TUTD 4.Uyku Tıbbı Teknisyenliği Sertifikasyon Kursu 26Şubat-02 Mart 2014 Belek-Antalya. Kayıt Sonlandırma. (Hasta, Laboratuvar ve Elektrotlar)

Transkript

1 TUTD 4.Uyku Tıbbı Teknisyenliği Sertifikasyn Kursu 26Şubat-02 Mart 2014 Belek-Antalya Kayıt Snlandırma (Hasta, Labratuvar ve Elektrtlar) Prf.Dr.Sadık Ardıç Kafkas Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilimdalı

2 Sunum Planı Tüm gece PSG tetkikini snlandırma Çklu uyku latans testini snlandırma Uyanıklığı sürdürebilme testini snlandırma Nninvazif tedavi çalışmasını snlandırma Kayıt snlandırmayı gerektiren srunlar Hasta ile ilgili Acil durumlar Labratuar ve elektrtlar ile ilgili Artefaktlar

3 Plismngrafi Plismngrafik kayıt (PSG); uyku sırasında insan rgnizmasındaki fizyljik layların kağıda yada dijital rtama kaydedilmesidir. Uyku ve uyanıklık ilişkisini anlamak Uyku bzukluklarını saptamak Saptanan hastalık için uygun tedavileri belirlemek Tedaviye lan cevabı izlemek. Esas lan, layların dğru kaydedilmesidir.

4 Plismngrafi Kaydını Snlandırma Hasta,sabah ne zaman uyandırılmalı?

5 Plismngrafi Kaydını Snlandırma Çalışmanın snlandırılması için öncelikle; Çekim dğru yapılmış lmalı, Tedavi çalışması ise, dğru snuç almak için kaydın yeterli süre alınmış lması gerekir.

6 Plismngrafi Kaydını Snlandırma Teknisyen; Hasta, REM uykusunda ise kaydı snlandırmayı geciktirilebilir. Hastaya kalkış zamanı srularak, her günkü kalkış saatinde uyandırılıp, kayıt işlemi snlandırılabilir.

7 Plismngrafi Kaydı Ne Kadar Sürmeli? *Tüm gece plismngrafi kaydı için, en az 6 saatlik çekim yapılması gereklidir. *American Academy f Sleep Medicine (AASM),

8 Plismngrafi Kaydı Ne Kadar Sürmeli? Klinik kşulları ve labratuvar prtklünü, hastanın belli bir zamanda ya da kendiliğinden uyanıp uyanmaması belirler, Çalışmayı snlandırma işlemini içeren merkezin kılavuzu lmalıdır.

9 Çalışmanın Snunda Teknisyen Ne Yapmalı? Uyandıktan snra çalışmayı snlandırmak için, kayda başlarken yapılan cihaz ve biyljik kalibrasyn tekrar yapılmalıdır. Amaç;kayıt sırasında aletlerin dğru çalıştığını ve kaydın uygun lduğunu göstermektir.

10 Çalışma Snunda Biykalibrasyn Gecenin rtasında rtaya çıkan; Elektrtun bzulması, Sensör tellerinde kırılmaya bağlı kayıt hatasını kayıttan çıkarmak için yapılır.

11 Çalışma Snunda Elektrtların Çıkarılması Kafa elektrtlarını çıkarmak ağrısızdır. Ancak; yüz, byun ve gövdeye bağlanan bazı sensörleri çıkarmak zr labilir. Yavaş ve ağrıya neden lmadan çıkarılmalıdır, Hastaya lay açıklanıp, incitmeden çıkarılmalıdır.

12 Çalışma Snunda Hasta Temizliği Hastanın kllidnu temizlemesi zaman alır. İşe gitmeden önce duş alması ve saçlarının yıkanması sağlanır. Hastanın çalışmadan snra direk larak işe gideceğini öngörüp, merkezi terk etmeden önce düzgün görünüşlü lması sağlanır.

13 Çalışma Snrası Hastanın Bilgilendirilmesi Hasta, çalışma snucunu hemen öğrenmek isteyebilir. Teknisyen hastaya; Uykusunun ve kayıt kalitesinin nasıl lduğu, Dktrun kayıtları inceledikten snra kendisiyle görüşeceği, bilgisini vermelidir.

14 Sabah Sru Anketi Yapılmasının Yararı Nedir? Subjektif bir değerlendirmedir ve hasta tarafından yapılır. Merkezler sabah sru anketlerinden; Merkezin çalışması, Uyku çalışması deneyimi, Teknisyenin perfrmansı hakkında geri bildirim sağlar.

15 Teknisyen Şu Sruları Srmalı,Kaydetmeli (Merkezin sru anketi yksa) 1. Ne kadar sürede uykuya daldınız? 2. Geçen gece kaç saat uyumuş lduğunu düşünüyrsunuz? 3. Her zaman ki uykundan daha mı iyiydi, daha mı kötüydü? 4. Geçen gece ile ilgili herhangi bir rüya hatırlıyr musun? 5. Sabah kendinizi dinlenmiş hissettiniz mi? 6. Eğer hasta CPAP kullandıysa tedaviyi kabul etmede herhangi bir prblem ldu mu?

16 Sru Anketi Neler Sağlar Sru anketi kıymetli tanısal bilgiler sağlayabilir Örneğin uykuya dalma süresi 8 dk. lan bir hasta, sru anketinde 90 dk da uykuya daldığını belirtiyrsa hastada paradksal insmni labilir. Psikfizyljik insmnide hastalar kendini uyku merkezinde evdekinden daha iyi uyumuş hissedebilir. Bu ters ilk gece etkisidir

17 Sru Anketi Neler Sağlar Hastanın uyku merkezinde gece uykusunu nasıl geçirdiğini gösterir. Dğru uyku bzukluğu tanısını kymada bilgi sağlar.

18 Elektrtlar Neden Temizlenmelidir? Enfeksiyn riskini önlemek amacıyla. Hastanın ve sağlık persnelinin bulaşıcı hastalıklardan krunması için temizlik ve sterilizasyn gereklidir.

19 Elektrt ve Cihazları Temizleme Gece teknisyeni çalışma sırasında kullanılan elektrtları, sensörleri ve diğer aletleri temizleme işinden srumludur. Aletlerin uygun bir şekilde temizlenmesi enfeksiynları önleyecektir.

20 Elektrt ve Cihazları Temizleme Hava ile taşınan virüs ya da bakteriler CPAP maske ya da brusunda birikebilir. Uygun temizlik için üreticinin önerdiği tavsiyeleri uygulamak gerekir. Odanın ve yatağın uygun dezenfektan slüsynlarla temizliği sağlanır.

21 Nninvazif Tedavi Çalışmasını (CPAP/BiPAP) Snlandırma

22 CPAP/BiPAP Titrasyn Çalışmasını Snlandırma CPAP titrasynundan snra hastanın pzitif bir duyguyla ayrılması önemlidir çünkü; Hastanın evde de CPAP tedavisi kullanma şansını artırır. Teknisyen hastaya pzitif bakış açısını vermek için gayret sarf etmelidir.

23 CPAP / BiPAP Titrasyn Başarısı Optimal titrasyn AHİ<5 altına indiği ve sırt üstü pzisynda REM uykusunu da içeren 15 dk uykunun arusal ve uyanıklıkla bölünmediği titrasyndur. SaO2 %90 nın üzerinde lması Minimal maske kaçağı, Hrlamanın kesilmesi, Titrasyn en az 3 saatin üzerinde yapılmalı.

24 CPAP / BiPAP Titrasyn Başarısı OUA sırt üstü pzisyn, REM ve N3 te SUA sırt üstü pzisynda,nrem ve REM de KOAH ve ilerleyici nörmusküler bzukluklarda sırt üstü pzisynda ve REM artma lur.

25 CPAP / BiPAP Titrasynu Snlandırma OUAS da titrasyn çalışması sırasında rtaya çıkan srunlar genel larak çözülmeye çalışılır. Ancak çözülemezse çalışmanın durdurulması gerekebilir Hasta CPAP ı tlere etmede güçlük yaşarsa; Basıncı daha yavaş yükseltmek gerekir. Maskeyi değiştirmeyi düşünebilirsiniz (klastrfbi) İhtiyaç duyulursa uyku hipntikleri kullanılabilir.

26 CPAP / BiPAP Titrasynu Uygun basınç bulunamıyr yada hasta basıncı tlere edemiyrsa BiPAP ı geçilir. BPAP nemlendirici eklenebilir. Uyku hipntiği eklenebilir, bu nedenle hasta BPAP ı kabulde zrlanmaz.

27 CPAP / BiPAP Titrasynu BiPAP ayarları sırasında santral apneler varsa; IPAP basıncı azaltılır. ST-mde/ ASV ye geçmeyi planlamak gerekir. Anrmal slunum layları kayblup O 2 desatürasynu devam ederse hem EPAP basıncını artırmak, hem de ksijen eklemek gerekebilir.

28 Oksijen Tedavisi O 2 tedavisi; Hasta uyanık ve sırt üstü pzisyndayken SaO 2 %88, PAP titrasynu sırasında, OUA lmadığı bir dönemde 5 dk byunca SaO 2 %88 ise tedaviye O2 eklenmelidir. Desatürasyn düzeltilemiyrsa ve gerekirse çalışma snlandırılıp dktra haber verilmelidir.

29 Yarı Gece Çalışması Snlandırılması Yarı gece çalışması (split-night çalışması) ancak 2 saatlik tanısal çalışma sırasında AHİ 40 ise test snlandırılıp titrasyn çalışmasına geçilebilir.

30 Yarı Gece Çalışması Snlandırılması Hastanın, yarı gece çalışmasında gecenin ilk yarısında tanı için yeterli apne saptanacağını önceden biliyr lmalıdır. Teknisyen hastaya : Uygun sürede yarı gece çalışması kriterlerini karşıladınız. diyebilir. Dktrunuz, tanı ve titrasynun dğru lduğunu saptamak için çalışmayı değerlendirip, sizi bilgilendirecektir. demelidir.

31 Maskeye İlişkin Srunlar Hasta maske, hava kaçağı, hava yutma yada plastik maske allerjisi ile ilgili prblem yaşamış labilir. Hastaya alternatif maskelerin sağlanabileceği söylenmelidir. Klastrfbisi lan hastalar burun yastıklarını(nazal pillw ) tercih edebilir.

32 Maskeye İlişkin Srunlar Burun deliğinden nazal maskeyi tlere edemeyen hastalara full face maske kullanılabilir. Alın ya da çeneye knulan kayışlar hastanın tedaviye belirgin tlere etmesini sağlayabilir.

33 Sn Belgeleme ve Kayıt Deplama: Hasta hakkında luşan fikirleri bildirmek için hasta gözlem frmu dldurulmalıdır. Çalışmanın belgelenmesi ve skrlanması için kayıt alınması.cd ya da DVD içine kpyalanılır. Bazı sistemler bu kayıtları tmatik larak saklar. Teknisyen bunu iki kez kntrl etmelidir.

34 Hastanın Merkezden Ayrılması Merkezi terk edene kadar teknisyen hastadan srumludur. Uzun bir süre hastayı yalnız bırakmamalıdır. Bazı hastaların hazırlanması ve merkezden çıkması kayda değer zaman alacaktır. Bu tür hastalara karşı sabırlı lunmalıdır.

35 Hastanın Merkezden Ayrılması Hastanın merkezden ayrılma şekli planlamalıdır. Hastanın ciddi uyku bzukluğu varsa araba kullanmaktan kaçınması sağlanmalıdır. Hasta PSG kaydı için stimülan ilaç almamışsa, araç kullanmaması önerilip;taksi yada tplu taşıma araçları ile gitmesi sağlanmalıdır.

36 Çklu Uyku Latans Testini (MSLT-ÇULT) Snlandırma

37 Çklu Uyku Latans Testini (MSLT-ÇULT) Snlandırma PSG kaydı çklu uyku latans testinden (MSLT- ÇULT) önce gereklidir. ÇULT nkturnal kayıttan 1,5 ya da 3 saat snra başlanır.

38 Çklu Uyku Latans Testini (MSLT-ÇULT) Snlandırma Her şekerleme denemesi hasta 20 dk içinde uyumazsa snlandırılır. SOREM varlığını değerlendirebilmek için ilk uyku epkundan snra 15 dakika süreyle test sürdürülmelidir. REM dönemine girildiğinde 15 dakika geçmesi beklenmeden test snlandırılır.

39 Uyanıklığı sürdürebilme testini (MWT-UST) snlandırma

40 Uyanıklığı Sürdürebilme Testini (MWT-UST) Snlandırma Uyanıklığı sürdürebilme testinden önce PSG çekimi klinisyenin takdirine bağlıdır. UST için dörtlü 40 dakikalık prtkl önerilir. İlk deneme nrmal uyku periydunun bitiminden 1,5-3 saat içinde yapılır. Her denemenin arası 2 saat lmalıdır.

41 Uyanıklığı Sürdürebilme Testini (MWT-UST) Snlandırma Denemeler, hastanın uyuyamaması durumunda başlangıçtan 40 dk snra ya da şüpheye yer bırakmayacak bir uyku başlangıcından snra snlandırılır. Ardışık 3 epk N1 ya da 1 epk diğer bir uyku fazının izlenmesi larak tanımlanır.

42 Kayıt Snlandırmayı Gerektiren Srunlar

43 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Hasta tehlikede mi? Teknisyenler ve diğer persnel tehlikede mi? Acil neyi içerir? Acil bir durumda kim aranmalı? Nasıl iletişim kurulmalı? Teknisyen acil duruma yanıt verenler için ne hazırlık yapmalı? Acil durumdan snra teknisyen ne yapmalı?

44 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Slunumla ilgili: Slunum hızı 8/dk dan az,36/dk dan fazla ise, Yeni başlayan nefes alma güçlüğü varsa, SaO 2 <%85 (5 dk dan uzun süre ) İki dakikadan uzun süren apne varlığında, Hastayı Acilen Uyandırmalı.

45 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Kalp hızı: Yeni semptmların eşlik ettiği,nabzın < 40 vuru/dk ya da 140 vuru/dk üzerinde lması. Nabzın 160 vuru/dk. üstünde lması (yeni başlayan AF dahil)

46 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar 10 sn den uzun süren Asistl 10 sn den uzun süren Ventriküler Taşikardi 10 sn den uzun süren Ventriküler Fibrilasyn Hastanın mutlak uyandırılması gerekir!!!!!

47 Devamlı lmayan VT(takip eden > 3 atım) Ventriküler Fibrilasyn Sabah uyandığında klinik semptmlarla birlikte bradikardi < 50 nabız, >15 sn Prematür ventriküler kntraksiyn Prematür atriyal kntraksiyn Taşikardi, nrmal sinüs ritmi 140 vuru/dk. Asistl

48 A: Uyku ile ilişkili aritmisi lan OSA hastası B: Tedavi snrası düzelme

49 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Kan basıncı: Semptmatik Kan Basıncı değişikliği; Sistlik B. < 80mmHg ya da >200mmHg lması. Diyastlik basıncın 110mmHg lması (nörljik değişiklik, göğüs ağrısı, nefes alma zrluğu)

50 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Akut nörljik değişiklikler Akut bilinç kaybı Yeni başlangıçlı letarji Ani bayılma Nöbet Ani güç kaybı

51 Hasta ile İlgili-Acil Durumlar Diğer: Göğüs ağrısı Renk değişikliği Uzun(10 dk)süren,açıklanamayan ajitasyn Suisid davranışı Kntrlsüz kanama Hava yluna kanama

52 Labratuvar ve Elektrtlarla İlgili Güç kaynağı yetersizliği, Yangın, Dğal afetler, İletişim prblemleri.

53 Artefaktlar Fizyljik Göz hareketleri Elektrkardiygram Kas Hareket Terleme Fizyljik lmayan 50 Hz artefaktı Elektrmagnetik interferans Elektrt ayrılması Çevre neminin neden lduğu artefakt Ekipman ile ilgili arızalar Yerleştirilmiş medikal cihazlar Kanal kesilmesi

54 Artefaklar 1. İlgisiz fizyljik sinyaller: a. Kas artefaktı(hızlı beta ritmi tarzında artefakt) b. Baş hareket artefaktı(delta ritmi tarzında artefaktl) c. Terleme artefaktı d. Nabız artefaktı e. EKG artefaktı f. Göz hareket artefaktı

55 Artefaklar 2- Çevresel sinyaller: a. Hastane rtamı b. Klimatize hava akımı c. İntravenöz ya da nazgastrik besleme pmpaları, d. Sabit ya da mbil telefnların neden lduğu artefaktlar e. Şebeke neden lduğu 50 Hz lik artefaktlar

56 Artefaklar 3- Bzuk elektrtlardan kaynaklanan artefaktlar: a. Elektrt pping artefaktı b. Elektrdun yerinden ynaması ya da iletimin kesilmesi. 4- PSG cihazından kaynaklanan sinyaller: PSG cihazının kendisi

57 Snuç PSG tetkikini snlandırabilmek için, hem tanısal çalışmada, hem de tedavi çalışmasında uygun süre ve kalitede çekimin yapılması Teknisyenin hasta ile iletişimin iyi lması Teknisyenin uyku hastalıkları ve luşabilecek acil durumlar hakkında bilgi sahibi lması, gerektiğinde müdahale etmesi ve yönlendirebilmesi gerekmektedir.

58 EKG Artefaktı

59 Altmış Cycle Artefaktı

60 Altmış Cycle Artefaktı

61 Cmmn Referans Artefaktı

62 Cmmn Referans Artefaktı

63 Çiğneme ve Göz Hareketi Artefaktı

64 Çiğneme ve Göz Hareketi Artefaktı

65 Sakkadik Göz Hareketleri

66 Elektrt Artefaktı

67 Elektrt Artefaktı

68 Elektrt Artefaktı

69 Göz Kırpma Artefaktı

70 Vücut Hareket Artefaktı

71 Çene Tremru Artefaktı

72 Baş Tremru Artefaktı

73 Nabız Artefaktı

74 Hıçkırık Artefaktı

75 Ağlama Artefaktı

76 Elektriksel Artefaktlar

77 Cep Telefnu Artefaktı

78 Cep Telefnu Artefaktı

79 A: Hatalı DFF 3Hz-asistl benzeri görüntü B: Dğru DFF 0,3Hz-artefakt

80 Amplifikatördeki Bzukluk (Tüm kanalları etkilemiş)

81 Hasta Hareketine Bağlı Oksimetrede Bzulma

82 Uykudan Uyanma Snrasında Kas Gerilimi

83 Slunum Hareket Artefaktı

84 Çiğneme Artefaktı

85 Ter Artefaktı