Psikanaliz ve Psikanalitik Psikoterapi

Transkript

1 DERLEME Psikanaliz ve Psikanalitik Psikoterapi Dr. Emin Oryal TAŞKIN a a Psikiyatri AD, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Manisa Yazışma Adresi/Correspondence: Dr. Emin Oryal TAŞKIN Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, Manisa, TÜRKİYE oryaltaskin@yahoo.com ÖZET Psikoterapi kısaca ruhsal yollarla yardım ve iyileştirme şeklinde tanımlanabilir. Bu tanımı bugünkü psikiyatri pratiği bazında, herhangi bir biyolojik sağaltım yönteminin kullanılmadan hastanın iyileştirilme yöntemi şeklinde sınırlamak olanaklıdır. Psikanaliz ise bir sağaltım yöntemi olmasının yanında, bir ruhbilimsel kuram ve başka yoldan ulaşılması neredeyse olanaksız olan zihinsel süreçlerin inceleyen bir tekniktir. Psikanaliz, Freud un çalışmalarıyla yeni bir disiplin olarak başlamış ve sonrasında diğer psikanalistlerin katkıları ile psikanalitik kuram gelişmeye devam etmiştir. Psikanaliz bir sağaltım yöntemi olarak kullanıldığı zaman; bu terapinin amacı hastanın anlattıklarından (serbest çağrışım) ve kurulan ilişkinin özelliklerinden yola çıkarak kuramsal bilgiler çerçevesinde hastanın anlaşılması, formüle edilmesi ve analitik teknikleri kullanarak iyileştirilmesidir. Psikanalitik psikoterapi de, psikanaliz kuramını temel alan, aynı kavram ve yöntemleri kullanan (az ya da çok) fakat klasik uygulama kurallarına her zaman bağlı kalmayan psikoterapi ya da sağaltım yöntemidir. Anah tar Ke li me ler: Psikanaliz, psikoterapi, psikanalitik teori ABS TRACT Psychotherapy could shortly be defined as healing and helping others by using psychologic methods. In today s psychiatric practice it is possible to restrict this definition as a method of healing patient without using a biological treatment method. In additon to be a treatment method, psychoanalysis is also a psychological theory and a technique for analysing mental processes which is almost impossible to reach in other ways. Psychoanalysis has become a new discipline with the studies of Freud and progress of psychoanalytic theory have been continued with contributions of other psychoanalyists after Freud. When psychoanalysis is used as a therapy method, the aim of this therapy is to understand patient, formulate and heal the patient by using analytical techniques based on what the patient told (free association) and the features of relationship within the framework of theoretical knowledge. As well psychoanalytical psychotherapy is a psychotherapy or treatment method which is based on psychoanalytic theory and which is using the same concepts and methods (more or less) without adhering strictly rules of classical psychoanalysis. Key Words: Psychoanalysis, psychotherapy, psychoanalytic theory Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2):1-7 Copyright 2009 by Türkiye Klinikleri ünümüzde halen psikiyatrist, psikanalist, psikoterapist, psikanaliz ve psikoterapi kavramlarının ve bu kavramlar arasındaki farkların net olarak bilinmemesi bu yazıda öncelikle bazı tanımların açıklanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle bu giriş bölümünde kısaca psikanaliz, psikoterapi ve psikanalitik yönelimli psikoterapi kavramları tanımlanacak ve daha sonra başlangıç dönemine ağırlık verilerek tarihsel süreç içinde psikanaliz ve psikanalitik psikoterapi aktarılmaya çalışılacaktır. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2) 1

2 Emin Oryal TAŞKIN Psi ko te ra pi, en kı sa ve ge nel ta nım ola rak ruh sal yol lar la yar dım ve iyi leş tir me şek lin de özet le ne bi lir. 1 Bu ta nı mı bu gün kü psi ki yat ri pra ti ği ba zın da, her han gi bir fi zik sel (ya da bi yo lo jik) sa ğal tım yön te mi nin kul la nıl - ma dan has ta nın iyi leş ti ril me si gi ri şim le ri şek lin de sı nır - la mak ola nak lı dır. Bu açı dan ba kıl dı ğın da bir çok gi ri şi min psi ko te ra pö ti k et ki sağ la ya ca ğı bir ger çek tir. An cak bi raz da ha sı nır lı ve ya pı lan dı rıl mış bir ta nı mı ise Öz türk şu şekil de yap mak ta dır: Psi ko te ra pi çağ daş ruh he kim li ği ve ruh bi lim bil gi le ri ne da ya nan, has ta ile karşı lık lı iliş ki ve ile ti şi mi kul la nan bir ta kım uy gu la ma lar - dır. 1 Bu ta nım özel lik le ya pı lan dı rıl mış psi ko te ra pi ler için ol duk ça açık la yı cı bir ta nım dır. Bu gün ge rek psi ka - na li tik ku ram dan, ge rek se di ğer ku ram lar dan yo la çı ka - rak ge liş ti ril miş çok sa yı da psi ko te ra pi yön te mi (psi ka na liz, psi ka na li tik yö ne lim li psi ko te ra pi ler, bi liş - sel dav ra nış çı psi ko te ra pi ler, in ter per so nel psi ko te ra pi gi bi) var dır. Psi ka na li tik psi ko te ra pi, psi ka na li tik yön te - mi ve psi ka na li tik ku ra mı kul la nan an cak ya zı nın son bö lü mün de açık lan dı ğı gi bi, psi ka na liz den uy gu la ma ve ba zen amaç ola rak ay rı lan psi ko te ra pi yön te mi dir. Bu ne den le de ön ce lik le psi ka na li zin ak ta rıl ma sı ge rek - mek te dir. Pek çok ki şi nin dü şün dü ğü nün ak si ne psi ka - na liz sa de ce bir te ra pi ya da sa ğal tım yön te mi de ğil dir. Fre ud un 1922 de yap mış ol du ğu ken di ta nım la ma sı bu ko nu da ye ter li açık la ma yı sağ la mak ta dır: Psi ka na liz baş ka yol dan ula şıl ma sı ne re dey se ola nak sız olan zi hin - sel sü reç le rin in ce len me si için bir iş le min, nev ro tik bozuk luk la rı nın sa ğal tım yön te mi nin ve bu yol lar dan el de edi len ve ya vaş ya vaş ye ni bir bi lim sel di sip lin de top lanmak ta olan ruh bi lim sel bil gi der le me si nin adı dır. 2 Psika na liz bir sa ğal tım yön te mi ol mak dı şın da ay nı za man da bir tek nik ve bi lim sel bir ku ram ve di sip lin olarak de ğer len di ril me li dir. PSİKANALİZİN ERKEN DÖNEMİ PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ Fre ud ve Bre u er in, özel lik le An na O. (ger çek adı Bert - ha Pap pen he im 3 olan) ad lı ol gu nun, ve Fre ud un di ğer ol gu la rı nın sa ğal tım sü re cin den el de et tik le ri bil gi ler le 1895 de yaz dık la rı His te ri Üze ri ne Ça lış ma la r ad lı ki - tap psi ka na liz ve psi ko te ra pi ta ri hin de önem li bir ye re sa hip tir. Fre ud bu ki tap ta psi ka na liz için er ken ku ra mı - nın te mel le ri ni net leş tir miş tir. 4 Yi ne bu ki tap ta, halk ara sın da ha len kul la nıl mak ta olan ko nuş ma te da vi si tanı mı (ya da ba ca te miz li ği) An na O. ta ra fın dan ya pıl - mış tır. 4 Fre ud za man için de hip noz yön te mi ni terk ede rek bu nun ye ri ne bu gün de psi ka na liz ve psi ka na li tik sa ğal tı mın en te mel ara cı olan ser best çağ rı şı m yön te - mi ni kul lan ma ya baş la mış tır. Böy le ce psi ka na li tik tekni ğin en te mel bi le şe ni be lir len miş tir. 5 Ser best çağ rı şım dı şın da bu gün ha len ge çer li olan bi linç dı şı, bas tır ma, kon ver si yon, dis so si yas yon, ruh sal ne den sel lik (de ter - mi nizm) di renç ve ak ta rım kav ram la rı da açık lan mış tır. 4 An cak bu dö nem de Fre ud sa ğal tım da ak ta rı ma ge re ken öne mi ver me di ğin den sü reç da ha çok has ta lık be lir ti le - ri ile iliş ki li olan bi linç dı şı sü reç le rin bi linç li ha le ge ti - ril me si ve böy le ce semp tom la rın or ta dan kal dı rıl ma sı ile sı nır lı kal mış tır. Bu gün ha len za man za man kul la nı lan ve ab re ak si yon ola rak ta nım la na bi le cek 3 bu yön te min ye ter siz li ği ve ço ğu kez sa de ce semp to ma tik bir iyi leş me sağ la ma sı 4 Fre ud u zih nin iş le yi şi ni da ha iyi kav ra ma ya zor la mış tır. Da ha son ra ki yıl lar da psi ka na li tik ku ram da bir çok de ği şik lik ya pıl ma sı na kar şın gü nü müz de de psika na liz de has ta bir di va na uza na rak ak lı na ge len le ri müm kün ol du ğun ca her han gi bir san sür den ge çir me den an lat mak ta ve sü reç ve sa ğal tım bu te mel araç la (ser best çağ rı şım) iler le mek te dir. Ben zer şekil de ruh sal ne den - sel lik kav ra mı (ruh sal kö ken li gö rün gü le rin hiç bi ri si nin -psi ko pa to lo jik ya da de ğil- ge li şi gü zel bir şekil de or ta ya çık ma dı ğı, be lir li iliş ki ler ya da bağ lan tı lar la be lir len di - ği dü şün ce si) da de ğiş me den de vam et mek te dir. Bas tır - ma (dür tü, anı, de ne yim ya da is tek le rin bi linç dı şı na itil me si ve ora da tu tu la rak bi lin ce gel me si nin en gel len - me si), 6 bir ben lik (ego) iş le vi ola rak (bir sa vun ma ola rak) bi raz an lam de ğiş tir se de ana li tik sü reç te en çok kar şı la - şı lan gö rün gü dür de Düş le rin Yo ru mu ile psi ka na liz de böl me sel ku ram ta nım lan mış tır. Psi ka na liz da ha ön ce baş la mış ol - sa da Fre ud, bu ki tap için Psi ka na li zin yir min ci yüz yıl - la bir lik te doğ du ğu söy le ne bi lir; çün kü dün ya nın önü ne, ye ni bir şey ola rak çık tı ğı ya yın (Düş le rin Yo ru mu) 1900 ta ri hi ni ta şı r de mek te dir. 7 Böl me sel ku ram kı sa ca zi hin - sel sü reç le rin bi linç, bi lin çön ce si ve bi linç dı şı ola rak adlan dı rı lan üç fark lı ni te lik te ol du ğu nu gös ter mek te dir. 8,9 Ruh sal has ta lık lar açı sın dan Fre ud bi linç dı şı sü reç le re yönel miş tir. Duy gu sal ener ji le ri hiç bir za man yok ol ma yan bi linç dı şın da ki bas tı rıl mış içe rik sü rek li ola rak do yum sağ la ma ya ça lı şır ve sürç me ler, nev ro tik semp tom lar ve düş ler Fre ud a gö re bi linç dı şı içe ri ğin bi raz şekil de ğiş tir - miş gö rün tü le ri dir. Doğ ru dan açı ğa çık ma sı ya da do yum sağ lan ma sı onay lan ma yan dür tü ler ve is tek ler şekil değiş ti re rek da ha ta nın maz ve sem bo lik bir şekil de do yum sağ la mak ta, bu sa ye de de ruh sal ge ri lim azal tıl mak ta dır. 8,9 Fre ud böl me sel ku ra mı nın üs tü ne ya pı sal ku ra mı nı oluştur duk tan son ra bi le bu ta nım la rın ge çer li li ği ni de vam et ti re cek an cak bun la ra zi hin sel ni te lik ler di ye cek tir. Bu - gün için de bi linç dı şı kav ra mı ol mak sı zın psi ka na li zin dü şü nül me si ola nak sız dır. Hat ta psi ka na liz ve psi ka na li - tik psi ko te ra pi le ri di ğer psi ko te ra pi ler den ayı ran önem li 2 Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2)

3 PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ fark lar dan bi ri si de bi linç dı şı kav ra mı dır. Bi linç dı şı kı sa - ca, özel bir ça ba ile bi lin ce ça ğı rı la ma yan (ya da far kı na va rı la ma yan, far kın da lık ala nı na gi re me yen) bü tün zihin sel içe rik ve sü reç le rin top la mı ola rak ta nım la na bi - lir. 1,3,6,9 Ben zer şek li de, düş le rin yo ru mu da ha son ra bir çok de ği şik lik ve dü zelt me ye uğ ra sa da bu gün için de psi ka na liz de kul la nıl mak ta dır ve ser best çağ rı şım ile birlik te bi linç dı şı nın araş tı rıl ma sın da ki en önem li araç lar - dan bi ri si dir. Fre ud bu öne mi düş ler bi linç dı şı na gi den kral yo lu du r di ye rek özet le mek te dir de ya yın la nan Gün lük Ya şa mın Psi ko pa to lo ji - si ile Fre ud, unut kan lık lar, sürç me ler, ya nıl ma lı edimler, bo şi nan lar ve yan lış la rın psi ka na li tik açı dan kö ken le ri ni araş tı rır. 10 Bu ki tap ve Düş le rin Yo ru mu, aslın da bi linç dı şı nın ve bi linç dı şı et ki le rin sa de ce ruh sal has ta lık lar la iliş ki li kav ram lar ol ma dı ğı nı, tüm in san lar - da bu sü reç le rin ve et ki le ri nin bu lun du ğu nu gös ter mek - te dir. Fre ud a gö re bu ger çek, psi ka na li ze kar şı gel me nin en önem li ne de ni dir:...ama in sa nın me ga lo ma ni si ne üçün cü ve en ya ra la yı cı dar be yi (da ha ön ce ki iki dar be Ga li le i ve Dar win in ku ram la rı dır); ben li ğe ken di evin - de bir efen di ol ma dı ğı nı ve zih nin de bi linç dı şın da olup bi ten ler hak kın da kıt bil giy le ye tin me si ge rek ti ği ni kanıt la ma ya ça lı şan gü nü mü zün psi ko lo ji araş tır ma la rı indir miş tir....iş te bi zim bi li mi mi ze kar şı ge nel baş kal dı rı... bu ra dan kay nak lan mak ta dır Son ra ki yıl lar da Fre ud ken di tek ni ği ile ruh sal yapı yı araş tır ma sı na de vam et miş ve 1905 ile 1925 yıl la rı bo yun ca ço cuk cin sel li ği ve psi ko sek sü el ge li şim dö nemle ri ni (oral, anal, fal lik, la tans ve er gen lik dö nem le ri) tanım la mış, bu dö nem le rin ki şi lik ge li şi min de, şekil lenme sin de ve psi ko pa to lo ji de oy na dı ğı te mel rol le ri ve sa - ğal tım da bu bil gi le rin na sıl kul la nı la ca ğı nı açık la ma ya ça lış mış tır. 12 Baş lan gı cın dan kı sa bir sü re son ra bir çok baş ka ana list ku ra ma kat kı da bu lun muş tur. Bu ra da hepsin den söz et mek ola nak lı de ğil dir an cak Erik Erik son un psi ko sos yal ge li şim dö nem le ri ni ta nım la dı ğı nı ve bu nun psi ka na li tik ku ra ma çok önem li bir kat kı ol du ğu nu vurgu la mak ge rek mek te dir. 13 Gü nü müz de de psi ko sek sü el ge li şim özel lik le ri kla sik psi ka na li zin önem li kav ram la - rın dan (epi ge ne tik ge li şim) bi ri si ol ma yı sür dür mek te - dir. Özel lik le Ödi pal ko num, 6 kas tras yon ank si ye te si ve bun la rın çö züm len me si ha len ana li tik sü reç ler de sık lık - la gün de me ge len ve üze rin de ça lı şıl ma sı ge re ken ko nu - lar dır. Psi ka na li tik ku ra mı böy le ce, yu ka rı da ki ta nı ma ek ola rak zi hin sel iş le yi şin in san da ki ge li şi mi ni de (çocuk luk tan ye tiş kin li ğe dek) araş tı ran bir ku ram ola rak ta nım la mak ola nak lı dır. 14 Epi ge ne tik ge li şim ba kış açısın dan ge li şim dö nem le rin de ki du rak sa ma ya da ça tış - Emin Oryal TAŞKIN ma lar so nu cu ge li şim ya dur mak ta ya da ek sik ta mam - lan mak ta dır. Psi ka na liz ya da psi ka na li tik yö ne lim li psiko te ra pi de ki te mel amaç lar dan bi ri si de bu du rak la ma ya da ça tış ma la rı çöz mek ya da onar mak ve ruh sal ge li - şi mi kal dı ğı ya da ta kıl dı ğı yer den ye ni den baş lat mak ve ta mam lat mak tır. 15 Ay nı yıl lar da, Fre ud özel lik le di renç ve ak ta rım kav ram la rı üze rin de ça lış mış tır. Di renç, bi linç dı şı nın bilinç li ha le ge ti ril me si ni, uyu ma yö ne lik ol ma yan ve pato lo jik olan her tür lü dav ra nış, duy gu ya da dü şün ce nin bı ra kıl ma sı nı, de ğiş ti ril me si ni en gel le yen ya da en gel le - me ye yö ne lik olan her tür lü iç sel et ken dir. Kı sa ca sı psika na li ze ve sa ğal tı mın iler le me si ne kar şı has ta da var olan güç le rin tü mü dür. 6 Di renç, ser best çağ rı şı mı, olay la rı anım sa ma yı, iç gö rü ka zan ma yı güç leş ti ren bir gö rün gü ola rak ade ta psi ka na li tik sü re ci en gel le me ye yö ne lik gibi dir. 1,16,17 Psi ka na li tik ku ra mı nın en ba şın da Fre ud ak tarım kav ra mı nı fark et miş ve bu kav ra ma gi de rek da ha faz la önem ver miş tir. Baş lan gıç ta ak ta rı mı psi ka na li tik sü reç te bir en gel ola rak gö ren Fre ud, da ha son ra ak ta rı - mı sa ğal tım açı sın dan eş siz bir araç ola rak de ğer len dir - miş tir. 18 Ak ta rım, ki şi nin da ha ön ce (sık lık la er ken ço cuk luk dö ne min de) baş ka bi ri si (an ne-ba ba) ile ya şa - mış ol du ğu bir iliş ki yi bi linç dı şı ola rak te ra pi sü re cin de ana list/te ra pist ile tek rar la ma sı dır. Has ta ço cuk lu ğun da ana-ba ba sı ile ya şa mış ol du ğu duy gu la rı ana list/te ra pis - te ak ta rır. Has ta ade ta ana list/te ra pis ti, ebe vey ni ye ri ne ko yul muş tur. 6,18 Bu yö nüy le ak ta rı mın ken di si bir ba kı - ma bir yi ne le me dir. Es ki iliş ki ka lıp la rı (özel lik le ri) ye - ni iliş ki ler de bi linç dı şı ola rak yi ne len mek te dir. Di ğer bir de ğiş le, has ta en te mel bi linç dı şı ça tış ma yı ana list/te ra - pist ile olan iliş ki sin de yi ne le mek te dir ve bu nu so nu - cun da da Fre ud un ak ta rım nev ro zu ola rak ad landır dı ğı gö rün gü or ta ya çık mak ta dır. Bu gö rün gü nün yorum lan ma sı da sa ğal tı mın te mel ko şul la rın dan bi ri si dir. Gü nü müz de de, di renç ve ak ta rım psi ka na li tik sü reç te önem li bir ye re sa hip tir ve psi ka na li zin te me li di renç ve ak ta rı mın çö züm len me si ne da ya nır. Di renç ve ak ta rı mı iş le me yen bir psi ko te ra pi, ana li tik bir te ra pi ola maz. 1 Ana lis tin önem li gö rev le rin den bi ri si, ak ta rı mın yo ru - mu nu yap mak tır. Da ha son ra ki yıl lar da da ak ta rım ve özel lik le de kar şı ak ta rım kav ram la rı gi de rek da ha faz la önem ka zan mış tır. Kar şı ak ta rım; ana list/te ra pist te hasta ya yö ne lik olu şan bi linç dı şı duy gu la rın ve tep ki le rin tü mü ola rak özet le ne bi lir. 6 Kar şı ak ta rım has ta nın ak ta - rı mı na ya da kur du ğu iliş ki ye bir ya nıt ola rak has ta kaynak lı ola bi le ce ği gi bi, ana list/te ra pis tin ken di bi linç dı şı ça tış ma la rın dan (ya da ana list/te ra pis tin er ken ço cuk luk ya şan tı la rın dan) da kay nak la na bi lir. Baş lan gıç ta Fre ud kar şı ak ta rım ol gu su nu sü reç için yı kı cı et ki le ri olan bir Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2) 3

4 Emin Oryal TAŞKIN du rum ola rak ele al mış ve hız la çö zül me si ge rek ti ği ni dü şün müş tür. An cak da ha son ra la rı bu du ru mun ka çı - nıl maz ol du ğu ve kar şı ak ta rım kö ken li duy gu la rı yok say mak ya da bas tır mak ye ri ne bun la rın has ta nın an la - şıl ma sı ve sa ğal tı mın da kul la nıl ma sı gö rü şü ağır lık ka zanmış tır. 3,19 Hat ta özel lik le ağır ki şi lik bo zuk luk la rı ile ça lı şır ken ana list/te ra pis tin duy gu sal ola rak nötr ol ma sı - nın cid di bir kar şı ak ta rı mın so ru nu ol du ğu dü şü nül - mek te dir. 19 Üs te lik nes ne iliş ki le ri ku ram cı la rı nın kat kı la rı ile kar şı ak ta rım sa de ce bi linç dı şı sü reç le rin de - ğil bi linç li ve ya rı bi linç li sü reç le rin de et ki siy le or ta ya çık tı ğı an la şıl mış ve kar şı ak ta rım tıp kı ak ta rım gi bi önem li bir bil gi kay na ğı ve sa ğal tım ara cı ha li ne gel miş - tir. Gü nü müz psi ka na liz uy gu la ma la rın da kar şı ak ta rım far kı na va rıl dı, iyi iz len di ği ve iş len di ği du rum da analist/te ra pis tin en gü ve ni lir ve et ki li yar dım cı sı dır yı lın da Fre ud Haz İlke si nin Öte sin de ad lı yazı sı ile psi ka na li zin te mel kav ram la rın dan bi ri si olan yine le me zor lan tı sı nı ta nım la mış tır. Ba zı has ta la rın sı kın tı ya ra tan hat ta acı ve ri ci ya şan tı la rı ya da de ne - yim le ri sü rek li tek rar la dık la rı nı göz lem le miş ve bu na yine le me zor lan tı sı adı nı ver miş tir. Has ta lar bu du ru mu ya rat tık la rı nın ve içe rik ola rak bir bi ri nin ay nı olan yaşan tı la rın ara sın da ki ba ğı ya da ben zer li ği gö re me mek - te dir. Fre ud bu zor lan tı nın, ön ce den (ço cuk luk ta) ya şan mış olan ör se le yi ci ya da acı ve ri ci olay la rı tek rar tek rar yi ne le ye rek bun la rı onar mak ya da acı sı nı gi der - mek için bir uyum ça ba sı nın so nu cu ola rak de ğer len dir - miş tir. 21 Gü nü müz de psi ka na li tik sa ğal tım da yi ne le me zor lan tı sı ana li zin odak nok ta la rın dan ol ma özel li ği ni sür dür mek te dir. Ana liz ya da psi ko te ra pi sü re cin de, hasta la rın an lat tık la rı öy kü ler ya da anı lar da ay nı or tak içe ri ğin gö rü le bil me si has ta nın for mü las yo nun da ya da an la şıl ma sın da önem li bir araç tır. YAPISAL KURAM 1923 yı lın da psi ka na liz böl me sel ku ram dan ya pı sal ku ra - ma geç miş tir. Fre ud Ego ve İd (1923) ve da ha son ra ki bir çok ya zı sı ile ya pı sal ku ra mı nı ge liş tir miş tir. Bu na gö - re ruh sal ay gıt alt ben lik (id), ben lik (ego) ve üst ben lik (sü pe re go) ol mak üze re üç bö lüm lü bir ya pı dan oluşmak ta dır. 22 Ya pı sal mo de le ka dar, ge nel lik le ana liz altben li ğin araş tı rıl ma sı şek lin de ol du ğun dan bu dö nem id psi ko lo ji si ola rak anıl mak ta dır. Ya pı sal ku ram dan son ra ise il gi ben li ğe ve ben lik iş lev le ri ne odak lan mış tır. 1 Bu mo del de alt ben lik, ruh sal ay gı tın en es ki par ça sı dır ve ta ma men bi linç dı şı dır ve dış dün ya ile man tık sal bir bağlan tı sı yok tur. Ka lı tım la ge çer ve dür tü le rin kay na ğı dır. Baş ka bir de ğiş le ruh sal ay gı tın dür tü le yi ci diz ge si dir. 1,14 PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ Gü dü le me li dav ra nış açı sın dan de ğer len di ril di ğin de; insa nı ha re ke te ge çi ren alt ben lik kay nak lı dür tü ler dir (ki en önem li le ri cin sel lik ve sal dır gan lık dür tü le ri dir). Ki - şi ener ji si ni bu dür tü ler den al mak ta dır. 6 Ben lik ise, ruhsal ay gı tın dış dün ya ile iliş ki ku ran, ger çe ği de ğer lendi ren bi le şe ni dir. Ben li ğin te mel iş le vi uyum dur ve ruhsal ay gı tın dü zen le yi ci bi le şen dir. Dür tü le rin do yu mu açı sın dan alt ben lik ile dış ger çek lik ve alt ben lik ile üstben lik ara sı da ade ta bir ara bu lu cu dur. 1 Üst ben lik, ruh sal ay gı tın yar gı la yı cı bi le şe ni dir. Ödi pal dö ne min so nun da ebe veyn ile öz de şim so nu cu net le şen (son ha li ni bi raz da ha son ra ala cak tır) üst ben lik, top lum sal de ğer yar gı la - rı nı içe rir. Ço cu ğun ge li şim sü re cin de be nim se di ği de - ğer yar gı la rı (iyi-kö tü, doğ ru-yan lış, onay la nanonay lan ma yan) üst ben li ğin içe ri ği ni oluş tu rur. Üst ben - li ğin en kes kin be lir ti si de suç lu luk duy gu su dur. Bu özellik ve içe rik ne de ni ile yar gı la yı cı ve fren le yi ci bir rol oy nar. Bu nun ya nın da vic dan, dü rüst lük, ken di ni ce za - lan dır ma, ben li ğin ade ta göz len me si ve uy gun ey lem ya da dü şün ce ler so nu cu ken din den hoş nut ol ma da üst benlik ile il gi li kav ram lar dır. 1,14 Ben lik ve üst ben li ğin bi linç li ve bi linç dı şı ka lan yan la rı var dır. 1, da ya yın la nan Ket vur ma lar, be lir ti ler ve anksi ye te ça lış ma sı ile Fre ud o gü ne ka dar sür dür dü ğü anksi ye te ku ra mı nı de ğiş tir miş tir. Da ha ön ce, bas tır ma dü ze ne ği ile bi linç dı şın da tu tu lan içe ri ğin bas tı rıl mış oldu ğun dan do la yı (ya da do yu ma ula şa ma dı ğın dan) anksi ye te ye ne den ol du ğu inan cı bas kın ken, bu ta rih ten iti ba ren, ben li ğin bi lin ce gel di ğin de ank si ye te ya ra ta ca - ğı nı fark et ti ği (sin yal ank si ye te ara cı lı ğı ile) ya sak lı bilinç dı şı içe ri ği ak tif ola rak, ank si ye te yi en gel le mek ama cıy la bi linç dı şı na bas tır dı ğı nı ka bul et miş tir. 23 Böyle ce ben lik da ha ak tif bir ko nu ma gel miş, ben lik iş lev le - ri, sa vun ma dü ze nek le ri, ben lik gü cü gi bi kav ram lar psi ka na liz de önem li kav ram lar ol muş tur. FREUD SONRASI PSİKANALİZ Fre ud son ra sın da psi ka na li tik ku ram di ğer psi ka na list le - rin kat kı la rı ile ye ni len me ye ve ge liş me ye de vam et miş - tir. Ön ce lik le Fre ud un sa ğal tım da çok faz la yer ver me di ği em pa ti (eş du yum) ko nu su ilk kez S. Fe renc zi ile sa ğal tım sü re cin de önem ka zan mış ve H. Ko hut ile de te ra pi nin oda ğı na otur muş tur. Ana li tik ku ram da ben lik iş lev le ri üze ri ne il gi gi de rek art mış ve özel lik le A. Fre ud, H. Hart mann ve E. Eric son un kat kı la rı ile Ego Psi ko lo - ji si Ku ra mı ge liş miş tir. Hart mann ego (ben lik) ve self (ken di lik) kav ram la rı nın ara sın da ki far kı ta nım la mış ve da ha son ra ge li şe cek olan nes ne iliş ki le ri ku ra mın da ken di lik önem li bir ye re sa hip ol muş tur. Bu ekol de ben- 4 Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2)

5 PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ lik iş lev le ri ana liz de çok da ha ön pla na çı kar tıl mış, benli ğin uyum amaç lı ça ba la rı il gi oda ğı ol muş ve ben li ğin dür tü ve ça tış ma lar dan ba ğım sız ola rak bir gü cü ol du ğu ya ni ben lik gü cü kav ra mı önem ka zan mış tır. Da ha son ra M. Kle in ve M. Mah ler le Nes ne İliş ki le ri Ku ra mı (NİK) ye şer miş tir. Bu sü re cin ar dın dan da H. Ko hut ile Ken di lik Psi ko lo ji si ku ra mı gel mek te dir. Psi ka na li tik kuram dan kö ken alan baş ka bir çok ku ram ya da uy gu la ma bu lun mak la bir lik te bu ya zı da tüm ku ram ve ku ram cı la - rı tek tek açık la mak ola nak lı de ğil dir. Bu ne den le de sade ce nes ne iliş ki le ri ku ra mın dan söz edi le cek tir. Nes ne iliş ki le ri ku ra mı nın baş lan gı cı, as lın da Freud un 1917 de yaz dı ğı Yas ve me lan ko li ad lı ma ka le ye da yan mak ta dır. Yas sü re cin de ki şi kay bet ti ği nes ne nin ta sa rı mı nı içi ne alır ve kay be di len ki şi nin zi hin sel ta sa - rı mı yas tu ta nın için de ya şa ma ya de vam eder. Böy le ce ki şi nin bu nes ne ta sa rı mı ile iliş ki si (ger çek te nes ne ar - tık va rol ma sa da) bir sü re da ha de vam et mek te dir. 24 Böyle ce, ilk kez iki ki şi nin et ki le şi mi nin ruh sal ya pı yı şekil len dir di ğin den söz edil miş tir. An cak bu ku ra mın baş lan gı cı da ha çok M. Kle in ve M. Mah ler in ça lış ma la - rı ile iliş ki len di ril mek te dir. NİK i kı sa ca ta nım la mak gere kir se: bi re yin zih ni dı şa rı dan içe ri ye alı nan ve ki şi nin iş lev sel li ği nin te mel öge le ri olan ele man lar dan oluş mak - ta dır. Bu, iç sel leş tir me sü re ci ile ol mak ta dır. Ruh sal işlev ler iç sel leş ti ren çe şit li ele man lar (ta sa rım lar) ara sı iliş ki ler yo luy la açık lan mak ta dır. An cak ku ram da an la - tıl mak is te nen sa de ce yü zey de olup bi ten şu an da ve görü nür de ki iliş ki ler de ğil dir. Bu nun ya nın da bu nes ne iliş ki le ri nin ruh sal ya pı için de ki ta sa rım la rı ara sın da ki iliş ki ler ve bu iliş ki le rin baş lan gıç ta ki iz le rin den tüm leş - miş ve sü rek li ve pek de ğiş me yen ta sa rım la ra ka dar na sıl ge liş ti ği dir. Ya ni ku ram bir ge li şim ku ra mı ola rak da değer len di ri le bi lir. Nes ne ile iliş ki kur ma, ar dın dan bu ilişki le rin ve iliş ki ler yo lu ile nes ne ta sa rım la rı nın iç sel leş ti - ril me si, da ha son ra ta sa rım la rın pek de ğiş me yen sa bit ve sü rek li bir özel lik ka zan ma sı ve ruh sal ya pı için de ki bu nes ne ta sa rım la rı nın bir bir le ri ile iliş ki le ri ruh sal iş le yi şi açık la mak ta dır. Bu iliş ki le rin ta sa rım la rın yan sı tıl ma sı yo lu ile dış ger çek li ğe yan sı tıl ma sı da gö rü nen dav ra nış ve tu tum la ra ne den ol mak ta dır. Ya da di ğer bir de ğiş le ki şi nin dış dün ya da ki di ğer nes ne ler ile kur du ğu iliş ki le - rin an la şıl ma sı için iç sel nes ne ta sa rım la rı ve bun la rın bir bir le ri ile iliş ki le ri nin an la şıl ma sı ge rek mek te dir. 25 M. Kle in be bek ler de bi linç dı şın da ki li bi di nal ve agre sif dür tü le rin bir bir le rin den ay rı tu tul du ğu nu ya ni böl me yi (split ting) ta nım la mış tır. Ay rı ca Kle in baş lan - gıç ta ken di lik ile nes ne ara sın da net bir sı nı rın oluş ma - dı ğı ve be be ğin ken di si ni dış dün ya da ki nes ne ler den Emin Oryal TAŞKIN ye te rin ce ayı ra ma dı ğı nı be lirt mek te dir. Da ha son ra nes - ne ve ken di li ğin ay rım laş ma sı son ra sın da nes ne le rin içsel leş ti ril me si nin bir so nu cu ola rak bu iç sel leş ti ri len nes ne ta sa rım la rı nın dış dün ya ya yan sı tıl ma sı nın da dış dün ya da ki ger çek nes ne ler le iliş ki yi et ki le di ği ni dü şün - müş tür. Bu nun so nu cun da da be bek ve an ne ara sın da ses siz dön gü ler le gi den yan sıt ma ve iç sel leş tir me sü reç - le ri nin ruh sal ya pı yı oluş tur du ğu nu ile ri sür müş tür. Bu kar şı lık lı et ki le şi min de ge rek ger çek ana-ba ba ile iliş ki - le rin, ge rek se üst ben lik ge li şi mi nin te me lin de yer al dı - ğı nı söy le miş tir. Kle in ın ruh sal ya pı nın oluş ma sın da ki şi nin iç sel leş tir di ği nes ne iliş ki le ri nin öne mi ni vur gu - la ma sı ve ruh sal iş le yiş te bu iliş ki le rin be lir le yi ci ol du - ğu nu söy le me si ye ni bir an la yış doğ ma sı na yol aç mış tır M. Mah ler ise be bek göz lem le ri son ra sın da ye ni bir ge li şim ku ra mı oluş tur muş tur. Ku ra mın te me li - ni in san yav ru su nun dış dün ya ya gö re ayar lan ma dan doğ du ğu gö rü şü oluş tur mak ta dır. Araş tır ma la rı so nu - cu, in sa nın ge li şim ba sa mak la rı nı be bek-çev re (ama özel lik le an ne) iliş ki si te me lin de ay rım laş tır ma, bir leş - tir me ve ay rıl ma-bi rey leş me açı sın dan ye ni den ta nım - la mış tır. Mah ler in ge li şim ku ra mı gün cel NİK in ge li şim ku ra mı nın te me li ni oluş tur muş tur. Bu ku ra ma gö re (bura da ay rın tı la rı ile açık la mak ola nak lı de ğil dir) be bek er - ken dö nem de ken di lik ile nes ne ara sın da ki ay rı mı ya pa ma mak ta ve an ne ile ken di si ni bir bü tün ola rak al gıla mak ta dır. Da ha son ra ay rım laş tır ma ye ti si nin ka za nıl - ma sı ile ken di lik nes ne ay rı mı ya pıl mak ta, ay rıl ma bi rey leş me ger çek leş mek te dir. An cak he nüz ag re sif dürtü le rin ya tı rıl dı ğı kö tü nes ne/ken di lik ile li bi di nal dürtü le rin ya tı rıl dı ğı iyi nes ne/ken di lik ta sa rım la rı bir leş ti ri le me miş tir. Bir son ra ki sü reç te bu iş lev de ka za - nıl mak ta ve iyi/kö tü nes ne ve ken di lik ta sa rım la rı bir leş - ti ril mek te dir. Bu na ben li ğin bir leş tir me ye ti si de mek yan lış ol ma ya cak tır. Böy le ce böl me so na erer ve ye ri ni bas tır ma alır. 29 Psi ko pa to lo ji nin te me li de er ken ço cuk luk ya şan tı la rın da sağ lık sız nes ne iliş ki le ri ku rul muş ol ma - sıy la (bu na bağ lı ola rak ka lı cı ve bü tün leş miş bir ken di - lik ola ma ma sı ve il kel ge li şim dö ne min de ki sa vun ma la rın kul la nıl ma sı -böl me gi bi-) iliş ki len di ril mek te dir. NİK ile psi ka na li tik ku ram te mel ola rak bü yük bir açı lım ka zan mış tır. Fre ud un açık la ya ma dı ğı ba zı gö rüngü ler da ha ko lay açık la nır ol muş ve psi ka na li tik tek nik - te de bü yük de ği şik lik ler ol muş tur. Gun trip in de yi şi ile NİK nda in san sa de ce dür tü le ri ile bo ğuş mak zo run da ka lan ka pa lı dev re bir ma ki ne ola rak 30 de ğer len di ril - mek ten çı kıp da ha yük sek bir dü zey de iliş ki le ri için de ve iliş ki ve kar şı lık lı et ki le şim le va ro lan bir can lı ola rak de ğer len di ril me ye baş lan mış tır. Böy le ce psi ka na li tik açıdan in san da ha faz la psi ko sos yal bir var lık ola rak de ğer - Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2) 5

6 Emin Oryal TAŞKIN len di ril mek te dir. Ku ra ma da ha son ra la rı baş ta Kern berg ol mak üze re, Win ni cot, Ja cob son, Fa ir ba irn ve Ba lint gi - bi bir çok psi ka na lis tin kat kı la rı ol muş tur. NİK ile psi ka na li tik uy gu la ma lar da da önem li de ği - şik lik ler ol muş tur. Te mel de kla sik psi ka na li tik yön tem ve tek nik ler kul la nıl mak la bir lik te, bir ki şi psi ko lo ji si so na er miş ve iki ki şi nin iliş ki si an la mın da iliş ki psiko lo ji si baş la mış tır. İnsa nın ruh sal ya pı sı iki ay rı ki şi nin ya da ya pı nın iliş ki si ya da iliş ki le ri bağ la mın da ele alınma ya baş la mış tır. Bu du rum da da iliş ki te ra pi de ki en önem li nok ta ha li ne gel miş tir. Psi ko te ra pi de ki en önem - li iyi leş ti ri ci et ke nin iliş ki nin ken di si (yo rum ya da içgö rü den da ha faz la) ol du ğu dü şün ce si ön pla na geç miş tir. 31 Te ra pi de has ta te ra pist ile kur du ğu iliş ki saye sin de iyi leş mek te dir. NİK ile bir lik te ye ni sa vun ma dü ze nek le ri ta nım lan mış tır ve bun la rın önem li bir özelli ği, iki ruh sal bi ri min iliş ki si ni içer me si dir (yan sıt ma lı öz de şim gi bi). Ay rı ca iliş ki ara yı şı te mel dür tü le re eklen miş tir. Yi ne NİK ile yo rum, sa vun ma dü ze nek le ri, akta rım ve kar şı ak ta rım kav ram la rı nın an la mı de ğiş miş ve kar şı ak ta rım ana li tik sü reç te da ha ak tif ola rak kul la nı - lan önem li bir kav ram ha li ne gel miş tir. PSİKANALİZ VE PSİKOTERAPİDE AMAÇ VE UYGULAMA Psi ka na liz bir sa ğal tım yön te mi ola rak kul la nıl dı ğı za - man yu ka rı da özet le nen ku ram ve bil gi ler çer çe ve sin de ana lis tin has ta yı an la ma sı, for mü le et me si ve ana li tik tek nik le ri kul la na rak iyi leş tir me si an la şıl mak ta dır. Bu bağ lam da has ta nın an la şıl ma sı ve for mü le edi le bil me si için bi linç dı şı içe ri ği nin (bas tı rıl mış dür tü, ça tış ma lar, anı ya da ör se len me le rin), ruh sal ay gı tı nın özel lik le ri nin (ben lik ve üst ben lik ya pı lan ma sı), yi ne le me zor lan tı sı - nın, ge li şim sel dö nem (psi ko sek sü el, psi ko sos yal ve ay rıl - ma-bi rey leş me açı sın dan) özel lik le ri nin, nes ne iliş ki le ri nin, nes ne ve ken di lik ta sa rım la rı gi bi özel lik le - rin bi lin me si ge rek mek te dir. Bu ko nu da en önem li bilgi yi ser best çağ rı şım ile an la tı lan öy kü ler ve bun la rın ara sın da ki bağ lan tı, semp tom lar ve sem bo lik an lam la rı, kul la nı lan sa vun ma dü ze nek le ri, düş ler ve sürç me ler, direnç ler ve di renç le rin or ta ya çık tı ğı nok ta lar, özel lik le de ak ta rı mın özel lik le ri ve ni te li ği sağ la mak ta dır. Kar şı ak ta rım, her za man çok de ğer li bil gi ler sun mak ta dır. An - cak tüm bun la rın sağ la na bil me si için te ra pö tik bir or tam oluş ma sı ge rek mek te dir. Psi ka na liz de de en faz la iyi leş - ti ri ci et ki yi bu te ra pö tik or tam da ki iliş ki (ak ta rım ve kar şı ak ta rım gö zö nü ne alı na rak kul la nıl dı ğın da) sağ la - mak ta dır. Bir psi ka na list ya da psi ko te ra pist, her şey den ön ce em pa ti ya pa bil me, din le ye bil me, ye te rin ce il gi le - PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ ne bil me, yan tut ma ma, yar gı la ma ma ve es nek lik gi bi özel lik le re sa hip ol ma lı dır. 1 Tek nik açı dan ba kıl dı ğın da, psi ka na liz de has ta nın di va na yat ma sı (ana list, has ta nın ar ka sın da otu rur) ve ser best çağ rı şım yön te mi ni kul lan ma sı bek le nir. Bu şekil de hem bi linç dı şı sü reç ler ko nu sun da bil gi el de edile cek hem de has ta nın reg res yo nu sağ la na cak tır. Amaç ak ta rım iliş ki si, te ra pö tik reg res yon ve yo rum ara cı lı ğı ile (yo rum, bi linç dı şı içe ri ğin bi linç li ha le ge ti ril me si, has ta nın an lat tık la rı ya da ya şa dık la rı nın ara sın da ki ilişki le rin an la şı lır ha le ge ti ril me si, di renç le rin an la şıl ma sı ve or ta dan kal dı rıl ma sı, ak ta rı mın far kın da lık ala nı na çıka rıl ma sı ve ak ta rım nev ro zu nun çö züm len me si için kul la nıl mak ta dır) has ta la rın ken di iç rel ya şan tı la rı nın ye ni den ya pı lan dı rıl ma sı dır. 3,5 Reg res yon ve ak ta rım saye sin de has ta ço cuk lu ğun da ki nor mal ge li şim sü reç le ri tek rar ya şar ve bu te ra pö tik or tam da yi ne le me zor lan tı - sı ve ak ta rım yap tı ğı ye ni nes ne (ana list) ile da ha ön ce - den ona ra ma dı ğı sü reç le ri ni onar ma ola na ğı bu lur. Gö rüş me sık lı ğı ge nel lik le haf ta da 4-5, ba zen 3 se ans olarak be lir len miş tir. Her ol gu da ay nı ol ma sa da ana liz sü re ci ge nel lik le sı ra sı ile açı lış, ak ta rı mın ge liş me si, de rin li ği ne ça lış ma ve ak ta rı mın çö zül me si sü reç le rin den oluş mak ta dır. Açılış dö ne min de kı sa bir sü re (3-4 gö rüş me gi bi) ana li zan ada yı ile yüz yü ze gö rüş me ler ya pı la rak ana liz en di kas - yo nu olup ol ma dı ğı ve ki şi nin ana li ze uy gun olup ol ma - dı ğı de ğer len di ri lir. Da ha son ra ana li za nın di va na uza nıp ve ak lı na ge le ni, gel di ği şek liy le (müm kün ol du ğun ca) söy le me si bek le nir. Açı lı şın bu dö ne min de çağ rı şım la rı boz ma mak için ana list ol duk ça ses siz ka lır. Amaç çağ rı - şım sü re ci ni et ki le me me nin ya nın da has ta nın öy kü sü nü ve te mel ça tış ma la rı nın onun gö zün den an la ya bil mek - tir. Bun lar bi raz net leş tik ten son ra, dö ne min so nu na doğ ru, ana list bi raz da ha ak tif ola rak ba zı ge ri bil di rim ler yap ma ya baş lar. Ana list-ana li zan iliş ki sin de ki fark lı laş - ma, ak ta rı mın ge liş ti ği nin gös ter ge si dir. Ana li zan geçmiş ten ge tir dik le ri ni ana list ile te ra pi oda sın da tek rar la ma ya baş lar ve bu aşa ma da ana list da ha ak tif bir rol ala rak geç miş ile bu gün, ön ce ki iliş ki ler ile te ra pi ilişki si ve semp tom lar ile bi linç dı şı bi le şen le ri ko nu sun da yo rum lar yap ma ya baş lar. Za ten yo rum la rı te ra pö tik et - ki sağ la ya bil me si için ak ta rı mın oluş muş ol ma sı ge rek - mek te dir. Sü re cin üçün cü aşa ma sı olan de rin li ği ne ça lış ma dö ne min de ise sü reç de vam eder. Bu sü re cin sonun da, ana lis tin yo rum la rı ile iç gö rü ka zan ma sı ve yi ne ana lis tin ana li tik du ru şu sa ye sin de, iliş ki ara cı lı ğı ve yorum lar ile ya pı sal de ği şik li ğin or ta ya çık ma sı ge rek mek - te dir. Bu bir ba kı ma ana li zin son aşa ma sı na ge lin di ği nin 6 Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2)

7 PSİKANALİZ VE PSİKANALİTİK PSİKOTERAPİ gös ter ge si dir ve ter mi nal dö ne m ola rak da ta nım la nan bu dö nem de ba zen (sık lık la) ana list ten ay rıl mak kay gı ya ra ta bi lir. Bu dö nem de es ki semp tom lar ya lan cı bir şekil de tek rar or ta ya çı ka bi lir. Yo rum lar sa ye sin de ta mamla nan sü reç so nun da semp tom lar tek rar or ta dan kal kar. Kla sik psi ka na liz de bu şekil de ta nım la nan sü reç, da ha son ra ki ku ram lar da de ği şik lik ler gös ter mek te dir. Özellik le ak ta rı mın da ha ilk kar şı laş ma da olu şa bi le ce ği, hat - ta ba zen gö rüş me den bi le ön ce oluş muş ol du ğu (ha zır ak ta rım) bi lin mek te dir. Psi ka na li tik psi ko te ra pi de, psi ka na liz ku ra mı nı te - mel alan, yu ka rı da özet ola rak ak ta rı lan kav ram ve yöntem le ri kul la nan (az ya da çok) ve te mel ola rak te ra pist ve has ta ara sın da ki iliş ki yi ak ta rım kar şı ak ta rım düzle min de de ğer len di ren (her za man ak ta rım nev ro zu geliş mek zo run da ol ma sa da 3 ) fa kat kla sik uy gu la ma ku ral la rı na bağ lı kal ma yan 1 psi ko te ra pi ya da sa ğal tım yön te mi dir. Psi ka na li tik yö ne lim li bir psi ko te ra pist, psika na li zin te mel il ke le rin den çık ma dan, has ta sı nın gerek si ni mi ne gö re tek ni ği uyar la ya bi lir. 3,32 En ya lın ta nım la ma da iki tür psi ka na li tik psi ko te ra pi den söz edile bi lir: Çö züm le yi ci psi ko te ra pi ve des tek le yi ci psi ko te - Emin Oryal TAŞKIN ra pi. Bi rin ci si kla sik uy gu la ma ya da ha faz la ben zer lik gös te rir. Des tek le yi ci psi ko te ra pi de ise da ha çok ki şi nin sağ lık lı ve uyum lu yön le ri ni can lan dır mak ve olum lu baş et me yol la rı nı ve sağ lık lı sa vun ma dü ze nek le ri ni uyarmak amaç lı dır. Psi ko te ra pi de has ta di va na yat maz, te ra - pist ile yüz yü ze gö rü şür. 1,3 Bu nun dı şın da ge nel lik le gö rüş me sık lı ğı psi ka na li ze gö re da ha az dır (sık lık la haf - ta bir ya da iki gi bi) ve top lam gö rüş me sa yı sı da ge nel - lik le da ha az ol mak ta dır. Psi ko te ra pist psi ka na lis te gö re ge nel lik le da ha et kin bir rol oy na mak ta dır ve psi ka na li - tik yö ne lim li psi ko te ra pi ler ge nel lik le so ru na yö ne lik ola rak be lir li ko nu ya da nok ta la ra odak la nır. Ser best çağ rı şım her za man ku ral de ğil dir. Psi ka na li ze gö re da - ha faz la so run ya da gün cel odak lı (şim di ve bu ra da) olarak ka la bi lir ler. 1,3,5,32 Sü reç ge nel lik le da ha hız lı ve te ra pi sü re si de da ha kı sa dır. Bu açı dan ba kıl dı ğın da, psi ka na - liz, psi ka na li tik yö ne lim li psi ko te ra pi ye gö re da ha de rinli ği ne araş tı rı cı bir sa ğal tım yön te mi dir de ne bi lir. An cak han gi psi ko te ra pi yön te mi olur sa has ta te ra pist ak ta rım ve kar şı ak ta rım ol gu la rın dan mu af ol ma dı ğın dan, bir psi ko te ra pis tin de tıp kı psi ka na list gi bi ken di te ra pi si nin ta mam lan ma sı ya nın da bir sü re de ne tim li eği tim al tın da has ta gör me si ge rek li li ği bu lun mak ta dır Öztürk O. Psikanaliz ve Psikoterapi. 3. baskı. Ankara: Bilimsel Tıp Kitapevi; s Freud S. İki ansiklopedi makalesi. Kapkın E, editör. Ruhçözümlemesinin Tarihi. 1. baskı, İstanbul: Payel Yayınları; s Meissner WW. Classic Psychoanalysis. In: Sadock BJ, Sadock VA, eds. Comprehensive Textbook of Psychiatry Vol 1. 8 th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Williams; p Freud S, Breuer J. Histeri Üzerine Çalışmalar. Kapkın E, editör. 1. baskı, İstanbul: Payel Yayınları; Gabbard GO. Psychodynamic psychiatry in clinical pratice. 3 rd ed. Washington DC, American Psychiatric Press Inc.; Odağ C. Nevrozlar-1. İzmir: Halime Odağ Psikanaliz ve Psikoterapi Vakfı Yayınları; Freud S. Ruh çözümlemesinin kısa bir özeti. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. Ruhçözümlemesinin Tarihi. İstanbul: Payel Yayınları; s Freud S. Düşlerin Yorumu I. 2. baskı. Kapkın E, editör. İstanbul: Payel Yayınevi; Freud S. Ruhçözümlemesine Giriş Konferansları. Kapkın E, Kapkın A, editörler. 1. baskı, İstanbul: Payel Yayınevi; Freud S. Günlük yaşamın psikopatolojisi. Yeğin Ş, editör. 1. baskı. İstanbul: Payel Yayınevi; Freud S. Psikanalize Yeni Giriş Konferansları. Kapkın E, editör. 1. baskı. İstanbul: Payel Yayınları; KAYNAKLAR 12. Freud S. Cinsellik Üzerine. Kapkın E, editör. 1. baskı. İstanbul: Payel Yayınları; Newton DS. Erik Erikson. In: Sadock BJ, Sadock VA, eds. Comprehensive Textbook of Psychiatry Vol 1. 8 th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Williams; p Brenner C. Psikanaliz Temel Kavramlar. 1. baskı, Ankara, HYB, Ardalı C, Erten Y. Psikanalizden Dinamik Psikoterapilere. 1. Baskı. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım; Freud S. Bastırma. In: Metapsikoloji. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. 1. baskı İstanbul, Payel Yayınları; s Freud S. Bilinçdışı. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. Metapsikoloji. 1. baskı. İstanbul: Payel Yayınları; s Freud S. Ruhçözümlemesinin özeti. In: Ruhçözümlemesinin Tarihi. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. İstanbul: Payel Yayınları; 2000, s Gundersen JG. Borderline Kişilik Bozukluğu. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; Ogden TH. The analytical third: Working with intersubjectivite clinical facts. Int J Psycho-Analysis, 1994; 75: Freud S. Haz İlkesinin ötesinde. In: Metapsikoloji. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. 1. baskı. İstanbul: Payel Yayınları; s Freud S. Ego ve İd. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. Metapsikoloji. 1. baskı İstanbul, Payel Yayınları, 2002, s Freud S. Ketvurmalar, belirtiler ve anksiyete. In: Psikopatoloji. Atalay H, editör. 1. baskı, İstanbul: Payel Yayınları; s Freud S. Yas ve melankoli. Kapkın E, Kapkın AT, editörler. Metapsikoloji. 1. baskı İstanbul: Payel Yayınları; s Çevik A, Ceyhun B. Nesne ilişkileri kuramına göre narsisistik kişilik bozukluğu. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları: Narsisistik Kişilik Bozukluğu 1996; 1(3): Klein M. Çocukken başlar isyan. Öner Yeditör. İstanbul: Era Yayıncılık; Greenberg JR, Mitchell SA. Object relations. Int J Psychoanal 1983; 64: Gladwell S. Bookshelf. Melanie Klein: from theory to reality. Lancet 1992; 340: Mahler MS, Pine F, Bergman A. İnsan yavrusunun psikolojik doğumu. İstanbul, Metis Yayınları, Guntrip H. Psychoanalytic theory, therapy and the self. 1 st ed. New York: Basic Book; Yalom ID. Bağışlanan Terapi: Yeni Kuşak Terapistlere ve Hastalarına Açık Mektup. Babayiğit Zİ, editör. 1. baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınları; Vahip I. Psikanaliz, Psikoanalitik yönelimli psikoterapi ve destekleyici psikoterapi. Köroğlu E, Güleç C, editörler. Psikiyatri Temel Kitabı, 2. bas-kı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; s Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009;2(2) 7