Otizmli Çocuklar İçin Okul Okul Programlarındaki Akran Etkileşimlerini Teşvik Etmek. Connie Kasari, PhD University of California, Los Angeles

Transkript

1 Otizmli Çocuklar İçin Okul Okul Programlarındaki Akran Etkileşimlerini Teşvik Etmek Connie Kasari, PhD University of California, Los Angeles

2 Okullarda Otizm 68 de 1 çocuk otizm spektrumunda! Büyük heterojenlik var yarıdan fazlasında ortalama ve üstü zihinsel beceriler mevcuttur ve yaş düzeylerinde uygun akademik becerileri becerebilirler Kaynaştırmada ve okul ortamında başarılı olma düzeylerinde de büyük heterojenlik yaşanmaktadır (okullar da çeşitlenmektedir!)

3 Neden okul-temelli uygulamalar? Vaatler Çocuklar en fazla zamanlarını nerede geçiriyorlar ve en fazla yetişkinle birlikte ev ortamı dışında (bu kişiler sizin çocuğunuzu bilen kişiler olmalı) Erken müdahaleye ulaşımın artması ve etkililiği sınanmış uygulamaların geliştirilmesi şu sonuçlara neden olmuştur: Daha fazla çocuk normal eğitim programına gidebiliyor O k u l ç a ğ ı n a k a d a r d a h a f a z l a çocuk ileti ş im k u r a b i l i r h a l e geliyo r O k u l u yg u l a m a l a r ı n ı s av u n a n a i l e l e r i n d e s t e ğ i

4 Bildiklerimizdeki sınırlılık Erken müdahale her ne kadar çoğunlukla etkili ise de, biz tüm çocuklarla aynı derecede etkili değiliz. Henüz tüm cevapları bilmiyoruz Şunları bildiğimizi söyleyemeyiz hangi müdahale hangi çocukla en çok işe yarayacak ya da bir müdahalenin diğerinden daha iyi olduğunu Biz okullardaki çocukları tüm çocukları desteklememiz gerektiği gibi (olumlu bir çizgide olacak şekilde) desteklemiyoruz

5 Araştırmacılar ne yapabilir? Sosyal iletişimde ve ürünlerin değerlendirilmesinde temel yetersizliklere odaklanma gereksinimi Kapsamlı paket programları araştırmaktan uzaklaşıp hedefli ve modüler programlara yönelmeliler Müdahalenin aktif bileşenlerine odaklanmalılar Doz (ne kadar) Yaklaşım (nasıl) İçerik (neyi)

6 Heterojenliği dikkate alma gereksinimi Çocuklar okulda akranlarıyla birlikteyken çok değişik davranabilirler Wing 3 grup kişilik isimlendirmiştir: soğuk (candan olmayan), pasif ve aktif ama garip Bu kişiler farklı müdahalelere gereksinim duyabilirler ve müdahalelere farklı tepkilerde bulunabilirler

7 3. Sınıf 8 yaş sözcük çıkaran çocuklardan örnekler Durumundan haberdar değil Haberdar fakat zayıf stratejiler

8 Deneyimlerdeki çeşitlilik Çocukların kendi durumlarında edindiği deneyimlerde büyük çeşitlilik Müdahaleler bu deneyimleri göz önünde bulundurmalı ancak çoğunlukla böyle olmuyor Kliniğe dayalı sosyal beceri grupları didaktik ve prosedürlerle dolu--- bir çocuğa uygun olan ya da olmayan becerilerin programını izliyor Çocuklara kendileri hakkında soru sormak ve içinde bulundukları ortamları gözlemlemek önemlidir

9 Arkadaşlık anketi

10 Soru sorarak edinilen bilgiler Çocuk sınıftaki diğer çocuklarla nasıl bir ilişki içinde Akran grubu ne kadar popüler En iyi arkadaş olarak aday gösterdikleri de onları en iyi arkadaş olarak aday gösterdi mi (karşılıklılık) Kaç çocuğu arkadaş olarak aday gösterdiler Kaç çocuk onları arkadaş olarak aday gösterdi

11 Arkadaşlar ve Karşılıklı İlişkiler Çocukların neredeyse tamammı arkadaş ya da en iyi arkadaşlarını belirleyebildiler İlkokul dönemindeki otizmli çocukların %90 ı arkadaş belirleyebildi fakat bu oran yetişkinlerde %50 ye geriledi Karşılıklılık sınırlı bir şekilde gerçekleşti OSB li çocukların %20-34 ü Tipik gelişen çocukların %60 ı

12 Okulda AkranlarlaEtkileşimler Üçte birinden biraz daha fazlası oyun bahçesinde akranları ile vakit geçirirken gözlendiler Diğer zamanlarda yalnız oldukları ya da daha düşük düzeyde etkileştikleri (örn., paralel oyun) görülmüştür Bu sürece katılanların akranlarıyla daha fazla etkileşim başlattıkları ya da yanıt verdikleri görülmüştür

13 Oyun bahçesinde görevle meşgul olmak sınıftakinden daha zor olabilir Okulda gözlenen çocuklar sıklıkla kendilerini izole eden çocuklardır Koridorun köşesinde tek başına Koridorda okuma Teneffüste kütüphaneye ya da bilgisayar laboratuvarına gitme Oyunlar sırasında nadiren diğer çocuklarla ilgilenirler

14 Nasıl bir müdahale OSB li çocuklara okullarda yarım etmek üzere bir çalışma yaptık 60 yüksek işlevli otizmli çocuk (1. 5. sınıf düzeyinde) 30 farklı okul Çocukları yansız olarak akran aracılı ya da çocuk yardımlı uygulamalara yansız olarak atadık ya da her ikisine ya da hiç birisine Toplam 12 oturum düzenledik, haftada iki kez olmak üzere 6 hafta boyunca

15 Akranla İgili Okul Müdahale Çalışması UCLA Okulalrda Akran Müdahale Çalışması Çocuk yönlendirmeli Akran aracılı

16 Modüler, bireysel yaklaşım Akran destekli Sınıftan 3 gönüllü akran Çocuklardan oyun bahçesinde güçlükler yaşayan akranlarını belirlemeleri istendi Akranalrdan bu arkadaşlarını nasıl oyunla ilgili hale getirebilecekleri ile ilgili fikirler üretmeleri istendi

17 Ne öğrendik Akranların müdahale etmesi OSB li çocukların ilgili olmasında en büyük farklılığı yaptı

18 Başka ne öğrendik

19 Bu çalışmadan şunları öğrendik Akranlara tüm çocukların yapılan işle ilgili olması gerektiğini öğretmek sosyal kaynaştırmada en büyük değişikliği sağlıyor (Kasari et al, 2012) Doğrudan (sadece) OSB li çocukla çalışmanın çocuğun arkadaşlarıyla ilgilenmesine yardımcı olmada yeterli değilmiş VE birebir yardımcının olması daha fazla ilgili olmaya değil tam tersine neden oluyormuş! Karşılıklı arkadaşları olan çocuklar bile oyun bahçesinde daha fazla ilgili olmadılar (Kasari et al, 2011) Ö ğ r e t m e n l e r s ı n ı f t a k i s o s y a l d a v r a n ı ş l a r d a d e ğ i ş i k l i k l e r k a y d e t t i l e r

20 Şunlarla ilgili düşünmemize neden oldu Sosyal müdahalelerin çocukların ve öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarını değiştirmedeki etkileri Oyun bahçesinde ilgili olmakla ilgili etkililik henüz elde edilmiş bulgularının bizzat oyun bahçelerindeki uygulamalara dönüşmesindeki eksiklik

21 Öğretmenler ve sınıftaki çocukların ailelerinin kaynaştırmayla ilgili fikirleri vardır Sık rastlanan fikir, kaynaştırmanın sınıftaki normal gelişim gösteren öğrencilerin öğrenmesini olumsuz olarak etkileyeceğidir. YA DA kaynaştırma, konuyla ilgili bilgi sahibi olmayan öğretim personeli için çok fazla yük getirir. İlkokul düzeyinde akranlara olan olumlu etkilerini bulgular destekliyor (Locke. Rotheram-Fuller, Kasari, 2012) Akran modeller çalı şmaya katılmadan önce ve sonra daha fazla bir aradaydılar Ö ğ r e t m e n l e r i n d e s t e ğ e g e r e k s i n i m i v a r, a n c a k O S B l i ç o c u k l a k u l l a n d ı k l a r ı s t r a t e j i l e r t ü m s ı n ı f t a k i ç o c u k l a r l a i ş e y a r a r.

22 Geçiş için kritik stratejiler OSB li çocuklar için önemli konulardan biri oyun bahçesine geçişle ilgilidir. Oyun bahçeleri gürültülüdür, yoğundur ve genel olarak OSB li çocuklar için zor yerler olabilirler. Öğretmenler, çocuklar sınıftan çıktıklarında da onları bir arada tutmak için stratejilere gereksinim duyarlar.

23 Oyun bahçesinde öğretmen yardımcıları Oyun bahçesindeki yetişkinler yardım edebilirler Müdahaleler en çok etkiyi sunulması gereken ortamlarda sunulduklarında gösterirler. Oyun bahçesindeki yetişkinler güvenlik için gözlemleme ve davranışları kontrol etme den daha fazlasını yapmalıdır. Oyun bahçesi yardımcıları aynı zamanda otizmli çocuklar için aktif meşguliyet koçları olabilirler

24 Öğretmen yardımcıları çocukların oyuna dahil olmasını arttırabilir (6 hafta) d 0. 6 gage 0. 5 En me T i 0. 4 of on ti 0. 3 or op r 2 P Observed Engaging with Peers at Recess Entry Mid Exit eat Tr0.56 Wait

25 Okul müdahale çalışmalarından neler öğrendik? M ü d a h a l e l e r u z m a n l a r t a r a f ı n d a n v e yoğ u n o l a r a k s u n u l d u ğ u n d a, y ü k s e k i ş l e v l i o t i z m l i ç o c u k l a r l a i ş e y a r ı y o r. ANCAK öğretmenler (çoğunlukla çok kolay olan) müdahaleleri öğrenebilirler ve çocuklarla daha uzun süre ve daha yoğun olarak birlikte oldukları için de iyi sonuçlar elde edebilirler. Düzenli olarak görüşülen kişilerin avantajı, yeni müdahalelere gereksinim olduğu zamanı fark etmeleridir çocukların gereksinimleri zaman içinde değişir ve müdahaleler de zaman içinde değişir

26 Teşekkürler Autism Speaks, HRSA, NIH for research funding Families and children who participate Teachers, staff in LAUSD Students, staff at UCLA