EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME VE BAZI FEN VE TEKNOLOJİ PROGRAMLARI

Transkript

1 Ders 1 Ders 2 Ders 3 Ders 4 Giriş EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME VE BAZI FEN VE TEKNOLOJİ PROGRAMLARI o Bireysel programlarımız. o Hükûmetlerin yürüttükleri programlar kalkınma planları o Program aslında bir işletim sistemi(dos, Linux, Mac Os, Windows) o İşletim sistemi, bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel sistem işlemlerinden ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır. o Bu bağlamda okulun işletim sistemide programlardır. o Olmazsa sistemin sağlıklı işlemesi söz konusu olamaz. o Program Nedir Program kelimesi sözcük kaynağı olarak belirli şartlara ve düzene göre yapılması öngörülen işlemlerin bütünü anlamına gelir o Yapılacak bir işin bölümlerini, bu bölümlerin sırasını ve zamanını gösteren planlama şekline dönüşmüştür. o Öyleyse öğretmen adaylarının, ve öğretmenlerin programın ve program geliştirmenin yürütmenin ve değerlendirmenin nasıl bir süreç olduğu hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir. Bu dersimizde o Program geliştirmeyle ilgili temek kavramların anlaşılması o Planlama, geliştirme, yürütme ve değerlendirme süreçlerinin anlaşılması o Geçmişten günümüze fen eğitiminde geliştirilen programların temel özellikleri açısından anlaşılması o Fen ve Teknoloji öğretimi programının tanınması Program geliştirme süreci o En kısa şekliyle program geliştirme belirlenen hedeflere ulaşmanın en kısa yol haritasıdır. o Program geliştirme bir süreçtir.

2 o Program geliştirme bir planlama ile başlar fakat önceki veya mevcut programın bir değerlendiril mesi ile başlar. Yürütülmekte olan program. o Program geliştirme pahalı ve yoğun emek isteyen bir süreçtir. o Ekip çalışması istemektedir. Program planlamada temel öğeler o Öğrenmeni nasıl gerçekleştiğine dair bilgilerin sürekli değişmesi. o Bunların teori olarak kalması bilimsel bir yasa olarak kabul edilememesi(davranışçı öğrenme teorisi, bilişsel öğrenme teorisi, yapılandırmacı öğrenme teorisi) a) Araştırılacak konular. Ø Ø Ø Psikologların araştırma bulguları Endüstrileşmenin etkileri 19 yüzyılın ikinci yarısına 20. Yüzyılın ilk yarısında Amerika ve Avrupa da eğitim ve öğretim planlamalarında yeniliklerin ortaya atılmasına neden olmuştur. Ø 1925 den sonra eğitimin amacı ve yöntemleri konusunda değişik fikirleri savunan düşünce akımları oluşmaya başlamıştır. Ø Eğitim programlama da değişik düşüncelerin ana farklılıkları şu sorular üzerinde yoğunlaşmakta ve tartışılmaktadır. Ne için eğitim? (Bu programla ulaşılmak istene hedefler nelerdir.) Kim için eğitim? ( Bu programlar kime hizmet etmeli) Hangi yollarla eğitim? (Etkili öğrenme için etkin yol hangisidir)

3 Program planlamada dikkate alınacak dört temel alan 1. sosyal etkenler. 2. bilginin işenişi 3. İnsanın büyümesi ve ve gelişimi 4. Bir süreç olarak öğrenme 1. Sosyal etkenler Ø 20 yüzyılın başlarında taşımacılık, endüstriyel üretim alanındaki gelişmeler gerekse telekominasyon alanındaki yenilikler basit köye dayalı bir hayat süren birçok birimde bir anda büyük değişiklerin olmasına neden olmuştur. Ø Genel anlamda eğitime de etki etmiş ve okul sistemine bakışı ve ondan yararlanma arzularını etkilemiştir. Ø Değişiklerin düzenli olması, aşırılıkların veya kültürel alanda yozlaşmaların olmaması için okulların bu kontrollü geçişe imkân vermesi gerekmektedir. Ø Bizim ülkemizde II dünya savaşına girmemize rağmen onun etkilerini hisseden bir toplumsal yapıya sahiptik. Ø Tarım ve hayvancılığa dayalı bir hayat felsefesi yaygındı. Ø Aileler okula gönderme yerine sahip oldukları işlerde çalıştırmakta idiler. Ø Günümüzde ailelerin ve gençlerin hayat felsefesi değişmiş daha iyi bir eğitime sahip olma daha iyi gelir getiren işlere sahip olma arzusu oluşmuştur.

4 Ø Önceden sanatkârlık hâkimmiş Ülkemizde bu kültürü yanlış oluşturmuşuz eğitimi rahat maaş alınan fazla çalışılmayı gerektirmeyen işler statüsüne sokulmuştur. 2. Bilginin işlenişi: Ø Sosyal değişmeler program planlama üzerine etkilerinin yanı sıra günümüzdeki aşırı bilgi yoğunluğu ve gün be gün katlanan bilgi işlenmesini aktarılmasını zorlaştırmaktadır. Ø Bilginin artışındaki ivme çok büyük oranlarda artış göstermektedir. Ø Bilgilerin seçilmesi, organize edilmesi, uygunluğu, sunuluşu ve değerlendirilmesi güçleşmektedir. Ø Okullarda ne? Ne kadar? Nasıl öğretilmeli? Ø Bu kadar bilgi birikimini uygun şekilde işleyip okul programalarına yansıtamazsak gelecek açısından yeni bilgi üretimin garanti altına alamayız. Ø Eğitim planlamacılar bu problemle baş etmek için yeni stratejiler geliştirmektedirler. Bruner bu konuda bilinen bütün bilgilerin değil sadece temel kavramların öğretilmesi gerektiğini ayrıca öğrencinin yeni bilgileri nasıl ulaşacağını ve öğreneceğini öğretilmesi gerektiğini savunmaktadır. Ø Bilginin planlamasında diğer bir boyut geleceğe yönelik ciddi tahminlerin yapılmasının zorunluluğudur. o Konu bağımlı bir programın yeterliliği şüphelidir. o Bazı açılardan geneleksel bilgi ve yöntemler bireyin ufkun daraltabilir.

5 o Çok boyutlu düşünceye sahip ve üretici geliştirici yeteneklerle donatılması için yeni yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Eğitimin geleceğe bakış açısı yetersiz ise veya eğer gençlere verilen eğitim olnları geleceğe hazırlamıyorsa okul kısır bir döngü içerisine girecektir. İnsanın büyümesi ve gelişimi: Ø Dikkate alınması gereken diğer temel bir konu ise insan gelişimidir. Ø İnsan gelişimi hakkındaki bilgiler eğitim sisteminin, okul öncesi eğitim. Özel eğitim, zorunlu eğitim ve lise eğitimi gibi bölümlere ayrılmasını sağlamıştır. Ø İnsan gelişimi üzerine yapılan çalışalar öğrenme teorilerinin temellerini oluşturmaktadır. Ø Uzun zaman süren gözlemler yaş ile büyümenin tahmini sınırlarını bilmemizi sağlamıştır. Ø Gelişmiş ülkelerdeki çocuklar fiziksel erişkinliğe diğer çocuklardan daha erken ulaşmaktadırlar. (daha iyi beslenme, iyi sağlık hizmetleri) Ø Okul çağı süresince zihinsel, sosyal ve duygusal gelişim hakkındaki bilgiler daha az kesinliktedir. Ø Piaget zihinsel gelişimi yaşa bağlı birbirini takip eden dört basamaktan söz etmektedir. Piaget in dışında Vigostsky, Bruner, Gagne Ausebel zihinsel gelişim üzerine teoriler üreten ve gelişimlerini sağlayan bilim adamlarıdır.

6 Bir süreç olarak öğrenme Eğitim planlayıcılar yeni program hazırlama sürecinde aşağıda verilen planlama ilkelerini dikkate almalıdır. 1. Gelişmenin biyolojik temelleri değiştirilebilir. Genler üzerinde çalışma 2. Fiziksel olgunluk yavaşlatılabilir veya hızlatılabilir. (beslenme şekli ve yaşanan ortam koşulları) 3. Zihinsel gelişme güdülenebilir ve yönlendirilebilir. 4. Öğrenme üzerine kültürel etkiler kontrol edilebilir veya özendirilebilir. Ezbercilik geleneği, ders çalışma şekillleri veya yaparak yaşayarak öğrenme gibi. Bazı Fen ve Teknoloji Programları Yabancı ülkelerde geliştirilmiş ve ülkemizde de bazıları uygulanış programlar. 1. Fen Müfredat çalışması: 5-12 yaş arası öğrenciler için geliştirilmiştir. Temel amaç bilimsel bilginin kullanım alanları hakkında haberdar etmek. Fen ve doğa konuları hakkında asgari düzeyde bilgi sahibi olmalarını sağlamak. Fen ve teknoloji okuryazarlığı hedeflenmiş. Madde, değişim, canlılar ve korunum kavramları, izafiyet enerji, denge, hareket gibi konular ele alınmıştır.

7 2. Proje Mevcut programların yeniden yapılandırılmasını ve fen bilimleri öğretiminde yeni bakış açılarının kazandırılması gerektiğini savunmaktadır. Bilimsel okur yazarlığı önemine değinmiştir. Program şu temeller üzerine oturtulmuştur. Doğal dünyaya aşina olmak. Anahtar kavramları ve fen bilimleri prensiblerini anlamak. Fen bilimleri, matematik ve teknolojinin birbirine bağlı oldukları farkına varmak. Fen bilimleri, matematik ve teknolojinin insan eseri olduğu ve sınırlılıkarının farkında olmak. Bilimsel düşünme üzerine yeterlilik kazanmak. Bilimsel düşünme yetisini bireysel ve sosyal problemleri için kullanmak. Gerçeklerin, kavramların ve formüllerin bir liste halinde öğrencilere öğretilmesini kabul etmektedir. 3. Fen öğretiminde yeni yaklaşımlar. Temel dayanak noktaları. Bilim ve teknolojideki değişkenleri anlayabilme. Bilimsel düşünceye sahip bireyler yetiştirmek. Fen ilgili çalışmaları yapabilmelerine imkân sağlayacak ortamlara sahip araç gereç açısından. Araştırma temelli bir programdır. Öğrenciler oluşturdukları projeler ile etki öğrenmeler gerçekleşmektedir. Üstün yetenekli öğrencilerin kendilerini gösterebilecekleri ortamlar sunmaktadır. Çok boyutlu değerlendirme yöntemeler sunmaktadır. 4. Fen, sağlık ve teknolojide ilerlemeci yaklaşımlar (DASH K6) 1987 yılında geliştirilmiş bir projedir. Temel ama bütün öğrencilerin fen öğretimiyle meşgul etmektir. Öğrenciler her bir ders için ürünler üretirler.

8 Öğrencilerin kendilerini değerlendirebileckeleri yöntemler sunmaktadır. Öğrenci zamanının % nini deneyle geçirir. 650 den fazla etkinlik ile öğrencilerin fen, teknoloji ve sağlık daki temel kavram ve becerilerin yapılandırılmasını desteklemektedir. Fen bilimlerin herkes için anlamaya uygun olduğu felsefesini savunmaktadır. 5. Galaksi sınıf (K-5) 1990 da Amerikada geliştirilen bir programdır. Temel amaç ilköğretim okullarına öğretim materyalleri ve öğretmenlere rehber materyaller geliştirmektir. Galaksi sınıfları teknolojik olarak gelişmiş İnternet bağlantısı olan sınıflardır. Öğrenci merkezli bir yaklaşımdır. Konuların anlatımında başlangıçta 15 dakikalık bir video gösterimi yapılmaktadır. Öğrenciler bu video ile ilgili sorular sorarlar. Etkinlikliklerle soruların cevapları bulunmaya çalışılır. Öğrenci katılımı, araştırmlar, tartışmalar ve bunlar gibi aktif yöntemler en üst seviyede faydalanılır. Öğrenciler yaptıkları etkinlikleri ve buluşları internet yoluyla diğer öğrencilerle paylaşırlar. 6. Fen programı geliştirme çalışması: Ptojede temel amaç bilimsel okuryazarlığı geliştirmek, fen kavramlarının işlevselliğini artırmak, öğrencilere araştırmacı bir ruh kazandırmak. Bu amaca ulaşmak için Materyal merkezli bir yaklaşım sunmaktadır. Öğrenciler çoğunlukla serbest ve bazen öğretmen rehberliğinde özel hazırlanmış materyalleri becerileriyle kullanırlar ve gözlem yaparlar. Çocuğun gözlemerinin açıklanması bilimsel kavramlarla yapılmaktadır. Öğretmenini rolü materyal hazırlamak ve öğrenci araştırmalarına rehberlik etmek ve öğrenci gelişimine yakın bir gözlemci olmaktır. Değerlendirme testlerle değil sürekli değerlendirmelerle yapılmaktadır.

9 Ders 2 Yeni Fen ve Teknoloji Öğretim programının içeriği Yeni programda üç tür öğrenme alanı belirlenmişti bunlar Tutumlar ve değerler kazanımları ile Dikkatini verme ve sürdürme Tepkide bulunma, karşılık verme Değer verme Yaşama tarzını geliştirme amaçlanmıştır. BSB(bilimsel süreç becerileri kazanımları ile; Gözlem yapma Sınıflama Ölçme ve sayıları kullanma Uzay ve zaman ilişkilerini kullanma Önceden kestirme Hipotez kurma Değişkenleri belirleme Kontrol etme Model oluşturma Deney düzenleme ve yapma gibi beceriler açıklanmaktadır. Fen teknoloji toplum ve çevre(fttç) kazanımları ile Fen ve fennin doğasını anlama Teknolojiyi anlama İnsan toplum ve fen arasındaki ilişkiyi kurabilme

10 Fen ve teknolojiyi ilişkilendirebilme Öğrencilerin mevcut problemler karşısında basit teknolojik tasarımlar yapmaları istenilmektedir. Öğrencilerin teknoloji tasarım basamaklarını anlamaları istenir.

11 Öğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre değişimlerdir. Öğrenmede değişen ne???? İnsan ve hayvan arasında öğrenmedik fark? Diğer bir tanım tekrar ve yaşantı yoluyla organizmanın davranışında meydan gelen oldukça kalıcı değişiklikler. Bilişsel kuramcılara göre öğrenme zihinsel bir süreçtir. Zihne ulaşılan bilgilere anlam verilmesi gerçekleşmektedir. Bu anlam verme Öğrencinin deneyime Önceki var olan bilgilerine Sahip olduğu kültüre, Öğrenmenin gerçekleştiği etkileşimin doğasına, Öğrencini bu süreçteki rolüne etkinliğine bağlı olarak değişmektedir. Öğrenme ürünü davranışlar bilişsel, duyuşsal ve psikomotor olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır. Bilişsel alandaki beceriler Bilgiden doğan zihinsel yetenekleri kapsar. Bilişsel öğrenme kavramlar, Prensipler, kanunlar, teoriler ve Problem çözme süreci ile ilgili bilgilerin öğrenilmesini kapsar. Farklı konularda elde edilen bilgiler bilişsel ağırlıklı olan öğrenmelerdir.

12 Duyuşsal alandaki davranışlar. İlgi, tutum, niyet, inanç, his ve değer verme ile ilgili kavramların bireylerde değişimini kapsar. Çevremizdeki nesnelere olaylara karşı gösterilen sevme, korkma gibi duygularda duyusal öğrenmelerin ürünüdür. Psikomotor(devinişsel) alandaki davranışlar ise Yürüme, koşma kalem tutma, yazma, konuşma, el ve göz becerileri, duyu organlarının koordineli bir şekilde kullanılması, Laboratuvar araç ve gereçlerinin kullanılması Deney düzeneklerinin kurulması gibi pratik becerilerinin geliştirilmesi gibi bireylerin organlarını eğitim öğretimde kullanılması ile ilgili becerilerin geliştirilmesini kapsar Kaynak bilgiyi değişik formlarda ve değişik yollarla ihtiyaç duyulan kişiye aktarır. ÖĞRENME KURAMLARI VE FEN BİLİMLERİNDEKİ UYGULAMALARI Yaşantı nedir? Bireyler doğuştan itibaren çevre ile ilk zamanlar anne ve baba ile etkileşim daha sonra arkadaş öğretmenler ile etkileşim sonucu beceri tutum ve değerler kazanmaktadırlar. Bunların tamamına yaşantı denmektedir. Öğrenmenin temelini bu yaşantılar oluşturmaktadır. Temiz olarak dünyaya gelirler.

13 İnsanlık için çok önemli olan öğrenme olgusu geçmişten günümüze kadar eğitimciler tarafından farklı şekillilerde tanımlanmış açıklanmaya çalışılmıştır. Öğrenme kuramı nedir? Öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini açıklamak üzere değişik fikirlere inanışlara sahip olan eğitimciler ve psikologlar farklı bakış açılarıyla öğrenmeyi ele almış ve birçok kuram geliştirmişlerdir. Sayısız öğrenme teorisi ortaya atılmıştır. Öğrenme teorileri okuldan bağımsız oluşturulduğunda teorilerle okul ortamının bileştirilmesi ilişkisinin kurulması zor bir süreçtir. Okullardaki temel amaç hedef kitle öğrencilerin eğitilmesi ve eğitiminde temel amacı öğrenmenin meydana gelmesini sağlamak olduğuna göre okullardaki öğretim faaliyetlerinin düzenlemesinde öğrenme teorilerinden faydalanılması kaçınılmazdır. Öğretim programları geliştirilirken kabul edilen benimsenen öğrenme kuramının temel ilkeleri esas alınarak hazırlanması gerekmektedir.

14 Öğretme nedir? Öğrenmenin kolaylaştırılması Öğrenmeye rehberlik edilmesi Öğrenene öğrenmeye gerçekleştirmede yardımcı olunması süreci olarak ifade edilmektedir. Öğretme öğrenmeye rehberlik etme olarak düşünebiliriz. Gagné (1988, s.2) öğretmeyi; bireyde öğrenmeyi başlatmak, harekete geçirmek ve desteklemek için tasarlanan etkinlikler kümesi olarak tanımlamaktadır. Siz hiç kimseye bir şey öğretemezsiniz, yalnız ona kendisinin keşfedebilmesi için yardım edebilirsiniz. Galileo Öğretmek demek yalnız nispeten önemsiz bir şey olan olgulara ilişkin bilgileri nakletmek değil, düşünmeye ve okumaya yönlendirmek ve olgular üzerinde kafa yormaya teşvik etmek demektir. P. B Medawarn

15 Neden Öğretmeye ihtiyaç duyulur? Bilimsel ve teknolojik meydana gelen değişimlerden ve sahip olunan bilgi birikiminden haberdar edilmesi, Bireylerin bilimsel okuryazar haline getirilmesi gerekir. Mevcut bilgi birikimi planlı, programlı ve sistemli olarak önceden belirlenen hedefler doğrultusunda okullarda gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri ile bireylere sunulur. Bu süreçte öğretmenler çeşitli etkinlikler ile bireylere sunulur. Bu süreçte öğretmenler çeşitli etkinlikler ile öğrenmeye yardımcı olur. Öğrenme bir aracıya ihtiyaç duymadan da gerçekleşebilir mi??????? Öğrenme ihtiyaç duymadan bireyin etrafındaki uyarıcılara anlam vermesi sonunu oluşacağı gibi direk bir kaynaktan alınması şeklin dede gerçekleşebilir Öğretme ile öğrenme kavramı birlikte kullanılan iki kavram olduğu için öğretme süreci sonunda mutlaka bir öğrenmenin gerçekleşmesi gerektiği düşüncesi vardır. Bu düşünce çoğu zaman doğru olmakla birlikte, öğrenme ve öğretme süreçleri birbirinden bağımsız olarak da devam edebilir. Bazen öğretme etkinlikleri olmadan öğrenmeler gerçekleştiği gibi süreç sonunda öğrenmenin meydana gelmediği öğretme faaliyetleride olabilmektedir. Öğretme okul ortamıyla sınırlı değildir.

16 Bireyde davranış değişikliği meydana getirmek amaçlı bir grup tarafından, bilgisayar televizyon ve radyo ve video gibi materyallerle de gerçekleştirilebilirler. Bilginin her gün artması ve derinleşmesi toplumu oluşturan bireylere bu bilgi birikimini öğretmek değil bilgiye ulaşım yollarını öğretmenin önemini artırmaktadır. Öğretim modelleri nedir? Öğrenme teorilerinin sınıf ortamında uygulanmasına yönelik olarak öğretim modelleri geliştirilmiştir. Öğrenme kuramlarının kavramsallaştırmak için öncelik olarak öğrenmeyi bilmek gerekir. Eğitim kurumu nedir nasıl tanımlarız? Öğretme faaliyetlerinin önceden belirlenen hedefler doğrultusunda istendik davranışların kazandırılması amacıyla düzenlendiği yerler ise eğitim kurumlarıdır.

17 Öğretim nedir? Okullarda yapılan bilinçli, kontrollü, amaçlı, planlı, ve örgütlenmiş etkinlikler yoluyla öğrenmeye sağlamaya çalışma sürecidir. Öğrenmeyi sağlamak üzere öğrencinin yaşantı süreçlerinin kontrol altında tutulmasıdır. Öğretim, öğretmenin çevre, ortam yaratarak, öğrencilerin amaçlar yönünde davranışlar geliştirmesine yardım etmesidir. Öğretim, öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gerekli araç ve gereçleri sağlama ve rehberlikte bulunma eylemidir. Öğretim Zor ve karmaşık bir süreçtir Gelişmiş bir becerinin İyi bir planlamanın Dikkatli bir hazırlığın Sistemli bir uygulamanın ürünüdür. Öğrenme, öğretme ve öğretim kavramları birbiriyle ilişkili olana ve birlikte kullanılan kavramlardır. Öğretme ve öğretim bireyde davranış değişikliği meydana getirmek amacıyla yapılan faaliyetleri içerir ve her ikisinde amaç öğrenmenin gerçekleşmesidir. Öğretme öğrenene öğrenme faaliyetlerini gerçekleştirmesinde yardımcı olma faaliyetleri olarak tanımlanmakta olup, planlı programlı olmayı gerektirmezken, öğretimde planlılık önemlidir.

18 Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin amacına ulaşması için öğrenmenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Ancak öğretimin etkili olması için öğrenmenin nasıl gerçekleştiğinin bilinmesi gerekmektedir. Gerçekleştirilmesi düşünülen öğretim etkinliklerinin planlanmasında öğretmenlerin öğretim sürecinin doğasını bilmeleri ve öğrenmeyi açıklamak amacıyla kullanılan öğrenme kuramlarından haberdar olmaları önem taşımaktadır. Öğrenme kuramı ne demektir? Fen eğitimindeki önemi nedir? Fen bilimlerindeki meydana gelen gelişmeler ve yenilikler teknolojik gelişmeyi ve kalkınmayı hedeflediği için okullarda sunulan fen eğitiminin geliştirilmesi ve öğretmen niteliğinin yükseltilmesi önem taşımaktadır. Sınıflarda etkili ve verimli öğretim gerçekleştirilebilmesi büyük oranda yeni öğrenme ve öğretme yaklaşımlarının bilinmesine bağlıdır. Öğrenmeni nasıl meydana geldiğine dair birçok kuram ortaya atılmıştır. Fen öğretiminde en çok kulllanılan Jean Piaget, Jerome Bruneri Rober Gagne ve David Ausebel tarafından gerçekleştirilen kuramlardır. Son zamanlarda piagenin öğrenme kuramının uygulanma biçimi olan Öğrenme halkası, yapısalcı veya bütünleştirici öğrenme kuramı ve çoklu zeka kuramı ortaya atılmıştır. Özellikler yapısalcı öğrenme kuramı öğrenmenin nasıl gerçekleştiği açıklamada en çok kullanılan kuram haline gelmiştir.

19 Jean Piaget in Öğrenme Kuramı Öğretimin planlanmasında cevaplanması gereken en önemli soru öğrencinin amaçlanan eğitimi alamaya elverişli bir bilişsel gelişim düzeyine sahip mi, Eğer planlanan eğitim öğrenciye kazandırılacak davranışlar açısından çocuğun seviyesinin üzerinde ise çocuk başarısız olacaktır. Öğrenicinin hangi yaşta hangi özelliklere sahip olduğunun bilinmesi, verilecek eğitimin hedefleri, içeriği ve kullanılacak yöntemlerin belirlenmesinde öğrencilerin düzeylerine uygun seçilmesine olanak sağlar. Bu nedenle bilişsel gelişimin ne anlama geldiğinin ve bilişsel gelişim evrelerinin özelliklerinin bilinmesi önemlidir. Bilişsel gelişim: Düşünme ve kavrama sisteminde ortaya çıkan gelişme ve değişmeler şeklindedir. Piage bilişsel gelişimle ilgili kuramını geliştirirken pek çok çocuk üzerinde yaptığı gözlemlerden ve bilimsel araştırmalardan elde ettiği verileri kullanmış yaptığı gözlemler sonucu çocukların dünyasının çocukların dünyasından çok farklı olduğunu bulmuş. Yaptığı araştırmalar sonucu bilişsel gelişimin yaşa bağlı bir süreç olduğunu öne sürmesine sebep olmuştur.

20 Piaget bilişsel gelişimin birbiriyle ilişkili dört faktörden etkilendiğini ifade eder. Bu faktörler Olgunlaşma: Bazı bireyler diğerlerine göre daha hızlı olgunlaşırlar. Olgunlaşma insan gelişiminin dolayısıyla bilişsel gelişimin sınırlarını belirler. Deneyim (yaşantı): bireylerin bazı kavramlarla ilgili geçirecekleri aktif yaşantılar onların dünyayı anlamaları için gerekli bilgileri geliştirmelerini sağlar. Kültürel aktarım (sosyal etkileşim): Bireylerin çevrelerindeki insanlarla bir takım yaşantılar geçirmeleri ve onlarla etkileşim içerisinde bulunmaları sırasında pek çok kavram ve ilke öğrenirler. Dengeleme: zihin doğal haliyle dengededir. Yeni bilgiler farklı durumlar bu denge durumunu bozar. Öğrenilen bilgiler dengesini bozar. Sonra zihin ilişkiler kurarak bu denge ortamını tekrar sağlar. Dengeleme süreci bazılarında kolay bazılarında ise zor olmaktadır. Dengelem süreci ne kadar kolay olursa zihinsel gelişim o kadar hızlı olur. Değişime ayak uydurmak.

21 Bilişsel gelişim yaşla birlikte bu süreçlerde meydana gelen değişmelerdir. Piaget bu değişmelerin(bilişsel gelişimin) doğumdan başlayarak yetişkinliğe kadar ilerleyen dört aşamada gerçekleştiğini ileri sürmektedir. Birbirine girmiş aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamalardan her birisinde sahip olduğu özellik daha sonra gelen dönemlerde de devam eder. Ayrıca bir dönemde taşınması gereken özelliği kazanamayan bir bireyin üst döneme de geçmesini de zorlaşmaktadır. 1. Duyusal Hareket (devinim)dönemi: Doğumdan iki yaşına kadar olan dönem, Sözel olmayan davranışlar gösterir. Duyular ve motor faaliyetleri yoluyla dış dünyayla ilişki kurar. Dönem ilerledikçe çevresinde olanları ve kendisinin çevresinde farklı olduğunu keşfetmeye başlar. Bebeğin duyu organlarının farkına varması ve onu istediği şekilde kullanmayı öğrenmesidir. Dönem sonunda yürümeye karmaşık olmaya zihinsel işlemler gerçekleştirir.

22 2. İşlem öncesi dönem İki yedi yaş arasını okul öncesi dönemi kapsar. Dönemin en belirgin özelliği çocuğun ben merkezli bir düşünceye sahip olmasıdır. Çocuklar kendi düşüncelerinin tek olduğunu başkalarının da farklı düşüncelere sahip olduğunu anlayamazlar. Dünyanın kendi etraflarında döndüklerini zannederler. Kendisini başkasının yerine koyamadığı için kendisinin bildiğini herkesin bildiğini veya gördüğünü zanneder. 3. Somut işlemler dönemi yaşa arasını kapsar İlköğretimini ilk kademesini kapsar. Çocuklar olayları diğer insanların gözünden görmeye alışır. Çocuğun sınıflama, sıralama, karşılaştırma becerileri gelişir.(yaz) Nesneleri ve eşyaları renk, uzunluk, yapıldığı madde gibi farklı özelliklerine göre sıralayabilir (Yaz) Bu dönemde çocuğun kazandığı en önemli özellik korunum dur. Korunum maddenin görüntüsünde meydana gelen değişime rağmen nitelik ve niceliğinde değişimin olmamasıdır.

23 4. Soyut işlemler dönemi En üst düzey bilişsel gelişim dönemidir. 11 yaş ve üzerini kapsamaktadır. Bu dönemde bireyde ayırt etme, Değişkenleri belirleme ve kontrol etme, Hayal kurma, Soyut kavramları algılayabilme gibi becerileri geliştirirler, Genelleme, Tümden gelim, Tümevarım gibi zihinsel işlemler gerçekleştirebilirler. Birey kendi düşüncelerini eleştirir. Başka fikirlerle kendilerininki karşılaştırıp kendi yargılarının doğruluğunu yoklayabilirler. Bir probleme değişik şekillerde çözüm yolu sunabilirler. Çocuklarda hipotez kurma, Olasılıklı düşünme, Değişkenleri belirleme, Kontrol etme, Oranlı düşünme, Korelasyonel düşünme gibi beceriler gelişir. Çocuk mantık kurallarına uygun çıkarsamalarda bulunur.