Atatürk ün Tam Ba ms z slam Dünyas Vizyonu ve Ba ms z Suriye Plan

Transkript

1 Sakl Tarih Sinan Meydan Atatürk ün Tam Ba ms z slam Dünyas Vizyonu ve Ba ms z Suriye Plan E er Suriyeliler isterlerse ben Suriye nin ba ms zl n da sa lar m. A nadolu da emperyalizme karfl bir Kurtulufl Savafl veren Atatürk -pek anlat lmasa da- efl zamanl olarak Irak ta ve Suriye de de antiemperyalist hareketlerin geliflmesine destek olmufltur. Öyle ki Arap slam dünyas nda Kemalist hareketin Irak- Suriye uzant s na, Harekât-ül Kemaliye ad verilmifltir. Atatürk, Anadolu daki antiemperyalist milli hareketle, Irak taki ve Suriye deki antiemperyalist hareketler aras nda Uceymi Pafla ve özellikle fieyh Ahmet Sunüsi arac l yla iliflki kurmufltur. 55

2 O, bir taraftan Anadolu yu düflmandan temizlemenin hesaplar n yaparken, di er taraftan hem Musul u Misak- Milli s n rlar na katmak, hem de Irak ve Suriye deki ba ms zl k hareketlerini güçlendirmek istemifltir. Atatürk, 1 fiubat 1922 tarihli bir Baflkomutanl k Yönergesi ile Elcezire cephesine Özdemir Bey i (Yarbay Ali fiefik Özdemir) tayin etmifltir. Ali fiefik Özdemir Atatürk, 26 A ustos 1922 de Anadolu da ngiliz destekli Yunan ordusuna karfl Büyük Taarruzu bafllat rken, onun görevlendirdi i Özdemir Bey de Revandiz de 5000 kifliye varan kuvvetiyle ngilizlere, Nasturilere ve iflbirlikçi Araplara karfl harekete geçmifltir. Atatürk ün, 30 A ustos 1922 de Baflkomutanl k Meydan Muharebesi ni kazanmas ndan sadece bir gün sonra, 31 A ustos 1922 de, Özdemir Bey de müfrezesiyle -Atatürk ten iki bin kilometre uzakta- Derbent Zaferi ni kazanm flt r. Böylece ngilizlerin ifadesiyle adeta Irak ta Kemalizm hayaleti dolanmaya bafllam flt r. Kurtulufl Savafl yla Anadolu yu düflmandan temizleyen Atatürk, Irak ve Suriye nin de ba ms z olabilmesi için -bilinenin aksine- çok çaba harcam flt r. Bütün bir Kurtulufl Savafl boyunca Biz asl nda gerek Suriye ve gerek Irak taki insanlar n ba ms z olmalar esas n kabul etmiflizdir. Buna dair bir itiraz - m z yoktur. diyen Atatürk, Irak n ve Suriye nin, ba ms zl k mücadelesini ölünceye kadar hep desteklemifltir. Ö rne in, 21 Aral k 1937 de, ölümünden bir y l önce, Suriye Baflbakan Cemil Mardam la Ankara da yapt görüflmede, Atatürk düflmanlar n n asla gündeme getirmedikleri, flu çarp c sözleri söylemifltir: Ben bir millet mevcudiyetini kurtarmak için ifle bafllarken ( )bütün kuvvetimi ve kudretimi, yaln z bu imparatorluk içindeki Türk olan unsura hasretmek mecburiyetinde kald m. Ancak ben bu ifli yaparken çok emindim ki, as rlardan beri beraber yaflam fl, dindafll k yapm fl insanlar ayr lamazlar. Yaln z imparatorlu un yaratt birtak m yanl fl anlamalar n unutulabilmesi ve nihayet beraber yaflam fl bu insanlar n birbirlerini anlayabilmesi için belli bir zaman geçmesi laz md. Türkiye Cumhuriyeti gayet aç k konuflmak mecburiyetindedir. Ben söylüyorum ki, slam alemi ve Suriye Milleti ve Devleti tamamiyle ve katiyen ba ms z olmal d r. Bunu burada söyledi im gibi, Frans zlar n ve bütün dünyan n önünde tekrar etmek benim için fleref ve zevktir. Frans zlar bu hususta bir tak m 56

3 hayali ve kaprisli yollara saparlarsa, korkar m ki netice aleyhlerinde olur. ( ) Ben, Kemal Atatürk, söylüyorum ki, Türkiye Cumhuriyeti Fransa ya bütün bu düflüncelerinin makûs olaca n gösterecektir. Bu cevap, yerinde maddi, yerinde manevi olacakt r.( ) Frans zlar ak llar n bafllar na als nlar. Benim için diplomasi meçhuldür. Benim için realite vard r. Bu olacak m? Olmayacak m? Benim makul olarak söyledi im fley olmal d r. Çünkü ben makul olmayan bir fleyi hayat mda asla düflünmedim.( ) Hatay b rakt m, b rakmayabilirdim. Fakat b rakt m. ki fley için b rakt m: Bunu aç kça söyleyeyim. Bir kere Suriye mevcudiyetini az çok kuvvetli bir hale koymak için. kincisi; bir gün Türkiye ve Suriye birbirini anlayacaklard r. Bir gün makûs hareketler ortadan kalkacakt r. Biz Suriyelilerle kolayl kla anlafl r z diye bakar m. Belki ayn rktan z. Tabii, ben bu nokta üzerinde durmayaca m. Fakat bat dan bir millet gelecek, bunu tayin edecek. Bu benim hofluma gitmiyor. ( ) Bu iflte onlar hakem tayin etmeyece im. ( ) Frans zlar bir fley yapamazlar, enerjinizi kullanmak flart yla. Ben bunu somut olarak söylüyorum ve icab nda da fiilen gösterecek vaziyetteyim. Frans zlar e er flüphe ediyorlarsa bunu tecrübe edebilirler. Yapamam! Hepimiz Müslüman z. Yemin ederim ki, namusum üzerine söylerim ki, b rakmam! Çok temenni ederim ki, Frans z hükümeti akl n bafl na toplas n. Namusum üzerine söylüyorum b rakmam. Kendileri bilirler. Fakat daima Türkiye Cumhuriyeti nin arzu etti i fley, Suriye nin ba ms z bir slam Devleti olmas d r. sterlerse Suriyeliler bizimle dost olurlar veyahut olmazlar. Bu onlar n bilece i bir M. Kemal Atatürk fleydir. Fakat herhalde Ba ms z bir Suriye slam Devleti kurulmal d r. Fakat Frans zlar bunu istemiyorlar. Suriye yi k sk vrak ellerine almak istiyorlar. ( ) E er Suriyeliler isterlerse ben bunu (Suriye nin ba ms zl - ) yapaca m. ( ) Frans zlar, Suriyelileri adam yapmak istiyorlarm fl. Fakat evvela kendileri adam olsunlar. Suriyeliler zeki, modern ve nazik insanlard r. Frans zlar n terbiyesine ihtiyaçlar yoktur. Suriyeliler böyle düflünmelidirler. Ben Suriye yi bilirim. Gençli imde fiam da bulundum. Sürgün olarak, Abdülhamit zaman nda. Suriye nin daha birçok flehirlerinde de yaflad m. Daha sonra da kumandan olarak da bulundum. Bütün kabahat Osmanl mparatorlu- u ndad r. Balkan Harbi sonunda Gelibolu da idim. Ben Talat Pafla ya 57

4 teklif ettim. Suriye ye, Irak a ba ms zl k veriniz dedim. Talat Pafla, Bunu baflkas na söyleme, seni asarlar dedi. Fakat yap lacak fley bu idi. E er yap lsa idi, bugün Türkiye, Suriye ve Irak, ki zaten kardefltirler, daha samimi kardefl olacaklard ; Ba ms z, Suriye, Irak, Türkiye. ( ) Frans zlarla, ngilizlerle, herkesle dost olal m, fakat benli imizi kaybetmeyelim. Onlar da art k bizim varl m z, k ymetimizi anlas nlar, Ba ms zl a hürmet etsinler. Onlar bizi köle olarak kabul ederlerse bundan Say n Suriye Baflvekili elbette memnun olmaz. Emir alt nda olamay z. Bunu Suriyeliler anlayacaklard r, anlamazlarsa hiç olurlar. ( ) Suriye devleti, milleti, Baflvekili vard r. (Ama) ben çok hassas m.( ) Bir Frans z generali gelsin bütün bir millete hükmetsin! Suriyeliler henüz olgun de ilmifller. Frans zlar acaba ne zaman olgun olmufllard r? Suriyeliler mükemmelen 58 Frans zlarla, ngilizlerle, herkesle dost olal m, fakat benli imizi kaybetmeyelim. Onlar da art k bizim varl m z, k ymetimizi anlas nlar, Ba ms zl a hürmet etsinler. medeni iken acaba Frans zlar ne vaziyette idi? Daha birçok meselelerimiz vard r. Fakat ve maalesef bunlar n ortaya konulmas için kuvvet laz md r. Suriyelilerin ellerini, kollar - n ba lam fllar. Çözünüz onlar, kopar n z o ba lar! Biz Türkler, sizi seven dostlar n z. Tabi bu meseleleri diplomatik yollarla takip edece iz, Fakat onlar bize galebe çalamazlar. Hatay nedir? Küçük bir fley! Ben onu bize verin demiyorum. Bu mesele benim için namus meselesidir. ( ) Bu meseleyi halledece iz, bu namus meselesidir. Bunun için en büyük tehlikeyi bile göze ald m. Mesele, Suriye ile aram zda kal nca bin bir dostluk yollar ile uyufluruz. Hatta Suriye Baflvekili ile benim aramda kalsa daha çabuk olur. Bunu yapaca m. Frans zlara veremem. Aç k söylüyorum. E er Ekselans, yar n Suriye ye ve fiam a dönerlerse lütfen benim bütün Suriyelilere ve bütün dostlar m za selam m söylesinler ve aç k olarak desinler ki, ben ve hükümetim sizin tam ba ms zl n z istiyoruz. E er Frans zlar engel olursa Frans zlara da söyleyecek sözlerimiz vard r. Ona da kefilim. Suriyelilerin ordusu yoktur. Fakat bizim ordumuz kâfidir. Söz veriyorum: cap ederse girerim ve sonra yine ç kar m. Temenni ederim ki, buna mecbur olmayal m. Katiyen b rakmam. (Frans zlar) Suriye yi terk etmek istemiyorlar. Fakat terk edeceklerdir. Bir kere tutununuz, ordu yap n z. Korkmay n z, bir fley yapamazlar. Kuvvet kullanmaz iseniz her fley yaparlar.

5 Ben söylüyorum ki, slam âlemi ve Suriye milleti ve devleti tamam yla ve katiyen ba ms z olmal d r. Falih R fk Atay n kitab na verdi i isimden yola ç karsak Atatürk ne idi? sorusunun cevab bence bu konuflmada gizlidir. 21 Aral k 1937 tarihli bu konuflman n gösterdi i Atatürk fludur: 1 Türkiye gibi, di er slam ülkelerinin de ba ms z olmas n çok istemektedir: Ben söylüyorum ki, slam âlemi ve Suriye milleti ve devleti tamam yla ve katiyen ba ms z olmal d r. 2 Balkan Savafl sonras nda Osmanl yöneticilerinden, Suriye ve Irak a ba ms zl k verilmesini istemesi, yal n gerçekçili inin, flafl rtan öngörüsünün ve aç k sözlülü ünün kan t d r. Çünkü o, daha I. Dünya Savafl öncesinde art k Osmanl n n da lma sürecinin önlenemeyece ini görmüfltür. O günlerde Atatürk ün dedi i yap lsayd, belki sonraki savafllarda on binlerce vatan evlad kaybedilmeyecek, Anadolu ve civar daha iyi savunulaca için Türkiye iflgal edilmeyecek ve belki de ba ms z Suriye ve Irak emperyalizmin pençesine hiç düflmeyecekti. Tarih ac tecrübelerden sonra Atatürk ü hakl ç karm flt r. BD EK M Genelde tüm slam dünyas n n, özelde ise Suriye nin ba ms zl için emperyalist ülkelerine karfl bizzat mücadele etmeye söz vermifl, yemin etmifltir: Hepimiz Müslüma-n z. Yemin ederim ki, namusum üzerine söylerim ki, b rakmam. Çok temenni ederim ki, Frans z hükümeti akl n bafl na toplas n. Namusum üzerine söylüyorum, b rakmam. Kendileri bilirler. Fakat daima Türki-ye Cumhuriyeti nin arzu etti i fley, Suriye nin ba ms z bir slam devleti olmas d r. Fakat Frans zlar bunu istemiyorlar. Suriye yi k sk vrak ellerine almak istiyorlar. ( ) E er Suriyeliler isterlerse ben bunu (Suriye nin ba ms zl ) yapaca m. Ben ve hükümetim sizin tam ba ms zl n istiyoruz. E er Frans zlar engel olursa Frans zlara da söyleyecek sözlerimiz vard r. Oma da kefilim. Suriyelilerin ordusu yoktur. Fakat bizim ordumuz kâfidir. Söz veriyorum: cap ederse girerim ve sonra yine ç kar m. A tatürk bu son sözleriyle Suriye yi istila amac gütmedi inin de alt n çizmifltir. Suriye yi iflgal etmeyi de il, Suriye nin emperyalizmden kurtulup tam ba ms z olmas n amaç-lam flt r. Hep göz ard edilmesine ra men, Atatürk, en az Hatay n ana-vatana kat lmas kadar, dost ve kardefl ülke Suriye nin ba ms zl n da istemifltir. 4 Atatürk, Müslüman ülkelerin Frans zlarla, ngilizlerle dost olmalar için, onlar n da Müslüman ülkelerin ba ms zl na sayg duymas gerekti ini söylemifltir: Frans zlarla, 59

6 ngilizlerle, herkesle dost olal m, fakat benli imizi kaybetmeyelim. Onlar da art k bizim varl m z, k ymetimizi anlas nlar, Ba ms zl a hürmet etsinler. 5 Atatürk, Hatay meselesini bir fleref ve namus meselesi olarak görmüfltür: Hatay nedir? Küçük bir fley! Ben onu bize verin demiyorum. Bu mesele benim için Namus meselesidir. ( ) Bu meseleyi halledece iz, bu namus meselesidir. Bunun için en büyük tehlikeyi bile göze ald m. 6 Dünyadaki ilk antiemperyalist savafl n önderi Mustafa Kemal Atatürk, 1937 de de t pk deki gibi iflgalci emperyalizmle mücadeleye haz rd r; öyle ki, bir Müslüman ve kardefl ülkenin, Suriye nin tam ba ms zl için Fransa ya çok a r sözlerle meydan okumufltur: Frans zlar ak llar n bafllar na als nlar!, Frans zlar evvela kendileri adam olsunlar!, E er Frans zlar engel olursa Frans zlara da söyleyecek sözlerimiz vard r!, Frans zlar Suriye yi terk edeceklerdir. Ayr ca Atatürk ün Kurtulufl Savafl y llar nda Irak ve Suriye örgütleri ile gelifltirdi i bir Irak, Suriye, Türkiye Konfederasyon Plan vard r. Bu plan, Atatürk ün 1937 de Suriye Baflbakan Cemil Mardam a söyledi i yukar daki sözlerle birlikte düflününce ortaya müthifl bir Atatürk vizyonu ç kmaktad r. Ba ms z Suriye ve ba ms z Irak hayali maalesef Atatürk ün sa l nda gerçekleflmemifltir. Ancak Atatürk, o günün gelece inden emindir. Ankara da 26 Mart 1933 günü 60 M s r Büyükelçili i ni ziyaret edip gün a arana kadar M s rl yetkililerle yapt görüflmede güneflin ilk fl klar belirirken flu öngörüde bulunmufltur: Do u dan flimdi do acak olan günefle bak n z. Bugün günün nas l a ard n görüyorsam, uzaktan, bütün Do u milletlerinin de uyan fllar n öyle görüyorum. Ba ms zl k ve hürriyetine kavuflacak olan daha çok kardefl millet vard r. Onlar n yeniden do ufllar, flüphesiz ki terakkiye [ilerlemeye] ve refaha müteveccih [yönelmifl] olarak vuku bulacakt r. Bu milletler bütün güçlüklere ve bütün engellere ra men, manileri yenecekler ve kendilerini bekleyen istikbale ulaflacaklard r. Sömürgecilik ve emperyalizm yeryüzünden yok olacak ve yerlerine milletler aras nda hiçbir renk, din ve rk fark gözetmeyen yeni bir ahenk ve iflbirli i ça kaim olacakt r. Tam ba ms zl n; tam ba ms z Irak n ve tam ba ms z Suriye nin ne anlama geldi i, Irak n ve Suriye nin bugün içinde bulundu u bölünmüfllü e ve iç savafla bak nca çok daha iyi anlafl lmaktad r. slam dünyas n n gerçek kurtuluflu, Atatürk ün bu Tam Ba ms z slam Dünyas Vizyonu nun gerçeklefltirilmesiyle mümkün olacakt r. sinanmeydan@butundunya.com.tr Kaynakça: Murat Güztoklusu, Atatürk ün Gizli Kalm fl Musul, Özdemir Harekât, Ankara, 2013, s. 79,90,95-97 Komisyon, Atatürk ün Bütün Eserleri, C.30, s Komisyon, Atatürk ün Bütün Eserleri, C.26, s.144. Komisyon, Atatürk ün Bütün Eserleri, C. 8, s Bilal N. fiimflir, Atatürk ün Yabanc Devlet Adamlar yla Görüflmeleri Yedi Belge ( ), Belleten, Ocak 1981, C.45, S.177, s Ulus, Cumhuriyet, Tan, Akflam, Son Posta, 23 Aral k Ay n Tarihi, Ocak 1938, S.49, s. 73. Sinan Meydan, Atatürk le Allah Aras nda, 9. Bas., stanbul, 2015, s Dünya, 20 Aral k 1954, Numara: 1007, s.1, 7.