Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkileri

Transkript

1 Global Ekonomik Gelişmeler ve Türkiye ye Etkileri Dr. Saruhan Özel DenizBank Başekonomisti İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Mayıs s 2008

2 Krizin AşamalarA amaları ve Bugün n Gelinen Yer

3 1 - Bilanço Tahribatı Batıkların Tam Olarak Ortaya Çıkması Merkez Bankaları Likidite Desteği (Sistemik Krizin Önlenmesi)

4 İlk Başta Öngörülen Zarar Tahminlerine Yaklaşıldı ABD, Almanya ve İngiltere de BüyükbaB kbaş Kurbanlar Verilirken ABD de FDIC ye bağlı 8,533 bankanın n karı %84 düştü d = son 16 yılın y n en düşük d k seviyesi Kaynak: Bloomberg, DenizBank

5 Zararlar Hisse Fiyatlarına da Yansıdı $ CitiGroup $ UBS $ Merrill Lynch $ Lehman Brothers Kaynak: Bloomberg, DenizBank (Okan Aksu)

6 Merkez Bankaları Desteği Mevcut Fonlama Mekanizma (milyar $) Süreç FED TAF gün TSLF gün PDCF 19 O/N ECB LTRO ay FX Swap/TAF 0 6 ay BOE LT OMO 73 3 ay SLS 99 3 yıla kadar Northern Rock 50 - Toplam 952 Bu Fonlama Sayesinde Sistemik Krizin Önüne ne Geçilmi ilmiş Oldu!!! Kaynak: Bloomberg, DenizBank

7 İpotek Türevlerindeki Fiyat Düşüşü Durdu Riskli İpoteklere Dayalı Tahvil Türevlerinin (CDO ların) Fiyatları Kaldıraçlı Şirket Alımları İçin Verilen Banka Kredilerinin İkinci Piyasa Fiyatları ABX 7-1 LCDX (5 yıllık) Kaynak: Danske Bank, Markit

8 2 - Finansal Sistemde Yeniden Yapılanma Sermaye Arttırımları Kaldıracın Azaltılması (Delevarage)

9 Sermaye Arttırımları Devam Ediyor Temettü Kesintilerinden de Yardım m Alınıyor BofA 6 mia $, Wachovia 2 mia $,... temettü kesintisi ile provizyon ayırıyorlar yorlar Kaynak: Bloomberg, DenizBank

10 Artık Büyükbaş Kurban Beklentisi Yok Bankaların CDS Spread leri Düşüyor CitiGroup Merrill Lynch Lehman Brothers JP Morgan Kaynak: Bloomberg, DenizBank (Okan Aksu)

11 ...Kaldıraç (Bilanço) Azaltılıyor Kredi Standartlarını Yükselten Bankaların Yüzdesi Gecelik Faizlerdeki Düşüş Kredi Faizlerine Yansımıyor Aktif Satış ışları,, Kredi Satış ışları,, vs... Kaynak: IIF

12 ... Kaldıraç (Finansal) Azaltılıyor CDO Piyasası Ölü VDMK Piyasası Yaralı trilyon $ 1,2 ABCP 1,1 1 0,9 0,8 0, Kaynak: IIF

13 Güven Sorunu Devam Ediyor 3 Ay Libor Gecelik Faiz Farkı Ortak Likidite Aktarım Açıklaması Haz 07 Ara 07 May 08 Kaynak: IIF

14 3 - Ekonomik Tahribat = Resesyon? Ne Kadar Sürer (V ya da L)? Finansal Sisteme Yeni Bir Darbe Gelir mi?

15 bin adet ABD de Resesyonun Süreci ve Derinliği Ev Fiyatlarındaki Düşüşe Bağlı ABD'de Yeni Ev Satışları bin adet ABD'de Satılık Ev Stoğu Yeni Ev İnşaatları Ev Fiyatları % % -10% % 0% Fiyat Endeksi (Case&Shiller) Yıllık Değişim Kaynak: S&P, Reuters

16 Faizler Fazla İnemiyor Çünkü Enflasyon Tehdidi Var 5% 4% Global Enflasyon Toplam 3% 2% Çekirdek 1% Kaynak: IMF

17 Tarım ve Enerji Fiyatları Enflasyonu Yüksek Tutuyor IMF Gıda Fiyatları Endeksi ve Artış Oranı (2000=100) 60% 50% 140 Petrol (West Texas) Fiyatı Endeks 40% 30% 20% Artış Oranı T 10% 0% Dikkat: Talep Fazlası Kaynaklı Yapısal Artış ve UV (ve Tek YönlY nlü) Yatırımc mcı İlgisi... Kaynak: IMF, Reuters

18 Enflasyon Beklentileri Henüz Bozulmadı 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% Getiri 5 Yıllık TIPS 0% -1% % Kaynak: IMF

19 Krizin Neresindeyiz? 1. Bilanço o Tahribatı Batıklar kların n Tam Olarak Ortaya Çıkması 2. Finansal Sistemde Yeniden Yapılanma Sermaye Arttırımlar mları ve Kaldırac racın n Azaltılmas lması 3. Ekonomik Resesyon L Şeklinde Yıl Y l Alan Bir SüreS reç CDS, Monoline Olasılığı ığına Dikkat 4. Yeni Bir Motorun Ortaya Çıkışıışı ve Geri DönüşD

20 Krizin Türkiye ye Etkisi

21 Ekonomideki Verimli Döngü Sıkı Bütçe ve Para Politikaları X??? Yurt Dışından Döviz Girişi Dalgalı Kur Sistemi Güçlü YTL, Düşen Enflasyon Artan Tüketim ve Yatırım Harcamaları Artan Bütçe Gelirleri, Enflasyon Baskısı Hızlı Ekonomik Büyüme

22 1. Cari Denge AçığıA Finansmanının n Zorlaşmas ması Yılda 40 mia $ Borçlanma İhtiyacı Seküritizasyon Piyasalarında SıkışS ışma Şirket Alımlar mları,, Birleşmeleri ve Özelleştirme Talebinde Azalma Cari İşlemler Dengesi /2 0% % % milyar $ % GSMH -23-5% -6% -33-6% % -8% Kaynak: TCMB

23 2. Spekülatif (kısa vadeli) Sermaye Stoğunun Rahatsız z Olması Para Politikasında İhtiyatı Sıkılaşma YTL de Ilıml mlı Bir DüzeltmeD Yükselen Enflasyon mia $ Türkiye'ye Yabancı Sermaye Girişi Toplam Doğrudan Yatırım /3 Yabancı Yatırımcıların Yerli Tahvil Portföyleri YTL mia Kaynak: TCMB

24 Türkiye nin Avantajları Var!!! Bankacılık k Sistemi nin Toptan Piyasalara Bağı ğımlılığıığı Az Makroekonomik Değişim im Hikayesi Mali Disipline Devam Faizler Yeterince YüksekY Ülke Faiz Mevcut Enflasyon Enflasyon Hedefi Faiz Yönü TR 15,75 7,1 % 4 (-+%2) Yukarı BR 11,75 4,2 % 4.5 (-+%2) Yatay GA 11,50 7,2 % 3 - % 6 Yatay/Yukarı MA 8, % 3 Yatay

25 Ekonomideki Verimli Döngü Sıkı Bütçe ve Para Politikaları Yurt Dışından Döviz Girişi Güçlü YTL, Düşen Enflasyon X??? Artan Tüketim ve Yatırım Harcamaları Artan Bütçe Gelirleri, Enflasyon Baskısı Hızlı Ekonomik Büyüme

26 3. Ekonomik Büyümenin B Yavaşlamas laması Zayıf İç Talebe Rağmen Para Politikasının n SıkılmasS lması Güçlü YTL ile Kura Hassas İhracatın n Darbe Alması Bankaların n ve Bütçe B e Disiplinin Zarar GörmesiG (Kamu dışı) Bankaların YTL Fonlama Sıkıntısı İmalat Sanayi Üretiminde Yavaşlama YTL mio YTL Mevduat - YTL Kredi 14% % 10% 8% 6% 4% 2% 4,4% 0% Kaynak: TCMB, DenizBank