SPK. Temel Düzey. L i s a n s l a m a S navlar na Haz rl k Tüm Konular. Son Yasal Düzenlemelere ve Aç klanan S nav Sorular na Göre Haz rlanm fl çerik

Transkript

1 I SPK Temel Düzey L i s a n s l a m a S navlar na Haz rl k Tüm Konular Son Yasal Düzenlemelere ve Aç klanan S nav Sorular na Göre Haz rlanm fl çerik Çözümlü S nav Sorular Cevapl Testler Dr. Ebubekir AYAN Dr. Davut PEHL VANLI Dr. Hasan Ayd n OKUYAN Ö r.gör. Metin KÜÇÜK Arfl.Gör. Ozan GÖNÜLLÜ

2 II Yay n No : 2160 S navlara Haz rl k Dizisi : Bas - Temmuz STANBUL ISBN C o p y r i g h t Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. H e r hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : B e t a B a s m A. fi. Bask - Cilt : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12084) Yüzy l Mah. Matbaac lar Cad. Atahan No: 34 K: 4 Ba c lar/ stanbul (0-212) Kapak Tasar m : T. Duygu Güler - Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 III SUNUfi Sermaye Piyasas Kurumu nun finans sektörü çal flanlar na dönük olarak belirli pozisyonlar için Temel Düzey lisans n flart koflmas n n ard ndan, bankalar ve arac kurumlar söz konusu pozisyonlar için Temel Düzey lisans belgesini ifl baflvurular n n gerek koflulu haline getirmifltir. Bu durum söz konusu s navlara olan ilgiyi gün geçtikçe artt rmaktad r. Geçmifl y llar s nav sorular dikkatle incelendi inde, ezber a rl kl ve sadece belli baz soru kal plar üzerinde yo unlafl larak yap lan çal flmalar n istenilen baflar y sa layamayaca anlafl lmaktad r. S nav baflar s, konular n kavranmas na ve edinilen bilgilerin soruyu olabildi ince k sa sürede çözebilme becerisine dönüfltürülmesine ba l d r. Elinizdeki kitap, alan nda uzman akademisyenler taraf ndan gerçeklefltirilen yo un ve titiz bir çal flma süreci sonunda ortaya ç km flt r. Bu kapsamda, SPK taraf ndan ilan edilen geçmifl y llara ait binlerce soru taranm fl ve konu anlat mlar buna göre flekillendirilmifltir. Adaylar n verimli bir haz rl k sürecinden geçmelerini sa lamak amac yla, 2008 Ocak, 2008 May s, 2008 Eylül, 2009 Ocak ve 2009 May s s nav dönemi sorular n n aç klamal çözümlerine yer verilmifl; ayr ca haz rlanan cevapl testlerle çal flma daha da zenginlefltirilmifltir. Kitab n kullan c lara yararl olmas n diler, katk lar ndan ve özverili çal flmalar ndan dolay Beta Bas m Yay n A.fi. yönetici ve çal flanlar na teflekkür ederiz.

4 V Ç NDEK LER 1. Sermaye Piyasas Mevzuat Menkul K ymetler ve Di er Sermaye Piyasas Araçlar Hisse Senedi Piyasalar Tahvil ve Bono Piyasalar Takas ve Operasyon fllemleri Di er Teflkilatlanm fl Piyasa ve Borsalar Temel Finans Matemati i, De erleme Yöntemleri, Muhasebe ve Mali Analiz lgili Vergi Mevzuat Genel Ekonomi...877

5 VI

6 VII Ç NDEK LER B Ö L Ü M 1 SERMAYE P YASASI MEVZUATI 1. SERMAYE P YASASI VE ARAÇLARI Hisse Senetleri Tahviller Tahvil Türevleri Tahvillerin tfas Varl a Dayal Menkul K ymetler Gayrimenkul Sertifikalar Banka Bonolar ve Banka Garantili Bonolar Finansman Bonolar K ymetli Maden Bonolar Yabanc Sermaye Araçlar HALKA AÇIK ANON M ORTAKLIK VE SERMAYE P YASASI KURUMLARI Halka Aç k Anonim Ortakl k Kay tl Sermaye Sistemine Geçifl Kay tl Sermaye Sisteminden Ç kma/ç kar lma Tahvil hraç Limitleri Hisse Senetleri Borsada fllem Gören Ortakl klarda Birinci Temettü Oran ve Temettü Da t m Temettü Da t m Zaman Sermaye Piyasas Kurulu Üyeler Görev ve Yetkileri Sermaye Piyasas Kanunu nda Cezai Sorumluluk stanbul Menkul K ymetler Borsas ( MKB) Üyeler Görev ve Yetkileri Organlar Komiteleri Kotasyon Cezai Sorumluluk...43

7 VIII 2.4. Arac Kurulufllar Arac Kurulufllar n Yükümlülükleri Arac Kurulufllar n Yapabilece i Faaliyetler Arac Kurulufllar n Yapamayacaklar Faaliyetler fllem S n rlar Denetim Arac Kurumlar n Cezai Yükümlülü ü Arac Kurulufllar n Sermaye Yükümlülü ü Yat r mc lar Koruma Fonu Yat r m Ortakl klar Kurulufl fiartlar Yat r m Ortakl lar n n Yapamayacaklar fller Giriflim Sermayesi Yat r m Ortakl klar Kurulufl Yapabilece i ve Yapamayaca Faaliyetler Gayrimenkul Yat r m Ortakl klar Kurulufl Yapabilece i ve Yapamayaca Faaliyetler Türkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulufllar Birli i Amaç, Görev ve Yetkileri Cezai Sorumluluk Yat r m Fonlar Kapsam na Göre Fon Türleri Garantili Fon ve Koruma Amaçl Fon Merkezi Kay t Kuruluflu (MKK) Organlar Görev ve Yetkileri Takasbank A.fi SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ KURUL KAYDINA ALINMASI, HRACI, HALKA ARZI, SATIfiI VE D ER SERMAYE P YASASI FAAL YETLER Hisse Senetlerinin Kurul Kayd na Al nmas, hrac, Halka Arz, Sat fl Kurul Kayd na Al nma Kurula Kayd Zorunlu fllemler Ön Talep Toplama Tahsisli Sat fllar Arac Kurulufl Kullanma Zorunlulu u zahname Tescili, lan ve Sirkülerin Yay mlanmas Yeni Pay Alma Haklar n n Kulland r lmas Tasarruf Sahipleri çin Sirküler lan Hisse Senetlerinin Halka Arz nda Sat fl Yöntemleri Talep Toplama Yöntemi Talep Toplamaks z n Sat fl Yöntemi Borsada Sat fl Yöntemi...106

8 IX Fiyat stikrar Sat fl Fiyat Sat fl Sonu fllemleri Sat fl Sonuçlar n n Kurula Bildirilmesi Ba ms z Denetim Standartlar Kamunun Ayd nlat lmas Tahvillerin Kurul Kayd na Al nmas, hrac, Halka Arz, Sat fl Sat fl Süresi Halka Arz Edilmeksizin Sat lan Tahvillere liflkin Özel Hükümler Sat fl Sonu fllemleri Varl a Dayal Menkul K ymetlerin Kurul Kayd na Al nmas, Ahrac, Halka Arz ve Sat fl Kurul Kayd lan ve Reklamlar Gayrimenkul Sertifikalar n n Kurul Kayd na Al nmas, h r a c, H a l k a Arz, Sat fl Finansman Bonolar n n Kurul Kayd na Al nmas, hrac, Halka Arz, Sat fl K ymetli Maden Bonolar Kurul Kayd na Al nmas, hrac, Halka Arz, Sat fl KARAPARA VE KARAPARAAKLAMANIN ÖNLENMES NE YÖNEL K HUKUK DÜZENLEMELER Suç Geliri ve Aklanmas Kavramlar Aklanma fiekilleri ve Bunlar Önleme Yöntemleri Suç Gelirlerinin Aklanmas n n Önlenmesine liflkin Düzenlemeler Türk Ceza Kanunu Suç Gelirlerinin Aklanmas n n Önlenmesi Hakk nda Kanun Mali Suçlar Araflt rma Kurulu Baflkanl TÜRK PARASININ KIYMET N KORUMA H A K K I N D A 32 SAYILI KARAR BANKALAR KANUNU NUN SERMAYE P YASASI LE LG L BÖLÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST CEVAP ANAHTARI KAYNAKÇA...186

9 X B Ö L Ü M 2 MENKUL KIYMETLER VE D ER SERMAYE P YASASI ARAÇLARI 1. H SSE SENETLER Hisse Senedi Ç karabilecek Kurulufllar Hisse Senedinin Sahibine Sa lad Haklar ve Yükümlülükler Hisse Senedi Fiyat Türleri Hisse Senedi De er Tan mlar Hisse Senedi Türleri Hisse Senedi Türevleri TAHV LLER Tahvillerde fiekil fiartlar Tahvil Türleri Tahvillerde De er Tan mlar Tahvil hraç Limiti Hisse Senedi - Tahvil Karfl laflt rmas DEVLET TAHV LLER VE HAZ NE BONOLARI GEL R ORTAKLI I SENETLER (GOS) YATIRIM FONLARI KATILMA BELGELER Fon Türleri Fon Kurma Limiti Kat lma Belgelerinin Fiyatlar, Pay De eri ve Al m Sat m Yat r m Fon Portföyüne liflkin S n rlamalar Yat r m Fonlar n n Yönetimi Fonlar n Yapabilecekleri Di er fllemler Portföy De erleme Esaslar Yat r m Fonlar n n Tasfiyesini Gerektiren Durumlar BORSA YATIRIM FONLARI Borsa Yat r m Fonlar n n Tür ve Tipleri Borsa Yat r m Fonlar n n ç Tüzü ü ve flleyifl Esaslar Borsa Yat r m Fonlar n n Birincil ve kincil Piyasa fllemleri Borsa Yat r m Fonlar n n Fiyat ve De eri BANKA BONOLARI H SSE SENED NE DÖNÜfiTÜRÜLEB L R TAHV L (HDT) DE fit R LEB L R TAHV L (DET) VARLIK F NANSMAN FONU VE VARLI A DAYALI MENKUL KIYMETLER (VDMK) Varl k Finansman Fonu Varl a Dayal Menkul K ymet (VDMK)...218

10 XI 11. F NANSMAN BONOLARI ALTIN, GÜMÜfi VE PLAT N BONOLARI DEPO SERT F KALARI VADEL filem SÖZLEfiMELER GAYR MENKUL SERT F KALARI ORTAKLIK VARANTLARI Genel Olarak Varantlar Sermaye Piyasas Mevzuat Aç s ndan Varant hraca liflkin Esaslar Ortakl k Varantlar na liflkin Esaslar Kurul Kayd na Al nma Kullan m Hakk na liflkin Esaslar Al m Sat ma liflkin Esaslar OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST I TEST II CEVAP ANAHTARI KAYNAKÇA B Ö L Ü M 3 H SSE SENED P YASALARI 1. TEMEL KAVRAMLAR Hisse Senetleri Piyasas nda Temel Kavramlar KOTASYON ve HALKA ARZ Kotasyon Kotasyon ile lgili Temel Kavramlar stanbul Menkul K ymetler Borsas nda Genel Kotasyon Esaslar Kotasyon fiartlar Kottan Ç karma Halka Arz H SSE SENETLER N N BORSADA filem GÖRMES VE H SSE SENED P YASALARININ filey fi MKB de Birincil ve kincil Piyasa fllemleri...280

11 XII 3.2. MKB de Pazarlar ve Pazarlara Kabul Esaslar Ulusal Pazar kinci Ulusal Pazar Yeni Ekonomi Pazar Gözalt Pazar Toptan Sat fllar Pazar Fon Pazar ve Borsa Yat r m Fonlar Rüçhan Hakk Pazar Yeni Hisse Pazar Hisse Seneti Piyasas n n flleyifli Piyasan n flleyifli ile lgili Temel Kavramlar Emir Çeflitleri Emir S n rlar Emirlerde Süre, Düzeltme, Bölme ve ptal H SSE SENETLER P YASASINDA ENDEKSLER Hisse Senedi Endeksleri MKB Hisse Senetleri Piyasas Endeksleri Endeks Seçim Kriterleri SERMAYE ARTIRIMI VE TEMETTÜ ÖDEMELER NDE BAZ VE REFERANS F YATLARIN HESAPLANMASI Temettü Ödemelerinde Fiyat Hesaplamalar Sermaye Art r mlar Fiyat Hesaplamalar Devralma ve Devrolma Yöntemi ile Birleflmelerde Fiyat Hesaplamalar BORSA ÜYELER H SSE SENED P YASALARINDA GENEL filem KURALLARI Hisse Senedi fllemlerinin Geçici Olarak Durdurulmas Kredili Menkul K ymet, Aç a Sat fl ve Ödünç Alma - Verme fllemlerine liflkin Düzenlemeler ÇERDEN Ö RENENLER N T CARET VE MANÜP LASYON çerden Ö renenlerinin Ticareti (Insider Trading) Yapay Piyasa (Manüpilasyon) Mali Suçlar Araflt rma Kurulu (MASAK) OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER KAYNAKÇA...324

12 XIII B Ö L Ü M 4 TAHV L VE BONO P YASALARI 1. TAHV L VE BONO P YASALARI VE GENEL filey fi ESASLARI Temel Kavramlar MKB Tahvil ve Bono Piyasas Piyasan n Temel Nitelikleri ve flleyifl Esaslar Piyasada fllem Görebilecek Menkul K ymetler ve fllem Saatleri MKB Tahvil ve Bono Piyasas nda Kotasyon (Tan mlama) fllem Limitleri Piyasada Geçerli Emir Türleri Emirlerin Borsaya letilmesi ve Fiyat(Oran) Ad mlar Emir Büyüklükleri Valör ve Emirlerin Geçerlilik Süresi Emirlerin Efllefltirilmesi Tahvil ve Bono Piyasas Takas fllemlerine liflkin Genel Esaslar Özel Hükümler Yat r m Fonlar ve Yat r m Ortakl klar n n Tahvil ve Bono Piyasas fllemlerine liflkin Esaslar Tahvil ve Bono Piyasas Temerrüt ve Disiplin Esaslar Borsa Pay ve Tescil Ücretleri MKB Yabanc Menkul K ymetler Piyasas Uluslararas Tahvil Pazar KAMU BORÇ YÖNET M VE Ç BORÇLANMA MEKAN ZMASI Devlet ç Borçlanma Senetleri Devlet ç Borçlanma Senetleri hraç Yöntemleri ç Borçlanman n Piyasalar Üzerine Etkileri Piyasa Yap c l Sistemi BORSA DIfiI TAHV L VE BONO P YASASI Bankalararas ( nterbank) TL Piyasas Bankalararas Repo Piyasas Bankalararas Tahvil Piyasas TAHV L F YATI VE FA Z ORANLARINI ETK LEYEN FAKTÖRLER MKB DEVLET Ç BORÇLANMA SENETLER ENDEKSLER Fiyat ve Performans Endeksleri Portföy Performans Endeksleri Tahvil ve Bono Endeksleri Repo Endeksi...364

13 XIV 6. MERKEZ BANKASI PARA POL T KASI Para Arz ve Para Politikas Para Politikas Amaçlar Para Politikas Araçlar Para Aktar m Mekanizmas Para Politikas Stratejileri Ara Hedefleme Stratejisi Do rudan Enflasyon Hedeflemesi OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER KAYNAKÇA B Ö L Ü M TAKAS VE OPERASYON filemler 1. TAKAS VE SAKLAMA filemler N DÜZENLEYEN MEVZUAT SERMAYE P YASASI ARAÇLARININ KAYD LEfiT R LMES VE MERKEZ KAYIT KURULUfiU MENKUL KIYMETLERDE DEV R, TEML K, ZAY OLMA, ZAMAN AfiIMI VE TAKAS filemler Hisse Senetlerinde Devir Tahvillerde Devir Menkul K ymetlerin Zayii ve ptali Menkul K ymetlerde Zaman Afl m Takas fllemleri Hisse Senedi Borcunun Kapat lmas Süreler H SSE SENETLER P YASASI TEMERRÜT filemler S E R M AYE ARTIRIM VE TEMETTÜ ÖDEMELER NDE BAZ/REFERANS F YATLARIN HESAPLANMASI Bedelsiz Sermaye Art r m Bedelli Sermaye Art r m ve Rüçhan Hakk Rüçhan Hakk Kupon Pazar Temettü...415

14 XV 6. SAB T GET R L MENKUL KIYMETLER TAKAS VE SAKLAMA filemler Takas Prensipleri Takas fllemleri TAHV L VE BONO P YASASI TEMERRÜT filemler TAKASBANK ELEKTRON K FON TRANSFER filemler YABANCI YATIRIMCILAR VE SAKLAMA TAKASBANK PARA P YASASI TAKASBANK ÖDÜNÇ PA R A P YA S A S I KRED L MENKUL KIYMET, AÇI A SATIfi VE ÖDÜNÇ MENKUL KIYMET filemler MKB ULUSLARARASI TAHV L PAZARI OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST CEVAP ANAHTARI KAYNAKÇA B Ö L Ü M 6 D ER TEfiK LATLANMIfi P YASA VE BORSALAR 1. P YA S A K AVRAMI VE TÜRK YE DE FAAL YET GÖSTEREN P YA S A L A R Para ve Sermaye Piyasalar Birincil ve kincil Piyasalar Organize ve Tezgahüstü Piyasalar TCMB P YASALARI TCMB nin Amac ve Para Politikas Uygulamalar TCMB nin Kulland Araçlar ve Bünyesindeki Piyasalar Aç k Piyasa fllemleri Döviz ve Efektif fllemleri Reeskont Zorunlu Karfl l klar...478

15 XVI 3. VADEL filem VE OPS YON BORSASI VOB un flleyifli VOB da Emirler Takas ve Temerrüt Esaslar Teminat fllemleri ve Potisyon Limitleri Garanti Fonu Borsa Üyeleri Borsa Pay Tarifesi STANBUL ALTIN BORSASI K ymetli Madenler Piyasas Alt n fllemlerinin Esaslar Gümüfl fllemlerinin Esaslar Platin fllemlerinin Esaslar Standart D fl Alt n fllemlerinin Esaslar K ymetli Madenler Ödünç Piyasas TEZGAHÜSTÜ P YASALAR Tezgahüstü Hisse Senedi Piyasalar Bankalararas TL Piyasas Bankalararas Repo Piyasas Bankalararas Tahvil Piyasas Bankalararas Döviz Piyasas Serbest Döviz Piyasas Serbest Alt n Piyasas OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER KAYNAKÇA B Ö L Ü M 7 TEMEL F NANS MATEMAT, DE ERLEME YÖNTEMLER, MUHASEBE VE MAL ANAL Z KISIM I 1. PARANIN ZAMAN DE ER VE FA Z HESAPLAMALARI Basit Faiz Hesaplamalar Bileflik Faiz Hesaplamalar Anivite (Annuity) Hesaplamalar...531

16 XVII Sabit Tutarl Anivitelerde Bugünkü De er Hesaplamalar Sabit Tutarl Anivitelerde Gelecek De er Hesaplamalar Sonsuza Dek Devam Eden Eflit Tutarl Aniviteler Sonsuza Dek Devam Eden Sabit Oranl Artan Aniviteler Faiz Kavram ve Di er Faiz S n fland rmalar Nominal Faiz Reel Faiz Efektif Faiz VARLIK DE ERLEMES VE SERMAYE MAL YET Menkul K ymet De erlemesi Hazine Bonosu De erlemesi Tahvil De erlemesi Hisse Senedi De erlemesi Firma De erlemesi Firma De erleme Yaklafl mlar A rl kl Ortalama Sermaye Maliyeti Yabanc Kaynak Maliyeti Özkaynak Maliyeti TEMEL R SK KAVRAMI VE R SK TÜRLER Risk Türleri Temel Risk Ölçütleri ENDEKS KAVRAMI VE MKB DE KULLANILAN ENDEKSLER Endeks Kavram Hisse Senedi Endeksleri MKB Hisse Senedi Endeksleri MKB-30, MKB-50 ve MKB-100 Endekslerinde Yer Alacak Hisse Senetlerinin Seçimi MKB Endekslerindeki Dönemsel De erleme ve De ifliklikler MKB Endekslerindeki Dönemsel Olmayan De ifliklikler Endeks Hesaplama Yöntemleri Endekslerde Düzeltme MAL TABLOLAR VE ANAL Z YÖNTEMLER Finansal (Mali) Tablolar Finansal Analiz Teknikleri Karfl laflt rmal Tablolar Analizi (Yatay Analiz) Yüzde Yöntemi le Analiz (Dikey Analiz) E ilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (Trend Analizi) Oran (Rasyo) Analizi Finansal Kald raç Derecesi Bafla-Bafl (Kâra Geçifl) Noktas Analizi...593

17 XVIII KISIM II 1. GENEL MUHASEBE Genel Muhasebe Bilgileri Muhasebenin Temel Kavramlar Muhasebe lkeleri Bilanço ve Bilanço lkeleri Gelir Tablosu ve Gelir Tablosu lkeleri Muhasebede Kullan lan Belgeler ve Defterler Hesap Kavram ve Muhasebe Döngüsü Amortisman Yöntemleri De erleme Esaslar Uluslararas Finansal Raporlama Standartlar Tek Düzen Hesap Plan SERMAYE P YASASI KURUMLARINDA Ç DENET M YÖNTEMLER Arac Kurulufllarda ç Denetim Sistemi Arac Kurumlarda Belge ve Kay t Düzeni Arac Kurum Hesap Plan ve Muhasebe Süreci Hisse Senedi fllemlerinin Belge ve Kay t Düzeni Hisse Senedi Sat fl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Hisse Senedi Al fl fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Repo ve Ters Repo fllemlerinin Belge ve Kay t Düzeni Repo fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Repo fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi Ek 1: Tek Düzen Hesap Plan Ek 2: Arac Kurum Hesap Plan Ek 3: Bilanço Ek 4: Gelir Tablosu ÇÖZÜMLÜ ÇALIfiMA SORULARI OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST I TEST II TEST III TEST IV CEVAP ANAHTARLARI KAYNAKÇA...734

18 XIX B Ö L Ü M 8 LG L VERG MEVZUATI 1. VERG HUKUKU (GENEL ESASLAR) Vergi Hukukunun Tan m, Kapsam ve Hukuk Sistemi çindeki Ye r i Vergi Hukukunun S n fland r lmas Vergi Hukukunun Kaynaklar Temel (Aslî) Kaynaklar Anayasa Anayasa Mahkemesinin ptal Kararlar Yasa (Kanun) Uluslararas Anlaflmalar Kanun Hükmünde Kararname(KHK) Tüzük ve Yönetmelikler Bakanlar Kurulu Kararlar çtihad Birlefltirme Kararlar Yard mc (Tali) Kaynaklar Vergi Yasalar n n Yer, Zaman ve Anlam Bak m ndan Uygulanmas Yer Bak m ndan Uygulanma Zaman Bak m ndan Uygulanma Anlam Bak m ndan Uygulanma Vergilemeye liflkin Temel Kavramlar ( Vergi Yasas nda Bulunmas Gereken Unsurlar Verginin Kurucu Unsurlar ) Verginin Konusu Vergi Mükellefi Mükellef Kavram Vergi Mükellefinin Ödevleri Vergi Sorumlusu Sorumlu Kavram Vergi Hukukunda Bafll ca Sorumluluk Halleri Vergiyi Do uran Olay Muafiyet ve stisna Vergi Matrah Vergi Tarifesi Vergi daresi, Vergi Denetimi ve Süreler Vergi daresi Vergi daresinin Vergi Denetim Görevleri Vergi Hukukunda Süreler...751

19 XX 1.7. Vergilendirme fllemleri Verginin Tarh ve Tarh Usulleri Beyana Dayanan Tarh Vergi daresi Taraf ndan Tarh Verginin Tebli i ve Tebli Usulleri Tahakkuk Tahsil Genel Olarak Kamu Alaca n n Tecili ve Korunmas Vergi Borcunu Sona Erdiren Nedenler Ödeme Zamanafl m Terkin Vergi Suç ve Cezalar Vergi Suçu ve Cezas Kavram Vergi Suçlar ve Cezalar Vergi daresi Taraf ndan dari Para Cezas ile Cezaland r lan Vergi Suçlar Adli Mahkemeler Taraf ndan Hürriyeti Ba lay c Ceza ile Cezaland r lan Vergi Suçlar Vergi Cezas n Sona Erdiren Nedenler Ödeme Ölüm Zamanafl m Ceza ndirimi Af Vergi Cezalar nda Hata Düzeltme ve Uzlaflma Piflmanl k Vergi Uyuflmazl klar ve Çözüm Yollar Vergi Uyuflmazl klar n n dari Aflamada Çözümlenmesi Uzlaflma Hata Düzeltme Vergi Uyuflmazl klar n n Yarg Aflamas nda Çözümlenmesi Vergi Yarg Organlar Vergi Davas n n Aç lmas Vergi Yarg s nda spat Vergi Mahkemesi Kararlar na Karfl Baflvurulabilecek Yasa Yollar...770

20 XXI 2. ÖZEL VERG HUKUKU (TÜRK VERG S STEM ) Türk Vergi Sistemi Hakk nda Genel Bilgiler Gelir Vergisi Gelir Kavram ve Gelir Vergisinin Konusu Gelirin Özellikleri Gelir Vergisinin Yükümlüsü Genel Olarak Yükümlülük Türleri Vergiyi Do uran Olay Matrah n Tespiti Ticari Kazançlar Zirai Kazançlar Ücretler Serbest Meslek Kazançlar Gayrimenkul Sermaye rad Menkul Sermaye rad Di er Kazanç ve ratlar Gelirin Tarh ve Tahsili Gelirin Beyan Gelirin Tarh Gelir Vergisinin Tahsili Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisinin Konusu ve Mükellefleri Vergiyi Do uran Olay Muafiyet Ve stisnalar Muafiyetler stisnalar Kurumlar Vergisinde Matrah n Tespiti ndirilecek Giderler ndirilemeyecek Giderler Kurumlar Vergisinin Beyan Y ll k Beyanname Muhtasar Beyanname Özel Beyanname Kurumlar Vergisinin Tarh, Tahakkuku ve Ödenmesi Veraset ve ntikal Vergisi Konusu Yükümlüsü Muafiyet ve stisnalar Muafiyetler stisnalar...821

21 XXII Matrah n Tespiti Beyanname Verilme Süresi Oran Verginin Tahakkuku ve Tahsili Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Verginin Konusu ve Mükellefi stisnalar Matrah ve Oran Tarh, Tahakkuk ve Tahsili Damga Vergisi Konusu Yükümlüsü Vergiyi Do uran Olay Muafiyet ve stisnalar Matrah ve Oran Tarh, Tahakkuk ve Tahsili Harçlar Harçlar n Konusu Yükümlüsü Matrah ve Oran Tarh, Tahakkuk ve Tahsili Kaynak Kullan m Destekleme Fonu OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST CEVAP ANAHTARI...75 KAYNAKÇA B Ö L Ü M 9 GENEL EKONOM 1. TEMEL KAVRAMLAR Ekonomi htiyaç Zorunlu htiyaçlar Kültürel ve Sosyal htiyaçlar Fayda...880

22 XXIII 1.4. De er Fiyat Enflasyon, Stagflasyon (Phillips E risi) ve Deflasyon Devalüasyon - Revalüasyon ve Kur Tüketici Dengesi Kay ts zl k (Farks zl k) E rileri Farks zl k Haritas (Paftas ) Bütçe Do rusu Tüketici Dengesi Firma Dengesi Has lat Maliyet Firma Dengesi Üretim Üretim Faktörleri Üretim Olanaklar E risi Azalan Verimler Kanunu Milli Gelir ve lgili Kavramlar Gayri Safi Yurtiçi Has la (GSY H) Gayri Safi Milli Has la (GSMH) Nominal ve Reel Milli Gelir Kiflisel Gelir ve Harcanabilir Kiflisel Gelir Büyüme stihdam ve flsizlik Friksiyonel (Geçici) flsizlik Yap sal flsizlik Konjonktürel flsizlik Mevsimsel flsizlik S navlarda S kça Sorulan Di er Kavram ve Veriler ARZ VE TALEP ANAL Z Talep Talep De iflmesi ve Talep E risi Üzerinde Hareket Talebin Fiyat Esnekli i Talebin Gelir Esnekli i Arz Arz De iflmesi ve Arz E risi Üzerinde Hareket Arz Esnekli i Arz Talep Dengesi Pigou Etkisi...907

23 XXIV 3. P YASALAR Al nan-sat lan Ürünlere Göre Piyasalar Faktör Piyasalar Nihai Mal ve Hizmet Piyasalar (Reel Kesim) Finans Piyasalar (Finans Kesimi) Reel Sektör Finans Sektörü liflkisi Rekabet Seviyesine Göre Piyasalar Tam Rekabet Piyasas Oligopol Monopollü Rekabet Monopol Di er Piyasalar Piyasa Dengesi PARA VE MAL YE POL T KALARI Maliye Politikalar Para Politikalar KAMU KES M DENGES, BÜTÇE AÇIKLARI ve MAL S STEM Kamu Kesimi Dengesi Bütçe Aç ve Finansman Mali Sistem ÖDEMELER DENGES OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER EYLÜL DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER OCAK DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER MAYIS DÖNEM SINAV SORUSU ÇÖZÜMLER TEST CEVAP ANAHTARI KAYNAKÇA...960

24 XXV SPK TEMEL DÜZEY L SANSLAMA SINAVI HAKKINDA 1. GENEL B LG LER GENEL B LG LER Sermaye Piyasas Mevzuat çerçevesinde, Sermaye Piyasas Kurulu (Kurul) taraf ndan lisanslama s navlar yap lmaktad r. S navlar n genel amac, sermaye piyasas alan nda ihtisas personeli, yönetici, türev araçlar personeli, gayrimenkul de erleme uzman, kredi derecelendirme uzman, kurumsal yönetim derecelendirme uzman, ba ms z denetçi, ba ms z denetim kuruluflunu temsil ve ilzama yetkili yönetici ile konut de erleme uzman olarak çal flanlar n mesleki yeterliliklerini, bilgi ve tecrübelerini gösterir lisans belgesinin verilmesidir. Kurul taraf ndan düzenlenen lisanslama s navlar aksine bir karar al nmad kça her y l Ocak, May s ve Eylül aylar nda yap lm a k t a d r. 2. TEMEL DÜZEY SINAVINA KATILACAK ADAYLAR Seri: VIII, No: 34 Sermaye Piyasas nda Faaliyette Bulunanlar çin Lisanslama ve Sicil Tutmaya liflkin Esaslar Hakk nda Tebli çerçevesinde sermaye piyasas kurumlar nda afla da belirtilen görevlerde çal flanlar n, görev alan n de ifltirerek bu görevleri yapmak ya da bir kurumda çal flmamakla birlikte bu faaliyetlerde bulunmak isteyenlerin Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey S nav na girerek Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey Lisans almalar gerekmektedir. (a) Hisse senetleri piyasas müflteri temsilcileri, (b) Sabit getirili sermaye piyasas araçlar ve repo-ters repo piyasas müflteri temsilcileri, (c) Yat r m fonlar müflteri temsilcileri, (d) Arac kurum acentesi olarak faaliyet gösteren banka flubelerinde acentelik ifllemlerinden sorumlu müflteri temsilcileri, (e) Seans salonlar nda hisse senedi al m sat m görevini yürüten müflteri temsilcileri,

25 XXVI (f) Bir arac kurumla acentelik sözleflmesi imzalayan kat l m bankalar nda acentelik ifllemlerinden sorumlu müflteri temsilcileri, (g) Bankalar n ve acentelik faaliyetinde bulunacak kat l m bankalar n n bireysel finans merkezlerinde (ça r merkezi-call center) hisse senedi ile ilgili ifllemleri yapacak müflteri temsilcileri, (h) Arac kurum flube müdürleri, (i) (j) Arac kurum irtibat bürosu sorumlular, Arac kurulufl ve portföy saklama kurulufllar nda takas ve operasyon sorumlular. Takas ve operasyon sorumlusu, takas ve operasyon birim yöneticisi ve birim yöneticisi ile takas ve operasyon sorumlusu aras ndaki kademelerde çal flmakta olan veya çal flmak isteyen kiflilerin, Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey S nav Konular ndan sadece Takas ve Operasyon fllemleri konulu s nava girmeleri yeterlidir. Bu s navdan 60 ve üzerinde not alan adaylar n Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey S nav n n tamam na devam etmek istemeleri halinde bu modülden ald klar notlar, Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey S nav için geçerli kabul edilerek, di er 8 modülden s nava girmeleri yeterli olacakt r. 3. L SANS BELGES N N VER LMES AfiAMASINDA ARANACAK BELGELER Lisanslama s navlar nda baflar l olarak lisans belgesi almaya hak kazanan adaylar n lisans belgelerini almak üzere Türkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulufllar Birli ine (TSPAKB) baflvurmalar gerekmektedir. A d a y l a r n TSPAKB den lisans belgelerini al rken ibraz edecekleri belgeler afla da say lm flt r: I- Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey Lisans, Takas ve Operasyon Sorumlusu Lisans için adaylar n; (a) Hisse senetleri piyasas müflteri temsilcisi, sabit getirili sermaye piyasas araçlar ve repo-ters repo piyasas müflteri temsilcisi, yat r m fonlar müflteri temsilcisi, arac kurum acentesi olarak faaliyet gösteren banka flubelerinde ve kat l m bankalar nda acentelik ifllemlerinden sorumlu müflteri temsilcisi ile seans salonlar nda hisse senedi al m sat m görevini yürüten müflteri temsilcisi, bankalar n ve acentelik faaliyetinde bulunacak kat l m bankalar n n bireysel finans merkezlerinde (ça r merkezi-call center) hisse senedi ile ilgili ifllemleri yapacak müflteri temsilcileri, arac kurum irtibat bürosu sorumlusu ve takas ve operasyon sorum-

26 XXVII lusu olarak görev yapmak isteyenlerin en az lise ve dengi mezunu olmas, (b) Arac kurum flube müdürü olarak görev yapmak isteyenlerin en az 2 y ll k ön lisans e itimi veren kurumlardan mezun olmas, ( c ) Teftifl birimi yöneticisi, iç kontrol birimi yöneticisi, müfettifl ve iç kontrol birimi eleman olarak görev yapmak isteyenlerin iktisat, iflletme, kamu yönetimi, muhasebe, maliye ve hukuk konular nda en az 4 y ll k lisans e itimi veren kurumlardan mezun olmas ve sermaye piyasalar, muhasebe, vergi, banka ve kambiyo, iflletme analizi, organizasyonu, denetimi veya hukuk konular nda en az 3 y ll k mesleki tecrübeye sahip o l m a s, (d) Portföy yöneticisi, araflt rma uzman, yat r m dan flman, kurumsal finansman uzman ve yönetici olarak görev yapmak isteyenlerin en az dört y ll k lisans e itimi veren kurumlardan mezun olmas, (e) Yat r m fonlar portföy yöneticilerinin sermaye piyasas alan nda en az befl y ll k tecrübeye sahip bulunmas, (f) Serbest yat r m fonlar fon kurulu üyelerinin sermaye piyasas alan nda en az befl y ll k tecrübeye sahip bulunmas ve yüksek ö renim görmüfl olmas, (g) Türev araçlar personeli olarak görev yapmak isteyenlerin 4 y ll k lisans e itimi veren kurumlardan mezun olmas, (h) Sermaye piyasas mevzuat, 4389 say l Bankalar Kanunu, 4208 say l Karaparan n Aklanmas n n Önlenmesine Dair Kanun ile Ödünç Para Verme flleri Hakk nda Mevzuata ayk r l ktan ve/veya taksirli suçlar hariç olmak üzere affa u ram fl olsalar dahi a r hapis veya 5 y ldan fazla hapis yahut zimmet, nitelikli zimmet, irtikap, rüflvet, h rs zl k, doland - r c l k, sahtecilik, inanc kötüye kullanma, dolanl iflas gibi yüz k zart c suçlar ile istimal ve istihlak kaçakç l d fl nda kalan kaçakç l k suçlar ; resmi ihale ve al m sat mlara fesat kar flt rma veya Devlet s rlar n aç - a vurma, vergi kaçakç l veya vergi kaçakç l na teflebbüs suçlar ndan dolay hüküm giymemifl olmas, müflis olmad n n veya yüz k zart c bir suçtan dolay hükümlülüklerinin bulunmad n n tespit edilmifl olmas, (i) Faaliyet yetki belgelerinden biri veya birden fazlas Kurulca iptal edilmifl yahut borsa üyeli inden sürekli olarak ç kar lm fl kurulufllarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumlulu u bulunan kiflilerden olmamas,

27 XXVIII (j) Ödeme Güçlü ü çinde Bulunan Bankerlerin fllemleri Hakk nda 35 say l Kanun Hükmünde Kararname ve eklerine göre kendileri veya orta- oldu u kurulufllar hakk nda tasfiye karar verilmemifl olmas, (k) Sermaye Piyasas Kanunu (SPKn) nun 46 nc maddesinin (i) bendi uyar nca ifllem yasakl olmamas, flartlar n sa lamalar gerekmektedir. 4. SINAV NOTLARI, PUANLAMA VE SINAV L A R D A B A fi A R I S I Z OLANLAR S navlarda baflar l say lmak için; (a) S nav konular n n her birinden al nacak notun 100 üzerinden en az 60 olmas, (b) Al nan notlar n aritmetik ortalamas n n en az 70 olmas, gerekmektedir. S navlarda baflar s z olanlar n, yeniden girecekleri s nav say s nda herhangi bir s n rlama yoktur. Aday n ilk kez girdi i s nav sonuçlar n n aç kland tarih ile lisans belgesi almaya hak kazand tarih aras nda 2 y ldan fazla bir sürenin geçmifl olmas halinde lisans belgesi verilmesi yenileme e itimlerine kat larak tamamlama flart na ba lanm flt r. Aday n ilk kez girdi i s nav sonuçlar n n aç kland tarih ile lisans belgesi almaya hak kazanaca tarih aras nda 4 y ldan fazla bir sürenin geçmemifl olmas gerekmektedir. Aksi halde aday n baflar l oldu u dersler dahil tüm derslerden yeniden s nava girmesi gerekecektir. S navlarda baflar l say lmak için her modülden al nan notun en az 60 ve aritmetik ortalaman n en az 70 olmas zorunludur Eylül May s dönemlerinde çal flanlardan Kurulca düzenlenen lisanslama s navlar ndan en az birine kat l p geçifl sürecinden yararlanan ancak 2009 Eylül dönemi s nav sonuçlar aç kland nda halen lisans almaya hak kazanamayan adaylar n tüm notlar 2010 Ocak dönemi itibariyle silinecek ve adaylar n baflar l olduklar dersler dahil tüm derslerden yeniden s - navlara kat lmalar gerekecektir. S navlara kat lanlardan 4 y l geçti i halde lisans almaya hak kazanamayanlar n baflar l olduklar dahil tüm notlar n n silinmesi ifllemini geçifl sürecinin sonu olan 2009 Eylül döneminde bafllat lacak ve 2009 Eylül s nav sonuçlar na göre 4 y l ve daha uzun süre s nava girdikleri halde baflar l olamayan adaylar n 2010 Ocak s nav nda tüm notlar silinecektir.

28 XXIX 5. ST SNALAR VE SÜRELER Üye Temsilcileri, Yönetim Kurulu Üyeleri, Genel Müdürler ve Genel Müdür Yard mc lar Seri: VIII, No: 34 Sermaye Piyasas nda Faaliyette Bulunanlar çin Lisanslama ve Sicil Tutmaya liflkin Esaslar Hakk nda Tebli in yürürlü e girdi i tarihi itibar yla, stanbul Menkul K ymetler Borsas Üye Te m s i l c i- li i Sertifikas na sahip olanlardan, Kanun ve Kurulun ilgili tebli lerinde lisans belgesi alabilmek için gerekli olan koflullar tafl yanlar, s nava girmeksizin Sermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey Lisans n almaya hak kazan rl a r. Bu kiflilerin listesi MKB taraf ndan haz rlanarak i m k b. g o v. t r internet sayfas nda duyurulmufltur. Lisanslama s navlar yöneticilere iliflkin ilgili mevzuat hükümleri sakl kalmak kayd yla, yönetim kurulu üyeleri, genel müdürler ve genel müdür yard mc lar için ihtiyaridir. Arac kurum genel müdür ve genel müdür yard mc lar n n mali piyasalar veya iflletmecilik alanlar nda en az 7 y ll k mesleki tecrübeye sahip olmas halinde Sermaye Piyasas Faaliyetleri leri Düzey S - nav na kat lmalar zorunlu de ildir. Seri: VIII, No:34 Tebli de de ifliklik yapan Seri:VIII No:52 say l Tebli in yürürlü e girdi i tarih itibar yla, lisansa tabi alanlarda 7 y l çal flt ktan sonra arac kurumlarda genel müdür olarak 3 y l süre ile görev yapm fl olanlar Sermaye Piyasas Faaliyetleri leri Düzey Lisans n almaya hak kazan rlar. Lisans Belgesi Gerektiren Görevlerde Çal flanlar Eylül 2007 döneminde sona eren geçifl süresiyle ilgili olarak; 18 Ekim 2007 tarih ve say l Resmi Gazete'de yay mlanan Seri:VIII, No:55 say l Tebli ile Seri:VIII, No:34 say l Sermaye Piyasas nda Faaliyette Bulunanlar çin Lisanslama ve Sicil Tutmaya liflkin Esaslar Hakk nda Tebli 'in Geçici 2'nci maddesi de ifltirilmifl olup; Kurul düzenlemeleri çerçevesinde geçifl süresinden yararlanan kiflilerin 2009 y l Eylül ay s nav sonuçlar n n aç kland tarihe kadar görevlerine devam edebilecekleri hükme ba lanm fl t r. Sözkonusu de ifliklik ile, 2002 Eylül May s dönemlerinde çal flanlardan Kurulumuzca düzenlenen lisanslama s navlar ndan birine kat l p geçifl sürecinden yararlanarak 2007 Eylül dönemine kadar çal flma hakk n kazanan adaylar için görevlerine devam edebilecekleri süre 2009 y l Eylül ay s nav sonuçlar n n aç kland tarihe kadar uzat lm flt r Eylül May s dönemlerinde Kurulumuzca düzenlenen lisanslama s navlar ndan birine kat larak geçifl sürecinden yararlanan adaylar 2009 y l Eylül ay s -

29 XXX nav sonuçlar n n aç kland tarihe kadar lisans almaya hak kazanamazlarsa bu tarihten itibaren lisansa konu alanlarda çal flamayacaklard r May s döneminden itibaren lisans belgesi olmayan ve geçifl döneminden yararlanmayan kiflilerin ifle girifl imkan bulunmamaktad r. 6- TEMEL DÜZEY L SANSLAMA SINAVI SORU SAYILARI Cumartesi I. Oturum Ders Ad Soru Da l m Sermaye Piyasas Mevzuat, lgili Mevzuat ve Etik Kurallar 40 Hisse Senedi Piyasalar 25 Tahvil ve Bono Piyasalar 25 Temel Finans Matemati i, De erleme Yöntemleri, Muhasebe ve 25 Mali Analiz S nav süresi tek dersten sorumlu adaylar için 50 dakika olup, toplam s nav süresi 180 dakikad r. Cumartesi II. Oturum Ders Ad Soru Da l m Takas ve Operasyon fllemleri 20 Genel Ekonomi 25 Menkul K ymetler ve Di er Sermaye Piyasas Araçlar 25 Di er Teflkilatlanm fl Piyasa ve Borsalar 25 lgili Vergi Mevzuat 25 S nav süresi tek dersten sorumlu adaylar için 50 dakika olup, toplam s nav süresi 200 dakikad r.