VİNÇTE ÇELİK KONSTRÜKSİYON

Transkript

1 01 Mayıs VİNÇTE ÇELİK KONSTRÜKSİYON KİRİŞTE BURUŞMA 1-03 Güven KUTAY Semboller ve Kaynalar için "1_00_CeliKonstrusiyonaGiris.doc" a baınız. Koordinat esenleri "GENEL GİRİŞ" de belirtildiği gibi DIN T1 e göre alınmıştır. DİKKAT: Bu çalışma iyi niyetle ve bugünün teni imanlarına göre yapılmıştır. Bu çalışmadai bilgilerin yanlış ullanılmasından doğaca her türlü maddi ve manevi zarar için sorumlulu ullanana aittir. Bu çalışmadai bilgileri ullananlara, ullandıları yerdei şartları iyi değerlendirip buradai verilerin yeterli olup olmadığına arar vermeleri ve gereirse daha detaylı hesap yapmaları önerilir. Eğer herhangi bir düzeltme, tamamlama veya bir arzunuz olursa, hiç çeinmeden bizimle temasa geçebilirsiniz. 1_03_KiristeBurusma.doc

2 İ Ç İ N D E K İ L E R 1. Kirişte Buruşma Koordinatlar ve gerilimleri Kirişte Buruşma hesaplarındai varsayımlar Buruşma hesapları.... DIN 'e göre buruşma hesabı Te tip zorlanmada ontrol Burulma etisiz buruşma sınır muavemet değeri " P,R,d " Burulma etisiz ayma sınır muavemet değeri " P,R,d " Gerilim düzeltme fatörleri " ve " Bölge düzeltme fatörü "c" Plaanın narinli derecesi P Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti " " Euler gerilimi Normal buruşma " σ " Kayma buruşma " τ " İdeal normal buruşma gerilimi İdeal ayma buruşma gerilimi Sınır değerler oranı "" Kenarlar oranı"" Buruşma atsayıları DIN 'e göre buruşma hesabı özet DIN 11 T1'e göre buruşma hesabı DIN 11'e göre buruşma hesabı özet İdeal buruşma gerilimi " σ VKi " Bölgenin masimum bası gerilimi " max " Levhalardai buruşmaya arşı gereli emniyet S Bger Gerçe buruşma gerilimi " σ VK " Örneler Örne 1, tx0m, Monoray utu irişte buruşma Örne, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma Örne 3, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma, hafif Örne, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma, Taviyeli Örne 5, 6tx15m, Çift iriş, Kutu iriş, Örne 6, 50tx5m, Çift iriş, Kutu iriş, Örne 7, 50tx5m, Çift iriş, Kutu iriş, hafif Örne 8, 50tx5m, Çift iriş, Kutu iriş, hafif, taviyeli Konu İndesi... 59

3 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 1 1. Kirişte Buruşma Buruşma bir plaanın düzlemine di olara şişip fonsiyonunu yapamaması demetir. Kirişin onstrüsiyo- Boyuna bölge taviyesi Enine bölge taviyesi nunda plaalar bulunduğundan bunların buruşma ontrolünün Boyuna enar x yapılması gereir. Buruşma bir plaada bası etisi ile oluşur, irişte bası etisindei plaa ve plaa ısmı ontrol edilir. Enine enar y b11 b1 b13 b1 Bölge eni Bölge ısmı b1 Bölge parçası a1 a a3 a Bölge boyu apt toplam plaa boyu b31 b11 b1 bpt toplam plaa eni Şeil 1, Buruşma bölgeleri (DIN T3, s, resim 1 den atarma) Vinç irişlerinde bölgelerin sınırları ve ölçüleri Şeil ile gösterilmiştir. üe Kutu iriş plaalarla yapılan ayna onstrüsiyondur. Profillerde üst uşa ve dimeleri bası etisindei plaa abul edilir. Buruşma ontrolü yapılıren abul edilece buruşma bölgeleri Şeil 1 ile gösterilmiştir. ae üe Perde bd bpd ab bi1 bi bi bi1 bi bi1 ae Şeil, Vinç irişlerinde bölgeler (DIN T3, s, resim 3 den atarma) Buruşma için ullanılan taviyelerin buruşmayı önlemeleri için plaa ile en az C formu yapmalıdır. Taviye olara düz lama ullanılmamalıdır. Taviye alınlıları, taviye edilen plaa alınlığından 1- mm den daha ince olmamalıdır. İstisna olara, aynı malzemeyi ullanma için, üst uşa taviyesi yan plaa taviyesinin aynı olur. Bu genel tanımlamayı vinç irişine uygulama isterse. Kiriş yan levhalarındai buruşma için geçerli gerilmeler ve gereli büyülüler Şeil 3 ile gösterilmiştir. Kiriş yan levhasının buruşma boyu perdeler arası mesafesi olara abul edilir. Buruşma eni olara, eğer ostrüsiyonda boyuna taviye yosa yan plaa yüseliği "h ", taviye varsa taviye araları buruşma eni olara abul edilir. x y x y x x h h h max x y x Şeil 3, Kirişin yan levhasındai gerilimler x

4 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Koordinatlar ve gerilimleri x-eseni Plaanın boyuna eseni, y-eseni Plaanın enine eseni, x, y Ait olduğu esendei normal gerilimler. Bası gerilimi artı, Kayma gerilimi, Sınır değerler oranı. 1.. Kirişte Buruşma hesaplarındai varsayımlar İndesler x ve y eğer xpi, ypi, x, y, x, ve y de esenlerin arıştırma imanı olmadığı tatirde indesler ullanılmaya bilinirler, Temel gerilim olara ullanılan " e " gerilimi "Euler burulma" gerilimi olup, ii ucundan hareetli yatalanmış, "b" boyunda, "t" alınlığındai plaanın eğilme rijitliğinin yerine plaa rijitliğinin ullanılmasıdır. İdeal buruşma hesaplarındade şu varsayımlar abul edilmiştir; - Hoo anunlarının sınırsız olara geçerli olması, - İdeal isotrop malzeme, - İdeal düzlemde plaa, - İdeal yü değılımı, - İç gerilimsiz sistem, - Eşitli şartlarında deformasyonda yalnız linear parçalar diate alınmıştır. Buruşma emniyetini hesaplaren gereen düzeltme fatörü "" yı hesaplama için plaanın narinli derecesi P gerelidir ve bu lineare buruşma teorisi ile hesaplanır. İndestei "P" plaa buruşmasını ifade eder. Narinli sınırı " a " burulmadan biliğimiz " 0 " dır. Bu değer E a R St 37, R e = 00 g/cm için a = 9,9 St 5, R e = 3600 g/cm için a = 75,9 olara abul edilir. e 1.3. Buruşma hesapları Kiriş levhalarının buruşma ontrolü hesapları il önce DIN 11 T1 e göre yapılmataydı. Sonraları Avrupada hesaplarda birli yaratma baımından "NABau" (Normenausschuss Bauwesen) tarafından 1981 senesinde hazırlanan "GruSiBau" (Grundlagen zur Festlegung von Sicherheitsanforderungen an bauliche Anlagen) DIN olara yayınlanmıştır. Bugün genel olara buruşma hesabı DIN 11 yerine geçen DIN e göre yapılır. Burada il önce yeni hesaplama yöntemi olan DIN e göre hesapları görelim. Faat hala hesaplarını DIN 11 T1 e göre yapanlar içinde DIN 11 T1 e göre yapılan hesaplarıda anlatalım. h to t3 t1 h t S t a alt üst ü Şeil, Monoray utu irişte gerilimler e e 1 Konstrüsiyonda il önce taviyesiz olara buruşma ontrolü yapılır. Sonuçlar onstrüsiyona taviye geretiriyorsa buruşma hesabı yapılaca plaa ya taviyelerle bölge parçalarına ayrılır veya bölge ısmı olara bıraılır (ba Şeil 1). Genel olara önce plaalardai gerilimler hesaplanır. Örne olara Şeil ile gösterilen monoray utu irişi ele alalım.

5 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 3 t3 üst ü h to t1 h e t S t a e 1 alt Şeil 5, Çift iriş, raylı irişte gerilimler Kirişte buruşma hesabı için gereen gerilimler Monoray utu iriş, Şeil Raylı utu iriş, Şeil 5 üst B 1 K 3 5 alt B 1 K 3 5 alt üst e1 / e F ( 1 ) üst alt e / e1 F ( ) ü üst e t3/ e F ( 3 ) a alt e1 t1/ e1 F ( ) a alt e1 t1/ e1 F ( 5 ) ü üst e t3/ e F ( 6 ) üst g/cm Kiriş üst uşağındai gerilim alt g/cm Kiriş alt uşağındai gerilim e 1 cm Nötr eseni (ağırlı merezi) alt uşa dış mesafesi e cm Nötr eseni (ağırlı merezi) üst uşa dış mesafesi t 1 cm Alt uşa alınlığı t 3 cm Üst uşa alınlığı ü g/cm Yan plaa üst gerilimi a g/cm Yan plaa alt gerilimi Kontrol parçasının x-yönündei masimum normal gerilimi anlama için örne olara üç taviyeli utu iriş onstrüsiyonunu ele alalım (ba Şeil 6). Şeilde görüldüğü gibi gerilim değişmesi nötr eseni, yani ağırlı merezi hizasında olur. Taviyeler ağırlı merezinin üst ısmına oturtulur. Son bölgede ço az bası, büyü çei gerilimi bıraılır. Genelde üst uşata ve yan plaalarda birden fazla taviyeye ço ender ihtiyaç duyulur. Eğer tecrübeler sonucu bilinen veya istenen büyülüler yosa, aşağıdai önerileri ullanmata yarar vardır. Bugünün imanlarıyla bölge eni seçip, ontrol hesabını yapara en elverişli onstrüsiyon boyutlarını seçme ço olaylaşmıştır. Bu yolu denemetede fayda vardır. Tanımlama 1. Bölgenin eni. Bölgenin eni 3. Bölgenin eni. Bölgenin eni Taviyesiz at h 1 taviyeli a1t 0,333 h at h a1t taviyeli a1t 0,5 h at 0,0 h a3t h ai 3 taviyeli a1t 0,15 h at 0,15 h a3t 0,15 h a T h Bölgelerin analizi Şeil 6 ile gösterilmiştir ve. Bölge hep son bölgeler için geçerlidir. ai

6 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 h to t3 t1 h b H b H S u1 u 1. Bölge. Bölge 3. Bölge. Bölge a 1T a T a 3T a T a1 a a3 a ü ü3 ü üst ü1 z 3 z z 1 z e 1 e alt Şeil 6, Taviyeli utu iriş 1. Bölgede boyutlar ve gerilimler Kenarlar oranı Üst gerilim Alt gerilim Sınır değerler oranı. Bölgede boyutlar ve gerilimler Kenarlar oranı 1 ü1 a1 1 b a1 1 L a Pe 1T üst z e 1 üst z e a b a1 ü1 L a Pe T ü1 z z 1 Üst gerilim ü a1 Alt gerilim Sınır değerler oranı 3. Bölgede boyutlar ve gerilimler Kenarlar oranı a 3 üst z e a b 3 3 a ü L a 3 Pe 3T ü z z 3 Üst gerilim ü3 a Alt gerilim Sınır değerler oranı a3 3 üst z e a3 ü3 ü3 z z 3

7 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 5. Bölgede boyutlar ve gerilimler. Son bölge Son bölgede çei basıdan ço büyü olduğundan burada genişli "b" yerine ideal genişli b i = b B (bası genişliği) alınır. Bu abul yalnız normal gerilim hesabında ullanılır. Kayma gerilimi hesabı normal geometri ölçüleri ile yapılır. Bu durumu örnelerde daha detaylı görebiliriz. a LPe Kenarlar oranı b b Üst gerilim ü a3 Alt gerilim a a3 abul edilir. ü Sınır değerler oranı 1 a i. DIN 'e göre buruşma hesabı Vinç irişlerinde; Profilde dime ve üst uşa, utu irişte yan plaa ve üst uşa buruşması DIN de verilmiş olan -yöntemine göre yapılır. Genel olara aynı zamanda etili olan x, y, gerilimlerde şu bağıntı ontrol edilir. x xp,r,d e e V 1 e3 y yp,r,d x xp,r,d y yp,r,d Vinç irişinde y, = 0 ve x ve gerilimleri aynı zamanda etili abul edilir ve F ( 7 ) ile verilmiş olan şart fonsiyon için ontrol edilir. Burada y, = 0 olduğundan x, y esenlerinin arişma ihtimali olmadığından formüllerde "" da indes "x" ullanılmayacatır. P,R,d 1 1 e 3 (Satır 17, Tablo ) ü 1 P,R,d P,R,d e F ( 7 ) Üs atsayıları (Satır 15, Tablo ) (Satır 16, Tablo ) e e F ( 8 ) F ( 9 ) ü g/cm Kontrol parçasının x-yönündei masimum normal bası gerilimi ve işareti + dır. 1 Normal gerilim düzeltme fatörü P,R,d g/cm Burulma etili buruşma sınır muavemet değeri g/cm Kontrol parçasının ayma gerilimi P,R,d g/cm Burulma etisiz buruşma ayma sınır muavemet değeri 1 Kayma gerilimi düzeltme fatörü e 1 1 Normal gerilim üs e 3 1 Kayma gerilimi üs Genelde zorlanmalar te tip değildir. Kontrol parçası aynı anda normal ve ayma gerilimi ile zorlanır. Bu durumda F ( 7 ) ile bilinen değerler işlenşrse şu formül bulunur ve hesap F ( 10 ) ile yapılır. e (Satır 17, Tablo ) max max 1 R eh R eh e F ( 10 )

8 6 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03.1. Te tip zorlanmada ontrol Kontrol parçası yalnız normal gerilim ile zorlanıyorsa F ( 11 ) ile, ü 1 F ( 11 ) Kontrol parçası yalnız ayma gerilimi ile zorlanıyorsa F ( 1 ) ontrol edilmelidir. 3 R eh 1 F ( 1 ) ü g/cm Kontrol parçasının x-yönündei masimum normal gerilimi Bası gerilimi olduğundan işareti + dır. 1 Normal gerilim düzeltme fatörü g/cm Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti g/cm Kontrol parçasının ayma gerilimi 1 Kayma gerilimi düzeltme fatörü.. Burulma etisiz buruşma sınır muavemet değeri " P,R,d " Monoray irişte buruşma doğrudan irişin üst uşağını etileyen uvvetlerden oluştuğundan, plaada bruşma sınır muavemet değeri " P,R,d " formül F ( 13 ) ile hesaplanır. F ( 13 ) P, R,d ReH 1 Normal gerilim düzeltme fatörü g/cm Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti.3. Burulma etisiz ayma sınır muavemet değeri " P,R,d " Kontrol edilen plaada buruşma için ayma sınır muavemet değeri " P,R,d " formül F ( 1 ) ile hesaplanır. / 3 F ( 1 ) P, R,d 1 Kayma gerilimi düzeltme fatörü g/cm Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti.. Gerilim düzeltme fatörleri " ve " Normal gerilim düzeltme fatörü " " bütün bölgeler için F ( 15 ) ile hesaplanır. Normal gerilim düzeltme fatörü " " nın değeri 1,0 den büyü olamaz. Eğer hesaplanan değer 1,0 den büyü çıarsa " " nın değeri otomatiman 1,0 alınır (Satır 13, Tablo ). 1 0, c 1 F ( 15 ) P P Kayma gerilimi düzeltme fatörü " " un değeride 1,0 den büyü olamaz. Eğer hesaplanan değer 1,0 den büyü çıarsa " Kayma gerilimi düzeltme fatörü " un değeri otomatiman 1,0 alınır (Satır 1, Tablo ). 0,8 1 F ( 16 ) P c 1 Bölge düzeltme fatörü P 1 Plaada normal gerilim narinli derecesi P 1 Plaada ayma gerilimi narinli derecesi

9 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a.5. Bölge düzeltme fatörü "c" Bölge düzeltme fatörü "c" "Bölge ısmı" ve "Toplam Plaa" da aynı şeilde, "Bölge Parçası"nda ise farlı olara hesaplanır. Her üç hesaplamada bölge düzeltme fatörü c nin değeri 1,5 den büyü olamaz. Eğer hesaplanan değer 1,5 den büyü çıarsa "Bölge düzeltme fatörü" c nin değeri otomatiman 1,5 alınır. Bölge parçası için düzeltme fatörü " c " sınır değerler oranı "" nın fonsiyonu olara F ( 17 ) ile hesaplanır (Satır 1, Tablo ). c 1,5 0,1 1,5 F ( 17 ) Bölge ısmı ve toplam plaa için düzeltme fatörü " c " sınır değerler oranı "" nın fonsiyonu olara F ( 17 ) ile hesaplanır (Satır 1, Tablo ). c 1,5 0,5 1,5 F ( 18 ) 7.6. Plaanın narinli derecesi P Plaanın narinli derecesi P normal ve ayma gerilimleri için ayrı ayrı hesaplanır. Normal gerilim narinli derecesi P ullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemetinin ideal normal buruşma gerilimine oranının are öü olara F ( 19 ) ile hesaplanır (Satır 10, Tablo ). Kayma gerilimi narinli derecesi ReH P F ( 19 ) Pi P ullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemetinin ideal ayma buruşma geriliminin 3 atı oranının are öü olara F ( 19 ) ile hesaplanır (Satır 11, Tablo ). ReH P F ( 0 ) 3 Pi g/cm Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti Pi g/cm İdeal normal buruşma gerilimi Pi g/cm İdeal ayma buruşma gerilimi.7. Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti " " Kullanılan malzemenin düzeltilmiş ama muavemeti " " malzemenin standart ama sınırı değerinin ısmi emniyet " M " ile düzeltilere bulunur. Kısmi emniyet " M " DIN18800 e göre hayati tehlie gösteren onstrüsiyonlarda M = 1,1 abul edilmesi önerilir. Böylece ullanılan malzemenin düzeltilmiş ama sınırı " " (Satır 9, Tablo ). Re Re ReH F ( 1 ) 1,1 R e g/cm Kullanılan malzemenin ama sınırı M 1 Kısmi emniyet fatörü M.8. Euler gerilimi E t e F ( ) 1 (1 ) b e g/cm Euler gerilimi g/cm Elastili modülü 1 Poisson sayısı t cm Buruşma etisindei plaanın alınlığı b cm Bölge eni

10 8 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03.9. Normal buruşma " σ " Kren irişinin taviyeli veya tavizesiz yan plaası için normal buruşma " σ " Tablo 1 ile belirlenir. Eğer irişte taviye varsa ontrol edilece plaa boyutları her ara bölge için boy olara " " ve yüseli olara ara bölge yüseliği abul edilir. Genelde taviyeli veya taviyesiz onstrüsiyonda enarlar oranı = / h > 1 olacağından Normal buruşma " σ " > 1 ile belirlenir (Satır 5, Tablo )..10. Kayma buruşma " τ " Kren irişi yan plaası ayma buruşma " τ " Tablo 1 ile belirlenir. Eğer irişte taviye yosa, ontrol edilece plaa boyutları " " ve "h " dir. Eğer irişte taviye varsa ontrol edilece plaa boyutları her ara bölge için boy olara " " ve yüseli olara ara bölge yüseliği abul edilir. Genelde taviyeli veya taviyesiz onstrüsiyonda enarlar oranı = / h > 1 olacağından ayma buruşma " τ devamlı F ( 3 ) ile hesaplanır. (Satır 6, Tablo ) 5,3 F ( 3 ).11. İdeal normal buruşma gerilimi İdeal normal buruşma gerilimi Euler gerilimi ile normal gerilim buruşma fatörünün çarpılmasıyla bulunur. (Satır 7, Tablo ) Pi e F ( ) 1 Normal gerilim buruşma fatörü, ba Tablo 1 e g/cm Euler gerilimi.1. İdeal ayma buruşma gerilimi İdeal ayma buruşma gerilimi Euler gerilimi ile ayma gerilimi buruşma fatörünün çarpılmasıyla bulunur. (Satır 8, Tablo ).13. Sınır değerler oranı "" Pi e F ( 5 ) 1 Kayma gerilimi buruşma fatörü, ba Tablo 1 e g/cm Euler gerilimi Normal gerilmeler oranı, diğer deyimiyle sınır değerler oranı "" ontrolu yapılan bölgedei minimum ve masimum normal gerilmeler oranıdır (Satır 3, Tablo )..1. Kenarlar oranı"" min / max F ( 6 ) min g/cm Kontrolu yapılan bölgedei minimum gerilme max g/cm Kontrolu yapılan bölgedei masimum gerilme Kenarlar oranı "" bölge boyunun " veya a i " bölge enine "h veya b i " oranıdır. (Satır 1, Tablo ) Ba Tablo 1 LPe / h F ( 7 ) Veya genel olara ba Şeil 1 a / b F ( 8 ) i i

11 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a Buruşma atsayıları Hesaplarda ullanılaca buruşma atsayıları ve yi enarlar oranı "" ya bağlı olara Tablo 1 ile bulabilirsiniz Tablo 1, Buruşma atsayıları ve (DIN 11 B 1, sayfa 15, Tablo 6 / DIN / F.E.M. T.A atarma) Destelenmemiş, dört tarafı hareetsiz oyna bağlantılı plaalar için Z o r l a n m a Geçerlili Buruşma 0 Eşit ve düzgün bası gerilimi 1 (Üst uşa) h L Pe =. h / h = 8, 1 1, Linear ve eşit dağılmış bası gerilimi 0 1 (Yan plaa üst bölgeler) üst alt üst h L = Pe=. h / h üst alt üst 1 1 8, 1,1 1,1 1,1 Sırf eğilme 1 0 (Yan plaa) üst alt üst h L = =. h Pe LPe / h üst alt üst /3 (1 ) ' " 10 (1 ) 8, ' =0 1. Sıra durumu ' 1,1 " =-1 3. Sıra durumu " 3, 9 7,636 6, Sırf eğilme 1 (Yan plaa) *)1 üst alt üst h L = =. h Pe / h üst alt üst / 3 3, 9 / 3 1,87 15,87 8,6 Düzgün dağılmış ayma gerilimi (Genel) =. h = LPe / h h 1 5,3 1 5,3,00 *)1 Burada 3 numaralı sırada verilen değerler aşağıda anlatılmıştır.

12 10 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Taviyeli irişte son bölge Taviyeli irişte son bölge, genelde çei zorlaması bası zorlamasından biraç at daha büyü olan bölgedir. Bu bölgede hesap yaparen özel durumu diate alınır. Şöylei; S üso B b i h L a So e 1 Son Bölge aso t1 b Şeil 7, Taviyeli utu irişte son bölge Kenarlar oranı normal gerilim için Kenarlar oranı ayma gerilimi için Bölgede max bası ve min çei gerilimi L L Pe Pe / b / a i So üso ve aso üso Sınır değerler oranı 1 üso / aso Euler gerilimi normal gerilim için İdeal son bölge genişliği. Son bölgede bası genişliği bb hl e1 Euler gerilimi ayma gerilimi için e i E 1 (1 b b e B E 1 (1 ) ) t b i t a So Normal gerilim buruşma fatörü 1 3, 9 Kayma gerilimi buruşma fatörü 5,3

13 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a DIN 'e göre buruşma hesabı özet Tablo, DIN 'e göre buruşma hesabı özeti 1 Kenarlar oranı ai / bi Bölgede max bası ve min gerilim max ve min 3 Sınır değerler oranı min / max Euler gerilimi e E 1 (1 ) t b 5 *) 1 Normal gerilim buruşma fatörü 6 Kayma gerilimi buruşma fatörü , 1,1 7,636 6, , 9 5,3 7 İdeal normal buruşma gerilimi Pi e 8 İdeal ayma buruşma gerilimi Pi e 9 Düzeltilmiş ama muavemeti R R /1, 1 eh e 10 Normal gerilim için narinli derecesi P R eh Pi 11 Kayma gerilimi için narinli ReH P derecesi 3 Bölge ve toplam plaa c 1,5 0,5 1, 5 1 Bölge düzeltme fatörü Bölge parçası c 1,5 0,1 1, 5 13 Normal gerilim düzeltme fatörü 1 0, c 1 P P 0,8 1 Kayma gerilimi düzeltme fatörü 1 P Pi 15 Normal gerilim üs 16 Kayma gerilimi üs 17 Aynı anda normal ve ayma gerilimi ile zorlanmada ontrol *) 1 Gölgeli ısım 1-8 arası DIN 11 dede aynıdır. e e R max eh e 3 R 1 e 3 max eh 1

14 1 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 3. DIN 11 T1'e göre buruşma hesabı DIN 11 T1'e göre buruşma hesabı yapma için formül F ( 31 ) ile ıyaslama yapılır: Burada terar edelim DIN11, DIN18800 ile geçersiz ılınmıştır. Faat görüleceği gibi, hesaplar gereğinden fazla emniyetli sonuç verecetir. Aradai benzerli ve farı görme için " DIN 11'e göre buruşma hesabı özet " i ele alalım DIN 11'e göre buruşma hesabı özet Tablo 3, DIN 11'e göre buruşma hesabı özeti 1 Kenarlar oranı ai / bi Bölgede max bası ve min gerilim max ve min 3 Sınır değerler oranı min / max Euler gerilimi 5 *) 1 Normal gerilim buruşma fatörü e E 1 (1 8, 1,1 ) 7,636 6, , 9 6 Kayma gerilimi buruşma fatörü 5,3 7 İdeal buruşma normal gerilimi Ki e 8 İdeal buruşma ayma gerilimi Ki e 9 ar Yan plaa bölgelerinde ideal VKi buruşma gerilimi; 1 max 3 max 1 < +1 Ki Ki 10 ar Üst uşata ideal buruşma VKi gerilimi; max max max = +1 Ki Ki Ki 11 Gerçe buruşma gerilimi σ VK ba Tablo t b 1 Bölgenin arşılaştırma gerilimi ar max 3 max VK 13 Hesapsal emniyet S Hes 1 Taviyesiz tam plaa (Yan veya üst) S Bger 1,71 0, Taviyelerle ayrılmış bölgeler (Yan veya üst) 1,50 0,075 1 S Bger SBger 16 Kontrol SEHes 1 S *) 1 Gölgeli ısım 1-8 arası DIN ün aynı hesaplanır veya hesaplanmış değerler alınır. Yuardada belirttiğimiz gibi hesap yolu 1-8 arası satırlarda DIN ün aynı olduğundan burada 9 ncu satırdan başlıyalım. 3.. İdeal buruşma gerilimi " σ VKi " İdeal buruşma gerilimi " σ VKi " DIN 11 T1, sayfa 15 den alınan formül ile hesaplanır. ar Hes max Ki

15 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a Yan plaada ideal buruşma gerilimi " σ VKiY " Yan plaada ideal buruşma gerilimi " σ VKiY " F ( 9 ) numaralı formül ile hesaplanır. 13 VKiY 1 max Pi max 3 max 3 max Pi max Pi F ( 9 ) 3... Üst uşata ideal buruşma gerilimi " σ VKiÜ " Üst uşata ideal buruşma gerilimi = +1 olduğundan özel haldir ve F ( 30 ) numaralı formül ile hesaplanır. VKiÜ max Pi max 3 max Pi max max Pi F ( 30 ) max N/mm Kontrolü yapılan bölgenin masimum bası gerilimi τ max N/mm Kontrolü yapılan bölgenin masimum ayma gerilimi 1 Kontrolü yapılan bölgenin sınır değerler oranı σ Pi N/mm Kontrolü yapılan bölgenin ideal buruşma normal gerilimi Pi N/mm Kontrolü yapılan bölgenin ideal buruşma ayma gerilimi 3.3. Bölgenin masimum bası gerilimi " max " S Bhes VK SBger F ( 31 ) V max S Bhes 1 Hesaplanan buruşma emniyet S Bger 1 Gereli buruşma emniyet σ VK g/cm Gerçe buruşma gerilimi σ Vmax g/cm Hesaplanan masimum arşılaştırma gerilimi Buradai değerleri hesaplama isterse şu sırayı izlememiz gereir. 3.. Levhalardai buruşmaya arşı gereli emniyet S Bger Buruşmaya arşı emniyet, DIN e göre H yüleme hali için, ile hesaplanır H 1,71 0,180 1 S Bger Taviyesiz tam plaa HZ 1,50 0,15 1 S Bger F ( 3 ) F ( 33 ) HS 1,35 0,075 1 S Bger F ( 3 ) H 1,50 0,075 1 S Bger Taviyelerle ayrılmış bölge HZ 1,35 0,050 1 S Bger F ( 35 ) F ( 36 ) HS 1,5 0,05 1 S Bger 1 Sınır değerler oranı F ( 37 ) Buruşma ontrolünün yapıldığı bölgeye göre sınır değerler oranı "" belirlenir. Kren irişi buruşma gerilimi ontrolünde gereli buruşma emniyet S Bger = 1,5...1,71 arasında bulunur.

16 1 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Gerçe buruşma gerilimi " σ VK " Karşılaştırma için gereli olan "gerçe buruşma gerilimi" F ( 9 ) ve F ( 30 ) numaralı formülle bulunan "ideal buruşma gerilimi" nin arşılığı olara Tablo ile bulunur. Tablo ile daha evvelce hesaplanmış olan σ VKi değerine arşılı gelen gerçe buruşma arşılaştırma gerilimi σ VK yı bulabiliriz. Tablo, İdeal buruşma arşılaştırma gerilimlerine göre gerçe buruşma gerilimleri (DIN 11 B 1, sayfa 18, Tablo 7 den atarma) σ VKi σ VK g/cm σ VK N/mm σ VKi g/cm St 37 St 5-3 g/cm St 37 St 5-3 < 1570 σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi σ VKi

17 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 15. Örneler.1. Örne 1, tx0m, Monoray utu irişte buruşma "1_01_Monoray-Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "Örne 3 - tx0m, Kutu iriş monoray vinç" in buruşma ontrolü. Bilinenler; t3 üst üy h ü h to t1 h S t t ay alt z S Şeil 8, Taviyesiz monoray utu iriş z S 77.1mm y S 5mm F Y 000g t 1 15mm t 5 mm t 3 6 mm t 5 mm h to h t 1 t 3 h to 761mm h ü h to z S h ü 83.9mm Üst uşata üst gerilim üst V üst 999gcm h ü t 3 üst Yan plaada üst gerilim ü1 ü1 986gcm z S t 1 Yan plaada alt gerilim a1 üst a1 51gcm Kayma gerilimi max 0.5gcm.1.1. Örne 1, DIN e göre ontrol DIN e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 986gcm Yan plaa alt gerilimi a1 51gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.55 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 86.7gcm Normal gerilim buruşma b 10 1b Kayma buruşma Y1 h ü h ü

18 16 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 İdeal buruşma normal gerilimi Pi 1 e1 Pi 10gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi 1 e1 Pi 510gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P 18P 1.33 Pi Kayma gerilimi için narinli 18P 18P 1.55 Pi 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Yx c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y 1.5 Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, olmalıdır x c 18Y 18P 18x P olmalıdır P Kontroldei üsler e 1 1 e Genel ontrol S GenY e e ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç: Yan plaada DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 385mm Kenarlar oranı H H b H Üst uşata üst gerilim üst 999gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 61gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.88 H İdeal buruşma normal gerilimi PiH H eh PiH 18gcm

19 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 17 İdeal buruşma ayma gerilimi PiH H eh PiH 530gcm Normal gerilim için narinli PH PH PiH Kayma gerilimi için narinli PH PH PiH 3 Bölge düzeltme c H değeri < 1,5 i.o c H H c H Normal gerilim düzeltme fatörü H 1.0 olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, H 1.0 olmalıdır Hx c H PH PH 0.8 Hx PH Hx H Hx 1.03 H 1 Kontroldei üsler e H 1 e H H 1.98 e H 1 H e H H Genel ontrol S H üst H e H max 3 H e H S H io Sonuç: Üst uşata DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Yuarıda DIN e göre yapılan buruşma hesaplarına göre, irişin bu boyutlarla fonsiyonunu yapacağı görülmetedir. Eğer hesabı DIN11 e göre yapaca olursa, bazen DIN18800 de fonsiyon olumlu, DIN11 olumsuz olara bulunur. DIN pratite daha aliteli üretimin yapılması ve deneylerle tecrübeler sonucu daha emin değerlere sahip olunmasından ötürü yeni hesap yöntemidir. Böylece buruşmada yeterli sonuçlar bulunur. Buda zaten hesap yönteminin yenilenmesinin esas nedenidir. DİKKAT; Bütün bu verilere ve düşüncelere arşın, arar onstrütörde alır. Konstrütör yaptığı hesaplarda ve abullerde onstrüsiyonda pratiği tam olara teoriye uygulayıp uygulamadığını, ayna bağlantılarında ve malzemede aliteyi tutturup tutturamadığına arar verip, ona göre hesap yöntemini seçmeli ve ararını vermelidir. Bu durumu görme için hesabın DIN11 e göre nasıl yapaldığını görelim.

20 18 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Örne 1, DIN 11 e göre ontrol DIN 11 e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 986gcm Yan plaa alt gerilimi a1 51gcm a1 Sınır değerler oranı ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 86.7gcm Normal gerilim buruşma Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 10gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 510.gcm Karşılaştırma gerilimi Yar ü1 3 max Yar 987gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKi1 1 1 ü1 Ki1 Yar 3 1 ü1 Ki1 max Ki1 Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi1 119gcm VK1 119gcm VK1 Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes1 S Bhes1 1. Gereli olan emniyet S Bger S Bger1 1.3 ar Karşılaştırma S Bhes1 1. < S Bger1 1.3 Sonuç: Yan plaada DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olduğunu gösterir. DIN 11 e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 385mm Kenarlar oranı H H b H Üst uşa plaasında gerilim sabit bası gerilimi olduğundan üst 999gcm Sınır değerler oranı sabit +1 dir. H 1 Normal gerilim buruşma 8. H H H

21 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 19 Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.9 H E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 61gcm H İdeal buruşma normal gerilimi KiH H eh KiH 18gcm İdeal buruşma ayma gerilimi KiH H eh KiH 530gcm Karşılaştırma gerilimi Üar üst 3 max Üar 999gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKiH üst KiH Üar üst KiH max KiH Haii buruşma gerilmesi VKH Tablo ile belirlenir VKiH 185gcm için VKH 185gcm Kiriştei hesapsal emniyet S BhesH VKH S BhesH 1.86 Üar Gereli olan emniyet S BgerH H 1 S BgerH Karşılaştırma S BhesH 1.86 > S BgerH Sonuç: Üst uşata DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Düşünceler: DIN e göre yapılan hesapta plaalar yeterli görülmeteydi. Ba.1. Buradada görüldüğü gibi DIN11 ün emniyet sınırı DIN18800 den daha büyütür. Buda devamlı olara söylediğimiz gibi onstrütörün hesap yolu seçimine bağlanır. Konstrütör endini nasıl huzur içinde hissediyorsa ona göre arar verir. Faat DIN11 ün yerine DIN onulmuştur ve bu yeni hesap yöntemidir. Bunuda unutmama gereir.

22 0 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03.. Örne, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma "1_01_Monoray-Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "Örne - 3,tx0m, Kutu iriş monoray vinç " in buruşma ontrolü. Bilinenler; t3 üst üy h ü h to t1 h S t t ay alt z S Şeil 9, Taviyesiz monoray utu iriş z S t mm y S 5mm F Y 300g 0mm t 6mm t 3 8mm t 6mm h to h t 1 t 3 h to 768mm h ü h to z S h ü 91.7mm Üst uşata üst gerilim üst egi üst 1081gcm h ü t 3 üst Yan plaada üst gerilim ü1 ü1 1063gcm z S t 1 Yan plaada alt gerilim a1 üst a1 563gcm Kayma gerilimi max 5.gcm h ü h ü..1. Örne, DIN e göre ontrol DIN e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 1063gcm Yan plaa alt gerilimi a1 563gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.53 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 1.8gcm Normal gerilim buruşma b 10 1b Kayma buruşma Y

23 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 1 İdeal buruşma normal gerilimi Pi 1 e1 Pi 1717gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi 1 e1 Pi 735gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P 18P Pi Kayma gerilimi için narinli 18P 18P 1.96 Pi 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Yx 1.38 c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y 1.5 Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, olmalıdır x c 18Y 18P 18x P olmalıdır P Kontroldei üsler e 1 1 e e e Genel ontrol S GenY ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç: Yan plaada DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 38mm Kenarlar oranı H H 5.08 b H Üst uşata üst gerilim üst 1081gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 8gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.87 H

24 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 İdeal buruşma normal gerilimi PiH H eh PiH 395gcm İdeal buruşma ayma gerilimi PiH H eh PiH 50gcm Normal gerilim için narinli PH PH PiH Kayma gerilimi için narinli PH PH 0.5 PiH 3 Bölge düzeltme c H değeri < 1,5 i.o c H H c H Normal gerilim düzeltme fatörü H 1.0 olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, H 1.0 olmalıdır Hx c H PH PH 0.8 Hx PH Hx H Hx H 1 Kontroldei üsler e H 1 e H H e H 1 H e H H Genel ontrol S H üst H e H max 3 H e H S H io Sonuç: Üst uşata DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Her ii hesaptada plaalarda buruşma tehliesi olmadığından onstrüsiyon yapılır.

25 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 3... Örne, DIN 11 e göre ontrol DIN 11 e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 1063gcm Yan plaa alt gerilimi a1 563gcm a1 Sınır değerler oranı 1b ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 1.8gcm Normal gerilim buruşma b 10 1b Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Ki1 1 e1 Ki gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 73.6gcm Karşılaştırma gerilimi Yar ü1 3 max Yar 106gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKi1 1 1 ü1 Ki1 Yar 3 1 ü1 Ki1 max Ki1 Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi1 1715gcm için VK1 1715gcm Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes1 VK1 S Bhes Yar Gereli olan emniyet S Bger S Bger1 1.3 Karşılaştırma S Bhes > S Bger1 1.3 Sonuç: Yan plaada DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN 11 e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 38mm Kenarlar oranı H H 5.08 b H Üst uşa plaasında gerilim sabit bası gerilimi olduğundan üst 1081gcm Sınır değerler oranı sabit +1 dir. H 1

26 Normal gerilim buruşma Kayma gerilimi buruşma K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 8. H H H H 5.3 H 5.9 H E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 8gcm H İdeal buruşma normal gerilimi KiH H eh KiH 395gcm İdeal buruşma ayma gerilimi KiH H eh KiH 50gcm Karşılaştırma gerilimi Üar üst 3 max Üar 108gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKiH üst KiH Üar üst KiH max KiH Haii buruşma gerilmesi VKH Tablo ile belirlenir VKiH 397gcm için VKH 60gcm Kiriştei hesapsal emniyet S BhesH VKH S BhesH.09 Üar Gereli olan emniyet S BgerH H 1 S BgerH Karşılaştırma S BhesH.09 > S BgerH Sonuç: Üst uşata DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Düşünceler: DIN ve DIN11 e göre yapılan hesapta buruşma tehliesi yotur ve onstrüsiyon seçilen değerlerle yapılır.

27 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 5.3. Örne 3, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma, hafif "1_01_Monoray-Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "Örne 5-3,tx0m, Kutu iriş monoray vinç, hafif onstrüsiyon nun buruşma ontrolü. Bilinenler; t3 üst üy h to t1 h h ü S t t ay alt z S Şeil 10, Taviyesiz monoray utu iriş z S t mm y S 5mm F Y 300g 18mm t 3mm t 3 6mm t 3mm h to h t 1 t 3 h to 101mm h ü h to z S h ü 68.1mm Üst uşata üst gerilim üst egi üst 11gcm h ü t 3 üst Yan plaada üst gerilim ü1 ü1 111gcm z S t 1 Yan plaada alt gerilim a1 üst a1 51gcm Kayma gerilimi max 37.8gcm.3.1. Örne 3, DIN e göre ontrol DIN e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.00 h Yan plaa üst gerilimi ü1 111gcm Yan plaa alt gerilimi a1 51gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.6 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 17.gcm Normal gerilim buruşma h ü h ü b 10 1b Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Pi 1 e1 Pi 0gcm

28 6 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 İdeal buruşma ayma gerilimi Pi 1 e1 Pi 110gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P 18P Pi Kayma gerilimi için narinli 18P 18P 3.36 Pi 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Yx c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y 1.5 Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, olmalıdır x c 18Y 18P 18x P olmalıdır P Kontroldei üsler e 1 1 e e e Genel ontrol S GenY ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY Tehieli Sonuç: Yan plaada DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olduğunu gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 37mm Kenarlar oranı H H 5.76 b H Üst uşata üst gerilim üst 11gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 567gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.60 H İdeal buruşma normal gerilimi PiH H eh PiH 70gcm

29 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 7 İdeal buruşma ayma gerilimi PiH H eh PiH 3099gcm Normal gerilim için narinli PH PH PiH Kayma gerilimi için narinli PH PH PiH 3 Bölge düzeltme c H değeri < 1,5 i.o c H H c H Normal gerilim düzeltme fatörü H 1.0 olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, H 1.0 olmalıdır Hx c H PH PH 0.8 Hx PH Hx H Hx H 1 Kontroldei üsler e H 1 e H H 1.03 e H 1 H e H H Genel ontrol S H üst H e H max 3 H e H S H io Sonuç: Üst uşata DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Faat yan plaalarda buruşma tehliesi olduğundan taviye ullanılmalıdır.

30 8 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Örne 3, DIN 11 e göre ontrol DIN 11 e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.00 h Yan plaa üst gerilimi ü1 111gcm Yan plaa alt gerilimi a1 51gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.6 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 17.gcm Normal gerilim buruşma b 10 1b Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Ki1 1 e1 Pi 0gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki1 1 e1 Pi 110gcm Karşılaştırma gerilimi Yar ü1 3 max Yar 1116gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKi1 1 1 ü1 Ki1 Yar 3 1 ü1 Ki1 max Ki1 Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi1 0gcm için VK1 0gcm Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes1 VK1 S Bhes1 0.0 Yar Gereli olan emniyet S Bger S Bger1 1.5 Karşılaştırma S Bhes1 0.0 < S Bger1 1.5 Sonuç: Yan plaada DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olduğunu gösterir. DIN 11 e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 37mm Kenarlar oranı H H 5.76 b H Üst uşa plaasında gerilim sabit bası gerilimi olduğundan üst 11gcm Sınır değerler oranı sabit +1 dir. H 1

31 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 9 Normal gerilim buruşma Kayma gerilimi buruşma 8. H H H H 5.3 H 5.6 H E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 567gcm H İdeal buruşma normal gerilimi FiH H eh FiH 70gcm İdeal buruşma ayma gerilimi FiH H eh FiH 3099gcm Karşılaştırma gerilimi Üar üst 3 max Üar 116gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKiH üst FiH Üar üst FiH max FiH Haii buruşma gerilmesi VKH Tablo ile belirlenir VKiH 73gcm için VKH 108gcm Kiriştei hesapsal emniyet S BhesH VKH S BhesH Üar Gereli olan emniyet S BgerH H 1 S BgerH Karşılaştırma S BhesH > S BgerH Sonuç: Üst uşata DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Düşünceler: DIN ve DIN11 e göre yapılan hesapta yan plaada buruşma tehliesi görülmetedir. Konstrüsiyonun taviyeli yapılması önerilir.

32 30 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03.. Örne, 3,tx0m, Monoray utu irişte buruşma, Taviyeli "1_01_Monoray-Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "Örne 6-3,tx0m, Kutu iriş monoray vinç" in buruşma ontrolü. Bilinenler; t3 b 3 üst ü1 h to t1 h h Sa h S1 S u1 u a T a 1T 1. Bölge. Bölge a a1 ü e = h ü e1 = Z S alt Şeil 11, Taviyeli monoray utu iriş Z S t mm Y S 10mm a 1T 330mm F Y 300g 18mm t 3mm t 3 6mm t 3mm h to h t 1 t 3 h to 101mm h ü h to Z S h ü 673.mm h S1 h ü a 1T t 3 h S1 337.mm h Sa h ü t 3 h Sa 667.mm Üst uşata üst gerilim üst egi üst 1181gcm Üst uşata alt gerilim alt üst alt 597.gcm h Sa üst 1. Bölge üst gerilimi ü1 ü1 1170gcm h S1 üst 1. Bölge alt gerilimi a1 a1 59gcm. Bölge üst gerilimi ü a1 ü 59gcm Z S t 1. Bölge alt gerilimi a üst a 566gcm h ü h ü Kayma gerilimi max 37.9gcm..1. Örne, DIN e göre ontrol DIN e göre 1. Bölge buruşma ontrolü Kenarlar oranı Y1 Y a 1T 1. Bölge üst gerilimi ü1 1170gcm 1. Bölge alt gerilimi a1 59gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.51 ü1 z S h ü h ü

33 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 31 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St a e gcm 1T Normal gerilim buruşma b 1.1 Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Pi1 1 e1 Pi1 81gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi1 1 e1 Pi1 855gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P1 18P Pi1 Kayma gerilimi için narinli 18P1 18P Pi1 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Y1 c 18Yx1 c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. Kayma gerilimi düzeltme fatörü, olmalıdır x1 c 18Y1 18P 1 18x P olmalıdır P1 Kontroldei üsler e 11 1 e Genel ontrol S GenY e e ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç: 1. Bölgede DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre. Bölge buruşma ontrolü Kenarlar oranı Y Y a T. Bölge üst gerilimi ü 59gcm. Bölge alt gerilimi a 566gcm a Sınır değerler oranı b b 0.96 ü

34 3 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 E dyn t Euler gerilimi e 1 1 St a e 39.gcm T Normal gerilim buruşma b 10 b.8 Kayma buruşma Y İdeal buruşma normal gerilimi Pi e Pi 893gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi e Pi 6gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P 18P 1.57 Pi Kayma gerilimi için narinli 18P 18P.33 Pi 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Yx 1.79 c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y Normal gerilim düzeltme fatörü 18x c 18Y 18P 18x P olmalıdır Kayma gerilimi düzeltme fatörü P olmalıdır. Kontroldei üsler e 1 1 e e e Genel ontrol S GenY ü 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç:. Bölgede DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 317mm Kenarlar oranı H H b H Üst uşata üst gerilim üst 1181gcm

35 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 33 Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 680gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.0 H İdeal buruşma normal gerilimi PiH H eh PiH 70gcm İdeal buruşma ayma gerilimi PiH H eh PiH 3699gcm Normal gerilim için narinli PH PH PiH Kayma gerilimi için narinli PH PH PiH 3 Bölge düzeltme c H değeri < 1,5 i.o c H H c H Normal gerilim düzeltme fatörü Hx c H PH Hx 0.88 PH H 1.0 olmalıdır. H Kayma gerilimi düzeltme fatörü Hx Hx 1.55 PH H 1.0 olmalıdır. H 1 Kontroldei üsler e H 1 e H H e H 1 H e H H 1.88 Genel ontrol S H üst H e H max 3 H e H S H io Sonuç: Üst uşata DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Konstrüsiyon taviyeli olara yapılır.

36 3 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03... Örne, DIN 11 e göre ontrol DIN 11 e göre 1. Bölge buruşma ontrolü Kenarlar oranı Y1 Y a 1T 1. Bölge üst gerilimi ü1 1170gcm 1. Bölge alt gerilimi a1 59gcm a1 Sınır değerler oranı 1b 1b 0.51 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St a e gcm 1T 8. Normal gerilim buruşma b 1.1 Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 81gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 855gcm 1. Bölge arşılaştırma gerilimi 1ar ü1 3 max 1ar 117gcm İdeal buruşma gerilimi VKi1 1 1b ü1 Ki1 1ar 3 1b ü1 Ki1 max Ki1 Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi1 81.gcm için VK1 81 g cm Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes1 VK1 S Bhes ar Gereli olan emniyet S Bger b 1 S Bger1 1.6 Karşılaştırma S Bhes1 0.7 < S Bger1 1.6 Sonuç: 1. Bölgede DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olduğunu gösterir. DIN 11 e göre. Bölge buruşma ontrolü Kenarlar oranı Y Y a T. Bölge üst gerilimi a T 570mm ü 59gcm. Bölge alt gerilimi a 566gcm

37 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 35 a Sınır değerler oranı b b 0.96 ü E dyn t Euler gerilimi e 1 1 St a e 39.gcm T Normal gerilim buruşma b 10 b.8 Kayma buruşma Y İdeal buruşma normal gerilimi Ki e Ki 893gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki e Ki 6gcm. Bölge arşılaştırma gerilimi ar ü 3 max ar 595gcm İdeal buruşma gerilimi VKi 1 b ü Ki ar 3 b ü Ki max Ki Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi 870.5gcm için VK 870 g cm VK Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes S Bhes 1.6 Gereli olan emniyet S Bger b 1 S Bger 1.35 ar Karşılaştırma S Bhes 1.6 > S Bger 1.35 Sonuç:. Bölgede DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN 11 e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 317mm Kenarlar oranı H H b H Üst uşata üst gerilim üst 1181gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 680gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H 5.0 H

38 36 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 İdeal buruşma normal gerilimi KiH H eh KiH 70gcm İdeal buruşma ayma gerilimi KiH H eh KiH 3699gcm Üst uşa arşılaştırma gerilimi Üar üst 3 max Üar 1183gcm İdeal buruşma gerilimi VKiH üst KiH Üar üst KiH max KiH Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKiH 73gcm için VKH 198 g cm VKH Kiriştei hesapsal emniyet S BhesH S BhesH Üar Gereli olan emniyet S BgerH H 1 S BgerH Karşılaştırma S BhesH < S BgerH Sonuç: Üst uşata DIN 11'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olduğunu gösterir. Düşünceler: DIN e göre yapılan hesapta plaalar yeterli görülmeteydi. Buradada görüldüğü gibi DIN11 ün emniyet sınırı DIN18800 den daha üçütür. Buda devamlı olara söylediğimiz gibi onstrütörün hesap yolu seçimine bağlıdır. Konstrütör endini nasıl huzur içinde hissediyorsa ona göre arar verir.

39 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a Örne 5, 6tx15m, Çift iriş, Kutu iriş, "1_0_Çift Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "6tx15m, Çift Kiriş vinç" in buruşma ontrolü. t3 üst ü h ü h to t1 h t S t a Z S alt Şeil 1, Taviyesiz utu iriş Z S t mm Y S 157.3mm F Y 6000g 8mm t 6mm t 3 6mm t 6mm h to h t 1 t 3 h to 706mm h ü h to Z S h ü 311.9mm Alt uşata alt gerilim alt max alt 16.gcm alt Üst uşata üst gerilim üst h ü üst 978gcm Z S h ü t 3 üst Yan plaada üst gerilim ü1 bası ü1 960gcm Z S t 1 Yan plaada alt gerilim a1 alt çei a1 19gcm Kayma gerilimi max 90.6gcm.5.1. Örne 5, DIN e göre ontrol DIN e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 960gcm Yan plaa alt gerilimi a1 19gcm a1 Sınır değerler oranı 1 1b 0.79 ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 1.8gcm Normal gerilim buruşma h ü Z S b 10 1b Kayma buruşma Y1

40 38 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03 İdeal buruşma normal gerilimi Pi 1 e1 Pi 36gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi 1 e1 Pi 735gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P 18P Pi Kayma gerilimi için narinli 18P 18P 1.96 Pi 3 Bölge düzeltme c 18Yx b c 18Yx 1.5 Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. c 18Yx 1,5 olmalı c 18Y x c 18Y 18P 18x P olmalıdır Kayma gerilimi düzeltme fatörü, 18 18x P olmalıdır Kontroldei üsler e 1 1 e 18 1 Genel ontrol S GenY e e ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç: Yan plaada DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H mm Kenarlar oranı H H 8.99 b H Üst uşata üst gerilim üst 978gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 136gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H H

41 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 39 İdeal buruşma normal gerilimi PiH H eh PiH 57gcm İdeal buruşma ayma gerilimi PiH H eh PiH 730gcm Normal gerilim için narinli PH PH 0.66 PiH Kayma gerilimi için narinli PH PH 0.10 PiH 3 Bölge düzeltme c H değeri < 1,5 i.o c H H c H Normal gerilim düzeltme fatörü Hx c H PH Hx PH H 1.0 olmalıdır. H Kayma gerilimi düzeltme fatörü Hx Hx.09 PH H 1.0 olmalıdır. H 1 Kontroldei üsler e H 1 e H H.000 e H 1 H e H H.000 Genel ontrol S H üst H e H max 3 H e H S H io Sonuç: Üst uşata DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. Plaalarda buruşma tehliesi olmadığından onstrüsiyon taviyesiz yapılır.

42 0 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_ Örne 5, DIN 11 e göre ontrol DIN 11 e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 Y1.703 h Yan plaa üst gerilimi ü1 960.gcm Yan plaa alt gerilimi a1 19gcm ü1 Sınır değerler oranı a1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 1.8gcm Normal gerilim buruşma b 10 1b Kayma buruşma Y1 İdeal buruşma normal gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 36gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Ki1 1 e1 Ki1 73.6gcm Karşılaştırma gerilimi ar1 ü1 3 max ar1 973gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi Haii buruşma gerilmesi VK1 Tablo ile belirlenir VKi1 1 1 ü1 Ki1 VKi1 53gcm ar1 3 1 ü1 Ki1 max Ki1 için VK1 093 g cm Kiriştei hesapsal emniyet S Bhes1 VK1 S Bhes1.15 ar1 Gereli olan emniyet S Bger S Bger S Bhes1.15 > S Bger Sonuç: Yan plaada DIN 11'e göre yapılan hesaplara göre, buruşma tehliesi yotur. DIN 11 e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H mm Kenarlar oranı H H 8.99 b H Üst uşa plaasında gerilim sabit bası gerilimi olduğundan üst 978gcm Sınır değerler oranı sabit +1 dir. H 1

43 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 1 Normal gerilim buruşma Kayma gerilimi buruşma 8. H H H H 5.3 H 5.39 H E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 136gcm H İdeal buruşma normal gerilimi FiH H eh FiH 57gcm İdeal buruşma ayma gerilimi FiH H eh FiH 730gcm Karşılaştırma gerilimi arü üst 3 max ar1 973gcm Kiriştei ideal buruşma gerilmesi VKiH üst FiH arü üst FiH max FiH Haii buruşma gerilmesi VKH Tablo ile belirlenir VKiH 591gcm için VKH 366gcm Kiriştei hesapsal emniyet S BhesH VKH S BhesH.389 arü Gereli olan emniyet S BgerH H 1 S BgerH Karşılaştırma S BhesH.389 > S BgerH Sonuç: Üst uşata DIN 11'e göre yapılan hesaplara göre, buruşma tehliesi yotur. Düşünceler: DIN ve DIN11 e göre yapılan hesapta buruşma tehliesi görülmemetedir. Konstrüsiyon taviyesiz yapılır.

44 K i r i ş t e B u r u ş m a 1_03.6. Örne 6, 50tx5m, Çift iriş, Kutu iriş, "1_0_Çift Kiris.doc" dosyasında hesaplanmış olan "50tx5m, Çift Kiriş vinç" in buruşma ontrolü. Bilinenler; t3 üst ü h to t1 h S t t a alt Şeil 13, Taviyesiz utu iriş h ü Z S Z S 806mm Y S 389mm h 19cm F Y 50000g t 1 15mm t 1mm t 3 15mm t 1mm h to h t 1 t 3 h to 150mm h ü h to Z S h ü 71mm Alt uşata alt gerilim alt max alt 11gcm alt Üst uşata üst gerilim üst e e ay 118gcm 1 h ü t 3 üst Yan plaada üst gerilim üy bası üst 1191gcm alt Yan plaada alt gerilim ay Z S t 1 çei Z üy 1166gcm S h ü Kayma gerilimi max 158.5gcm.6.1. Örne 6, DIN e göre ontrol DIN e göre yan plaada buruşma Kenarlar oranı Y1 V1 1.3 h Yan plaa üst gerilimi üy 1166gcm Yan plaa alt gerilimi ay 118gcm a1 Sınır değerler oranı ü1 E dyn t Euler gerilimi e1 1 1 St h e1 13gcm Normal gerilim buruşma Kayma buruşma Y1

45 1_03 K i r i ş t e B u r u ş m a 3 İdeal buruşma normal gerilimi Pi1 1 e1 Pi1 807gcm İdeal buruşma ayma gerilimi Pi1 1 e1 Pi1 931gcm Düzeltilmiş ama muavemeti R e gcm Normal gerilim için narinli 18P1 18P Pi1 Kayma gerilimi için narinli 18P1 18P Pi1 3 Bölge düzeltme c 18Yx c 18Yx Normal gerilim düzeltme fatörü olmalıdır. c 18Yx1 1,5 olmalı c 18Y x1 c 18Y1 c 18P 1 18Yx P olmalıdır Kayma gerilimi düzeltme fatörü, 18x1 18x P olmalıdır Kontroldei üsler e 11 1 e Genel ontrol S GenY e e ü1 18 e 1 3 max 18 e 3 S GenY io Sonuç: Yan plaada DIN18800'e göre yapılan hesaplar buruşma tehliesi olmadığını gösterir. DIN e göre üst uşa plaasında buruşma Üst uşa buruşma eni b H b 1 b B t b H 68mm Kenarlar oranı H H b H Üst uşata üst gerilim üst 1191gcm Sınır değerler oranı Üst ve alt gerilmeleri eşit olduğundan H 1 E dyn t 3 Euler gerilimi eh 1 1 St b eh 1017gcm H 8. Normal gerilim buruşma H H H Kayma gerilimi buruşma H 5.3 H H