamalar olarak, ifle al nma oran % 29.3 ve iflten ayr lma oran % 26.8 dir. 17

18 18

19 19

20 20

21 YILLIK ORANLAR (%) ANNUAL RATIONS (%) nflaat Construction fieker Sugar G da Food laç Pharmaceuticals Kimya Chemicals Tekstil Textile Metal Metal Toprak Clay Çimento Cement Deri Leather Cam Glass Ka t Paper A aç Wood Yerel Yön. Local Admin. A rl kl Ort. Average fle al nma Recruitment Ratio flten Ayr lma Leaving Ratio fiek L 6. fikollari T BAR YLE PERSONEL G R fi ÇIKIfiLARI, 2007 DIAGRAM 6. LABOUR TURNOVER BY INDUSTRIES,

22 11. ÖZEL G DER ND R M UYGULAMASI 1995 ten itibaren yürürlükte bulunan Özel Gider ndirimi sistemi 2007 y l nda son kez uygulanm fl ve 2008 y l ndan itibaren Asgari Geçim ndirimi sistemine geçilmifltir. Yukar da belirtilen son uygulamaya göre çal flanlar n belirli giderleri esas al narak bir önceki y l n gelir vergisi yeniden hesaplanm fl ve oluflan gelir vergisi fark, fiubat-may s döneminde gelir vergisinden düflülmek suretiyle iade edilmifltir. Araflt rmam za göre, 2007 y l nda iflçi bafl na y ll k ortalama iade tutar iflkollar nda 293 YTL ile 617 YTL aras nda de iflmifl ve 13 iflkolunda ortalama 462 YTL düzeyinde oldu u saptanm flt r (Tablo 14). (TABLO: 14) 2007 YILINDA fiç BAfiINA ÖZEL G DER ND R M UYGULAMASI LE ADE ED LEN GEL R VERG S FARKI (*) TAX RETURN PER WORKER, 2007 (*) flçi Bafl na ade Tutar flkolu Ortalama flçi Say s (YTL/Y l) Industry Average of Workers Tax Return Per Worker (YTL/Year) A AÇ WOOD CAM GLASS Ç MENTO (ÇE S) CEMENT DER (TÜD S) LEATHER GIDA (TÜG S) FOOD LAÇ ( E S) PHARMACEUTICALS NfiAAT ( NTES) CONSTRUCTION KA IT PAPER K MYA (K PLAS) CHEMICALS fieker SUGAR TEKST L (TTS S) TEXTILE TOPRAK CLAY YEREL YÖNET M (M KSEN) LOCAL ADMINISTRATION ORTALAMA AVERAGE (*) MESS e iliflkin bilgiler tamamlanamad ndan de erlendirme d fl b rak lm flt r. Because of incomplete data MESS is left out evaluation. 22

23 23

24 12. ZORUNLU ST HDAM 12 iflkolunda 2007 Aral k sonu itibariyle iflçi çal flt ran ve Araflt rma kapsam nda zorunlu istihdam konusunda veri derlenen 291 iflyerinde i özürlü, si eski hükümlü, si di er (terör ma duru, iflyeri hekimi, çevre mühendisi, ifl güvenli i mühendisi, ilkyard mc, avukat ve e itici personel) olmak üzere toplam kifli çeflitli kanunlarla getirilen zorunlu istihdam yükümlülü ü çerçevesinde istihdam edilmektedir. Bu toplam n iflçi say s na oran % 5.95 tir. (Tablo 15) in incelenmesinden de anlafl laca gibi, zorunlu istihdam yükümlülü ü gere ince istihdam edilen gruplar aras nda 12 iflkolunda genel ortalama olarak en yüksek oran % 3.34 ile özürlü istihdam temsil etmektedir. En yüksek zorunlu istihdam oran G da (%13.92), laç (%12.27) ve Çimento (%11.21) iflkollar ndad r. 24