Mobbing Araştırması. Haziran 2013

Transkript

1 Mobbing Araştırması Haziran 2013

2 Araştırma Hakkında 2013 Haziran ayında PERYÖN ve Towers Watson tarafından düzenlenen Mobbing Araştırması na çeşitli sektörlerden 143 katılımcı veri sağlamıştır. Ekteki raporda, ankete verilen yanıtlardan elde edilen veriler doğrultusunda hazırlanan sonuçlar yer almaktadır. Tüm katılımcılarımıza bir kez daha teşekkür ederiz. 2

3 Başlarken Mobbing, uzun yıllardır iş hayatının en büyük sorunları arasında değerlendirilmesine karşın, özellikle son dönemde daha çok duymaya alıştığımız bir kavram halini almıştır. Çoğu zaman karşısında sessiz kalınan bu görünmez şiddet, çalışan piskolojisini önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. En temel tarifi ile mobbing, yöneticiler veya işverenler tarafından çalışanın baskı altına alınarak yıldırılmasını hedeflemektedir. Mobbing işçi-işveren ilişkilerini düzenleyen yasalar gereğince suç sayılmasına karşın bir çok çalışan mobbinge karşı yasal haklara sahip olduğunu bilmemektedir. Buna karşın mobbing vakaları karşısında konunun kamuoyu gündeminde daha çok tartışılır hale gelmesi çalışanların bu konuda bilinçlenmeye başlamasını sağlamış, şirketleri de bazı önlemler almaya, politikalar belirlemeye sevk etmiştir. Peki, ülkemizde mevcut olan uygulamalar, çalışan memnuniyetini sağlamak ve çalışanları elde tutmak, hatta kariyerlerinde gelişim göstermeleri için gerekli olan adil ortamı sağlamak adına yeterli midir? 3

4 Haziran 2013 towerswatson.com 2012 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. 4

5 Araştırmaya katılan şirketlerin Çalışanlarınızın mobbing karşısında farkındalığı olduğunu düşünüyor musunuz? sorusuna verdikleri cevaplar %60 oranında kısmen, %25 oranında hayır ve yalnızca %15 oranında evet olmuştur. 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% Şirket çalışanlarınızın "mobbing " karşısında farkındalığı olduğunu düşünür müsünüz? 60,56% 30,00% 20,00% 10,00% 14,79% 24,65% 0,00% Evet Hayır Kısmen 5

6 Kuşkusuz ki çalışanların mobbing konusunda bilinçsiz olması da mobbing vakalarının tespitini zorlaştıran etkenlerden biridir. Konuya bu açıdan yaklaşıldığında en çarpıcı rakam katılımcı şirketilerin yalnızca %15 inde çalışanlara mobbing hakkında eğitim veriliyor olmasıdır. 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% "Mobbing" karşısında yapılması gerekenlere dair çalışanlara eğitim verildi mi? 14,69% Evet 85,31% Hayır 6

7 Bununla beraber, şirketlerin %85 inde mobbing rapor etmeye yönelik bir prosedür yok iken, yaklaşık %80 inde de mobbing şikayetlerinin ele alındığı bir komite bulunmamaktadır. Bu sonuçlar, şirketlerin, çalışanlarını mobbing konusunda bilinçlendirmede ve olası sonuçlarına karşı onları korumada son derece yetersiz kaldığını göstermektedir. Söz konusu durumu Şirketlerin mobbing konusunda aldığı önlemlerin kısıtlı oluşu, çalışanların maruz kaldıkları baskıyı paylaşamaması ve bu konuda destek talep edememesini beraberinde getirmektedir. 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Şirketinizde üst yönetim tarafından belirlenmiş "mobbing" rapor etmeye yönelik bir prosedür var mı? 14,69% Evet 85,31% Hayır 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Şirketinizde "mobbing" şikayetlerinin ele alındığı komite vb. bir yapılanma var mı? 18,88% Evet 81,12% Hayır 7

8 Şirket uygulamalarının yetersiz kaldığı durumda, mobbing konusunda çalışanların şirket dışı kaynaklardan bilgi alması ortaya çıkan paralel bir araştırma sonucudur. Bu bağlamda, katılımcıların yaklaşık %60 ı mobbing ile ilgili mevzuatın ve güncel gelişmelerin internet, yazılı ve görsel basın aracılığıyla takip edildiğini ifade etmektedir. Dernekler, meslek odaları, panel ve seminerler gibi alternatif kaynakların anlamlı bir büyüklük oluşturmaması ise mobbing ile mücadele açısından önemli bir gelişme alanına işaret etmektedir. "Mobbing" ile ilgili mevzuata ve güncel gelişmelere dair bilgileri nasıl hangi kaynaktan ediniyorsunuz? Üyeisi olunan STK ler Resmi Gazete Paneller, Seminerler vb. 2,10% 4,20% 8,39% İnternet, yazılı ve görsel basın 59,44% Diğer Dernekler, Mesleki örgütler Danışmanlık kuruluşları 4,90% 11,89% 9,09% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 8

9 Araştırmaya göre katılımcı şirketlerin yaklaşık %65 inde yıllık raporlanan mobbing vaka sayısı 0 olarak belirlenmiştir. Bu oranı takip eden en yakın sonuç ise yaklaşık %20 ile 1-5 arası vakadır. Ancak, vaka sayısı düşük görülmekle beraber, yukarıda dile getirildiği üzere mobbing rapor etmeye yönelik bir prosedürün büyük oranda olmaması ve mobbing hakkındaki düşük bilinç ve eğitim seviyesi, işyerinde karşılaşılan baskı ve psikolojik şiddetin üst yönetime bildirilmesinde engellerle karşılaşıldığı düşüncesini güçlendirmektedir. 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Şirketinizde yıllık olarak raporlanan "mobbing" vakalarının sayısı kaçtır? 64,34% 12,40% 20,16% 3,10% 0 10 ve üzeri '1-5 '5-10 9

10 Rapor edilen sınırlı sayıdaki mobbing vakasının başlıca şikayet nedenleri ise %25 oranında iş ile ilgili sert tepkilere maruz kalınması, %18 oranında aşırı yoğunlukta iş talep edilmesi ve yine %18 oranında çalışanların yeteneklerini gösterme olanaklarının engellenmesi olarak analiz edilmiştir. Dolayısıyla, önemli oranda işten yıldırma ve yükselmenin engellenmesinin hedeflendiği ileri sürülebilmektedir. Rapor edilen "mobbing" vakaları hangi şikayetler üzerine yoğunlaşmaktadır? Özel yaşama tepki gösterilmesi 3,45% İş ile ilgili sert tepkilere maruz kalınması 25,29% Dışlanma Diğer 12,64% 12,64% Küçümsenme 3,45% Yeteneklerini göstermenin engellenmesi 18,39% Aşırı zor işlerin talep edilmesi 5,75% Aşırı yoğunlukta iş talep edilmesi 18,39% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 10

11 En önemli mobbing uygulama nedenin %47 lik bir oranla statü ve itibar koruma endişesi olması da bu görüşü desteklemektedir. Bireysel iletişim yetersizlikleri ve kişisel sorunlar da %21 lik oranlarla diğer önemli nedenler arasında yer almaktadır. 50,00% Mobbing yapanların bireysel nedenleri sizce nelerdir? 47,20% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 21,60% 21,60% 15,00% 10,00% 7,20% 5,00% 2,40% 0,00% Bireysel iletişim yetersizlikleri Bireysel sorunlar Diğer İşini kaybetme endişesi Statü ve itibar koruma endişesi 11

12 Mobbing vakalarına yol açan iş yeri koşulları değerlendirildiğinde görülen en önemli neden %45 lik bir oran ile yetersiz liderlik olarak ortaya çıkmıştır. Üst yönetimin mobbing ile mücadelede üstlenmesi gereken rolün hem çalışanların bilinçlendirilmesi hem şirket içi mekanizmaların güçlendirilmesi, hem de mobbing karşısında çalışanlara verilecek destek olduğu anket sonuçlarında görülmektedir. Kaldı ki yetersiz liderliği takip eden en önemli iş yeri koşulları yetersiz şirket içi iletişim (%16) ve çözüm mekanizmalarının yetersizliği (%15) olarak görülmektedir. Mobbing in ortaya çıktığı şirketlerde hangi iş yeri koşullarının bu duruma yol açtığını düşünürsünüz? Yetersiz şirket içi iletişim Yetersiz liderlik Yetersiz çözüm mekanizması Kültür farklılığına kapalı şirket yapısı Katı hiyerarşik yapı İnsan kaynakları maliyetini düşürmek Diğer 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 12

13 Bunlara ek olarak, katılımcıların yaklaşık %37 lik bir çoğunluğu, mobbing ile mücadele için çalışanlarına yasal mevzuat dışında bir destek sağlanmadığını ifade etmişlerdir. 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% Şirketinizde "mobbing"e karşı çalışanlara yönelik olarak eğitim dışında hangi destekler sağlanmaktadır? 36,63% 25,74% 20,00% 15,00% 13,86% 13,86% 10,00% 8,91% 5,00% 0,00% Diğer 0,99% Psikolog desteği Sadece yasal mevuzat Şikayet mekanizması Şirket yönetmeliği Üst pozisyonlarda yer alanların liderliği 13

14 Sonuç itibariyle, ülkemizde şirketler tarafından uygulanan düzenlemeler, çalışan memnuniyetini sağlayacak düzeye ulaşmış görünmemektedir. Şirket verimliliği ve imajının güçlendirilebilmesinin yanı sıra çalışan bağlılığının arttırılabilmesi için mobbinge yol açan şirket içi koşullar, mobbing uygulayanların bu şekilde hareket etmelerinin nedenleri ve mobbinge uğrayanların bu durumla nasıl başa çıkmaları gerektiği dikkatle ele alınmalıdır. Aynı paralelde çalışanlara gereken destek yasal mevzuatın ötesinde eğitim, psikolojik yardım ve şirket içi mekanizmaları içerecek bir çerçeveye oturtulmalıdır. Bu noktada mobbinge karşı en önemli görev, üst yönetimin liderliğine düşmektedir. 14