ARDYANMALI VE AYRIK AKIŞLI TURBOFANLARDA FAN BASINÇ ORANI VE BYPASS ORANIYLA TOPLAM VERİMİN DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 HAVACILIK VE UZAY EKNOLOJİLERİ DERGİSİ EMMUZ 9 CİL 4 SAYI (67-76) ARDYANMALI VE AYRIK AKIŞLI URBOFANLARDA FAN BASINÇ ORANI VE BYPASS ORANIYLA OPLAM VERİMİN DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ Önder URAN * Anadolu Üniversiesi Siv. Hav.Yük.Ok.,647, Eskişehir onderuran@anadolu.edu.r.hikme KARAKOÇ Anadolu Üniversiesi Siv. Hav.Yük.Ok.,647, Eskişehir hkarako@anadolu.edu.r Geliş arihi: 8 Nisan 9, Kabul arihi: 6 Ağusos 9 ÖZE oplam verim, iki sisemi ön asarımda önemli bir parameredir ve moordan elde edilen iki güünün moora verilen ısıl enerjiye oranı olarak anımlanır. Bu çalışmada, ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan moorlarda fan basınç oranı ve bypass oranı değişkenlerinin moorun oplam verimi üzerindeki ekileri araşırılmışır. Bu amaçla moora ai fan basınç oranı bypass oranı oplam verim değişimlerini üç boyulu göseren yüzey grafikleri oluşurulmuş ve üç farklı uçuş hızı için bilgisayar deneyleri yapılarak elde edilen sonuçlar yorumlanmışır. Anahar Kelimeler: Ayrık akışlı urbofan, Ardyanma, oplam verim, Uçak ikisi ANALYSIS OF OVERALL EFFICIENCY VARIAION WIH FAN PRESSURE RAIO AND BYPASS RAIO FOR AFERBURNING AND SEPARAE FLOW URBOFANS SRAC Overall effiieny is an imporan design parameer of he engine in preliminary design and defined as he raio of airraf hrus power o he rae of hermal energy released in he engine. In his paper, effes of he fan pressure raio and he bypass raio on engine overall effiieny were invesigaed for aferburning and separae flow urbofans. Wih his purpose, fan pressure raio bypass raio overall effiieny hree dimensional graphs were developed and hen ompuer experimen resuls were evaluaed for hree differen fligh Mah number. Keywords: Separae flow urbofan, Aferburner, Overall effiieny, Airraf propulsion 1. GİRİŞ Bir uçak iki sisemi asarımının ilk adımını çevrim analizleri oluşurmakadır. Bu analizlerde, farklı uçuş ve asarım koşullarında (örneğin farklı kompresör basınç oranı, fan sıkışırma oranı, bypass oranı gibi), asarım limilerinde (örneğin yanma odası çıkış sıaklığı, uçulan irifa gibi), iki siseminin erişebileeği en yüksek güç, bu güe ulaşmak için harayaağı yakı mikarı ve iki siseminin oplam verimi hesaplanmakadır. Uçak güç sisemiyle ilgili yapılan çevrim analizlerinde amaç, uçak mooruna giren akışkanın moor egzosundan çıkarken hızının arırılması (ikinin arırılması), bu hedefe ulaşmak için de minimum yakıın haranmasıdır. Bu anımlama ayrıa moorun oplam veriminin yüksek olması anlamına da gelmekedir. Herhangi bir uçak moorundan (ardyanmalı moor ipleri de dahil olmak üzere) beklenen özellikler şu şekilde sıralanabilir: Yüksek özgül iki Düşük özgül yakı sarfiyaı Yüksek oplam verim Uçak iki sisemlerinin çevrim analizlerini çeşili kaynaklarda bulmak mümkündür [1-8]. Bu çalışmada *Sorumlu Yazar 67

2 ele alınan ayrık akışlı moor modelinin ardyanmasız ipi sivil yolu uçaklarında kullanılan moorlara benzerdir. Anak bu moor modelinin ardyanmalı modeliyle ilgili çevrim analiz çalışmaları sadee Eken ve Güzel [9,1] arafından yapılmışır. Bu analizlerde, fan ve kompresör sıkışırma oranları ve bypass oranı asarım değişkenleri olarak ele alınmış olup, bu değişkenlerin özgül iki ve özgül yakı sarfiyaı üzerindeki ekileri inelenmişir. Bu çalışmaların dışındaki kaynaklarda [1-8], ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan moor modeline ai sadee çevrim analiz denklemleri verilmiş olup, çevrim analiz eğrilerine yer verilmemişir. Lieraürde mevu ardyanmalı moor modelleri, ardyanmalı urboje ve ardyanmalı-karışık akışlı urbofan moor modelleridir. Bu moor ipleriyle ilgili yapılmış çalışmalar ve üreilmiş moor modelleri de mevuur. Anak bu çalışmada ele alınan ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan moor modeliyle ilgili üreilmiş bir moor ismine raslanılmamışır. Bu çalışma bu açıdan da önem aşımakadır. Günümüzde askeri ve sivil alanda asarım ve üreim yapan Boeing, Loheed Marin ve EADS firmaları mevuur. Sikorsky, Bell, Boeing, Agusa Wesland ve Eurooper firmaları, döner kana üreimi yapmakadırlar. Bu firmaların moor edarikçileri de General Eleri (GEAE), Rolls Roye (RR), Pra&Whiney (P&W) ve Snema firmalarıdır [11-14]. Birkaç isisna dışında savaş uçakları iki değeri yaklaşık 445 kn dan daha az, ek veya iki kişilik, yüksek performanslı je moorlara sahipir [15]. Önümüzdeki on yıllık süreçe 156 milyar dolarlık bir pazar yaraaak 3865 savaş/aak uçağı üreimi gerçekleşirileekir [16]. (a) (b) Şekil 1. Bazı savaş uçak moorları a) F136 b) EJ [17,18] Şekil 1 de günümüzde askeri uçaklarda kullanılan uçaklara ai moor örnekleri görülmekedir. Bu moorların orak özellikleri, ardyanmalı, düşük bypasslı urbofan ipli olmalarıdır. Bu moorlar yüksek Mah sayısına ulaşabilmeke ve böylelikle sesüsü hızda uçabilmekedirler. Sesüsü hızlara erişim, ardyanmalı askeri uçaklarda mümkün olabilmekedir. Sivil hava aşımaılığında da sesüsü hızda yolu aşımaılığı denemeleri olmuşur. II. Dünya savaşından sonra sivil havaılık alanında hızlı ve çok sayıda yolu aşımaılığı gereksinimi doğmuşur. Bu anlamda ses hızı önemli bir paramere olmuşur. Sesüsü yolu aşımaılığında Fransa ve İngilere ilk adımı amış ve ses hızının iki kaını aşabilen yüksek performanslı bir Conorde uçağını gelişirmişlerdir. Şekil de Conorde uçağının Olympus 593 moorunun yapısı görülmekedir [19- ]. Şekil. Olympus 593 mooru [] Şekil deki Olympus 593 Mrk61 urboje mooru ardyanmalı olup, Rolls-Roye/SNECMA yapımıdır (Wikipedia Snema_Olympus_593, 8). Ardyanmalı halde kalkış durumunda 17 kn, seyaha sesalı hızında ise yaklaşık 44.5 kn luk bir iki üreebilmekedir. Özgül yakı sarfiyaı (SFC) ise ardyanmalı durumda yaklaşık 34 g/kn.s dir [1-3]. Bu çalışmada, sesüsü hıza ulaşabileek ve hem askeri hem de sivil alanda yüksek hızlı yolu aşımaılığında kullanılabileek bir moor ipi ele alınmışır. Bu moor, birinil ve ikinil olmak üzere ayrık akışlı, her bir akışında ardyanma yapabilen bir urbofan moorudur. Çalışmadaki amaç, moorun fan basınç oranı ve bypass oranı gibi iki önemli asarım parameresine bağlı moor oplam verim yüzeyleri oluşurmak, bu iki paramerenin, iki siseminin oplam verimine ekisini inelemek ve bunları yorumlamakır. Çalışmada hedeflenen bir diğer amaç ise ileriki çalışmalarda oplam verime bağlı yapılaak olan bir opimizasyon çalışması için amaç fonksiyon yüzeyleri oluşurmakır. Fan basınç oranı ve bypass oranı, moor performansı, ısıl, iki ve oplam verimler, özgül yakı sarfiyaı, özgül iki ve moor boyuu paramereleri üzerinde ekilidir ve bu nedenle bu çalışmada ana değişkenler olarak seçilmişir. 68

3 . URBOFAN MOORUNUN FAN BASINÇ ORANI BYPASS ORANI OPLAM VERİM YÜZEYLERİNİN OLUŞURULMASI İki grubu ipine ai çevrim analizlerinin yapılması için moora ai bileşenlerin giriş ve çıkış koşullarının numaralandırılması gerekmekedir. Çevrim analizleri, araı akışkanın ermodinamik değişimlerini ineler. Çevrim analizleri, paramerik çevrim analizi (asarım nokası) ve performans analizi (asarım nokası dışı veya off-dizayn) olmak üzere iki kısma ayrılır. Paramerik analiz, farklı uçuş koşulları, asarım seçimleri ve asarım kısıları alında (örneğin malzeme dayanım sıaklığı) moor performansını belirlemekedir. Performans analizi (asarım dışı analizler veya off-dizayn) ise belirlenen paramerik analizi yapılmış bir iki siseminin farklı uçuş ve asarım koşullarında performansının hesaplanmasını sağlar. Uçak gaz ürbinlerinin paramerik ve performans analiz denklemlerini çeşili kaynaklarda bulmak mümkündür [1-1]. Ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan moora ai isasyon numaraları ve paramerik analiz denklemleri, çalışmanın Ek bölümünde verilmişir. Ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan moorunun fan basınç oranı ve bypass oranına bağlı oplam verim yüzeylerinin oluşurulması için MAL programlama dilinde bir yazılım gelişirilmişir. Hesaplamalar SI birim siseminde yapılmışır. oplam verimin hesaplanması için aşağıda sıralanan (a-h) arasındaki değerlerin girilmesi gerekir. Bu paramereler şunlardır: a) Uçuş Mah sayısı ve irifa sıaklığı b) Kompresör, ürbin ve yanma odaları için özgül ısılar ve özgül ısı oranları ) Birinil ve ikinil lüleler için basınç oranları d) Fan, kompresör ve ürbin için poliropik verimler e) Yanma odaları için yanma verimleri f) İrifa saik basınının birinil ve ikinil egzos lüleleri çıkış basınına oranları g) ürbin giriş, birinil ve ikinil ardyanma çıkış oplam sıaklıklar h) Kompresör sıkışırma oranı Yazılımda (a-h) adımları girildiken sonra aşağıdaki yazılım adımları işleilir; i) Fan basınç oranı başlangıç değeri j) Fan basınç oranı biiş değeri k) Bypass oranı başlangıç değeri l) Bypass oranı biiş değeri m) Paramerik hesaplamalar gerçekleşirilir n) Fan basınç oranı bypass oranı oplam verim mesh (üç boyulu, renk ölçekli ve eşyükseli eğrisi) grafiklerinin çizilmesi Şekil 3 e fan sıkışırma oranı ve bypass oranına bağlı oplam verim yüzeyleri görülmekedir. Bu yüzeylerin çizilmesi için Çizelge 1 de göserilen uçuş ve asarım koşullarındaki değerler alınmışır. Şekil 3 e Uçuş Mah sayısı.8 için elde edilen renk ölçekli, üç boyulu ve eşyükseli eğrili grafike, bypass oranı, oplam verim üzerinde oldukça ekili olduğu görülmüşür. Bu eğri üzerinde kırmızı bölgeler oplam verimin yüksek olduğu asarım bölgelerini emsil emekedir. Bypass oranın yükselmesi yani bu moor ipinin iari uçaklarda kullanılan moor ipine yaklaşması ya da yüksek bypasslı olması, moorun oplam verimini düşürmekedir. Fan sıkışırma oranının arması ise oplam verimi arırmakadır. Şekil 4 ve Şekil 5 de uçuş hızları 1.5 ve Mah olmak üzere fan basınç oranı-bypass oranı-oplam verim yüzeyleri ayrı ayrı göserilmişir. Değişkenlerin eğrilerin köşe nokalarında aldıkları değerler, eğri üzerinde x, y, z şeklinde verilmekedir. Çizelge 1. Örnek bir moora ai girdi değerleri h PR π π b π π n π fn (K) (kj/kg) 7 4, γ γ C p (kj/(kg.k) (kj/(kg.k) (kj/(kg.k) (kj/(kg.k) C p C p C p γ γ γ π dmax 4 (K) 7 (K) 17 (K) e e f η b η m e P /P 9 P /P 19 π η η

4 oplam verim Bypass oranı Fan sıkışırma oranı Şekil 3. M.8 için bypass oranı fan sıkışırma oranı oplam verim yüzeyi (eksenler: x:fan sıkışırma oranı; y: bypass oranı; z: oplam verim) oplam verim Bypass oranı Fan sıkışırma oranı Şekil 4. M 1.5 için bypass oranı fan sıkışırma oranı oplam verim yüzeyi (eksenler: x:fan sıkışırma oranı; y: bypass oranı; z: oplam verim) 7

5 oplam verim Bypass oranı Fan sıkışırma oranı Şekil 5. M için bypass oranı fan sıkışırma oranı oplam verim yüzeyi (eksenler: x:fan sıkışırma oranı; y: bypass oranı; z: oplam verim) Uçuş Mah sayısı.8, 1.5 ve olmak üzere sesalı ve sesüsü akışlar için fan basınç oranı ve bypass oranına bağlı moor oplam verim değerleri Çizelge de verilmekedir. Çizelge. Farklı hızlarda oplam verimin değişimi Değer oplam verim (η O ) π f 1., α..17 a.5 b.696 ii. π f 3, α..117 a.81 b.76 π f 1., α5.458 a.1386 b.13 π f 3, α5.817 a.1659 b.178 iii. a M.8, b M 1.5, M için Çizelge de görüldüğü gibi ayrık akışlı ve her akışında ardyanmaya sahip bir moorun, yüksek hızlarda uçması (sesüsü), moorun oplam verimini arırmakadır. Bypass oranı, moorun oplam verimi üzerinde oldukça ekilidir ve bypass oranı azaldıkça, moorun oplam verimi hem sesalı hem de sesüsü akış için armakadır SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışmada, bir uçağı sesüsü hızlara erişirebileek, hem sivil hem de askeri alanda kullanılabileek ayrık akışlı ve her bir akışı ardyanmaya sahip bir urbofan moorunun fan basınç oranı ve bypass oranının moor oplam verimi üzerindeki ekileri inelenmişir. Bu çalışmanın sonunda; i. Sesüsü uçuşaki oplam verim, aynı asarım şarlarında sesalı uçuşaki ısıl verimden daha yüksekir. Bu ip moorlarda oplam verim, bypass oranının düşük olduğu nokalarda yüksek çıkmakadır. Fan sıkışırma oranının arması, oplam verimi de arırmakadır. Bu değişimler eğrinin özelliğini de yansımakadır. Düşük bypass oranını demek asarlanan moorun ön çapının düşük olması demekedir ki bu da ine ve uzun bir moor asarlama anlamına gelmekedir. Bu çalışmada, fan sıkışırma oranı, bypass oranı ve uçuş Mah sayısı gibi üç önemli moor parameresinin moorun oplam verimi üzerindeki ekileri inelenmiş ve yorumlanmışır. Bu çalışmanın devamı olarak, bu değişkenlere bağlı oplam verim eniyileme (opimizasyon) çalışması ilave edilerek oplam verimin maksimum olduğu asarım koşulları elde edilebilir.

6 iv. Lieraürde fan basınç oranı bypass oranı oplam verim değişimini üç boyulu olarak bu çalışmada çizilen eğri göserimleri daha öne yapılmamışır. Bu anlamda grafikler özgün grafikler olup, değişimler renk ölçekli olarak görülebilmekedir. Değişimlerin üç boyulu ve renk ölçekli göserilmesi, paramerelerin amaç fonksiyonuna ekisini kolay ve anlaşılabilir hale geirmekedir v. Moorun kompresör sıkışırma oranı, uçuş irifası, ürbin ve ardyanma giriş sıaklıkları, kullanılan yakı ipi ve ısıl değeri diğer asarım paramereleri seçilerek bunlara ai oplam verim yüzeyleri çizilebilir ve moor karakerisiği elde edilebilir. Bu asarım paramerelerine göre opimizasyon çalışmaları yapılabilir. SİMGELER ve KISALMALAR DİZİNİ a : Ses hızı (m/s) C p : Sabi basınça özgül ısı (kj/kg-k) C v : Sabi haimde özgül ısı (kj/kg-k) e : Poliropik verim f : Yakı-hava oranı F : İki (kn) F/ m& : Özgül iki (N.s/kg) g : Newon sabii h : Özgül enalpi (kj/kg) h PR : Yakıın al ısıl değeri (kj/kg) HPC : Yüksek basınç kompresörü HP : Yüksek basınç ürbini LP : Alçak basınç ürbini m& : Külesel debi (kg/s) M : Mah sayısı P : Basınç (Pa) R : Üniversal gaz sabii (m /(s -K)) SFC : Özgül yakı sarfiyaı (g/kn.s ); : Sıaklık (K) V : Hız (m/s) Yunan harfleri α η m η O η P η H γ π λ : Bypass oranı : Mekanik verim : oplam verim : İki verimi : Isıl verim : Özgül ısılar oranı : Basınç oranı : Sıaklık oranı : Yanma odası anımlanan enalpi oranı Al ve üs indisler a b C H d f F fn max n O H r : a bileşeni : Ardyanma : Yanma odası; yanma : Kompresör : Moorun gaz jeneraör bölümü : Yüksek basınç kompresörü : Hava alığı : Du yanma odası : Fan : İkinil akım (fan akımı) : İkinil lüle (fan lülesi) : Maksimum : Lüle : oplam : oplam veya durgunluk; ürbin : Isıl : Serbes akım EK-1 ARDYANMALI VE AYRIK AKIŞLI URBOFAN MOORUNUN İSASYON NUMARALARI Çizelge E1. ermodinamik nokaların açıklamaları İsasyon no Açıklama Serbes akım 1 Uçak mooru ara yüzü Fan giriş 1 Fan birinil akım çıkışı 13 Fan ikinil akım çıkışı 5 HPC girişi 16 İkinil yanma girişi 18 Bypass lülesi boğaz bölgesi 19 Bypass (ikinil akım) çıkışı 3 Kompresör son kademesi çıkışı 31 Yanma odası girişi 4 Yanma odası çıkışı 45 LP girişi 5 Soğuma sonrası LP çıkışı 6 Birinil ardyanma girişi 7 Egzos lüle girişi 8 Egzos lülesi boğaz bölgesi 9 Egzos çıkışı 7

7 EK-3 ARDYANMALI VE AYRIK AKIŞLI URBOFAN MOORUNUN PARAMERİK ANALİZ DENKLEMLERİ Şekil E1. Ayrık akışlı ve ardyanmalı urbofan mooruna ai isasyon numaraları EK- ARDYANMALI VE AYRIK AKIŞLI URBOFAN MOORU PARAMERİK ANALİZİ İÇİN GİRDİ VE ÇIKI PARAMERELERİ Çizelge E. Moora ai girdi ve çıkı paramereleri Girdi paramereleri M,, γ, p, γ, p, h PR, γ, p, γ, p, π dmax, π b, π, π π n, π fn, e, e f, e, η b, η, η, η m, P /P 9, P /P 19, / m 4, 7, 17, π, π f, α Çıkı paramereleri F & ƒ, ƒ, ƒ, SFC, η H, η P, η O NO: Ek-4 e ardyanmalı ve karışık akışlı urbofan mooruna ai paramerik analiz denklemleri verilmekedir. Bu denklemleri [1-1] nolu kaynaklarda da bulmak mümkündür. Çizelge E deki girdi paramerelerine göre Çizelge E3 e ki eşilikler kullanılarak, hem paramerik analizleri hesaplamada hem de bu çalışmada bahsedilen üç boyulu oplam verim eğrilerinin oluşurulmasında kullanılmışır. oplam veya durgunluk sıaklığı, akışkanın adyabaik olarak harekesiz kaldığı nokadaki sıaklığıdır. ermodinamiğin birini kanunu mükemmel gazlar için uygulanaak olursa; + V / elde edilir. Mah sayısı, ( g C ) (1) M V / a V / γg R () olarak yazıldığında oplam sıaklığı veren Denk. (3) aşağıdaki gibi elde edilir: γ 1 1+ M (3) oplam veya durgunluk basını P, akışkanın adyabaik ve ersinir olarak durma halindeki sahip olduğu basınç değerini ifade eder. P / P ( ) ( γ / 1) / γ p (4) olduğundan aşağıdaki ifade yazılabilir: γ /( γ 1) γ 1 P / P 1+ (5) oplam basınç oranı π, oplam sıaklık oranı ile göserileek olursa; a bileşeni çıkışındaki oplam basınç π a (6) a bileşeni girişindeki oplam basınç a bileşeni çıkışındaki oplam sıaklık a (7) a bileşeni girişindeki oplam sıaklık Yukarıdaki genel göserimden serbes akım nokaları ayrı göserimle ifade edilir: γ 1 r 1 + M (8) γ / ( γ 1) P γ 1 π r 1+ M (9) P Yanma odası çıkış enalpisi λ ise aşağıdaki gibi ifade edilir: ( C p ) yanma ( C p ) h yanma odası çıkış odası çıkış λ (1) h 73

8 Çizelge E3. Ardyanmalı ve ayrık akışlı moorun paramerik analiz denklem çizelgesi Denklem No Denklem No γ 1 R C p γ γ 1 R C p γ (11) f h λ - r PRηb /( C p )- λ (1) [ - + α( 1) ] 1- r 1 f ηm λ ( 1+ f ) (7) (8) R γ 1 C p γ (13) f λ - r hprηb /( C p )- λ (7) R γ 1 C p γ (14) γ /{( γ -1)e } π (9) a γ g R (15) η 1-1- π V am (16) p / p ( p / p9 )π r π d ππbπ ππ n γ -1 (17) r 1+ M M 9 γ /( γ -1) r r π (18) π (19) d π d maxηr 1/ e (3) 9 (31) γ p9 γ [( ) γ -1 p -1 (3) -1] 9 7 / (33) ( γ -1)/ γ ( p 9 / p9 ) V9 γ R (34) 9 M 9 V γ R C p 4 λ () p9 / p19 ( p / p19 )π r π d π f π π fn (35) C p λ C C p p 7 C p17 λ C p ( γ -1) /( γe ) π (1) () (3) ( γ -1)/ γ π η -1 f ( γ -1) /( γe f ) π f η f ( γ -1)/ γ π f -1 f -1-1 (4) (5) (6) f M19 f p19 [( ) γ -1 p γ -1 γ (36) -1] / (37) ( γ -1)/ γ ( p 19 / p19 ) V V 19 M ( 1+ f ) h PR h SFC η 19 PR η γ λ /( C R γ R λ /( C - p r - p f λ 19 )- f + f + αf ( 1+ α)( F / m& ) )- λ λ (38) (39) (4) (41) 74

9 Çizelge E3. (Devam) Ardyanmalı ve ayrık akışlı moorun paramerik analiz denklem çizelgesi F m& ( 1 + α) αa g ( 1 + α) a g Denklem 9 ( 1 + f + f ) M + ( 1 + f + f ) V19 R 19 / 1 P / P19 ( 1 + f ) M + ( 1 + f ) V V V R R R V19 / V 9 / 1 P / P9 V9 / V γ γ + No (4) η P M [( 1 + f + f ) V9 / a + α( 1 + f ) V19 / a ( 1 + α ) M ] ( 1 + f + f )( V / a ) + α( 1 + f )( V / a ) ( 1 + α ) M [ 9 19 ] (43) ηh a [( 1 + f + f )( V 9 / a ) + α ( 1 + f )( V 19 / a ) ( 1 + α ) M ] h ( f + f + α f ) (44) PR η (45) O ηh ηp 4. KAYNAKLAR [1] Maingly, D., J., Elemens of Gas urbine Propulsion, MGraw-Hill Inernaional Ediions, Singapore, [] Maingly, D., J., Heiser, H.,W. ve Pra,.,D., Airraf Engine Design,Seond Ediion, AIAA Eduaion Series, A.B.D.,. [3] Maingly, D., J., Heiser, H.,W. ve Pra,.,D., Airraf Engine Design, hird Prining, AIAA Eduaion Series, A.B.D., [4] Hill, P. ve Peerson, C., Mehanis and hermodynamis of Propulsion,Seond Ediion, Addison Wesley Publishing Company, A.B.D., 199. [5] Oaes, C.,G., Aerohermodynamis of Gas urbine and Roke Propulsion,Fourh Prining, AIAA Eduaion Series, A.B.D., [6] Cohen, H., Rogers, G., F. ve Saravanamuoo, H.,I., Gas urbine heory, 4h Ediion, Longman Group Limied, England, [7] Bahie, W.,W., Fundamenals of Gas urbines, Seond Ediion, John Wiley&Sons, A.B.D., [8] uran, Ö., Gaz ürbinli Moorlarda Performans Analiz ve Değerlendirme Programlar ı, Yüksek Lisans ezi, Anadolu Üniversiesi, Fen Bilimleri Ensiüsü, Eskişehir,. [9] Eken, Ö., Ardyanmalı urbofan Moorlarında Kompresör Sıkışırma ve Bypass Oranına Bağlı Performans Yüzeylerinin Oluşurulması, Biirme 75 ezi, Anadolu Üniversiesi, Sivil Havaılık Yüksekokulu, Uçak Gövde-Moor Bakım Bölümü, Eskişehir, 8. [1] Güzel, E., Ardyanmalı urbofan Moorlarında Fan Sıkışırma ve Bypass Oranına Bağlı Performans Yüzeylerinin Oluşurulması, Biirme ezi, Anadolu Üniversiesi, Sivil Havaılık Yüksekokulu, Uçak Gövde-Moor Bakım Bölümü, Eskişehir, 8. [11] Aboulafia, R. (7, January). World Aviaion/Defense Marke Oulook, eal Group Corporaion. Briefing o Indusrial College of he Armed Fores Airraf Indusry Seminar, F MNair Washingon DC, January, 7. Briefing Chars [1] Anderson, W., MGuiness, J. and Spier, J (1). From Chaos o Clariy: How Curren Cos Based Sraegies are Undermining he Deparmen of Defense. For Belvior, VA: DAU Press.Assoiae Press (5). ChinaDaily.om. China Close o Making Homegrown Je. Rerieved from:hp:// [13] Newhouse, J. Boeing vs. Airbus. New York, NY: Random House In. 7.NGAS Insiue websie. (7). Rerieved Marh 3, 7, from hp:// [14] For MNair, Airraf Indusry, Spring 7, Indusry SudyFinal Repor, he Indusrial College of he Armed Fores Naional Defense Universiy [15] Aerospaeweb.org for explanaion of airraf generaionshp:// hisroy/q18.shml.

10 [16] Federal Aviaion Adminisraion (FAA) (7) FAA Aerospae Foreass FY 7- hp:// foreass/7-. [17] hp:// produs/omba/f136/eh.jsp. [18] hp:// produs/omba/ej/defaul.jsp [19] Cenennialoffligh,8, hp:// Aviaion/High_Speed/ran11.hm [] Conordeolleables,8, hp:// e_engine_meals.jpg [1] Conordess,8 hp:// [] Sanford,8 hp://adg.sanford.edu/aa41/propulsion/largefan.hml [3] urbokar,8, hp:// ÖZGEÇMİŞLER Yard. Doç. Dr. Önder URAN Anadolu Üniversiesi Sivil Havaılık Yüksekokulu Uçak Moor Bakım Bölümünden 1998 yılında mezun oldu yıllarında aynı üniversienin Fen Bilimleri Ensiüsünden yüksek lisans, -7 yıllarında da dokora eğiimini amamladı. Akışkanlar mekaniği, ermodinamik, gaz ürbinleri, eniyileme ve geneik algorima konuları ile ilgilenmekedir. Halen Anadolu Üniversiesi Sivil Havaılık Yüksekokulunda öğreim üyesi olarak çalışmakadır. Prof. Dr.. Hikme KARAKOÇ 198 de Anadolu Üniversiesi Makine Mühendisliği Bölümünü biirdi. 198 de Yıldız eknik Üniversiesi nden Yüksek Lisans Dereesini aldı de Dokor, 1988 de Yardımı Doçen, 1991 de Doçen, 1997 de Profesör oldu. Araşırma konuları esisa, Gaz ürbinleri, Havaılık, Yakılar ve Yanma, Doğalgaz ve Enerji Ekonomisidir. Ulusal ve uluslararası 6 makale ve bildirisi, ayrıa 1 kiabı yayınlanmışır. MD ve İMDER dergilerinin Genel Yayın Yönemenliğini -Ediörlüğünü sürdürmekedir. MMO Eskişehir Şubesi, IBD, Eskişehir Öğreim Elemanları Derneği ve MD de Yöneim Kurulu üyesi olarak çalışmış olup, Aaürkçü Düşüne Derneği Şubesi ve Eskişehir Arama Kurarma Derneği (ESKU) Başkanlığı görevlerini yürümüşür. ÇİOSAN, ESÇİM, 1.Hv. İk. Bk., ODE, İzoam, Gelişim eknik ve Demirdöküm için çeşili proje çalışmaları, kiap çalışmaları ve danışmanlık yapmışır. Halen Anadolu Üniversiesi nde öğreim üyesidir. Evli ve bir çouk babasıdır. 76