DEYIM,.LER KELIME GURTJPLARI. SiiZLUGU HAZIRLAYAITI. H. Hfiseyin Unl0. l. 0nlveisltesl Edeblyat Fak0ltesl T0rk Dill ve Edebiyah Mezunu

Transkript

1 : DEYIM,.LER VE KELIME GURTJPLARI ri SiiZLUGU HAZIRLAYAITI H. Hfiseyin Unl0 l. 0nlveisltesl Edeblyat Fak0ltesl T0rk Dill ve Edebiyah Mezunu

2 SAYIN MESLEKTA$IM: a Olrenciterin T0rkge ve Edebiyat derslerinde gegen cleyim' ler ve kelime guruplan ydn0nden ne kadar g09l0k qektikjeri malumunuzdur., Bir dersin her yon0yle kavranabilmesi igin cie konuda ge' gen deylmlerle, oldukga srk kullanrlan kelime guruplartntn ari'' lamlartnrn qok lyi bilinmesi gereklidir. Bu gerekliligi dikkate atarak, elinizdeki sdzl0gii. hazrrlarken gok sayrda Ttirkqe ve Edebiyat hitapl'an elden geqirilmiq ve bu kitaplarda geqen ke-. lime guruplarr ile deyimlerin aglklamalartna aglrfuk ',rerllmigttr. Bazr deylmlerln izahtndan sonra verilen 6rnek bir cumle ile de deyimin ii$renci zihninde daha agrk ifade bulmasrra ve yei elmesine gallgrlmlgtrr.. Ayrtc'a ti$renciterin diser ders kitaplarr ile okuyal:ilecekleri ' qegitli'rot.rio" hik6ye kitaplarrnda geqen deyi,miere de yer (, i t' verilmlgtlr (. Bu s6ztultin o!rencilerinize siz degerli m stektaglanmln rehberlili ile qok faydalr olacalr kanrstndayrm. Saygtlarrmla. H. Hiiseyin tittlu '

3 DEYIMTER l: Sevgili Ogrenciter: Tiirkge ve Edebiyat derslerinde en giigliik gektiliniz husus, konularda gegen kelime guruplarr ile deyimferin agrklamasrdrr. Okudugunuz konuyu iyice antayabilmeniz igin de konuda gegen deyimlerle kelime guruplarrnrn antamtarrnr gok iyi bilme. niz gereklidir. sizlerin bu gereksinmesini dikkate ararak Qok sayrda T&rkge ve Edebiyat kitap'len incelenmig, konularda geigj_ kelime guruplarr ve deyimler tesbit edilmlgtir. Ayirba diger djrskitaplarrntzla, gegitli roman ve hikdyelerde gegen deyimter de tesbit edilerek, uzun gahgmalar neticesi elinizdekl s6ztiik ha. zrrlanmrgtrr. Bazr deyimlerin izihrndan sonra verjlen iirnek bir c0mle,ile de deyimin zihntnizde daha aglk ifude bulmastna ve yer etmeslne gahgrlmigtrr.. Bu s6zl0giin gatrgmatarrnrzda en briyiik yardrmcrnrz olacagl kanrsrndayrm. Sonsuz bagarr dlleklerinrle. H. Hiiseyin UXt U a Deylm; gekici bir anlatlml olan ve golu gergek anlamrndan ayrr bir aglamda olan kallplagmrg sozciik toplutuklandrr.. Tarifinde goiutaug'i gibt deyimter kahplagmrg sdzgiik toplululudur, Bu nedenle deyimin s6zciiklerinden bir:i.yerine bagka ' bir'kelime konamaz. Ornelin:.Ata nal gaklltftgrnr goimiig, kurba5a ayaklairnr uzatmrgi deyiml;, :El.gu nal gakrldrlrnr giirmiig, kurb@ ayaklarrnr uzstmrfr geklihde stiylenemez. Deylmlerde s6z strasr da defiigtirjlemez. Ornegin:.l(agla giiz arasrndao deyimi, ogiizle kag arasrnda,, geklinde sdylenemej. Deyimler ulusun sdz yaratma giiciinilen dogarlar. Her deyim g0zel bir bulug olup toptumun matldr. 8if deyim igerisinde en gtizel benzetmeler, gegitli mecazlor ve sdz ustatrklan mevcuttur. ' ATASOZTI ve DEYhiLER Atasdzteri ite deyimler gok zaman bir 'birine kangtrrrlrr. Ornesln:'rQam sekrzr gobxr arrralailr s6z0'bazr kitaplarda atas6z0, bazrlarrnda deyim olarak g6sterllmigtlr. Q0nkii atas6z0 ile deyimln ortak ydnleri goktur: Her iklsl de kahplagmrg S6zler ell;;, krsa ve 6zlti anlattm aracldtrlar Atastizii, uzun gozlem ve denemelere dayanan; yargrlarrnr bilgece diigiince ya da 6S0t olarak d0sturlagfimn ve kahplagmrg blgimlerl olan, halk tarafrndan benimsenmig sdzlerdir-

4 Gorirltiyor ki, atas6zler:i d&stur nitetilince sozier clr-rp, doj. rululu herkesge kabul edilmektedir. Ornegin: odii-nyada tasas;z bag bostan korkulu0unda bulunurr atasiizti, genel bir kuratr yansrtrr ve gergegi agrklar. eunkti herkesin kendisine g6re gegitli tasalarr [0ztintti) ve diigiinceler,i mevcuttur. Deyimter ise, genel kurat mahiyetinde delildir. Ornegin:. "i$i beni yakar, dlgr eli y.alcar, deyimi, genet kural olamaz. Deyimde anlatrlmak istendigi gibi drgr siisltt, giizel otan bir ge. yin iginin herzaman ktttii oldugu soylenemez. Atasdzleri'gegmi$ tecr0beler igr$lnda gergeklerl -g-:stei.!rler. Deyimler ise bir kavramr 6ze! bir kalrp biginrini'le ve hog bir anlatrmla belirtirler. KEL ME GURUPLARI Kelime gurubu, birdbn fazla kelimeyi igine a!an, yapisrnda ve. mdndsrnda bir biitunl0k bulunan, dilde bir biltu;r :iarak mua. rne'le gdren bir dil birligidir. Keli:ne gurubunda kelimeler bir taklm kaide!ar ve belirli bi7 d0zer iginde srralanrr. B6yle bir d0zenle kuruldtrlu igln de yaprsrnda bir biitrinlfrk mevcuttur. Kelime guruplarrna tekrarlar, isim ve.srfat tamlamalan, bir. legik. isimler ve birlegik fiiller, linvan, 0nlem ve sayr guruplarr girerler. A'DAN Z'YE KADAF: Bagrndan sonuna kadar: Kurulug A'dut Z'ye kadrr deslgtlrlllyor. ABA ALNNDAN DEGIIEK GOS. TERMEK: Yumugak g6rtinmekle blrlikte yine de 96z korkutmak. ABA Glbi: (i(umaglar hakkrnda) Kaba ve kahn. ABAYI YAKMAK: Agft olmak. ABAYT SERMEK: Postu sermek. ABACI KEBECI, SENilECI?: HCr. kesi anladrk ama sana ne oluyor? ABANOZ GlBi: 1. Simsiyah: A- banoz gibi segr var.2. pek sert: Abanoz glbi tahta. ABAI{OZ KESitMEt(: Sentegip dayanrkhfr artmak. ABESTE UGnlgulr: Bos'eeyleile vaklt gegirmek. ABIHAYAT lgulg: yagr gok iterlemig oldulu halde ihtiyarhk hali gristermeyen (kimse). A ABIRU D0KMEK:' yiizsuyu d6k mek. ABLi.Yi BTRAKMAK: gagrrmak, sosukkanlrh!rnr.yhirmek. ACAYIBiNE Ghurf: Tuhafrna grtmek. ACETE EfMEKi 1. lvmek. 2. lve dilenmek: qabuk davranmak. 3. Tel6S etmek, sabrrsrzlanmak. ACETEYE prldrgr GELMEK: Acele ile ya. igin gerekti$i gibt ol- mamak. ACELEYE GETIRMEK: Aceleden 'yararlanarak birini aldatmak: ' Saficr aoleyc gotirtr k Cmt nm giidlhcrlni vermig, ACEM KlLlCl Clgh Hem'blrinden yana. hem ona kargr. olabilen. ACEMi QAYLAK: Birinin beceriksizligini gaka yollu anlatmak iqin kullanrlrr. ACEMI OGLIN: Hen0z, yetigme- I

5 tl AGEMI OGnernlteYs mlg yenlgeri. AcEMI OGnmrrevr vffnllil YOKr Yetsrli olmayan biriyle tarfigmam... ACr PATLIGANI I(IRAGI 9At :MAz: lge'yaramayan kimselere zarar gelmez. AGI $.p.r Tuzluca olan *uyu veya Ssff suyu: Acl an,. tabutnr ft5piirtnea AGl G6nil0$: Acr hallere u$ra' mt9. Acl YETIMi:,Act duyumunun Yok olmasr. Acl igine: g0xnrex: Bir gevin acfstnt pek qok duymak. AClStNl 9EKMEK: YaPrlan Yanhg,bir igin cezaslna u$ramak. AClSlNl QIKARMAKz 1.7araY ve ziyandan meydana gelen-eksi'!i sonradan tamamlamak. 2. 'Oc almak Aclz rn-uak: Bir igle ufragrp sonunda yapamamak, eksin' m6k: Bu adama meram anlrt' mcctan'5clz ksldm. lclzurl: Algak gonfitliil0k giis' termek 0zere eskiden 'ben' zamlri yerine kullantlrrdr. Aq ACINA: Yemesi gereken hig blr gey Yemeden: $cuk aca lccln&n rg agrn gitti. AQ AYI OYNAMAZ: Kendisinden i9 beklenilen kimseden eme t0 $inin kar:grh$t esirgenmez. AQ BISAKMAK: Yiyecek verne' mek veya karnlnt doyurmagna engel olmak. AC 8l1l.A9: S0rekli olanak ac v baktmslz: Babelan 6ldl, zaral' h ggcukhr ae blllie kaldlhr. AC DOYURMAK: Yoksullarr bes' lemek. AQ GEZi'EKIENSE rok otmek YEGDIB:' Yoksulluk dliimden daha beterdir. AC KAIMAKT l. Kamtnr doyura' mamak. 2.'Yoksullufa d0gmek. AC-KABNINA:'Mide bogken. he' n0z bir gey YiYiP igmemigken: 8u ilie aq kanuna lgilir, A9 KURT GlEl SALDIRMAK: Az' grn bir istekle atrlmak. A9 TAVUK KENDIN ARPA AM' -BARINDA ' SANIR: lnsanlar. yoksullulunu gektlkleri geyler igin olmayacak kuruntulara ka' p{rr. AClk AUNLA: Bagarr ve 6tiun9 lle.' AqlK AtiTlnMA: Ahcrlar arasrn' da YaPrlan kargrlrklr arfirma' AglK DENIZ: ''t. Denizin, kara su' -larintn drgrnda kglan krgmt' 2' I Etraf tstratl I Ydkrn yaltlll karalarla nl gevrili I olmavan d'eniz. engln' llcrx ou$ue Ya[lr siireetc Pe!- I tiu.ntn krc ustti diigerek yenil- mig saytlmast. AG K EKSILTME: Satrcllar arastnda yaprlan lcargrhkh ekslkme. AqlK "flflnli: _ayat olaylannt ly! anlayrp gere$i gibi kargr' layabllen. ACIK HAVA: 1. Eulutsuz trava. 2.'Blna dtgr olan yer; ACIK KADIN (veya KlZl: lffst bakmrndan ltnball davranan ''kadtn veya krz: Fazh 3grk bir l drn A$!K I(ALPLI: igi temiz,'giztl Y6' 'nti qlmeyan, samlmi.. A9iKi. l(apl: Butiin veta belll devjetterin bir 0lkede serbest' ge davrana.bilmeleri. ACIK KAPI EIRAKIIAK: GereSi' ne g6re davranabilmek igin Yol brrakmak. A9l{ KONU$MAK: Gerse$i q+ kinineden s6ylemek. AqlK UMAN: 1. 80t0n gemilerln formallte y6nfinden kolayca glrlp grktrklarr llman. 2.' Ha va gartlarrndan k6laycb etki' lenen liman. AqlK MEKfUP: 1: Yazrld{r kimseye gonderllmeyip bastn yo' lu lle yaymlanan mektup. 2. Zarfr yaprgfinlmamrg mektup. ACIK OKUMAK: Sesle okumak. AqlK ORDUGAH: Krrda kurulan ordugih. 1l ASreA VERIT EK ACIK OY: Verenln adrnt'g6ste. nsn ve konugulan sorun iiza rlndekl.dtig0nceslni beltl edecek surette verilen oy kt6rdr. ACIK SAglKr Gdreqefe $*1rt derecede grplak veya 6rt0sllz. ACIK SE9IK: Qok belli: Aeft ea- 9lk blr durum. ACIK S0YIEMEK: Anlagrlmamq ' nokta brrakmadan anlatmak ' veya geklnmeden s6ylemek. ACIK TA$lTr Ustii tirt0lmemig tagrt (araba otomobll vb.). ACIK YtiRexll: Ozfr sozii bir o- 'larak, hiq bir' gey saklamaksl' iin. ACIKTAN A0IGA: Glzli olmayarak, 96z g6re g6re. AqllErA$ PABA KAZAT{MAK: E' mekslz ve sermayesiz para ka' ' zanmak. ACIK MAA$I: Gdrevinden alman blrlne 'kanunca tanlnon bellrll s0re iglnde ddenen ayltk. ACIK VERMEK: 1. Gellr giderl lcargrlamamak. 2- Hesabt agtk qrkmak. ACIK Zlnlnil: KavraYtgr fazla o' tan. her geyi gabuk kavrlyan' A9IKLAR tlvasl olmak: b 5u' lamayarak igsiz ve kazangstz *almak. A9GA 9IKMAK: Belli olmak. lcfgl VEBMEK: Belli etmek.

6 AgrcA VURMAK 12 A9IGA VURMAK: Gizledi$r bir halt meydana g*armak. Aglcl ctfuaxr Saklamakla siirwli bulundulu paranrn veya maltn dt<sik oldu$u anlagrlmak. AgtKIA SIRAKMAK: 19 Ve hizmet vermemek veya yerslz yurtsuz brrakmak yahut blrkac ktglye birllkte sa$lanan bir iylllkten birini yoksun brrakmak. ACIKTA KATMAK (veya OL MAK): lo ve hizmet brilamamak,,'eya yersiz yi.rrtsuz kalmak, yahut birkag kiginin bir' likte erlgtigi bir iyilikten yok' sun kalmak. A$IKCASI: En anlagrlrr gekll, giz' 'll ftapakh olmayan gekli. ACIKIAI{ AQIGA: Herkesln an' tayabilecegi blr yolda. ACIU$ t0nffl: Blr agrhgr kutlamak lgin yaptlan toplantt, resm' kiigat. ACILMASIYTA KAPANMASI BiR 'OLMAK: 9abucak kapanmak. ACLIK GREVI: Kendislne veya bagkatarrna yaprlan bir haksrz' h$r protesto iqin bir kimsenin ftendlni ag brrakmasr. AgUXtAlr ilefesi KOKMAK: Yoksulluk iqinde bulunmak. AD QEKMEK: Kur'a qe&mek. AD KOYMAK: Qalrrmak, anmak igln bir geye'ad vermek: ' 9ocu6a Mustafa adrnr koydu' lar. AD TAKMAK: Hoga gitmeydn bir l6kap takmak. AD VERMEK: I. Ad koym ak. 2.,Bir lgi 'klmln yaptrlrnr s6yle' mek: Naflle, ilzerime tnmg' ym,.d-wrmern. ADI ANIIMAKT Adr s6ylenmek, unutulmamrg elmak- ADI BATASI: veya ADI BATASI' 6[3.Yok olast' anlamrnda bir llenme: Adr batasrca Yere git' mgm. ADI BATMAK: Unutulmak, artrk siiz0 edltmemek. ADI tietlrslz: $Ohreti olmavan, kift ve ne oldu$u blllnmeyen' ADI EILE OKUi{MAMAK: ONA hiq 6nem verilmemek. ADI BOZULMAK: Un0 sarstlrnak, ' itiban bozulmak. ADI CIKMAK: Un (daha cok k6- t0.bir tin) kazanmak: Ontrn adr gilrmr9, Yokea funr adarn d+ oil. ADI $KMl$ DoKuzA, INMEZ SEIdZE:. Birinin adr bir kere grktrktan sonra onun hakktn' dakt genel kanr artrk d0zele'. mez. ADI KATMAK: Bir 9eY veya blr klmse ortadan gekildlkten ve',ti,l :.t l,,j {l il,l 13 'ya 6ld0kten sonra dillorde yalnrz adr dolagmak.. ADI OLMAK: Yefsiz linii 6lmak:..Klndnin adr var, kirninln tadt utrd.. ADI SANI: urr kirnsenin herkesgc bilinen iinii. ADI VAB: VUcudu olmayrn ancak. hayalde yageyan: "Agrkr sad* benim, Mgcnun'un artcak adr var" - Fuarli. ADI VEiILMEK: Ad takrlmak. ADINI ALMAK:. Ad takrlmak, ad verllmek. ADINI ANMAMAK: Birinden hig siiz.etmemek. ADINI EAGI$LAMAK: Adrnr siiylemek: Adrnrzr bagrglar rntstmz? ADINI KOYMAK: Kargrh$rnr ve: ya fiyatrnr kararlagtrrmak: Bu evi.alabilmemiz igin adrnl koyahm. ADINI UERMEK: 1. Birini haber. vermek. 2. Biri tarafrndan salrk verild'isini siiylemek: Be nim adrml Yer. o senin i$ini yapar. ADA GiEl: Pek biiy0k (gemi). ADA YAVRUSU: lki veya fig gifte ktirekli k0ciik bahkgr kayr[r. ADAK ADAMAK: Bir dilegln yerine gelmesi igln kurban kesmek, mum yakmak gibi niyetlerde bulunmak. ADALET DIVANI: Devtetler.arasrndaki bazr hukuk anlagmazftftlanna bakan ve merkezi La Haye'de bulunan uluslat arast bir mahkeme. ADATET SAR{YI: Mahkemelerid. bulundu0u btiyiik yapt. ADAM AKTARMAK: G0regte. a- dam yenmek, alt etmek. ADAM BEGENMEMEK: HeTKeSi de$ersiz g6rmek, ADAM ETMEK: iyi yetlgtirmek, iyi bir hale koymak: Yeni 6$ rgtmen, gocuklarr adilt e& ce$e benziyor. Bahgrwt gf9' larr adam etti. ADAM EVLADI: iyi aileden, terbiyeli. ADAM GlEl: Terbiyeli, akrllt us' lu. ADAM lqlug 9IKMAK: ToPlulu' 6a karrgmak, eqe dosta git mek. ADAM KITUd: Herhangi bir i9 igin yetenekli kimselerln Pek az sayrda bulunmasl hali. ADAM OLMAK: iyi Yetigmek, iyi bir hale gelmek. ADAM SARRAFI: insanlann ka' rakterini qabuk anlayacak ha'. le gelmig kimse. ADAM SEN DE!. vqya sadeoe ADAMI: Bir igin 6nemsenmedi'

7 glni anlatrhak, lgin soylenli:,. Adam lqr dsl'fadca 0rdscat ' '' fey buhmfin qr?'adarrl Va gbg! ADAM SlBASlNlt GEGMEIG Pek de$frl yokken adam sayrlmak. ' 1) ADAMA DOttUEt<: Diizelmek: Seilanaq vurulunce ev *rm donfi.,' / -' ADAMDAT{ SAYHAI: Slrinl herrrafo! bh lgte yetenekll saymaft: Onu a&nrdan sayp da filtrinl sonnafitar., ADAP ERKAN: Yol, y6ntem. ADAPTE ETMEK: Uyartarmk., ADEM MERKEIYET USULU: rlvlerkezdeki -lktldann igterlni bozmak kogulu ile ydr.e idar+ lerine genig bir dzerklik {muh. tariyetl sa$lama, dsul0. Aogf C0nuff: (Kadrnlar) Ayba- 9r otmak... :AoEr YERIN Bulsutrt Dlvr: ce. rekli giiriildii!0 igln desil, yal. nrz alrgrlmg oldulu lgin. 'ADIM ADIM:'Yavag fakat saglam, olarak: Erelime adrm.dnt yddaglyorunr ADIM ATMAK: l..yiiriimek igin ayak atmak. 2. Blr tegeutuste '' ', -krslm krsrm baganlar elde etrnek: Yurdun bayndrrftlr ye lunda her g0n yeni drndar rt. hyor. 'i ADlttl BA$INDA: Birblrine yakrn yerlerde: Adrm ba+rnde blr r*i botcl. ADlMlNl GERI ATMAK: Bailadrfr lgten geri d64mek. ADlMtNl TEK (veya DEllKl At MAK: Bir igte iyi dugtin$p dik katli davranmak. ADIMIARINI ACMAK: Ytir0rken hrzlanrnak. ADU ADI ILE: Herkesin bilip tanrdrlr adr ile. ADU SANLI: 0nlti. ADU TIP: Heklmli$in adalete yar' dtm eden kolu ve adaletin bu lole udragan iirgiit0. i ADtl ylt: Mahkemelerin bir yrl iclndeki galrgma s[iresi. AD$IZ KAHRAMAN: Yurdu, milleti igin. biiy0k igler YaPtr$r,halde adr bilinmeyen kimse. ADSIZ PARMAK: OrtaParmak'ile sergeparmak anasrndaki Par' mak, y0z0kp1rmasr. Arnru S0zunl Onemsiz stizler, bir konu etraftnda degil de dereden tepeden konugulan ldflar. AFERIN ALMAK: De$erli g6r0liip be0enilmek. AFFEDiLMEZ I'anmryacak hat. KABAHAT; Ba$tg' kadai b0yuk kaba' AFI KESMEK:, CAKA SAIMAK. AFIYET. OlsUil vcyr AFIYEIII: Blr 9ey ylylp lgenlem blr no,l ziiket dlle0l plarak r0ylentr. AFOBO Z ETMEI(: Danlrp blrlyle konugmamak, adrnr duyrtiak blle. lstememeiii '',. AFYONU BA$INA VURMAK: Qok 6fkelene;ek, agrir hareketlerde bulunmak. - AG ATMAKi gat'ftufak icin de-' niz 11eya dereyq a$ saf mak. AGA KAPISI: Osmanlrlar devrinde Yertrgerl A$asrnrn gtqr{ugu yer. : AGAC DENIZI: Qok genis alan kaphyan g0r. orman. AGAGA grksa PABUGU YERDE KAIMAZ: Davranrglarrna en-.ge[ olacak hig bir takrntrsr yok.. : AGDAII Dl[: Ctimleteri dolamb.aqh, iginde yabancr kelimelerln fazla.olmasr sobebiyle antagrlmast giig.ifade. ACIR ADAM; l. Davranrglan ya- ' vag gdam. 2. AUrr canh adam. 3. A!rr. baglihkta ileii giden ' adam.. AGIR AKSAK: Pek yavag otarak. AGIB AYAK: Dogurmasr yakrn (gebe). AGln BASMAK: 1. Alrrhgr fazla getmek. 2. Etkisl 0st0n gelmek. AGii lcmairar( lardan yaprlmlg :elbise glyniek. AGIR KANLT: Davranrgr yav.a$, tembelce ofup, olur glma go.ylere aldrrm'ayan; uyuiruk.-., ':' AGIR. Sixul: Giireg ve boks gf bi. sporlarda betil bir:'a$rrlr:, $rn 0st0nde klloeu olan 'spor' A6RDAN ALMAK: ir, Agrfl hrr.eketlerden qekinriiek.. ;2iL.,Bff lgte isteksizllk g6stelmek.' AGlnur BASMAKi 1. Uykii. bbs-' trrmak. 2. Uykuda ko*ung ril' yalar g6rmek. aglnnl Ghurr: o-rluruna do kunmak veya g0ciine gitme*. tgz AQMAK: Sdz sovlerfeki Klmsenin alrz agmasma irddt txrakmryor AGlz Agululx: Hlg lconusma'

8 AqTIRMAMAK \ rnak. ' n$lz AqilRMAMAK: Qok kontr, $up bagkalarrnrn- sdz s6yleme', sine meydan vermgmek. AGlz ARAMAK: Ofrenmek istonllen geyi soyletecik yolda di! kullanmak. F,Ctz ainilgl ETMEK: Aynr geyi. siiylslqiaft igin rinr;eden anl:rg- Irrak. BozMAt( : K0fretmek. ACrz ^G,az BoZUKLUGU: stiviiciiliik. siivtip snyllra hrryu. Aa.rz BunuN BiRBininE xlrr;. MAK: YLirde yorg;rrrrluk. iiziinti veya rlfke grilri lrallerirr ieleri 96riilrrrel<. AGIZ OAtA$l: llai;rrgrua tlereccsirri gecnreyen kavga. n(;lzdan AGtza: Alrz yoluylr..rii,,lr.. A(:lZ DE(.:;$ifr-iCir Yerrreiiirr r--,. sirlinde degigiklik. agtz.oegigrinrurr: Once soy. ledifiinden bagka ttirlii konrrs-- mak. AGlz BOLUSU: Birbiri ardrnca a!rzdan bogaltrrcasrna edllen (kiifrir). AGtz fanyast: Birinin s6yleyecefri veya siiylemeyecegi sozlere karrgan kirnse. &6tz tctlabailg!: Qabuk sciylennn ve bilbiri,ni tutmayan t6 siji:lcr. ACIZ KALABALIfiNA GETin. MEK: Birini gok s6z soylernek yolu ile gagrrtmak. AGIZ KAVAFI: Satrcrlar gibi, in- :sanl kandtrmak igin gok laklrch siiyleyen. ACaz KAVGASI: Aracl;r frr:r il(i t;:r;:.fli;rt er{rr siizlt:r t;avrttlatl rifkr:li larlrgnm. A(ilZ KOKUSU: ISir l,.irrrserrirr, enrrinr.lc bult.rnan taraf tndart yiik:;iirriilen lrclleri. AGlz Ni$ANl: Arrclak siizle yapr' lrn rrilattlntrntn. AGtz $ATMAK: Yitk::, l\,ell iilillll< kc'trlitti iivrrtek. NGIZSIZ DitSiZ ANLATMAK: I. s;ir r:t yttlttyl;r ;rrrlatrn:tk. AGIZ $Al{AS1: sii)zle yitlrtl;ltt :i;tk;' AGIZ T/\Dl: Arlr,rk'l<i veya lrr:r harrqi lrir tollltrlttkl;tki dirlik tiii zcr--lik, hol glecittlrle veya ra' lrethk hali: Allah a$ztmtztn taclrnt bozmastn- AGlz TAol ile: Tadrnr dtrya duya, sevd seve. A612 TAMBURASI $AIMAK: 56zle avutinaya galt9mak. AGlz YAPMAKT DuYgularrnr' dii- 9ilr:cesini oldufundan bagke tiirlii gdsterecek Yolda dil kul' lanmak. l7 AGZINA'" ABDESf,LE. AGlz YAYMAK: Dorllst konug' maktan kagrnmak. AGZi AUNMAZ (ALINMAYA. GAKI: S6ylenmesl aytp, Clrkln (s6z). AerZA ALMAK:.Anmak, s6z0nii etmek. AGZA o0gmrr: Dedikodu ko-.nusu olmak. AGZA TAT, BOGAZA FERYAT: Mlktarr pek az olan yenecek gey- AGIZDAN KAPMAK: Blr bllgiyi, bagkalarrndan dlnlemek.)nolu 'ile edinmek. AGzt ACIK AYRAI{ DELlsl: Ye ni g6rd000 her geye ahk ahk bakan. AGzl ACIK.KAIMAK: $aga kalmak, hayret etmek. AGA BURNU YERINDE: GOzeI, yakrgrkh. AGa BUYlli(: YBksekten atarak kendlnl 6ven. lgzt oggl$mer: Bagka torlo s6ylemek. AGa Clnlg gailadr{a o0n MEK: Alzr kuruyup acrlagmak. AGa GEU$EK: Srr tutmaz. AGZI HAvADA: gagkrn. AGzt xltaglur: Citirtiltolo, gok ve blrbirlnl tutar tutmaz sozler soyleyen. AGa KARA: 1. Kara haber vermekten hoglanan, 9om alult. 2. Blr yerde konugulanr Y Y yaprlanr duyup gormesl.lste nllmeyen (klmse). AGzt Klilnl (rcya:lgl{etlll: t. Oudaklan beyazh (atf. 2. Slr saklayan. ACIA KUUKLARII{A VARMAK: Qok sevlnmek, AGa KttnusuN: Feltket dllegln' de bulunanlara kargt kullanrlan' bir ilenme.t AGzl tar YlPulx: inandtnct bir gekilde, d0zg0ir konugmak' lgzt 6P0tEcEK ADAM: A$ztn' dan g0zel s6zler grkan adarn' lgzl PIS: S6vmeyi huy edinmlg olan. Afan Stru: Str vermez. AGzl' $UIANMAK: lmrenmek- AGa s0t KoKMAK: 9ok genc ve toy olmak. AGzl TENEKE tgp[l: Qok srcak veya gok acr geyleri kolryhk' la igebilen veya YlYebllenler icln gaka Yollu q6ylenlr' rgir rbngi orcil.rt g0zssln: Bagkalarrnrn konugmalanna' dedikodulartna mini olunaml' yaca$rnr. anlatan bir s6z' AGzl var, DlLl YoK: Pek ses' siz bir klm5eyl 6vmek igin s6ylenir. IGZTTU ABDESTTE ALITIAK: BiT

9 ngati BAKT RMAK ta t9 Acusros $ENLlGl geyden bahseder*en agtn say. grft davranmak. " ACJAilA BAKTIFMAK: KENdINI belenl lle dtnletmek.' lgane gln KEulr ATMAK: Btr 'klmseye, blr ftonuda susmast lgin az blr pey vermek. AGailA KIRA lsremek: Konug. maya nazlanmak. BIR PABMAK BAt gal, ' MAK: Birtnl tattr s6zlerte veya g6yle b6yle btr tylllkle oyai* mak. AGzIMT Bln gey KOYf, AMAK: frllg bir gey yememek. AGaNA g n zetnin verir, AL. nila TUH M TIITAR: yaptrfr k0c0k iylliklere kargrhk b0y0k grkar bekler. lgzr,rl BURNUNA BUt-ASfln- MAK: Blr lgi beceremeylp berbat etmek. AGANA GETDIGI GIBI; Enini so. nunu dog0nmeden. Af'ZilA SORMEMEK: Bir gey. den hl9 yememek. AGaNA fag Alittg: Lakrrdrya ftangmayrp susantar lgin kullanrlan blr anlatrg AGZilA VUR, U)KMASII{I AL: Uysal ve sessiz kimseler lgln s6ylenir. AGaNDA BAKTA ISI.ANMA. MAK: Hlq srr saklariramak. AGaNDA BIB BAIGA OI.MAK: :Blrlnln, sdylemek lstedlgl tral. de geftlndlgt btr geyt olmak AGANDAN saktayl gtkar. MltK: Sabn tiikenlp o zarnana kadar sakladrfr,geytert s6yla meye baglamak. lczrholr BAI AliltAX: eok tath konugmak. AGzNDAil gtkant KUIAGI DUYMAMAK: dzterlnt tartmadan afrr s6ylemek. AGZNDAN DOK0LMEK: Asrksa s6ylemekten geklndigi gey s6zlerinde belll olmak. ACzINDAN D0$0RMEMEK: Brr geyin her.zaman lakrrdrsrnr etmek. AGaNDAN EMDIGINI gubiiun. DAN GETIRMEK: Bir kimseyi yaptrgr bir igten plgman ettirmek.. AGANDAN CINIP BURNUNDAN $IKMAK: Diller d6kerek birini kandrrmak AGzttttDAN KACIRMAK: lsteme-.dl$l halde bo$ bulunup s6yle' yltermek. AGANDAN KAPMAK: Bir Klmse. yi gafil avlayarak onun glzle' ' mek istedlgi geyi ustalrklg 6!' renmek. AGZINDAN taf ATMAK: Kargt' srndakini, guradan buradan s6yleterek arada kendi istedi- $ini anlamak. AGaNDAN YEL Alsll{t: Alzrnr hayra agt AGaM A9AcAGTNA cozilnu A$t: Dikkatslzlik y0ziinden zarara ufrayrp da acrnanlara siiylenir. AGzNr AgrP cozunu YUM-. MAK: Ofkelenip biitiin kaygrlarr bir.)rana btrakarak' alrr, sdzler stiylemek. AGAM AgMAK: Alrr geyler s6ylgmeye baglamak. AGZINI A9MAMAK: Hi9 bir s6z ' soylememek, ses grkarmamak. AGZTNT BICAK A$MAMAK: u- z0nt0s0nden- soz sdyleyecek halde otmamak. AGaNt EoZMAK: Kotu sozler.stiylemek. AGZTNI HAVAYA A9MAK: Umdugunu elde edememek. AGaNt HAYRA AQ!: KOto ihttmallerden sdz edenlere kargt sdylenir AGaNr KIBAYA vermek: Kerr dini de ilgitendlren bir konuda diig0nceslnl sdylememek. AGZNI OPEVIU: Sevindirici s6zler s6yliyenlere kargr bir alkrg s6z0,olarak s6ylenlr. ' AGaM ToPLAMAK: S6ylemekte oldulu k6tii s6z veya kuf0rleri kesme&. AGaNt TUTMAK: i. 8ogbo@zlrk etmemak.2. Kdt0 s6z s6yr tememek. agzrnr iorud,lak: Blrinin' blr gey hakkrnda blldlflnl kendlne sozdlrmeden s6yletmeye g& lrgmak. \ ACZININ KOKUSUNU 9EKMEK: Bir kimsenln Cekllmiz halle rlne kbtlanmak. ACZININ u0hnu ILE: oruclu o' larak. AGZINTN PAYINT VEBMEK: HAd. dini bildirmek, PaYlaYrP sus' turmak. AGztNlN PERHlzl YoK: Afzrna gelenl s6yler. AGzlNtN suyu AKMAK: Cok imrenmek.' AGANIN TADI BO ZULMAK: BiT kimsenln kurulu d0zeni bozul' mak. AGztYtA KU$ TUTMAK: cok be' cerikll olmak, bir geyde maha' ret gostermek. ' AGRlsl rutf,lak: DoSuracak ka' drntn dolum sanctlart btigla' mak; Acusros gocegl: Yazrn hep aynl sesi grkararak kesik ke' sik'6ten, krn kanathlardan bir b6cek. Acusros $ENLlGl: Agustos a' '

10 AH AIIIAK m 2l AK L ]rocast yrnda yaptlan e$lence. AH ALiIAK: Blrlnln llenmeslnl 0stiine geknrek: Ana b*e alu +nrdt do6ru deflldlr. AHi YERDE KALMAMAK: Yaph- $r llenme er geg etkisinl g'6s. termek. AHIM gahtm BIR gey DEGIL: Defer verilecek, belenllecek glbi degil. AHBAP gavugtar: Her vaktt birlikte g6riilen ve birblrlne gok ba$h'olan arkadaglar hakkrnda s6ylenir. AHBAPLIK ETMEK: 1. Aralannda dostluk iligigi bulunmak. 2. $undan bundan konugmak. AHESTE AHESTE: Yavag yavag, tadrr aorr. AHIR GlEl: Egyasr 'karmakarrgrk veya goriin0gii girkin olan (yer). AHIRA QEKMEK: Ahrra bafla rnak. Axtn ZAMAN: 1. Son zaman. 2. (Halkln inanrgrna gdrel D0nya-. ntn son g0nlerl. kryametin kop. mak iizere bulundulu giinler veya yrllar. AHKAM gkarmak) r.nai tu. tuntulanna dayanarak blrtahm. yargrlara varmak. AHKAM KEsilEK: gektnmeden kesin yargrlarda bulunmak, AH ANN IVIShTI AYLAR YER: lyt geyler,' onlara yaragmayanlann ellne geger. AHLIN EBBAA:.D6rt AUYTK, -anlamrnda olup'es{<l heftlmler. ce lnsanrn mizaclnr meydana getlrlr sanrlan kanr, balgarnr, safrcyr ve sevda dedlkleri bir unsuru anlafir. AHMAK ISLATAN:,lnce lnce ya- Oan yaomur, glslnti. AHMEI"IN 0x020 GlBl: Aptal, anlayrgsrz, kavnaytgsrz AHMET{N OXTIZO BAKAR IXi GOZO: Higbir 9ey anlamadan, aptal aptal bakanlar igin s6ylenir. AHREf ADAMI: DUnya iglerlnden el Cekip ahret kaygrlan ile davranan kimse. AHRET KARDE$I: (Sofu kirdrnlar arasrnda) Kardeg glbl tutulan kimse, kardeglik. AHRET $UALI: Gereksiz ve u' sandtnct sorular. AHRET iot cut ugu: Oliim. AHRETTE ON.PARMAfi YAKA. SINDA OLMAK: Ahrette blrlnden'davacr olmak. AHnEflNl YAPMAK: 9ok sevap lcazanmak. AIfiAPOT GlBl: Srrnag*. YaPtY kan ktmse AHU GlBl: 9ok g0zel ve temiz (krz). AlhU FERYAT ETMEK: lnleylp a0- tamek. AHVALI slhhlye: Sa6hk duru' mu. AK GOZLtlr G6zlerinln rengl pek egrk olup nazarrnrn hernen de$di0lne lnanrlan (kimse). AK KOYUNUI{ KANA KUZUSU DA O[UR: lyl bir ailedeh k6t0 blr adam da grkabilir. Ax KOPEK KARA roprx: Qesit gegit miinasebetslz insanlar. AK UI KARA ML ONONE DU. $0uce c0n0ns0u: Bosuna kafanr yon p durma, sonug belll oldusu zaman anlarsrn. AK PAK: l. Tertemiz. 2. Sagr sa..kah agarmrg. AK SAKATDAN YOK SAKAI.A GEIMEK: 9ok ya$lanrp b0t0n b0t0n kuwetten dugmek. AKADEMI UveSl: Sanatsriarrn.meydana g'etirdifi kuruta giren kimse. AKAR YAKIT: Benzin, mazot gibi srvr yakrtlarrn genel adr. AKI AK, KARASI KARA: Beyaz tenll, kara 96z10, kara sagh. AKr KABAST ceglrre BEttl O. I LUR: Bir lddianrn anoak bir is I bagrnda belll olabilecefini. ile I rl geri konugmakla blamryaca- Srnr antatrr. AKr KARAYI YITInMEK: Qok sagrrmak. AKIM DERKET{ BOKUM DEMEK: lyi bir gey sdyliyeyim derken, a$zrndan hoga gitmiyecek bir s6z kagrrfnak. AKIN ADl,. KARAT{IN TADI: Es' merlerl 6vmek igin sdyienir. AKLA I(ABAYI SE9MEK: 9ok zahmet gekmek: AKCIGER KESEGIKLER : Brong' gukl'arrn, son ktsmt. AKCA PAKQA: BeYaz 'tenlinin g0zelcesl. AKIL AKILDAN gsttinouf,: BiT kimsenin aklrna gelmeyen blr Qare herhangi birinin aklrna gelebllir. AKIL ALMAZ: inanrlacak gibi ol' mayan. AKlt DEFTEFI: HanrlanrP YaPrl' mast gereken geylerin Yazrldr- 0r kiiq0k defter veya k6$tt. AKIL Dl$l: Akla uyeun olmayan, aklrn alamryacafl $ey. AKIL ERDIREMEUEK Anlamava' qalrgtrfr halde anlayamamak' AKIL EIMEK: Herhangi blr t9d' bir veya gareyl vaktinde dii' giinebllmek. xit nlsra$: Ruh tr'astasr, deli' AKIL HASTANESI: Akr! hastala' nntn iailnldr$r hastane' I AKIL HOCASI: 1. Birine Yol g6s'

11 ;r I AKrr-{QrN 22.te.g'!g,"a[tl' Olreten klmse. 2. fiqtkese akl d$retmeye ms '''rat!r kimse. Al0L.lciN YOr elnoln: lyi do. l&n0l0nce ayri ayn klmseler-,.tf,$lrrilaiak ionug' hep.aynr. dlr* AKL KAnt OLMAMAK: O igin : SQIIU zararli olmak, Al0t KUIUSU: Aklr lle'az gok 'her g0910!e gare g6steren kimse. AKIL..SIR EBMEMEK: Bir geyln bilinmeyen taraflan anlagrhmamak. Al$t VAR, YAKIN VAB: Bunda anlamayacak ne var? -. AK L YA$TA DEGIL, BA$IAD B: Akrllt olma.ile yagh olma ar* srnda ilgi yoktirr. AKIL ZAYIFLIGI: Akrl duzeninde deliliie kadar varmayan bozukluk. AKLA GELMEYEN BA$A GELIR:,insan umulmadrk. hatrra gelrnedik geyterte daima lcargrtagabllir. AKLA ZABAB: Peik gagrlacak, d0- gtn0!diikce gagkrnhktan gagkrnhla dog0lecek (gey). AKLI ALMAMAK: Bir geyin ola- i bitecegine inanmahak. I AKtl BA$INA GELMEK: 1. Usla. I nrp ak:lsrzca. 'davranrglardan I vaz gegmelc Z..Ayrlmak, kerr dlne gelme*. AKU 8A$INDA: Dalrra akrthca davranan. AKU BA$INDA OLMAIIAK: ber. ll toplu d0g0nememek. ArGr BA$TNDAN rlr XmF Vu l(arl: Diig0nmeden akhna ge lenl yapan AKII (SA$INDANT GhilEK: NE yapacagrnr gagrrmak. AKLI DURMAKT $agakalmah AKtl ERMEK: 1. Anlayabilmek. 2. Akrlca'olgunlagmak. AKLI EWEL: Qok zeki. ' AKLI FIKRI: Hep d0giind0gii: Ak k fflcl hep gezmsde. AKU GITMEK: $agrrmak. AKLI KESMEK: Bir geyin olabi. lecedine inanmak. AKLI SELIM: A'krl kullanarak do!- ru dfigiinme. AKLI SIRA: Akltnca, umdusunca. AKLI YATMAK: Kanaat getirmek, raklr kesmek, lnanmak. AKLINA ESMEK: Bir gey YaPmak heveslne kaprhvermek. AKLTNA GELEillil BA$INA GEL' MESI: Olmisr. istenmiyen bir geyin gergek olmast. AKUNA KOYMAK: Bir geyi YaP' msga karar vermek. AKUNA YELIGil ETMEK: D0piin' ceslzc davranmak rrcya akh' na gelenl hemen yapmak. AKUNDAN ZORU OLMAK: Ara' da blr, dellce davrantglart ol' pak. AKIINDAN 9IKARMAK: Unut' mak, anmaz otmak. AKUNDAn'GrglRUrr: D.ii$inmek, akttna getirmek. AKLINI BA$INA ALltlAK: $agkn, d0g0nemez. blr dirruma getir' mek.. AKLINI BOZMAK: Akftnr oynatrnak, delirmek. AKl,lNl SELMEK: Yanrltmak. AKLINI OYNATMAK: Delirmek. AKLINI PEYNIR EKMEKIE YE. Mlg: gagktnca ve akrlsrzca igler gorenler hakkrnda sdylenlr. AKUNIN TENAZISI BOZUIMAK: Akrl k6rr olmayan dawanrg-.larda bulunacak bir hale d09- mek. AKLTNLA BIN YA$A: Akta.yakrn g6r0nmeyen bir dugrince ileri s0rene alay yollu soytenir. AKilrA ougnrrge KALK gmak: Her geyi akla g6re degerlen- -dirrnek. AKIII.ARA DUBGUNTUK VER. MEK: Qok gagrlacak bir 9et ^*lljlil;rlu: A!,rbaerr ve de,ri j toplu. AK LS Z lrl vor KoGAT R: Akrt- 23 AKNEP GIBI srzca i9 yapanlann, bo9 yere yorulacalrnt anlafir. : AKIN AKIN: Arkasr kesllmeyon kalabahk 6bekler- hallnde: Hdlr akm ahm gegiyor. AKNnYA KUREK 9EKMEIG Olmayacak_ bir lg u!runda bogu na gabalamak. AKlpEsl BOZUK: lnanrp baol*' nrgr saslam olmayan (klmse). AKIDFYI BoZMAK: Do$ru blll' nen bir inanrg veya gldlgten ayrrlmak. AKlt BALIG: Diil:vermek Yetikll' $ine e?en, erin. AKIM KALMAK: Sonug qrkma' mak, balarr sa$layamamak, su' ya dtigmek, AKIS UVANDIRMAK: Tepki yarat' mak, g6yle geya b6yle kargllqrmak: Bu nresele orado hl9 bir dcls (=tepkl) uyirdnnadt. AKAN SUIAR DUBMAK: tlraza. sriyleyecek s6ze Yer kalma' mak. : AKMASA DA DAMLAR: Qok de' lilse bile, az gok Yarar saflar. xbnou BozuK orkestra Gh Bl: Uyelerinin diigiince ve 19 terl birbirinl tutmayan toplu' luktar hakkrnda sdylenir. AKREP GlBl: Her ftrsatta s-6zla riyle bagkalarrnt incitme veya onlara k6tiil0k etme durumun'

12 AKSAK E$EKLE 24 da olan. AKSAK EgEKtE DAGA $TKMAK: Biitiln haztrltklar:rnr tamamla- - madan lge gir$mek. AK$AM AH RA, CunOuZ gayr- RA: Ylylp igip, Onemli bir. lg..yaprnryan hazrr yr'yicller igin s6ylenlr. AK$AM AZADI: Eski okullarda akgam paydosu. ffsau DERSLEB : Geceteri ya' prlan dersler. AK$AM EZAilINDA: G0negin battr!r stralarda. AK$AMA SABAHA: Neredeyse, pek yakrnda, ktsa bir zaman iginde. AK$AMDAN KAIMI$: Akgamki sarhoglu$un etkisinden kurtu-. larnamrg. AK$AMDAN KAVUQ, SABAHA SAVUB: Kazandr$rnt hemen harcayan tutumsuz kimselerin hallni anlattr. AK$AUDAN SONRA MERHABA: Geclkmlg ve bundan dolayr gerekslz kalmrg geyler igin sdylenlr. AK$AML K SABAHUK: Nerede ise. kaginrlmaz sonug pek yakln. AK$AMT tpte geruex: Akgamrn olmasrnt sabtrsrzhkla bek- - lemek. AKTAR otirxam: Gilzel kokulir, i$ne, lpllk gibi geyler satan diikk0n. AKTABMA YAPMAKT l. Bir t*. grttan Otekine gegmek. 2. Biitcqde bir fasrldan bagka blr fasrla Odenek geglrmek. ' AL A$AGI ETMEK: Diigtirmek, indlrmek. At BASMAK: {Kadrn) Lo$usa deilr.lnde albastr hastalrlrna yakalanmak. AL BE$ PARALIKTA BUNDAN: ' ' Hoga gitmeyen bir's6z0n Yer' sizlilini,anlatmak igin kullant- ' lrr. AL GIYMEDIM Ki ALINAYIM: Bu igte hie bir ilgim olmadrlr igin s6ytbnen siizleri kendi 0zeri' \ me gekmedim. At G6MIEK GIZTENEMEZ: GiZIi tutulmast elde olmayan geyler.hakkrnda s6ylenir. O1 XI6AZ USTUNE KAR YAG Ml$: Hatrra' gelmeyen,.bekle nilmeyen geylerin de olabile' ce$ini anlattr. AU At MORU MOR: Tel69 veya yorgunluktan Y0z0 krpklrmlzl kesilmig. AtA AIAYA KALKMAK: Bafrtga' rak gqr0ltii etmeye kalkmak' ALA BULAMAK: Kanlanrnak' ktrmrzr renk almak. AtA GEYIKT lri yaprh bir cins geyik, sr$tn. ' ALABAI{DA AtE$: Geminln bir ianrnda bulunan toplarla birden ateg edllmesi. ALABANDA ETMEK: Diimeni s*. $a veya sola son kertesine ka dar gevlrmek. ATABANDA lsfem: Dilment sol tarafa sonuna lcadar gevhme. ATABANDA SANGAK: D0meni, sa! tarafa sonuna kadar gevirme. ALABANDAYT YEMEK: Adarnakrth azarlanmak. ALAcf BULACA: Cok kansrk renkli. ALACA KABANHK: Yart karanlrk. :, ATACA MENEK$E: Hercayi menekqenin bir adr. ALACAKII OLSUN:.Gtintn birinde 6c0mii ahnm, anlamlnda 96z korkutma s620. AmMEfl FARIKA: Baa ticaret egyast iizerine konulan reslm, harf gibl 6zet igaret, ornarka. ALAN TALAN ETMEK: Allak bullak etmek, yagrna etmek. ALARGA ETMEK: t. Agrk denize grkmak" engine aqrlmak.2. Geri gekllmek, uzaklagmak. ALABGA DURMAK: Kirrgrnak ts.. tememek, ilgislz davranmak. 25 ALEYHE DoNMEK ALAY BA$l: Toplu ytiriiyiiglerde srrantn en 6nii. ALAY MAIAY: Hep birden, cemaat hallnde... ALCAK COfr0U,U: Daha agagr o- ]anlarr kendisiyle egit tutan veya kendi delerini oldd{undan aga$r gdsteren, "miitquf. AL9AK E$EGE HERKES glxer: Zayrf uysal klmseleri herkes 'ezmese, onlara bir ig y0kleme6e kalkqrr, anlamrnda. Atql lt{aket: Heykel, bina glbi geylerin algldan yaprlmrg kiiguk Ornegr. ALQI TA$l: Pigiriiip toz haline getirllerek algr yapmala yarryen kalsiyum siilfat. ALEM $UMOLr D0nyaca bilinen, dilnya.iilq0siinde. ALEM. MEDEN YET: Uygarhk dtinyasl, ALENIYEIE VUBMAK: Aqr$a vur" rnak, meydana vurmak. ALET OTMAK:. Bagkalarrnca iyt kargtlanmlyan bir: ige Yardlm: ' cr olmak. AtntDEN YELE: Dalgalantnca u' zaktan aleve benziyen atln en' seslndeki uzun t0yler. ATEVIN DAMAFLABI SABMASI: Heri<esin heyecantanmasl,,hrrslanmast. ALEYHE o0tttttgx: Kargr durum

13 Alrcr c0zuvu 2A '27 AnAH vrnclsl almak. AUC CoZ0.VU BAI(MAK: lnce. den inceye g6zden geglrmek. AUCI ItERlCl: Ba$rgladrftnr gs-.d atan. AUMLI Bln neslil: Qekici be$enllen reslm.. AUN DAMARI QATLAMAK: U. " tanma duygusu,kalm.amak. AUlrl IEBI: Emek: Bcn hry*rmr atnuun terlyb lr ntnm. AIIN TEFIYLE KA:ZANMAK: HAK ederek, gahgarak, emek sarfederek kazanmak ALIN YAZISI: Tallh, omukadderbt. ALl{l AglK Y0z0 AK: geklnecek hlc bir hali veya ayrbr olmayan. AUNDA YA4LMI$ OIMAK: E- zelden hakkrnda takdir edllmlg glmak. ALINMAZ KALEI En de$erli, en krymetli, en g0venilir dayanak noktasr. AIJ{INDAN SUNGOTENMEK: 1. S0ngti alnrna saplanmak. 2. (arr) i$neslnl.alnrna batrrmak. ALNINI lgmiunk: geref ve de$er kazanmak, y0z0n0 ak etmek. ALNINI KARI$LAYAYIM: Birini hafifsemek lgln s6ylenir. AUgMr$ KUDURMUSTAN BE IEBDIR: Alrgllan' btr geyden *olayca vaz gegitemei. AIIAH ACIEINI UNUTTURIIA. SIN:- B0y0k bli acr kargrsrnda 'onun glblslnln blr daha glma rnasrnr dllemek iizere sdylenlr. AIIAH BIR: Vepln yorlne kulla ntltr, ArrAH gln osolgluorr cayrt s0z0ne lumnrmlz: Btrtntn gok yalancr oldu$unu anlatmak lgln soylenlr. ALIAH DAGIT{A GORE KAB VE. RIR: Allah herkese uygun gelenl verlr. ATIAH DEVLETE M LL TE ZE. VAL VERMESIN: Tann devleti ve milleti gelecek her tiirl0 k6t0l0klerden.korusun; anla' mrnda. ALTAII DOKUZDA VENDIGINI 8E. rlzoe ALMAZ: Mukadder ne, se o olacak. ALI.AH D6BT GOZDEil AYIRMA. 'SlN:.Allah {Cocu6u) yetlm ve ya 0ks0z btrakmbsrn' snla'. mtnda bir iyl dllek s620.. ALLAH D0$MAlllMA YEBME' SIN: Anlatrlan bir kottl0!0n b0y0kl000nii bellrtmek.gln s6ylenir. NTI+T ECIR SABIR VERSIN: Balsa$h$r dilegl slragtnda s6ylenlr. ATLAH EKSIK ETMESI}I: BITININ yaptrlr 'bii 'hizmet anrlrrken onun 'halckrr-lda tegekkiir yollu soylenir. AttAH EMEKLERINI.EtINE VER. MESIN: Allah' emeklerini bo 9a gtkarmastn. ALTAH -EfMESIN: Olmasr arizu edilmeyen bir otaydan s6z e- dillrken stiylenir. ALLAH EVI: Taprnak, cami, mescit. ATLAH GECINDEN VERSiil: S62 geligi olarak birinin dlmesi halinden s6z edilirken kullanrlan iyi bir dilek. ALLAH HAKKI lgln:,ant rgmek veya ant vermek igin kullanrlrr. AU.AH lglh: Gergekten, dofrusu: A!!ah igfr, gihel stiz sdyliiyor. ALLAH (SEN ) lnlnornsrn: ina. nrlmasr pek kolay olmayan bir gey anlatrhrken yemin yerine siiylenlr. ALr,Alt lrrroinoe zayl.olma. MAK: Tanrr nazarrnda makbul sayrlmak. AttAl{ KABUT EfSIN: Sevap sayrlan bir ig yaprldrir zaman s6ylenlr. ALIAH KAVU$TU{SUN: Biriniri yakrnl buiundugu yerden ayn. Itnca kendisine kawgma dile- Sinde bulunmak igin sdylenen sdz. AIJ.AH KURU lrrlnlolu Slx- I.ASIN: Bir suglama kargrsmda bunun srrf iftira oldu$unu anlatmak igin s6ylentr. ALIAH MAND* $lfatrgr VER- Slu:'Qot veya alrr yemek yiyenlei lgln gaka yollu s6ylenlr. ATLAH MUVAFFAK ETSIN: Tan. n bagansrna yardlm etsin. AttAH NE VERD Y$E: Ne vars,ei, ne bulunurs'a. Arr4H ovneo$ DE YARATMI$: 9ok g0zel olanlar igin s6yle' nir. ALLAH RAHMET EVLESIN: OIii. ler anrlrrken iyi dilekle s6ylenir. ATLAH SENDEN RAZI OLSUN: Tann seninle birlik olsun, iyili' $ini senden aytrmastn, anlamrnda. ALLAH SoN Gtint{iGu vrnsln:. Allah ihtiyarhkta srktntt g6s' termesin. ATLAH TAKSIMI: Egltllk g6zetil' meden y'bprlan iilegtirme,- ftul takrlrnl kargttl. ALLAH UTANDIRMASIN: BIT i$e girigeniere's6ylenen blr baga' rr dlle$i.. ALLAH VERGISI: Sonradan elde edllmig olmayrp Yaradrltgtan

14 ALLAH VEBMES N 28 olan. AIIAH VERMESiII: Bir geyln olmamasr dileglni anlatrr. AHAH YAPISI: lnsanlar taraftn- $an delil de dosa tarafrndan meydana getirllmlg (yaprt). ' AUAH YARATTI DEMEMEK: Ce. za vermek, daha gok dtivmek - iglnde hig actmamalc. AIIAH YAZDI ise, gozsun: BI. - ri kendlsine Onerilen blr i+i hig'bir zarnan yapmayaca$tnt anlatmak igin sdyler. ALTAH YORU YA KUTUM DE.. Ml$: Az zarnanda ileri derece de zengin olanlar igin siiyle' - nir. ALTAHIN BINASINI ' YIKMAK: Kendini veya bagkasrnr 6ld0r' mek. ALLAHIN-GEZASI: Pek yaramaz, l\ glrret. ALIAHIN EVI: insan g6nlii. ALLAH'iN EMANETINI CT6I ru.. MA$l: Hayatrn sona ermesi. ALLAHIN GAZABI: Qok srkrntr veren 9ey. AlIAHlt{ CUttO: Hemen hemen her g0n. AIJ.AHIN ulfuml: Beklenmeyen, nedenl anlagrlmayan4eya kendigine gagrlan geyler igln kullanrltr.. ALTAH'ltt lnlvgil: Tanrrnrn yardtmt, 'iyili$i. AILAHIN KlRl: $ehirden uzak, a'. lagsrz yer, bozktr. AILAHTAN BULMAK: Gezaslnt,Tann,vermek. AIIAHTAN KORKMAZ: Can ya' krct, lnsafsrz, acrmasz. AttAHtl Atgu: Galiba. ALLI PULLU: GOz ahcr renkler. ve geylorle s0slenmlg. AL BENDEN DE O KADAR: BEN de aynt haldeyim veya ben de aynr d0g0ncedeyim. At ciulum, ver GOt 0u: Yaprlan bir hizmetin hemen kargt' lanmastntri istenitdi$ini antatrr. At SANA BiR DAHA!: YEN bit aksiiik olunca bezginlik anla' trlmak [izere s6ylenir. AL TAKKE, VER X0tAtt: 1. u[ra' $a qekige: 2. Agrrr derecede ' senlibenli olmayr g6steren bir anlatrg. ALDIGI APTES URKOTTOGU KURBAGAYA DEGMEMEK : Sa$ladrlr iyilik verdl$l zatara de$memek. ALIP VERMEK: Y0rek garptnttsr gegirmek. ATLAK BUI+AK OLMAK: Karma' karrgrk olmak, alt 0st olmak' ALLEM ETMEK KAttEM ETMEK: Ne YaPrP YaPIP elde etmek' ALLANIP PULLANMAK: S0slen' - 29 ATWAN BULMAK mek. AtT ALTA Usf Usrg: Birbirlerlyle ltlglr kakrgrr bir halde. ALT,EIMEK: Yenmek. ALT OTMAK: Yenllmek ALT TARAFI: 1. Gerlye *alanr. 2. l9tn sonu. :, ALT VANI: Olup olaca$r: Ah ya il.on kuruglrdr blr mcdet AtT YANI, CIKMAZ SOI(AK: Se nu gelmeyen, sonug alrnamayan igler hakkrnda s6ylenir. ALN ALAY, USTU KALAY: igi, drgr gibi 6zenitmig olmayan geyler igin s6ylenir. ALT KAVAL, usru $lgnane:. Altr Ustline uymaz. ALTTA KALANIN GANI QIKSIN: G0c0 yetmeyen ne olursa olsun. ALTTAN ALMAK: Yumugak davranmak. ALTTAN AITA: Belli etmeden, sezdirmeden, gizlice. AtTl KABF BEBERUH : Krsa boylu olanlar hakkrnda alay yollu sdylenlr. Atnil ADINI BAKIR EIMEK: Temlz ve partak iiniin0 karartrnak. ALNN ANAHTAR I{ER KAPIYI A. 9AB: Para olunca her g0qliik yenllebllir ' ALilN BABASI: Umulmadrlr halde parasr gok olan kimse. ALnil dlezik: Para getlrlr s+ nat Alflil DEVRI: En parld< ve mut lu derrlr. ArnN ELl srclr KE'SMEZ: Van ldch kigllerln ellnl klmse b0- *emez. ALTIN I(ESEGI: Yetden temlz k0lce halinde grkan altrn. ALNil LEGENE KAN KUSMAK: Varhk lginde hastahk veya a' zap.gekerek yagamak. ALTIH TOPU: G0zel ve tombul olan kucak gocuklart lgln blr benzetme s6z0 olarak kullanr' lrr: Magdhh, ahm topu glbl. ALTIN TUTSA, TOPRAK O[UR: Glrlgti$l lglerde b0y8k talihslz' ll'klere usrayan ktmsenln ha' llnl enlatrr ALTINI BAKTB ETMEK: Herhangi bly geyin delerini diig0rmek. ALIMT$ALTIYA BAGTAMAK: Atlatmak. bog naatlarla oyala' mak. ALTOST OLMAK: Karma karrglk blr hale gelmek. AMACA YAKLA$MAK: lstenenl elde etmek 0zere olmak- AMAII ERBAA: Esklden' mate' matlkte.d6rt lglem' terlml' ne verllen ad. AMAN BULilAK: (urtulmak.

15 AMAN DEDIRTMEK 30 AMAN DEDIRTMEK: Kargt gelenleri boyun e!.mek zorunda bt' rakmak. AMIN DERlul: Sakrn ha, b6yle bir lg yapaytm demet' AMAN UERMEMEK: 1. Hig 96z :a6rrmamak. 2. Acrmryarak 61. d0rmek. AMANA GELMEK: Once boy0n e[ririzken'. zor kargtstnda boyun e$mek. AMATOR FoToGRAFGI: Fotogna'fgrli$r gegim vasttast olargk desilde, sadece zevk igin Yapan'kimse. AMATOR SPoRGU: Sporu, bir geglm vasttast olarak degil de zevk igin yapan kimse. AMANI KESiLMEK: Takati kalma' mak. AMIBI ITA: Bir paranrn 6denmesi igln saymanllla. buyurma yetklsi olan klmse. AMIYANE TABIRIYIE: Halk alzr ' lle,'halkrn Aeiteiyle. AMMA.DA. Y.APIN HAI: S6Ylenen bir s6ze pek lnanrlmadr[l' nr v gaglldr0rnr.anlafir. AMIITA KALKMAK: IKI e i OSIO. 'ne dayanarak bacaklarlnr ha-.vada dlkey tutmak. ANA BABA C{lt{0: Srkrnfilt, te- Itglr, tehllkell zaman veya du' rum. ANA DIU: gocuklukta ev halkrndan O$rentlen dil. ANA FIKIR: Bir s6zde veya bir trlrazrda anlatrlmak istenen asrl fikir. ANA KUZUSU: Brkrm ve himayeye.muhtac kfic0k Cgcuk. ANA OKULU: [19 ve altr yaglan arasrndaki' qocuklann fikir ve bedence hazrrlanmasr lgln kurulan ve bu yaglardaki gocuklarrn devam etti$i, okul. ANADAT{ OOGMI: l. grrcrplak. 2. DoSugtan olan. ANADOLU ZEVK : Anadolu halkrnrn belendl$i, hoglandlll geyler. ANASI AGLAMAK: 9ok zahmet gekmek, ezlyet gekrnek, bltkln hale gelmek. ANASI TUFP, BABASI $ALGAM: Ne.otdudu belirsiz klmselerln gocudu. ANASINT'AN EMDIGI Sih BUN. NUNDAN GEIMEK: 9o& srktn' tr gekmek ANASINI E$EK l(ollataslill: S6zii edilen klmse v Ya 19 hakkrnda brkktnltk ve umursa' mama anlattr. ANASlNlil GOZO: Pek kurnaz, becerlkli hlnofluhln. : ANASTNIN lplnl Slrnlg: Ken. dlslnden her t0rlii k6tiil0k 3t ARABAVI 9EKMEK tekl6nllebllen (ktmse). ANASININ NII(ANUU ISTEMEK: Blr geye deferlnden gok para lstemek ANAFORDAITI:- Yolsuz veya e. mekslz olarak. ANAU KUZU Klil'AlI KUZU: 0ksOz olmayan gocuklann muth.rlusunu anlafir. ANCA BEBABER KANCA BERA. BER: Bir igte iki veya daha gok klmsenin, o i9 k6tii de gitse, blrblrinden ayrrlmam+ ' lan gerekti(iini anlatrr. ANLADIMSA, ABAP OTAYIM: Hlg anlamadlm. ANMA f0nffl: Blr btiyegiin 0- t0m veya dg$um yrldonumlerlnde keildlslni anmak igin yapilan toplantr.,anzak ASKERI: lngilizlerin, Qanakkale savaglarinda Avustral- 'ya ve Yeni Zelanda'dan topla. mrg oldugu askerler. ANT ICIRMEK: Ant icmek isini. yaptrrmak. ANT I$MEK: Bir geyi yapmaya veya yapmamaya ant ile s6z vermek; oyemln etmek. AilTIPATIK BULMAK: Kanr kajnamamak. Aniairlo;N $uphesl olma- l MAK: Herhangl blr igte kusuru olmadr$rnr kesin olarak bilmek.' AR DAMABI QATIAUAK: Utang duyulacak geylerl hig srkrlmadan yapar olmak. AR NAMUS TERTEMIZ: Utanma, sr, namus,duygusnr olmayanlar lgin s6ylenen bir ters deyi. AR NU OEGIL KAN NLI: BIrI. nln srkrlmayr btr yana brrika- ' rak yalnrz llkarrna.baktr{r anlatrlrrken s6ylenir. ARA -ABTNDA 8ln GELDI cegtl OLMAMAK:.Daha 6nce aralarrnda bir : anlagmazhk 'olma-, mak. ARATARINDA KARLI DAGIAR btunfr Aralarrnda pek biiy0k aynm bulunmak. aralabtndan KARA {EDl GE$MEK: Nedense_ birblrine giicenmek. ABA!-ARTNDAN SU STZMAZ: Blrbirleriyle pek dost olanlar ' icln kullanrlrr. ARAI.ABINI AQMAK: lki taraf a rbsrndaki dostlulu bozmak. ABALARlltll BULMAK: Uzlagtr-. mak, barrytqrmak; ARABA VAPUBU:,lkl kryr arasmda kara vasrialannr ta$ryan va. pur. ARABASTNT DUZE 9II(ARMAK: lglnin giiql0klerinl gldermek. ARABAYI $EKMEK: Defolup gtt

16 I ir ABAMA TARAMA mek. ARAMA TARAMA: Polisin gtip' hell kimseter 0zerinde btgak' sll6h, es;ar gibi Yasak geyler aramasl. ARASlil GoZu AglLDl: Geeen 'blr olaydan ders ahndrstnl an' latrr. ARAP SACNA o0ttustc lgrma karrgrk olmak, iginden grkrl' maz bir hale gelmek' ABA$TlBlGl TAKIM:' lrladen ve benzeri geyleri aragtrrmakla gdrevli blrkaq kigiden meydana gelen topluluk' ARAYICI rlgfgl: Yakrldr{t ' m'an ddrt tarafr dolagan nanma figefl. za- do- ARI BAL AIACAK 9lgeGl BiilB: lglnln ehll olan klmse nereye ba9 vuracglrnr bilir' ABI BEYI: Her kovanda bir tane bulunan ana an. ARI GlBl: Pek calrgkan. ABI KovAill Gbl lguenffix: lair yerln) glrenl gkanr gok blmakt lnnln wvaslna KAZIK 90nI' MEK: BetiYr iizerine gekmek' ARKA ARKAYA VERMEK: Birbl' rlnl korumak igin birlegmek' ARKAYA CEVIRMEK: Eskl llsiyl gdstennez'olmak. ARKA KAPIDAiI GIKMAK: Okul' dan ba8artsrzllkla ayrrlmak. ARKADAN ARI(AVA: Glzll glzli' el alirndan. Blr klm' Antdd;lt-sovumer: senln bulunmadr$t Yerde ken' dlsini gekigtlrmek. ARKADAT{ VUBMAK: Bir klmse kendlslne gllvengn ve 'lnqnan blrlne glzllce k6t0l0k tm9k' ARlGst bwluer: KaYracak kimsesi olmamak. ARKASI PEK: Kuwetli blr Yere veya klmseye g0venen' mflst YERE GELMEMEK: Sar' srlmanlak, orunuqdan d090r0- lememek. ARiASINA BAKMADAN GIT. MEK: Arkada kalanlarla hlq ll' gllenmeden bir Yerden' ayrrl' mak. mfrilxl DU$MEK: Bir oeyin gerqeklegmesl iqin srkf 9alt9' mak. Pesinden gitmek' ARKASINDA YUMUBTA KOFESI VOK YAI: D6nekllk etmelde sakmca Yok Ya! mrlstttoln KO$UAK: ll YaP' nrmak lgln blrlnin aizustnu kollamak. ARKA8INI ALMAK: Kahntnt ta' mamlamak. miiiirir cetlnememelft lyl bagladr0r blr lgln sonunu be' cerememek. ARKASIFI SIVAMAK: BiTiNC ilti' fat etmek; okgamak. ARKADA$ DEGIL, ARKA TA$I:. Zarar veren - arkadaglar lgln s6ylenlr. ARMUr pl$; efzlua D0fl: atr ige hlc bir emek harcamaksf zrn onun kendlllflnden olmasq nr bekleyenlerln durumunu an' latrr. ARMUDU]II SAPI YAB, OZOUOT COPII var DEMEK: tler gey6 kusur bulmak. ARIIAVUT BlEERl: ecr blberln krzarmrgt. ARNAVUT KALDIRIMI: Yollarda dere taglarr lle yaprlan eskl u' sul kaldrrrm. ARPA BOYU KADAR GFMEK: Pek'az llerlemek. ARPA El(TlM DAil CKnl: Ters sonu9 voren lgler lgln s6ylenlr. ARPAC] KUMRUSU CITI OO. $OilUff: Ne yapacalrnr bll: meyerek derln derln d090n' mek. ARPACIK SOGAltt: Tohumluk kti' 90k sofan. ART ETDEN: Birlnl oyalayrp on' dan glzll olarak. Anr EIEGINDE ilamaz Kl[: 9ok rtemiz huylu klmseler lcln sdylenlr. ARDI ARASI KESILUEilHG A. ratrksrz s0riip gltmek. 33 ASKIDA KALMAK ARTIST GlBl: Boylu boslu, giizel 've ahmh (krz, kadm). AFZ ETMEK: 1. G0stermek. 2. Sunmak. 3. Saygr lle blldlrmek, bllglslne sunmak. AFZ VE TALEP: Sunu ve istek. ARarU.AHl vash: 9ok genl$ ve bo9 yer. ARaTHAL GlBl: Bir mekttrbun gok uzun oldu$unu anlatmak igin s6ylenlr. ASABi gehre: G6r0n090nden si' nlrli oldulu anla$tlan Yliz. ASAYI$ BERKEilAL: Gituenlllln yerlnde oldu$uiiu anlatan Fars' 9a bir deyim. ASIL HEYBET: Takdire ded-er 96' riin09. ASll At: lyi soydan gelen at. Asrin KAQAGI: Askerlik iide vinl yapmamak igin agker.o ca$rndan veya otraya gitmekten kagan klmse. AsfEni TATBIKAT: Askerlik bil' gilerinin arazlde uygulanmasl. ASKEnLIK oalrlsl: Yurttaglon askcre alma lgleriyle g6rwll olan estetltt nrbclorlnln bao' h bulundtrklan b6lga dalrogl. ASrcnuK' VOrclmlst: Asker' llk gubelerlne kayrtft klmsele' rln belirll zamanlatda YaPrlan durum yoklamast. ASKIDA KALMAK: (Blr lg) sonu'

17 ASLAN GiEi 34 ca varamamak. ASIAI{ GlBl: l. BoYlu boslu, gtg' l0 kuwetli ve Yakrgrklt- 2. Sa$hfir yerlnde. ASI-A1{ PAYI: Blr hissenin en b0' y090, en b0y8k PaY. ASI.AN YATAGINDAI{ BEl.rI o. [UR: Herkesin temizli$i. YatrP kalktrlr veya bulundu$u Yerden belli olur. ASLANI TIIKIVT BOGDURfTIAK: Kendislnden daha g0gsiizlbre yenilmek. hasmtndan daha g0clu oldulu halde, onunla baga grkamamak. ASLI YOK ASTARI YOK: Bo9, manastz, uydurma geyler. AsrGt AsnK, KEsTlGl KEsrlK: (lgba+rnda bulunan bir kim' se hakkrnda) davrantglanndan dolayr kimseye hesap vermek zorunda Oegil. ASTARI VOZONOEN PAHALI OL. MAK: l. Bir igin ikinci dereceite Onemli ktsmtnln gldbri veya eme$i blrincl derecedeklni agmak. 2. Blr ige harcantlan para veya emek, elde edllen sonucun de{erlni agmak. ASTBONOMIK BAKAMLAF: IN. sana gagktnltk verecek dere' cede b0yiik rakamlar. A$ DAMI: Kimi b6lgelerde Ye' mek pigirllen yer. omutfak. AgAGr r0kiirsem SAI(ALIM, YUKABI TOTONSEU BIYIGIM: lkl taraftan birl tutulacak olur' sa 6tekinin akfamast veya da' nlmast glbi iki kargtt ve aynr derecede sakrncah Yol kargt' srnda kahndllrnt anlafir. A$AGIDAN ALMAK:'$ert konu' gan blr klmseye karqt Yumu' gak bir dil kullanmak- A$AG L K DWGUSU: Kend-lni bagkalarrndan a9a5r g6rme hall. Agtcl cuk on RMAK: Her i9i yolunda gitmek. A$IGA BAGDAT SoRULMAZ: Bir geye Pek lstekli olan klmsenln o geyl elde etmekteki zorluklarr hige saydr$rnr anla' tr. A$lK ATMAK: BiriYle Yarrg etmek. A$lK AIAMAMAK: Birl1.'le her' hangi bir sahada Yarlg ede' memek.' A$lNAtlK costgnurr: Tant' grklrk giisterip llgilenmek. A$K olmayinga ME$K Ot' ilaz: G0cl0 bir lstek olmaytnca hic bk gey 6$renilemdz' A$KA GELMEK: $evk ve heye' cana kaprlmak. AgK EruEKj Hizla wrmak: Blr toftat agketti. A$NA nlgrf: t. Gizti dost. 2. Glzll dostluk AT BA$l GhUex: Aynr hizada gltmek. AT CAMBAZI: 1. Sirklerde at ilsttinde oyunlar gdsteren cam- ' baz. 2. At tellell, at'ahp satan' kims-e. AT'9AL ND KTAN SONRA AHt. RIN KAPISINI KAPAMAK: 19 igten. gegtikten sonra tedbir almaya kalkmak. AT GlBl: V0cudu iriyarr olan (kadrn). AT. HlRSlZl Gigi: Krhk kryafett ve tutumu gtiven vermeyen iriyarr adam. AT izi ir izlne KABIgMAK: iyiyi k6tiiden ayrramayacak halde bi7 kangrklrk meydana gelmek. AT-KOSTURACAK KADAR: Pek genig. AT NALI KADAB: Nigan, madalya, elmas plaka gibi g6g0se takrlan geylerin pek biiy0k o- lanlarr hakkrnda alay yollu s6ylenir. AT OLUR MEVDAN OLMAZ, MEYDAN OLUA AT OLMAZ: Gerekti kogullar he1 zaman bir arada bulunmaz. AT OYNATMAK: t. H0ner g6s. termek. 2. Bildigi ve istedtli gibi davranmak. 35 ATE$ ArANt AT YED GUNDE,IT VEOIGI GON. DE: Atm kolay kolay herkese ahgamayaca$rnr anlatlr. ATA SOZU: Kimin tarafrndan, ne aaman sriylendigi bilinmey6f,, dogr:ulufu herkesge kabul edilen, milletin ortak mah sayrlan, krsa fakat manasl genig s6zlerdir. ATA l{al CAKTLDT$N GoRM0$ KURBAGA AYAKTABINT U. ZATMT$: Hadciini bilmeyip, a. $rn hareketlerde bulunanlara stiylenir. ATI AIAN USX{IONN'I GEQTI: Ftisat kagrrrlip artrk yapacak bir gey kalmaci:. ATIN VUNOGU KEND YEM NI ARTIRIR: Qalrskanhk kargrhksrz kalmaz. AT!-A ARPAYI DoVU$TURMEK: Fesat kangttrnrak, arabozanltk etmek. ATLAR ANASI: iriyarr,. erkeksi kadrn. ATTAR I{ATLANIRKET{ KT RBA. Gaun AYAK UZATMAZ: KiigOk insanlar ciiytiklerin yarilnda hadlerini bilmelidir. ATTAN lnlp r$ude ElNMEt<: su lundulu dereceden agafr bir dereceye.inmek. ATEH GETIRMEK: Bunamak. ATES AIANI: Sil6h nrermilerinin

18 ATE$ AI.MAVA 36 erigebi!ece6t Yerler. gayr daha da krzlgfirmak. ATE9 ATMAYA Ml GELDIN?: U0' AIE$E TUTMAK: 1. Bir Yere ateg' radr$r yerden hemen gitmeye ll sllihlarla araltkstz merml atmak. 2. Blr geyi atege Y.aklag' toltcan klmseye sitem olarak cdylenir. ttrmak. ArE$ BACAYI- SARMAK: Tehllkeli btr lg, 6n0ne geqllemez 2. Ortalr$r lazla tel6$landrr' ATE$E VERMEK: 1. Ateglemek. blr hal almak: mak. 3. Bir 0lkeYi, harp ve ATE$ BASMAK: l. Ategi Y0kselmek. 2. SrkrhP bagtna kan hii' tr.ve feldkete ufiratmak- kargaga gibi sebeplerle slktn' cum etmek ATESE VURSAIII DUMAltl VER' AIES BOYU: Savagrn oldu$u Yerler. nir. MEZ: Cimri olanlar igln s6yle' ATE$ DALGASI: Geqtl$l her Ye" ATE$I KORiIKLEMEK: Bir igi kt' ri kasrp kavuran, 6n0ne gegilmez, bfiyiik tehlike- dirmek. ztgttrmak, kavgayr giddetlen' ArE$ ou$r0gu YERI YAKAR: AIE$I UYANDIRMAK: Sonmeve Bir actyr onu gekenden bagka' y0z tutmug atesi canlandtrmak. st tamamtyle anlayamaz. ATE$ Clgl: t. Qok srcak. 2- Qot< ATE$INE YANMAK: Birinin YB' akrtlt,'eok bilgili' gok i9 96' ziinden haksrzh$a uframak' ren. ATE$ ^E BARUT BIR ABADA ot' ATE$ OTMAYAN YERDEN DU' MAZ: Blri ktz, biri erkgk toy MAN glkm AZz Bazt sdylenti' lkl gencln bir arada Yalntz bu' lenln asrlstz olamayaca$tnt an' lunmasrndakl tehllkeye lgaret lafir. etmek lgin sdylenlr. ATES FAHASINA: Cok Pahalt. ATE$ f, OYNAMAK: Pek tehllkell ATE$ p0sxonurr: qok ofkeli blr lge glrlgmek. olmak., ATE$TEN GOMI,,EK: Dayanrlmaz ATE$ SAQMAK: Qok krzmak, + srkrntrlr hal. srn 6fkelenmek. ATIP TUTMAK: 1. Abartmah ko' ATE$ TUFANI: Her taraft kapla' nrrgmak. 2. K6t0 s6z s6yle' yan glddetll yangrn. mek. ATr$e x0n0rle clruur: Kav'' ATOM DEttRl: Atom enerjisinin insanhfm hizmetine girdlgi devir. ATOM ENEBJISI: Atom gekirdek. lerinln pargalanmasryle meydana gelen b0y0k enerjl. ATLAMA TAgl YAPMAK: Daha lyi bir yere gegmek tgtn bti durumu arag olaiak kullanmak. ATTADT Gtnl ceng osmanr: BIr l$in blttillnl veya bir tehl tlkenln atlatrldrlrnr aniatr. ATMA RECEP, Dlil KARDE$IYIZ:.Bu s6yledlklerinln hep yalan oldu$unun fa*rndayrz. anl& mrnda kiilhanbeyl deyimi. ATSAN ATILMAZ, SATSAN SA. TILMAZ: Birinln tutmak ve ilgilenmek zonrnda bulundulu srkrntrh geyler lqin seylenir. AV AVLANMT$, TAv TAV -AN- Ml$: Otan olmug, ig igten gegml$. AV HAVASI: Avlanmaya elverigli puslu ve karh hava. AVAM IQMARASI: lngtltere mebuslar mecllsl. AVABA KASI AK l$murr: xb blr lge yaramadan boguna ga. Irgmak. AVAZT clknct KADAR: Sesinin grktrlr kadar. AVGI HAfil: D0gman meraileriqe do!ru llerleyen askerlerin meydana getlrdisi dalrnrk dizi. 37.AYIN SON AVDET ETMEK: Gerl gelmek. ge. ri d6nmek AVUC AQMAK: Dll.enmek. AVU9 l9l KADAR: Pek kiig0k 1yerl. AVCUI{U YALAMAK: Umdulr nu ele gegirememek. AVCUNUil lglng ALMAK: Bir klmseyi baskr ve etki altrna almak. AVCUNUN lci Clel BILMEK: Qok iyi bilmek. AVURTU AVURTUNA Gociltt$: $ok zayrfladr$r y0ziinden belli olan. AY BOYNUZLU ottoztgn: goynuzlart yanm ay Seklinde k:vli!mrg olan 6k0zler. AYDAN AKAN SOVUXiT SAA. DETI: Ay rgr$tnrn her geyl a' $rn derecede gfizellegtlrerek i:rsan ruhunda uyandtrdrlr sevinq. AY DEDEYE MISAFIR OLMAK: Gece agrkta yatmak. AY PARCASI (Krz hakkrnda) 9ok giizel. AN GORDOTII, YITDIZA hiba Rlil YOK: Blr geyl en'lylsln. ehgtrktan sonra ondan ag80l olanlar g6nl0m0 kandtramaz. AYll{ ON OonO0 GlBl: YitsO gok g0zel. AYIN SON 9AB$AMBASI: lsle-

19 AYAK ETGI 38 r,in aksi gittigi zaman, u$un suzluk giinleri. AYAK ilgt: Blr Yere voya blr i9e gldllmeslne 'engel olan *lmse.. AYAGI DoZE BASMAI(: Goql0k' lerl savarak llerlslnden kork' mayacak blr duruma glrmek' AYAGI SUYA ERMEK: BiT getge' Sl veya blr lgln Onemlnl neden iont" anlayrp akll bagrna geh mek. AYAGI 0zenclor: Hemen Yola grkmak 0zere olan. AYAGINA 9ABUK: AYak iglerinl cabuk g6ren. AYAGjNA ou$urx: cok Yal' narmak. AYAGINA Ghttler: Alcak soniil' l0liik edlp blrlnln Yanrna var' mak. AYAGNA lp uruak: Bir kimseyl gekigtirmek. AYAGINA KARA SU INMEK: U. an s0re ayakta kalarak Yorul' mak. AYAGIT{A SICAK SU OOXUTX: Blrlnt -iyi kargrldmak.' AYAGIilDA DONU. YOK, FESLF Grn lsrrn BAgtNA: Yoksullu' Suna bakmayarak sos ve 96s' terlg Yapmak lster. AYAGINDA DONU OLMAMAK: gok faklr olmak. AYAGI]{I ai.lulunk: Alrgrlmtg blr lgten Yaz gegememek' AYAGINI gelftlek: Artrk 00ra'. maz olmak AYAfiNI KAYDIRMAKT Blr yolu' nu bularik blrlnl lglnden -et' mek. AYAGlllt KESttlEKr 1. Blr Yere gltmez olmak.2. Bagkasrnr bir iere artrk ulramaz hale getlr' rnek. AYAGINI'TA$TAN ESIR.GEME' MEK: Acrmamak, ktymak' AYAGININ ALNNA KARPUZ KA' BUGU KOYMAK: :BiT KIMSEYi, d0zenle Yerinden etmek' lvlgrmn BAGINI gozurr: {Kansrnt) bogamak' lilgtnln BAsnd YERDE or - I ghuu: ugnidr r Yeri lpkar vrkar. riiejrlrn rozu lte: cellr sel' mez, hen0fdlnlenmeden' AYAK BASTI PARASI: Blr Yere gelen egya veya insandan alrnan par8. AIlr olneurrt llk kararrndan = -d6nmemek, inat etmek' dayanmak. AYAK DivANt: Esklden olalan' ^-tttu lallerde, hemen bulunu' i"n y"to" devtet adamlanntn yaptrdr toplantt' lilkunr oou$ulk: 1: $aer ' ' rrp yanhg i9 yapmak. 2. Ayalrn blrt digerlne takrlmek. AYAKIARI SUYA ERMEK: Blr lgln lgy0z0n0 neden sonra anlayrp akh bagrna gelmek. AYAKLARI VERE DEGMEMEK: $ok sevlnmek. AVAKTA. UYUMAK: Agrn.dalgrn, 9a9krn veya yorgun olmak. AYAKKABI-ARIN gevlnmh( : Blrtne, kendlslnden y0ks0n0ld0!0n0 blr 'davrranrgla anlet mak.. AYAK ABINI DEltlK ATIIIAK: U- yanrk, sakr4gan davranmak. Tedblrll olmak. AYAKLARINI IGYDIRMAK: 1.,lgiriden etmek. 2. S0rg0n etmek. AYAKLARINI YORGANTNA CONT UZATMAK: Masrafrnr, gellrl. ne. g6re ayarlamak. AYAKII ltan: Srrfina il6n tahtasrnr alarak bagrra balrra rekl6m yapan klmse. AYAKU r0tophlxb gok vo Cesittl konular okumug ve okuduklannr kafasrnda saklamrg olan klmse AYAlil BEYAN: Besbellt, apag*, agrk seglk. AYAR EIMEK: iki abtin igleylgt, nt bl6lrlne uydurmak. AYARI EO ZUK: Ahhk, karaher. 39 AYNA GIBI veya akrl durumu yerlnde ol. mayan. AVAZ KESMEK: Uzun s0re so. lukta kalmak. AYAZA I(ALMAK: Yoksun kalmd(, hic blr gey elde ede memek. AVAZ PA$A KOt GEaYOR: Drgarda zorlu ayaz var. AYAZDA.I(ALMAK: lge yarar blr sonug elde edernemek. AYDIN c0n: Uz0nt0den uzak, o- rnlt ve bolluk dolu g0nler.: AYGTB Glgl: lrlyan olan ve clnsel g0c0 yerlnde oldulu sezglslnt veren. AYIBOGAN: lrlyarr ve kaba klmseter lgln s6ylenlr. Ail GlBl: lrlyan, kaba ve anlaytgsrz klmseler lgln sdylenir. AYIYA KAVAL GALMAK: Anlsyrgsrz blr klmseye blr 9ey anlatmaya gahgmak. AYTU VURMADAI{ POSruilU SATMAK: Hsn0z ele gegme mlg blr 9ey 0zerlne hesap kun mak. AnPnR S0neueSl: Ov0nmek glbl olmasrn ama. AYINI GEM: Esklden Bekta$l tek kelerlnde yaptlan blr ayln. AYilA GlBl: l. D0md0z ve Par' lak. 2. (Denlz hakktnda) Kr mrtttstz, durgun. r

20 AYNI AEZI 40 AYt{l Acul KULLANMAK: Avnr geyi s6ylemek, aynt d0giince' yl llerl s0rmek. AVRAlill KABARMAK: t. Ofkelenlp gayrete gelmek. 2. CinseJ arzusu uyanmak. AYRltlK gegmesl: Yolcutu0a 9r kanlarrn gottriiliip u$urlandrk' lan k6y veya ftent drgr 9e9me bagt. AWA C0geru.l: G6be$i gukurca olan (kimse). AYtlA fllv0: Yanaklardaki lnce tov. AYVAZ KASAP HEP BIR HESAP: Ha 6yte, ha b6yle. iklsi de bir. AYYUKA 9IKMAK: Pek Y0kseF mek. AZ GONON ADAMI OI."IIIAMAK: gok yagamrg, gok g6rm09 bu' lunmak.' AZA SORMU$LAB NEREVE; 9o Gutt YANTNA DEMI$: Kiic0k kazanglann dahl hep varlrkh kimselere dtipt060 kantstnt belirtir. AZAT edllufk: Serbest brrakrl' nnak. AZAT ETMEK: Serbest btrakmak. k0lelikten kurtarmak. Aa Dl$l: A$rzrn yan tarafrndaki k6kti 0e gatal olan 660t0c0 diglerin herbiri. AZ CIK A$li! KAYGISIZ BA$IM: 'Baglm dertsiz olsun da bagka. blr gey istemem, AAilUKIA l(altrlal(: Bir toplu' lukta $elll bir d090nceyl tu- ' tanlar saytca az grkmak. AZIP DURMAK: 1. Yara llerle' mek. 2. Fazla grmarrkhk et- ' mek. AzlMEr ErME(: Gltmek. Yola grkmak. Azlz DOST: Qok sevilen arkadag. AzlztiK ETMEK: Muziplik etmek. B BABA ADAM: Yaghca, a$rrbaglt, temiz y0rekli -olgun adam. BABA BUGAGI: Babadan, ded+ den kalma m0lk. BAEA DEGIL flrabzat'i BABA. Slt: Hayrrsz babalar lgin s6ylenir. BABA DOSTU: Tanrgrklrlr babasrna baglr olan. BASAUK FtRtN HAS I$LER: 88. basrnrn parasr ile geglnenlere sitem. BABASINA.NAHMET OKUTMAK: 1. Biri hakkrnda iylllk d090nmek 2. Qocugu. babasrndan daha k6tti grkmak BABASINIi{ HAYRINA: Hig bir grkar g6zetmeden. BABAYANI ADAM: G6sterig ve Ozentlsl olmayan adam. BABAYIGIT ADAM: Goqtii kuvvetll ve cesaretll adam. 'BABlAtl EFENDISI: Esktden- devlet memuru. BACAST t0tux: (Aite hak*rnda) Yagamasr :'sfir0p gitmek. BACAST rtirnrz oimak: Allesi da$rlmak vela i9l bozulmak. BACAK I(ADAR: Ufacrk: rbacdt lqhr boyu var, tiirl0 tilrl0 htt!u vlrr. BACAKIABI KOPMAK: $ok Yo' rulmak. BADEM EZMESi: $eker ve ezllmlg bademle YaPrlan gekerle' me. BADEM GOZ: Badem ici biqiminde, arkaya do$ru gittikge da' ralan diizgtin. ve iri 96z. BADEM $EKEBI: Uzeri gekerle kaplanmrg kuru badbm 'igi' BAG BOZUMU: Ballardaki son 0z0mlerin toplandr$r mevsim' g0z mevsimi. BA-GDA$ -KURMAJ(: Sol ayait sag oylu$un' sa! aya6r sol oy' lu6un altrna koyarak oturmak' rlghr YANIK: Yaslt. gok act cekmig. gl-gnr YARALI: Qok kahrr qek- 41