Öğretmen Kılavuz Kitabı KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ

Transkript

1 İLKÖĞRETİM TÜRKÇE 3 Öğretmen Kılavuz Kitabı Bu kitap, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 65 sayılı kurul kararı ile öğretim yılından itibaren 5 yıl süreyle Ders Kitabı olarak kabul edilmiştir. Gülşen ERHAN KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ Dr. Faik Muhittin Adam Cad. Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) /

2 ISBN Sertifika Numarası Bu kitabın her hakkı saklıdır ve Kartopu Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limitet Şirketine aittir. Yazı, resim, soru ve şekilleri başka bir esere aynen veya değiştirilerek alınamaz ve yayımlanamaz. Editör Özden ÖLMEZ CEYLAN Dil Uzmanı Rahmi HÜYÜK Görsel Tasarımcı Ahmet Sadık PALA Program Geliştirme Uzmanı Candan ERTÜRK Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Firdevs ALTINTAŞ Rehberlik Uzmanı İlker ÖZDEMİR 2

3 İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar-ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman vecd ile bin secde eder - varsa - taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy 3

4 ANDIMIZ Türküm, doğruyum, çalışkanım. İlkem küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak; yurdumu, milletimi özümden çok sevmektir. Ülküm yükselmek, ileri gitmektir. Ey Büyük Atatürk! Açtığın yolda, gösterdiğin hedefe durmadan yürüyeceğime ant içerim. Varlığım Türk varlığına armağan olsun. Ne mutlu Türküm diyene! 4

5 Mustafa Kemal ATATÜRK 5

6 ORGANİZASYON ŞEMASI ORGANİZASYON ŞEMASI Metnin künyesi Tema adı ATATÜRK Tema metin numarası 1 Atatürk ün Hayatı Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfa, metin işleme sürecinde kullanılmak üzere Atatürk ün çocukluğu ve ailesiyle ilgili yazılar ile Atatürk fotoğrafları getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden Atatürk e ait anılar, Atatürk ün öğrenim hayatına yönelik yazılı ve görsel materyaller getirmelerini isteyiniz. Atatürk haftası nedeni ile basında çıkan yazılı ve görsel haberleri derleyip sınıfa getirmelerine yardımcı olunuz. Ders sırasında kullanacakları araç-gereçleri hazırlamalarını sağlayınız. ATATÜRK ÜN HAYATI Atatürk 1881 (bin sekiz yüz seksen bir) yılında Selanik te pembe bir evde doğdu. Annesi Zübeyde Hanım en büyük Türk ü doğurmuştu. Mustafa büyüyecek, babası Ali Rıza Efendi nin dediği gibi paşa olacaktı. Mustafa, her çocuk gibi büyüyerek okul çağına geldi. Hangi okula gideceği konusu başta ailede bir anlaşmazlık yarattı. Annesi Zübeyde Hanım, mahalle mektebine göndermek isterken Ali Rıza Efendi ise Mustafa nın derslerin daha modern verildiği Şemsi Efendi İlkokulu na gitmesini istiyordu. Ali Rıza Efendi, küçük Mustafa yı önce mahalle mektebine göndererek Zübeyde Hanım ın gönlünü aldı. Ardından Mustafa, Şemsi Efendi İlkokulu na gönderildi. İlkokulu burada bitirdi. 28 Ders kitabı sayfa görseli 2. Zihinsel Hazırlık Metnin işlenişi a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Atatürk ün çocukluğu ve ailesiyle ilgili sınıfa getirdiğiniz yazıları öğrencilerinize okuyunuz. Okuduklarınızdan çıkardıkları sonucu arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizden, Atatürk le ilgili basında çıkan yazılı ve görsel materyalleri sınıfa tanıtmalarını bu haberlerle ilgili duygu ve düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmalarını isteyiniz. Getirdiğiniz Atatürk fotoğraflarını sınıf panosuna asınız. Daha sonra onlara Atatürk ün hayatına ilişkin yazılar okudunuz mu? Atatürk ün çocukluğu ve okul yaşamı hakkında neler biliyorsunuz? sorularını yönelterek ön bilgilerini harekete geçiriniz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Atatürk Selanik okul Yukarıda verilen anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinize, anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Ardından anahtar kelimeleri kullanarak kısa bir konuşma yapmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Yan sayfada verilen sorulardan yararlanarak öğ- 29 Çalışma kitabı sayfa görseli Sayfa numarası 58 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 6 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

7 ORGANİZASYON ŞEMASI ORGANİZASYON ŞEMASI Serbest Okuma Metni Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak için kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. Serbest okuma metni logosu SERBEST EST OKUMA METNİ Serbest okuma metni görseli Serbest okuma metni Sayfa numarası BARIŞI GETİREN GÜVERCİN Uzun selvi ağaçlarının, yıllara meydan okumuş çam ağaçlarının arasında birçok hayvan yaşamaktaymış. Burada yaşayan hayvanların bazıları nedense birbirleriyle sürekli kavga ederlermiş. Bu kavgalar genellikle sincap ile fare arasında olurmuş. Çünkü onlar gün boyu fındık, fıstık bulmaya çalışırmış. Biri tam arayıp bulduğu sırada, öteki gelip elinden alır ve kavgaya başlarmış. Bu kavgalardan ormanda yaşayan bütün hayvanlar şikayetçiymiş. Bir gün hayvanların hepsi toplantı yapmışlar. Konuşmaya ilk olarak baykuş başlamış: Biz bu ormanda huzur istiyoruz. Fakat fareyle sincabın kavgasından dolayı ne yazık ki böyle bir şansımız yok. Diğerleri de söze karışmış. Köstebek yeni yıkayıp astığı çamaşırlarının kirlenmesinden, kelebek ise oturup güneşlendiği yerin işgal edilmesinden en şikâyetçiymiş. 18 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 7

8 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ORGANİZASYON ŞEMASI...6 SUNUŞ KAZANIM TABLOLARI TEMA: BİREY VE TOPLUM 1. Benim Güzel Okulum... Mehmet CEYHAN Sami Öğretmen... Mustafa AKGÜN Trafik Kuralları... Kemal DEMİRAY Ailemiz (Dinleme Metni)... Rakım ÇALAPALA TEMA: ATATÜRK 1. Atatürk ün Hayatı... (Bu kitap için yazılmıştır.) Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu?... Ali Ferhan OĞUZKAN Ekim... Ali PÜSKÜLLÜOĞLU Mustafa Kemal i Gördüm (Dinleme Metni)... Mustafa CANPOLAT TEMA: SEVGİ 1. Sarmaşık Gülü... Mustafa AKGÜN Arkadaşlarım... Hasan Latif SARIYÜCE Altı Kitap... Cemal SÜREYA Öğretmenim (Dinleme Metni)... Halil VURAL TEMA: ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 1. Yol Ayrımı... Rabia KANDIRA Çiftçi... Nur İÇÖZÜ Yerli Malı... Yüksel OCAKLI Bir Meslek Arıyorum (Dinleme Metni)... Mehmet MADEN TEMA: SAĞLIK VE ÇEVRE 1. Ece nin Sevinci... Gülten DAYOĞLU Çevremiz... Sait KIRKGÖZLÜ Sağlık... Ahmet KÖKLÜGİLLER Küçük Mavi Balık Akvaryumda (Dinleme Metni)... Özlem AYTEK TEMA: MASALLAR 1. Kurbağa Prens... Grimm KARDEŞLER (Grim KARDEŞLER) Masallarla Büyüyen Çocuk... Mehmet HENGİRMEN Masal Penceresinden... Rıfkı KAYMAZ İki İnatçı Keçi (Dinleme Metni)... Ezop Masalları ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

9 İÇİNDEKİLER 7. TEMA: DEĞERLERİMİZ 1. Pehlivan... (Anonim) Anadolu... Mehmet Faruk GÜRTUNCA Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü... Mevlüt KAPLAN Mektup (Dinleme Metni)... (Anonim) TEMA: OYUN VE SPOR 1. Sporcu... Mustafa KAYA Oyuncakçı Dede... Rabia KANDIRA Spor Deyince... İpek OLGUN Maviş Topum (Dinleme Metni)... Hasan KALLİMCİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Dinleme Becerileri Değerlendirme Ölçeği Dinleme Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Görsel Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Görsel Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Konuşma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Konuşma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Yazma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Yazma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Görsel Sunum Değerlendirme Ölçeği Görsel Sunum Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği İletişim Becerileri Gözlem Formu YILLIK PLAN VE İLİŞKİLENDİRMELER KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ KAYNAKÇA ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 9

10 SUNUŞ SUNUŞ Sevgili Öğretmenim, İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5), bireysel farklılıkların ve öğrenci merkezli öğrenmenin temel alındığı bir programdır. Bu programda temel alınan yaklaşımlar; çoklu zekâ yaklaşımı ve yapılandırıcı yaklaşımdır. Bu temel ve yaklaşımlar doğrultusunda öğrenme alanları; dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu olarak belirlenmiştir. Programın uygulanmasında öğrenci merkez alınmıştır. Etkin olan öğrencidir. Öğretmen yalnızca yol göstericidir. Çünkü hedef, bilgiyi anlayan, yorumlayan ve ona dayanarak yeni bilgiler üreten bireyler yetiştirmektir. Programın uygulanmasında siz öğretmenlerin rolü çok önemlidir. Programı, düşünsel bir ürün olmaktan çıkarıp başarılı bir uygulamaya dönüştürecek ve yaşama geçirecek olan sizlersiniz. Program gereği kazanımlara uygun olarak hazırlanan temel ders malzeme seti ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuzu kitabı olarak hazırlanmıştır. Öğrenci merkezli öğrenme-öğretme süreci anlayışını temel alan Türkçe ders kitabında 8 ayrı tema için seçilmiş toplam 32 metin yer almaktadır. Temalarda yer alan bu metinler seçilirken öğrenci seviyesi dikkate alınmıştır. Seçilen metinlerin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal gelişimini olumsuz yönde etkileyecek konu ve kavramları içermemesine, sınıf düzeyine uygun olmasına özen gösterilmiştir. Bu nedenle metinlerin düzeltilmesinde eserin özgünlüğü korunmuş; ancak bu yaş çocuğunun dil gelişimi ve ruhsal gelişimi göz önünde bulundurulmuştur. Ders kitabında yer alan resimler, Türkçe dersinin temel öğrenme alanlarından biri olan görsel okuma alanı kazanımları doğrultusunda görsel algının seçiciliğini artıracak nitelikte hazırlanmıştır. Sayfa tasarımları ile görsel ögeler, renk ve kompozisyon açısından birbirini tamamlayacak ve dengeleyecek şekilde düzenlenmiştir. Görsel bölümler bir taraftan öğrencinin zevk alacağı nitelikte, diğer taraftan da yaratıcı düşünme ve tahmin yeteneklerini geliştirecek şekilde işlevsel olarak hazırlanmıştır. Öğrenci merkezli öğrenme-öğretme süreci anlayışını temel alan öğrenci çalışma kitabı, Türkçe dersinin genel yapısı doğrultusunda 8 tema çerçevesinde belirlenen 32 metin ile ilgili etkinlikleri içermektedir. Bu etkinlikler, Türkçe dersinin öğrenme alanları ile ilgili kazanımlar doğrultusunda hazırlanmıştır. Etkinliklerin öğrencileri araştırmaya, incelemeye ve diğer kaynakları da kullanmaya yönlendirecek yapıda olmasına özen gösterilmiştir. Öğrenci çalışma kitabı, öğrencilerde estetik zevk uyandıracak, öğrencinin öğrenmesini kolaylaştıracak ve ilgisini çekecek grafik, şekil, resim, fotoğraf, harita, karikatür gibi görsel ögelerle desteklenmiştir. Sayfa tasarımları ile görsel ögeler, renk ve kompozisyon açısından birbirini tamamlayacak ve dengeleyecek şekilde düzenlenmiştir. Tema başlarında verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları bölümü öğrencilerinizin tema hakkında ön bilgi edinerek temaya hazırlanmasını sağlayacaktır. Her tema sonunda tema ile ilgili, öğrencilerin kazandığı bilgi, beceri, anlayış ve tutumları ölçen; çoktan seçmeli, doğru yanlış, boşluk doldurma, eşleştirme, yazılı yoklama ve benzeri sonuç değerlendirme teknikleri ile hazırlanmış Ölçme ve Değerlendirme sorularına yer verilmiştir. Tema sonlarında verilen bu Ölçme ve Değerlendirme soruları ile öğrencilerin verilen kazanımlar doğrultusunda kendilerini kontrol etmesi amaçlanmıştır. Öğrencilerinizden tema sonlarında bu çalışmayı yapmalarını isteyiniz. Bu çalışmanın amacını öğrencilerinize açıklayınız. Öğretmen kılavuz kitabı size yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu kitap her sınıf için hazırlanan üç takımdan yalnızca biridir. Çalışma kitabı ve ders kitabıyla bağlantılıdır. Dolayısıyla öğretmen kılavuz kitabında diğer iki kitapla ilgili yönlendirmeler bulacaksınız. 10 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

11 SUNUŞ Öğretmen kılavuz kitabında aşağıdaki temalara yer verilmiştir: 1. Birey ve Toplum 2. Atatürk 3. Sevgi 4. Üretim, Tüketim ve Verimlilik 5. Sağlık ve Çevre 6. Masallar 7. Değerlerimiz 8. Oyun ve Spor Her temada bir dinleme metnine yer verilmiştir. Dinleme metinleri öğretmen kılavuz kitabında yer almıştır. Türkçe öğretiminde öğrenme - öğretme sürecinde uygulanacak planlama beş aşamadan oluşmuş, aşağıdaki biçimde yapılandırılmıştır: A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık Bu aşama; dinleme, konuşma, okuma ya da yazmaya hazırlık aşamasıdır. Öğrencilerinizin gerekli araç ve gereçlerini hazırlamalarını; dersin işlenişine uygun bir oturma düzeni oluşturmalarını sağlamalısınız. Tema metinlerine uygun malzemelerin getirilmesi ya da hazırlanması da bu aşamada gerçekleştirilmelidir. a. Öğretmen Hazırlığı b. Öğrenci Hazırlığı 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme Bu aşama, öğrencilerin okuduklarını, dinlediklerini anlamlandırmak için ön bilgilerini harekete geçirme aşamasıdır. Öğrencinin konuya ilgisinin çekilmesi, günlük yaşamla bağlantı kurması ve dikkatini metinde yoğunlaştırması, soracağınız soru ve etkinliklerle gerçekleşir. Öğrencilerinize sorabileceğiniz soru örnekleri kitapta yer almaktadır. Bulunduğunuz yerin özelliklerine ve okulunuzun koşullarına göre bunlara eklemeler yapabilirsiniz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Konuya ait dikkat çekici kelimelerle ilgili çalışmaların yapıldığı aşamadır. Önemli olan öğrencilerin anahtar kelimelerle ilgili bilgi, deneyim ve düşüncelerin saptanmasıdır. c. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Bu bölüm sadece öyküleyici metinlerde yer almaktadır. ç. Amaç Belirleme Amaç belirleme çalışması dinleme, okuma ve görsel okuma etkinliklerinin hemen öncesinde yapılmalıdır. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma Metnin anlaşılması için öncelikle dinlenmesi, okunması ve görsellerin değerlendirilmesi gerekir. Bu bölümde dinleme, okuma ve görsel okuma kazanımları ele alınmıştır. Bu öğrenme alanlarıyla öğrencileriniz, hem kazanımlara dönük hem de metni anlamaya dönük etkinlikler yapacaklardır. Görsel okuma ile de öğrencileriniz ders kitaplarında yer alan görselleri sorgulayacaklardır. Dinleme ve okuma bölümlerinde öğrencilerinizin bilmedikleri kelimeler olabilir. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma bölümünde çeşitli etkinliklerle öğrencileriniz kendilerini geliştireceklerdir. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 11

12 SUNUŞ a. Dinleme Bu aşamada ilk yapmanız gereken öğrencilerinizin dinlemeye hazırlanmasını sağlamaktır. Dinleme aşamasının başlangıcında öğrencilerin sıralarında dik ve düzgün oturmalarının, dinleme kurallarına uymalarının sağlanması gerekir. Dinleme kuralları (1. Açıklama) 1. Dinlemek için hazırlık yapar. 2. Dinleme amacını belirler. 3. Dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır. 4. Görgü kurallarına uygun dinler. b. Okuma Bu aşamada yapmanız gereken öğrencilerinizin okumaya hazırlık yapmalarını sağlamaktır. Bunun için okunacak metni belirlemelerini, öğrencilerin uygun oturma biçimi almalarını, kitap ve göz arasındaki uzaklığı iyi ayarlamalarını sağlamalısınız. Okuma kuralları aşağıda verilmiştir. Okuma kuralları (2. Açıklama) 1. Okumak için hazırlık yapar. 2. Okuma amacını belirler. 3. Okuduğu kelimeleri doğru telaffuz eder. 4. Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. 5. İşitilebilir bir ses tonuyla okur. 6. Sesli okumada vurgu ve tonlamalara dikkat eder. 7. Akıcı okur. 8. Kurallarına uygun sessiz okur. 9. Dikkatini okuduğuna yoğunlaştırır. c. Görsel Okuma Öğrencilerin görsel okuma becerisinin gelişmesi için metnin içeriğiyle metinde yer alan görseller arasında ilişkilendirme yapmalarını sağlamalısınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerin okuma veya dinleme sırasında belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeler üzerinde tartışmaları, bunları resimli sözlükten bularak anlamlarını öğrenmelerini sağlamalısınız. Öğrencilerinizin, yeni öğrendikleri kelimeleri konuşmalarında ve yazılarında kullanmaları için uygun ortam hazırlamalısınız. 2. Metni İnceleme Metni inceleme aşaması; metni anlama, metin üzerinde düşünme, metinle ilgili değerlendirme ve çıkarımlar yapma etkinliklerini içerir. Bu etkinlikler, öğrencilerinizin anlama, inceleme, seçimler yapma, karar verme, yorumlama, analiz, sentez yapma ve değerlendirme becerileri kazanmalarını sağlayacaktır. 3. Söz Varlığını Geliştirme Bu aşamada, öğrencilerinizin sözcük dağarcıklarını geliştirmeleri amaçlanmıştır. Bu bağlamda, metinden seçilen kelimelerle öğrencilerinize; eş ve zıt anlamlıları, eş sesli kelimeleri öğreteceksiniz. 12 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

13 SUNUŞ C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Türkçe derslerinde amaç öğrenilen bilgilerin hayata aktarılmasıdır. Bu amaçla metni günlük hayatla ilişkilendirmek için çeşitli sorularla karşılaşacaksınız. Bu sorulara ve hazırlanan etkinliklere ek olarak öğrencilerinizin kendi yaşantılarından ve günlük hayattan konuyla ilgili örnekler vermelerini sağlayarak öğrenilen bilgilerin hayata aktarılmasını sağlayınız. 2. Atatürkçülük, Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Bu aşamada ilişkilendirmeler yapılmıştır. Burada amaç, öğrencilerin dersler arasında bir köprü kurarak bilgi ve becerilerini başka disiplinlere de taşıyıp bir bütün oluşturmalarına yardımcı olmaktır. 3. Araştırma Kılavuzda çeşitli araştırma konuları önerilmiştir. Ancak siz de bulunduğunuz yörenin koşullarına, öğrencilerin durumuna, güncel olaylara göre çeşitli araştırma konularını öğrencilerinizle belirleyebilirsiniz. Önemli olan, sizin araştırma konularını yalnızca önermenizdir. Seçimi öğrenciler yapmalıdır. Yapılan araştırmalarda mutlaka okuma, yazma kurallarına uyulmasını sağlamalısınız. Öğrencilerinizin düzeylerine uygun kaynaklar önermelisiniz. Belirlediğiniz günde, yaptıkları araştırmaları arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlamalısınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık Öğrencilerin kendilerini ifade etmelerine yardımcı olmak amacıyla yer alan bu bölüm bir ön hazırlık niteliğindedir. Burada öğrencilerinizle beyin fırtınası yaparak onların ilgi ve yeteneklerine göre konu belirlemelerine yardımcı olunuz. Metin işleme süresi boyunca verilen konuların hepsi örnek niteliğindedir. Size yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. İlgi ve yeteneklerine göre konuları öğrencilerinizle birlikte belirleyebilirsiniz. a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme-Konu Belirleme b. Amaç Belirleme c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme 2. Kuralları Gözden Geçirme Bütün etkinlikler boyunca öğrencilerinize kazanımlara uygun olarak verilen kurallara uymaları gerektiğini hatırlatınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu Öğrenciler bu bölümde uygulanan etkinlikler ile kendilerini sözlü, yazılı ve görsel unsurlarla ifade etme olanağı bulacaklardır. a. Konuşma Konuşma kuralları aşağıda verilmiştir. Konuşma etkinlikleri öncesinde öğrencilerinize bu kuralları mutlaka hatırlatınız. Konuşma kuralları (3. Açıklama) 1. Konuşma için hazırlık yapar. 2. Konuşma amacını belirler ve dinleyicilerlere söyler. 3. Dinleyicilerle göz teması kurar. 4. İşitilebilir bir ses tonuyla konuşur. 5. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanır. 6. Kelimeleri doğru telaffuz eder. 7. Akıcı konuşur. 8. Sesine duygu tonu katar. 9. Konuşmalarında beden dilini kullanır. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 13

14 SUNUŞ 10. Konuşma sırasında gereksiz hareketlerden kaçınır. 11. Konu dışına çıkmadan konuşur. 12. Görgü kurallarına ve değerlere (millî, manevi, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuşur. 13. Konuşma konusunu belirler. b. Yazma Yazma etkinlikleri öncesinde yazma kurallarına neden uyulması gerektiğini öğrencilerinize hatırlatınız. Yazma kuralları (4. Açıklama) 1. Yazmak için hazırlık yapar. 2. Yazma amacını belirler. 3. Kelimeler, cümleler ve satırlar arasında uygun boşluklar bırakır. 4. Matematiksel ifadeleri doğru yazar. 5. Anlamlı ve kurallı cümleler yazar. 6. Yazılarında noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullanır. 7. Yazılarında imla kurallarını uygular. 8. Sayfa düzenine ve temizliğine dikkat eder. 9. Yazılarında sözlük ve imla kılavuzundan yararlanır. 10. Konu dışına çıkmadan yazar. 11. Matematiksel ifadeleri doğru yapar. 12. Yazma konusunu belirler. c. Görsel Sunu Bu aşamada öğrencilerinizin kendi yeteneklerini drama, resim vb. yollarla anlatmalarını sağlayacak etkinliklerle karşılaşacaksınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Bu aşamada, öğrencilerinizin yeni öğrendikleri kelime ve kelime gruplarını konuşma ve yazılarında kullanmaya yönlendirmelisiniz. Onların kelime ve kelime gruplarını yerinde, anlamına uygun olarak kullanmalarını sağlamalısınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme ve değerlendirme işlemleri tüm öğrenme-öğretme sürecine yayılarak yapılmıştır. Bunun nedeni ölçme ve buna dayalı değerlendirme, sürecin sadece birkaç noktasında ve sonunda değil, tümünde ve sürekli olmasının önem teşkil etmesidir. Öğretmen kılavuz kitabının arkasında, kullanabileceğiniz formlar yer almıştır. Bu formlar, kendi isteğiniz doğrultusunda kullanmanız amacıyla hazırlanmıştır. Ders işleme sürecindeki kazanımları da göz önünde bulundurarak uygun gördüğünüz Ölçme ve Değerlendirme Formları nı tercih edebilirsiniz. Size yardımcı olmak amacıyla her temada form kullanılmaya özen gösterilmiştir. Türkçe dersi kazanımları çerçevesinde her dönem için bir proje ödevi önerilmiştir. Proje çalışmaları, tema boyunca edindirilmesi hedeflenen beş temel öğrenme alanıyla ilgili kazanımlar doğrultusunda, grup çalışmalarıyla gerçekleştirilecek etkinliklerdir. Proje yönergeleri öğretmen kılavuz kitabının sonunda yer almaktadır. Proje çalışmalarının etkili ve eğlenceli olabilmesi için öğrencileri teşvik etmeniz, çalışma süreçlerini izlemeniz ve onlara zorlandıkları alanlarda rehberlik yapmanız gerekebilir. Proje başlama ve teslim tarihlerini tema süreciyle ilişkilendirerek yaklaşık dört hafta olarak belirlemeniz uygun olacaktır. Her projeyi uygulatmak zorunda olmadığınız gibi proje yönergelerini de sınıfınızın düzeyine göre değiştirebilirsiniz. Millî kültürümüzü ana dil bilinci ile yaşatacağınızdan emin olarak hepinize sağlıklı, mutlu, başarılı bir yıl dileriz. Yazar 14 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

15 KAZANIM TABLOLARI KAZANIM TABLOLARI ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 15

16 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: DİNLEME KAZANIMLAR 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 19. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Dinleme Kurallarını Uygulama 1. Dinlemek için hazırlık yapar. 2. Dinleme amacını belirler. 3. Dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır. 4. Görgü kurallarına uygun dinler. Dinlediğini Anlama 1. Dinlediklerini anlamlandırmada ön bilgilerini kullanır. 2. Dinlediklerini anlamlandırmada sunulan görsellerden yararlanır. 3. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat eder. 4. Dinlediklerini zihninde canlandırır. 5. Dinlediklerinde ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) sorularına cevap arar. 6. Dinlediklerinde geçen bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder. 7. Dinlediklerinde eş sesli kelimeleri ayırt eder. 8. Dinlediklerinde eş ve zıt anlamlı kelimeleri ayırt eder. 9. Dinlediklerinde duygusal ve abartılı sözleri ayırt eder. 16 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

17 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: DİNLEME KAZANIMLAR 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 10. Dinlediklerinde gerçek olanla hayal olanı ayırt eder. 11. Dinlediklerinde sebep-sonuç ilişkileri kurar. 12. Dinlediği şiirin ana duygusunu belirler. 13. Dinlediklerinin konusunu belirler. 14. Dinlediklerinin ana fikrini belirler. 15. Dinlediği olayın nasıl gelişeceğini ve sonucunu tahmin eder. 16. Konuşmacı, konuşma ortamı ve konuşma içeriği hakkındaki düşüncelerini belirtir. 17. Dinlediklerinde dil, ifade ve bilgi yanlışlıklarını belirtir. 18. Dinledikleri ile ilgili çıkarımlar yapar. 19. Bir etkinliğin veya işin aşamalarını anlatan yönergeleri uygular. 20.Dinlediklerinde geçen bilmediği kelimelerin anlamlarını araştırır. 21. Dinledikleriyle ilgili, kendi yaşantısından ve günlük hayattan örnekler verir. 22. Dinlediği konuya ilişkin farklı başlıklar bulur. 23. Dinlediklerine ilişkin karşılaştırmalar yapar. 24. Dinlediklerinde geçen varlıkları ve olayları sınıflandırır. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 17

18 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: DİNLEME KAZANIMLAR 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 25. Dinledikleri konulara ilişkin sorular sorar ve sorulara cevaplar verir. 26. Dinlediklerini özetler. 27. Başlıktan hareketle dinleyeceği konunun içeriğini tahmin eder. 28. Dinlediklerinde ortaya konulan sorunları belirler ve onlara farklı çözümler bulur. 29. Dinlediklerini başkalarıyla paylaşır. 30. Dinlediklerinde hikâye unsurları nı belirler. Tür, Yöntem ve Tekniklere Uygun Dinleme 1. Katılımlı dinler. 2. Bilgi edinmek için haber, sunu, belgesel vb. dinler ve izler. 3. Eğlenmek için masal,hikâye, şarkı, tekerleme, tiyatro vb. dinler ve izler. 4. Grup konuşmalarını ve tartışmalarını dinler. 18 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

19 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: KONUŞMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Konuşma Kurallarını Uygulama 1. Konuşmak için hazırlık yapar. 2. Konuşma amacını belirler ve dinleyicilere söyler. 3. Dinleyicilerle göz teması kurar. 4. İşitilebilir bir ses tonu ile konuşur. 5. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanır. 6. Kelimeleri doğru telaffuz eder. 7. Akıcı konuşur. 8. Sesine duygu tonu katar. 9. Konuşmalarında beden dilini kullanır. 10. Konuşma sırasında gereksiz hareketletrden kaçınır. 11. Konu dışına çıkmadan konuşur. 12. Görgü kurallarına ve değerlerine (millî, manevi, kültürel, ahlakı, sosyal vb.) uygun konuşur. 13. Konuşma konusunu belirler. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 19

20 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: KONUŞMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Kendini Sözlü Olarak İfade Etme 1. Kendine güvenerek konuşur. 2. Konuşmasında olayları oluş sırasına göre anlatır. 3. Yeni öğrendiği kelimeleri konuşmalarında kullanır. 4. Konuşmalarını görsel sunu ile destekler. 5. Dinleyici grubunu ve bulunduğu ortamı dikkate alarak konuşur. 6. Konuşmasında ana fikri vurgular. 7. Konuşmasında önemsediği bilgileri vurgular. 8. Konuşmalarında yaşantısından ve günlük hayatından örnekler verir. 9. Konuşmalarında destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir. 10. Konuşması, konuşma içeriği ve konuşma ortamı hakkında düşünce belirtir. 11. Konuşmasında karşılaştırmalar yapar. 12. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurar. 13. Bir fikre katılıp katılmadığını nedenleriyle ortaya koyar. 14. Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü olarak ifade eder. 20 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

21 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: KONUŞMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 15. Dilek, istek, beğeni ve şikayetlerini ilgili kişilere bildirir. 16. Kendisini, ailesini ve çevresini tanıtır. 17. Konuşurken dinleyicilere sorular sorar ve sorulara cevap verir. 18. Bilgi edinmek amacıyla soru sorar. 19. Konuşmalarında ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgular. Tür, Yöntem ve Tekniklere Uygun Konuşma 1. Günlük ilişkilerin gerektirdiği farklı durumlara uygun konuşur. 2. Grup çalışmalarında duygu ve düşüncelerini paylaşır. 3. Topluluk önünde konuşur. 4. Üstlendiği role uygun konuşur. 5. Masal, hikâye, fıkra veya filmi tekniğine uygun anlatır. 6. Deneyim ve anılarını anlatır. 7. Konuşmalarında betimlemeler yapar. 8. İkna edici konuşur. 9. Bildiği şiirleri topluluk önünde okur. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 21

22 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: OKUMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Okuma Kurallarını Uygulama 1. Okumak için hazırlık yapar. 2. Okuma amacını belirler. 3. Okuduğu kelimeleri doğru telaffuz eder. 4. Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. 5. İşitilebilir bir ses tonuyla okur. 6. Sesli okumalarda vurgu ve tonlamalara dikkat eder. 7. Akıcı okur. 8. Kurallarına uygun sessiz okur. 9. Dikkatini okuduklarına yoğunlaştırır. Okuduğunu Anlama 1. Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır. 2. Metinde verilen ipuçlarından hareketle, karşılaştığı yeni kelimelerin anlamlarını tahmin eder. 3. Okuma öncesi, okuma sırası ve sonrasında metinle ilgili soruları cevaplandırır. 4. Metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümleri hakkında tahminlerde bulunur. 5. Okuduklarını zihninde canlandırır. 6. Okuduklarında duygusal ve abartılı ögeleri belirler ve sorgular. 7. Okuduklarında ne, nerede, ne zaman, niçin ve kim (5N 1K) sorularına cevap arar. 22 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

23 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: OKUMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 8. Farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri dikkate alarak okur. 9. Önem verilen ifadeleri dikkate alarak okur. 10. Okuduklarında karşılaştırmalar yapar. 11. Okuduklarında sebep-sonuç ilişkisi kurar. 12. Destekleyici ve açıklayıcı ifadeleri dikkate alarak okur. 13. Özetleyen ve sonuç bildiren ifadeleri dikkate alarak okur. 14. Okuduklarında gerçek olanla hayal ürünü olanı ayırt eder. 15. Okuduklarının ana fikrini belirler. 16. Okuduklarının konusunu belirler. 17. Okuduğu şiirin ana duygusunu belirler. 18. Okuduğu metnin içeriği hakkındaki düşüncelerini belirtir. 19. Başlık ve içerik ilişkisini sorgular. 20. Metindeki anlam bakımından çelişkili ifadeleri saptar. 21. Okuduklarından çıkarımlar yapar. 22. Metinde ortaya konan sorunları belirler ve onlara farklı çözümler bulur. 23. Metindeki düşüncelerle kendi düşünceleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirler. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 23

24 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: OKUMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 24. Bir etkinliğin veya işin aşamalarını anlatan yönergeleri uygular. 25. Okudukları ile ilgili kendi yaşantısından ve günlük hayattan örnekler verir. 26. Okuduğunu özetler. 27. Okuduklarında hikâye unsurları nı belirler. 28. Okuduğu metnin yazarı hakkında bilgi edinir. 29. Okuduklarında geçen varlıkları ve olayları sınıflandırır. 30. Görsellerden yararlanarak metnin içeriğini tahmin eder. 31. Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanır. 32. Metin içindeki renkli, altı çizili, koyu vb. ifadelerin önemli noktaları vurguladığını bilerek okur. 33. Okuduklarındaki dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirler. 34. Başlıktan hareketle okuyacağı metnin içeriğini tahmin eder. Anlam Kurma 1. Metin içi anlam kurar. 2. Metin dışı anlam kurar. 24 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

25 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: OKUMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Söz Varlığını Geliştirme 1. Görsellerden yararlanarak söz varlığını geliştirir. 2. Kelimelerin eş ve zıt anlamlılırını bulur. 3. Eş sesli kelimelerin anlamlarını araştırır. 4. Bilmediği kelimelerin anlamlarını araştırır. 5. Ekleri kullanarak kelimeleri türetir. Tür, Yöntem ve Tekniklere Uygun Okuma 1. Serbest okuma yapar. 2. Not alarak okur. 3. Anlama tekniklerini kullanır. 4. Okurken önemli gördüğü yerleri belirginleştirir. 5. Metnin türünü dikkate alarak okur. 6. Eğlenmek için fıkra, bilmece, tekerleme, masal vb. okur. 7. Paylaşarak okumaktan zevk alır. 8. Rehber yardımıyla okur. 9. Gazete ve dergi okur. 10. Bilgi edinmek için okur. 11. Sorgulayıcı okur. 12. Metindeki anahtar kelimelerle çalışma yapar. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 25

26 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: YAZMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Yazma Kurallarını Uygulama 1. Yazmak için hazırlık yapar. 2. Yazma amacını belirler. 3. Kelimeler, cümleler ve satırlar arasında uygun boşluklar bırakır. 4. Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar. 5. Anlamlı ve kurallı cümleler yazar. 6. Yazılarında noktalama işaretlerini doğru yazar ve yerinde kullanır. 7. Yazılarında imla kurallarını uygular. 8. Sayfa düzenine ve temizliğine dikkat eder. 9. Yazılarında sözlük ve imla kılavuzundan yararlanır. 10. Konu dışına çıkmadan yazar. 11. Matematiksel ifadeleri doğru yazar. 12. Yazma konusunu belirler. Kendini Yazılı Olarak İfade Etme 1. Kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanır. 2. Yeni öğrendiği kelimeleri yazılarında kullanır. 3. Yazısına uygun başlık yazar. 4. Olayları oluş sırasına göre yazar. 5. Yazılarında kelime türlerini işlevlerine uygun kullanır. 26 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

27 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: YAZMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum 6. Yazılarında ana fikre yer verir. 7. Yazılarında farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri kullanır. 8. Yazılarında kendi yaşantısından ve günlük hayattan örnekler verir. 9. Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak, destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir. 10. Yazılarında karşılaştırmalar yapar. 11. Yazılarında sebep-sonuç ilişkisi kurar. 12. İzlenim ve deneyimlerine dayalı yazılar yazar. 13. Duygu, düşünce ve hayallerini anlatan yazılar yazar. 14. Kendisini, ailesini ve çevresini tanıtan yazılar yazar. 15. Özet çıkarır. 16. Kendisine ilginç ve çekici gelen karakter, olay, yer, an ile ilgili görüş ve düşüncelerini yazar. 17. Yazısını anlam ve biçim açısından değerlendirir. 18. Bir fikre katılıp katılmadığını nedenleriyle açıklayan yazılar yazar. 19. Yazılarında ne, nerede, ne zaman, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgular. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 27

28 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: YAZMA KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Tür, Yöntem ve Tekniklere Uygun Yazma 1. Günlük, anı vb. yazar. 2. Davetiye ve tebrik kartı yazar. 3. Mektup yazar. 4. Açıklayıcı ve bilgilendirici yazılar yazar. 5. Hikâye yazar. 6. Yazılarında betimlemeler yapar. 7. Kısa oyunlar yazar. 8. Şiir yazar. 9. İş birliği yaparak yazar. 10. Vurgulamak istediği kelime ya da cümleleri farklı yazar. 11. İstediği bir konuda yazılar yazar. 12. Duyuru, afiş vb. yazar. 13. İkna edici yazılar yazar. 28 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

29 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ÖĞRENME ALANI: GÖRSEL OKUMA VE GÖRSEL SUNU KAZANIMLARI 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Görsel Okuma Kurallarını Uygulama 1. Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını bilir. 2. Grafik ve tablo ile verilenleri yorumlar. 3. Harita ve kroki okur. 4. Trafik işaretlerinin anlamlarını bilir. 5. Reklamlarda verilen mesajları sorgular. 6. Resim ve fotoğrafları yorumlar. 7. Kitle iletişim araçlarıyla (gazete, dergi, tv.) verilen bilgileri, haberleri, düşünceleri sorgular. 8. Beden dilini yorumlar. 9. Doğayı izler, doğadaki değişimleri fark eder ve yorumlar. 10. Çevresindeki sosyal olayları anlamlandırır ve yorumlar. 11. Renkleri tanır, anlamlandırır ve yorumlar. 12. Görsellerden hareketle cümleler ve metinler yazar. 13. Karikatürde verilen mesajları algılar. 14. Bilgi toplamak amacıyla bilişim teknolojilerinden yararlanır. 15. Metin ve görsel ilişkisini sorgular. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 29

30 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen ÖĞRENME ALANI: GÖRSEL OKUMA VE GÖRSEL SUNU KAZANIMLARI 3. Trafik Kuralları 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum Görsel Sunu 1. Sunuma hazırlık yapar. 2. Sunum yöntemini belirler. 3. Duygu, düşünce, bilgi ve izlenimlerini resim, şekil, sembol ve renkleri kullanarak görselleştirir. 4. Bilgileri tablo ve grafikle sunar. 5. Duygu, düşünce ve izlenimlerini drama, tiyatro, müzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. 6. Sunularında gerçek nesne ve modelleri kullanır. 7. Sunularında içeriğe uygun görseller seçer ve kullanır. 8. Bilgi, duygu ve düşüncelerini sunmak amacıyla bilişim teknolojilernden yararlanır. 9. Sunularını değerlendirir. 30 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

31 KAZANIM TABLOLARI 1. Benim Güzel Okulum 2. Sami Öğretmen 3. Trafik Kuralları ARA DİSİPLİNLERLE İLGİLİ KAZANIMLAR 4. Ailemiz 5. Atatürk ün Hayatı 6. Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Ekim 8. Mustafa Kemal i Gördüm 9. Sarmaşık Gülü 10. Arkadaşlarım 11. Altı Kitap 12. Öğretmenim 13. Yol Ayrımı 14. Çiftçi 15. Yerli Malı 16. Bir Meslek Arıyorum 17. Ece nin Sevinci 18. Çevremiz 19. Sağlık 20. Küçük Mavi Balık Akvaryumda 21. Kurbağa Prens 22. Masallarla Büyüyen Çocuk 23. Masal Penceresinden 24. İki İnatçı Keçi 25. Pehlivan 26. Anadolu 27. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 28. Mektup 29. Sporcu 30. Oyuncakçı Dede 31. Spor Deyince 32. Maviş Topum İnsan Hakları ve Vatandaşlık Kazanımları 1. İş birliği yapmayı sever ve iş birliği için olanaklar sağlar. Özel Eğitim Kazanımları 1. Kendini ifade edebilme becerisi geliştirir. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Kazanımları 1. Olaylar karşısında yaşadığı duygu ve düşüncelerini belirtir. 2. Problemlere değişik çözüm yolları üretir. 3. Günlük yaşam becerileri geliştirir (temizlik, beslenme, adres-telefon bilme, yardım isteme vb.). 4. Hoşa giden ve gitmeyen duygularını ayırt ederek, uygun şekilde ifade eder. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 31

32 1 TEMA BİREY VE TOPLUM Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Benim Güzel Okulum (Şiir) Sami Öğretmen (Öyküleyici Metin) Trafik Kuralları (Bilgilendirici Metin) Ailemiz (Şiir, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Barışı Getiren Güvercin (Öyküleyici Metin) Görgü (Şiir) 32

33 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Tatil dönüşü okulda ilk gün, neler hissettiniz? Okulunuzda hangi kurallar var? Ailenizde kim, hangi görevi yapmaktadır? Trafik kurallarına niçin uymalıyız? Toplumda, yaşlı olan insanlara nasıl davranmalıyız? 33

34 BİREY VE TOPLUM 1 Benim Güzel Okulum Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Okuma kurallarını dosya kâğıdına yazınız. Öğrenci sayınız kadar çoğaltınız. Öğrencilerinize göstermek üzere kroki örnekleri hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Metni incelemeye başlamadan önce öğrencilerinize okulların açıldığı haftanın İlköğretim Haftası olduğunu hatırlatınız. Sınıfa, bu haftayla ilgili şiirler ve yazılar getirmelerini isteyiniz. Ders araç ve gereçlerini (Türkçe defteri, çalışma kitabı, ders kitabı, resimli sözlük vb.) hazırlamalarını isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme Öğrencilerinizden tatilde neler yaptıklarını anlatmalarını isteyiniz. Okulu özleyip özlemedikleri konusunda konuşmalarını sağlayınız. Okulu niçin özlediklerini anlattırınız. Sınıfa getirdikleri şiir ve yazılardan bazılarını okutunuz. Neler düşündüklerini sorunuz. Dönem başında öğrencilerinizden günlük tutmalarını isteyiniz. Bu nedenle onları günlük defterleri yoksa almaya yönlendiriniz. Zaman zaman öğrencilerinizin günlük tutup tutmadıklarını kontrol ediniz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma okul özlemek kavuşmak Anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Anahtar kelimeleri kullanarak defterlerine kısa bir şiir yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını okutunuz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize, Bu metni okumanızın ve dinlemenizin amacı ne olabilir? Niçin görsel okuma yapacaksınız? Sorularını sorarak öğrencilerinizin dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. B. ANLAMA 1.Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme öncesi gerekli hazırlıkları yapınız. BENİM GÜZEL OKULUM Günlerce hep seni sordum, Takvimlere bakıyordum. Artık, açıl diyordum, Benim güzel okulum. Oyun, eğlence bitti, Leylek, kırlangıç gitti. Özledim bana yetti, Benim güzel okulum. Dağ, ova ıssızlaştı, Kırların tadı kaçtı. Sabrım boşandı taştı, Benim güzel okulum. Seni candan özledim, Yollarını gözledim. Ne olur açıl, dedim, Benim güzel okulum. İşte kavuştum sana, Sevginle yana yana, Mutluluklar ver bana, Benim güzel okulum. Mehmet CEYHAN Çocuk Şiirleri Antolojisi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

35 BİREY VE TOPLUM Benim Güzel Okulum 1. ETKİNLİK Okulunuzu tanıtınız. Okulunuzun Adı: Okulunuzun kurulduğu tarih: Okulunuzun Adresi: Okulunuzdaki kat sayısı:... Okulunuzun rengi: Okulunuzun adını kimden ve nasıl aldığı: Benim Güzel Okulum 2. ETKİNLİK Aşağıda bir kroki örneği verilmiştir. Siz de okulunuzun bulunduğu çevrenin krokisini çiziniz. Sağlık Ocağı PTT Okulumuz Aşık Veysel Sokağı Tıp Fakültesi Caddesi Mahalle Muhtarı Abidinpaşa Mahallesi 13 Öğrencilerinize Dinlerken nelere dikkat etmeliyiz? İyi bir dinleyici nasıl olur? sorularını yöneltiniz. Verecekleri yanıtları dinledikten sonra dinleme kurallarına değininiz (bk. Açıklama 1, s.12).öğrencilerinize şiiri iki kez sesli okuyacağınızı söyleyiniz. Birinci okumanızda vurgu ve tonlamalara dikkat ederek okuyunuz. İkinci okumanızda ise şiiri düz yazı okur gibi okuyunuz. Okumanız bitince öğrencilerinize Düz yazı şeklindeki metinlerin vurgu ve tonlamasıyla, şiirlerin vurgu ve tonlaması arasında bir fark var mı? Bu farklar nelerdir? sorularını yönelterek şiirdeki vurgu ve tonlamanın önemine dikkatlerini çekiniz. İki okuma arasındaki farklılıkları hissetmelerine yardımcı olunuz. Öğrencilerinize Şiiri dinlerken neler hissettiniz?, Benim şiiri okuyuşumu değerlendirmek ister misiniz? sorularını yöneltiniz. b. Okuma Sınıfa getirmiş olduğunuz okuma kurallarını öğrencilerinize dağıtınız. Bu kuralları okumalarını isteyiniz. Okuma sonrası; uyduklarını düşündükleri kuralların yanına, uymadıklarını düşündükleri kuralların yanına işareti koymalarını isteyiniz. Böylece okuma kurallarına göre kendilerini değerlendirmelerini sağlamış olacaksınız (bk. Açıklama, s. 12). Metni örnek okuyunuz. Öğrencilerinize metni bu kez kendilerinin okuyacaklarını belirtiniz. Öğrencilerinizin birinden şiiri yüksek sesle örnek okumasını isteyiniz. Ardından şiiri sessiz okumalarını söyleyiniz. Sessiz okuma sırasında öğrencilerinizi gözlemleyiniz. Sessiz okuma kurallarına uyup uymadıklarını kontrol ediniz. Şiirin her bölümünü farklı öğrencilere okutarak da paylaştırarak okuma yaptırabilirsiniz. Okuma güçlüğü çeken öğrencileriniz için rehber yardımıyla okuma tekniği kullanınız. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini söyleyiniz. Anlamı Bilinmeyen Kelimeler başlığı altında bu kelimelerle çalışma yaptırınız. Şiirin okunması bittikten sonra öğrencilerin, kendi okumalarını, okuma kurallarına göre değerlendirmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini inceletiniz. Kitapta yer alan görsellerle metnin içeriğinin uyumlu olup olmadığı hakkında konuşmalarını sağlayınız. Ardından öğrencilerinize Resimde neler görüyorsunuz? sorusunu yönelterek duygu ve düşüncelerini arkadaşlarıyla paylaşmalarına yardımcı olunuz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri kelimelerin anlamlarını bulmaları için bu kelimeleri tahtada listeleyiniz. Tahtaya yazılan kelimelerin anlamlarının ne olabileceğini tah- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 35

36 BİREY VE TOPLUM min etmelerini isteyiniz. Ardından kelimenin geçtiği yeri okumalarını sağlayınız. Anlamını bilmedikleri kelimenin anlamını, kendinden önce ve sonra gelen kelimelerden yararlanarak bulmalarını söyleyiniz. Tahmin yapılamayan kelimeler için öğrencilerinizi resimli sözlüğe yönlendiriniz. Daha sonra anlamını yeni öğrendikleri kelimeleri cümle içinde kullanmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizi şiirin içeriği hakkında konuşturunuz: Şair günlerce kimi soruyor? Şaire göre oyun ve eğlence niçin bitmiştir? Neyin tadı kaçmıştır? Şair okulundan ne istiyor? Şiirin ana duygusu nedir? Şiirin başlığını beğendiniz mi? Neden? Şiirin başlığının ne olmasını isterdiniz? Niçin? 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizin dikkatlerini metinde geçen kır, taştı kelimelerine çekiniz. Metinde kullanıldığı yerleri buldurunuz. Bu kelimeleri başka hangi anlamda kullanabileceklerini sorunuz. Bazı kelimelerin yazılışının aynı olduğu hâlde anlamlarının farklı olduğunu kavratınız. Bu kelimelere eş sesli kelime denildiğini vurgulayınız. Çalışmayı farklı örneklerle zenginleştiriniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinizden, İlköğretim Haftası nda ne gibi etkinlikler yapıldığını anlatmalarını isteyiniz. Bu etkinliklerde görev alıp almadıklarını sorunuz. Öğrencilerinizi belirli gün ve haftalarda, bayramlarda vb. topluluk önünde konuşmaya cesaretlendiriniz. Okulda; nelerin, nasıl daha iyi olabileceğini ve bu konuda onların neler yapabileceğini sınıfta tartışmaya açınız. Tartışma yaparlarken arkadaşlarını rahatsız edebilecek veya konuyu dağıtabilecek gereksiz hareketlerden kaçınmaları gerektiğini söyleyiniz. Daha sonra öğrencilerinizden okullarını tanıtmaları amacıyla ilgili etkinliği yapmalarını isteyiniz (1. etkinlik). 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.9: Okulunun ve sınıfının krokisini çizer. kazanımına yönelik olarak sınıfa getirdiğiniz kroki örneklerini tahtaya asarak öğrencilerinize tanıtınız. Kroki konusunda yeterli açıklamaları yaptıktan sonra öğrencilerinizi 2. etkinliğe yönlendiriniz. Benim Güzel Okulum 3. ETKİNLİK Okul kurallarından üç tanesini yazınız. a.... b.... c ETKİNLİK Aşağıdaki kelimeleri kullanarak bir paragraf yazınız. 14 Okul arkadaş öğretmen sevgi sınıf oyun Benim Güzel Okulum 5. ETKİNLİK Aşağıdaki şiir yazılırken bazı yazım hataları yapılmıştır. Bu hataları bularak şiirin doğrusunu yanına yazınız. OKUL TÜRKÜSÜ çok severiz biz okulu, kitabımız bilgi dolu. okur yazar her türk oğlu, yükselmenin budur yolu. biz okullu çocuklarız, hem okuruz hem oynarız. kâğıt, kalem, kitap, defter, bizi bunlar adam eder. öğretmeni candan dinler, öğreniriz pek çok şeyler. biz okullu çocuklarız, hem okuruz hem oynarız. Hasan Âli YÜCEL Ünitelere Göre Çocuk Şiirleri Antolojisi OKUL TÜRKÜSÜ... Çok severiz biz okulu, Kitabımız bilgi dolu.... Okur yazar her türk oğlu,... Yükselmenin budur yolu. Biz okullu çocuklarız, Hem okuruz hem oynarız. Kâğıt, kalem, kitap, defter, Bizi bunlar adam eder.... Öğretmeni candan dinler,... Öğreniriz pek çok şeyler. Biz okullu çocuklarız, Hem okuruz hem oynarız Hasan Âli YÜCEL ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

37 BİREY VE TOPLUM Benim Güzel Okulum 6. ETKİNLİK Örnek günlüğü okuyunuz. Siz de okulun ilk gününde yaşadıklarınızı aşağıdaki bölüme yazınız / 09/ 2011 Günün adı : Pazartesi Yer : İzmir Sevgili Günlük, Bugün çok mutluyum. Okulumuz açıldı. Uzun süredir görmediğim arkadaşlarımı ve öğretmenimi gördüm. Birbirimize sarıldık. Okulumu ne kadar özlediğimi anladım. Öğretmenimiz yıl boyunca başarılı olmamız için neler yapmamız gerektiğini anlattı. Öğretmenimi ve arkadaşlarımı çok seviyorum..../.../... Günün adı :... Yer : Görsel Sanatlar: Öğrencilerinize İlköğretim Haftası ile ilgili resimler yaptırınız. Resimlerinde diledikleri renkleri kullanabileceklerini söyleyiniz. Yapılan çalışmaları sınıfça değerlendiriniz. Beğenilen görsellerin Resim Köşe sinde sergilenmesini sağlayınız. 3. Araştırma Araştırma öncesinde araştırmanın nasıl yapılacağı ile ilgili öğrencilerinizi bilgilendiriniz. Okumanın yararları hakkında araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırma sonuçlarını, belirlediğiniz günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. UYARI: Kitap genelinde araştırma konuları verilirken aşağıdaki noktalara dikkat ediniz: Araştırma konusu işleniş sürecinde verilmelidir. Araştırmada, öğrencilerden yazım kurallarına uymaları istenmelidir. Araştırma sonucunda ulaşılan ilginç bilgilerin sınıfta diğer öğrencilerle paylaşılması sağlanmalıdır. Böylece araştırma çalışmaları kendini ifade etme etkinliği olarak da kullanılmış olur. Araştırma sonuçlarını sunarken görsel, işitsel materyalleri ve farklı iletişim araçlarını kullanabileceklerini söyleyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME Benim Güzel Okulum 7. ETKİNLİK Okulunuzun resmini aşağıya yapınız. 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize Okuldaki kurallara niçin uymalıyız? Okul kurallarına uymazsak neler olur? Okul kurallarına uymayanları nasıl uyarırsınız? vb. soruları yönelterek konuşmalarını sağlayınız. Gelen yanıtlar doğrultusunda okulun ve okumanın önemini vurgulayınız. Daha sonra öğrencilerinize 3 ve 4. etkinliği yaptırınız. Ardından öğrencilerinizle birlikte konuşma yazma ve görsel sunu konularını belirleyiniz. UYARI: Konuşma, Yazma, Görsel Sunu başlığı altında verilen konular örnek niteliğindedir. Bu konular ilgili aşamalarda örnek olarak işlenmiştir. Bu konuları öğrencilerinizin belirleyeceği konular çerçevesinde değiştirebilirsiniz. Bütün metinlerin işlenişinde bu uyarı dikkate alınmalıdır. 17 Örnek Konular Başarılı bir öğrenci olmak için neler yapmak gerekir? Anlatınız. Okulda neler yaptığınızı günlüğünüze yazınız. Okulunuzun resmini çiziniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 37

38 BİREY VE TOPLUM b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizin konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını konuya uygun olarak belirlemelerini sağlamak için aşağıdaki soruları yöneltiniz: Hangi konuda konuşmak, yazmak ve görsel çalışma yapmak istiyorsunuz? Niçin? Bize neler anlatmayı düşünüyorsunuz? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçilen konunun hangi türde (şiir, öykü vb.) hazırlanacağını ve nasıl sunulacağını öğrencilerinizle birlikte belirleyiniz. Belirledikleri tür ve sunum (konuşma, yazma, görsel sunu) hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarına vurgu yapınız (bk. 3 ve 4. Açıklama s ). Kitaplarındaki şiir dizelerinin ilk harfinin nasıl yazıldığını incelemelerini isteyiniz. Daha sonra 5. etkinlikte verilen şiirin ilk harflerini incelemelerini isteyiniz. Bu etkinlikte verilen şiirin doğrusunu boş bırakılan yere yazmalarını söyleyiniz. Şiir dizelerinin ilk harfinin büyük yazılması gerektiğini bu şekilde onlara kavratınız. UYARI: Öğrencilerinizin üçüncü sınıfta olduğunu dikkate alarak dize kavramını veriniz. Bu amaçla şiirdeki her bir satıra dize denildiğini belirtiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Başarılı bir öğrenci olmak için neler yapmak gerekir? Anlatınız. İşleniş Öğrencilerinizden konuşmak için hazırlık yapmalarını isteyiniz. (Konuşacağı konuyla ilgili plan yapması, bilgi toplaması, görseller hazırlaması, prova yapması vb. gibi.) Öğrencilerinizi gruplara ayırınız. Gruplardan konu ile ilgili düşüncelerini paylaşmalarını isteyiniz. Dinleyici konumunda olan kişilerde grup konuşmalarını dinlemelerini isteyiniz. Konuşma kurallarını hatırlatınız. Topluluk önünde konuşurlarken kendine güvenerek konuşmalarının neden gerekli olduğunu açıklayınız. Konuşurlarken arkadaşlarına sorular sormalarını ve bu sorulara yanıt vermelerini söyleyiniz. Konuşmalarında yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler verebileceklerini belirtiniz. Konuşmalarında ikna edici olmalarını isteyiniz. b. Yazma Konu: Okulda neler yaptığınızı günlüğe yazınız. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Etkinlik için hazırlık yapmalarını sağlayınız (Yazma öncesinde araç, gereç, konu, plan, yöntem vb. belirlenmesi gibi.). Yazılarında kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler verebileceklerini söyleyiniz. 6. etkinlikte verilen örnek günlüğü okumalarını isteyiniz. Kendilerinin de neler yaptıklarını boş bırakılan yere yazmalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. Dinlemede olan öğrencilerinizin, dinlediklerine dikkatlerini yoğunlaştırmalarını sağlayacak yönlendirmelerde bulununuz. c. Görsel Sunu Konu: Okulunuzun resmini çiziniz. İşleniş Görsel sunu yapacak öğrencilerinizden araç ve gereçlerini hazırlamalarını isteyiniz. Bu amaçla çalışma kitaplarını açtırınız. 7. etkinliğe okullarının resimlerini yapmalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrasında yaptıkları resimleri arkadaşlarına göstermelerini ve birbirlerinin resimlerini değerlendirmelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimeleri Türkçe defterlerine listelemelerini isteyiniz. Bu kelimeleri kullanarak istedikleri bir konuda bir paragraf yazmalarını söyleyiniz. Yazdıklarını öğrencilerinize okutunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizin etkinliklere katılımını gözlemleyiniz. Etkinliklerdeki cevaplarını kontrol ettiriniz. Öğrencilerinizi değerlendirirken sınıf içi çalışmalarını ve etkinliklerdeki başarılarını göz önünde bulundurunuz. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz: Çevrenizde okula gönderilmeyen çocuklar var mı? Varsa, bu çocuklar için neler yapılabilir? Okulun bize faydaları nelerdir? Öğrendiklerinizi anlatınız. Okulunuzda size düşen görevler nelerdir? Anlatınız. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Dinleme Becerileri Değerlendirme Ölçeği s. 213 ile değerlendiriniz. 38 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

39 BİREY VE TOPLUM 2 Sami Öğretmen Metnin türü: Öyküleyici Metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma SAMİ ÖĞRETMEN Sinan, okul çıkışında belediye otobüsüne binmiş evine dönüyordu. Okuldan bazı arkadaşları da her zaman olduğu gibi onunla birlikte aynı otobüse binmişlerdi. Akşamın yaklaştığı saatlerde otobüs yolcularının sayısı çok kalabalıktı. Oturacak yer olmadığı için ayakta duranlar da sıkışık bir vaziyette idi. Bu sırada otobüs durakta durmuştu. Otobüsün yeni durduğu durakta aldığı yolcularla sıkışıklık daha da artmıştı. Yeni binen yolculardan ihtiyarca biri, ayakta durmak için bile 1 zor yer bulabiliyordu. Sinan, yaşlı amcanın bu hâlini görünce ona yer vermek üzere ayağa kalktı. Amcacığım buyrun! Adam kibar birine benziyordu. Evladım zahmet etme. Zaten gideceğim yer birkaç durak. Olsun amca. Rica ediyorum buyrun. Yolcu, Sinan dan boşalan yere oturdu. Teşekkür ederim yavrum. 12 Sinan la beraber oturan okul arkadaşları bir Sinan a bir de yolcuya baktılar. Keyiflerinin kaçtığı davranışlarından belli oluyordu. Aralarına bir yabancının oturmasıyla konuşmalarını kesmek zorunda kalmışlardı. Yolculuğun geri kalan kısmı da sessiz olarak devam etti. Bir ara yer verdiği ihtiyar yolcu Sinan a bir iki soru sordu: Barbaros İlköğretim Okulu nda okuyorsun herhâlde. Evet amca. Adın ne senin? Sinan Balaban. Öğretmeninin adı ne? Kâmil Ceylan. 13 METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Dinleme kurallarını dosya kâğıdına yazınız. Öğrenci sayınız kadar çoğaltınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden toplumsal ilişkileri içeren sözler, yazılar, şiirler; renkli kartonlar, yapıştırıcı, makas, boya kalemleri, resim defteri, Türkçe defteri ve resimli sözlük getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize, getirdikleri dokümanları kullanarak (Sözleri ve yazıları, getirilen kartonlara yapıştırıp paspartulayarak) toplumsal ilişkileri anlatan bir sınıf panosu hazırlatınız. Öğrencilerinize, görgü kuralları deyince akıllarına neler geldiğini sorunuz. Metin işleniş sürecinde bu konuyu derinlemesine işleyeceğiniz için burada ayrıntılara girmeyiniz. Verecekleri yanıtları dinledikten sonra aşağıdaki soruları yöneltiniz: Toplu taşıma araçlarında yaşlılara yer vermeli miyiz? Niçin? Toplu taşıma araçlarında nasıl davranmak gerektiğini düşünüyorsunuz? Anlatınız. Toplumda güzel davranışlar sergilemeliyiz, deyince aklınıza neler geliyor? Açıklayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma ders öğretmen toplum Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinize anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Ardından bu kelimelerden yola çıkarak resim defterlerine bir resim çizmelerini isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize Dinleme sırasında bu metinden neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Bu metni okumanızın nedenleri neler olabilir? Niçin okuma ve görsel okuma çalışması yapacaksınız? vb. sorularını yöneltiniz. Onları dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeye yönlendiriniz. Amaç belirleme çalışmasından önce dinleme, okuma ve görsel okuma bölümünde yapacağınız çalışmaları ve etkinlikleri dikkate alınız. ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinizden kitaptaki görselleri incelemelerini, metnin başlığını, ilk ve son paragrafını hızlıca okumalarını isteyiniz. Bu şekilde metni tanımalarını sağlayınız. Metnin anahtar kelimelerini hatırlatarak, onlardan metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. Dinleme sonrasında tahminlerini karşılaştırmalarını sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 39

40 BİREY VE TOPLUM B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Metni dinlemeye hazır olup olmadıklarını sorunuz. Sınıfa getirmiş olduğunuz dinleme kurallarını öğrencilerinize dağıtınız. Bu kuralları okumalarını isteyiniz. Dinleme sonrasında uyduklarını düşündükleri kuralların yanına + işareti, uymadıklarını düşündükleri kuralların yanına - işareti koymalarını isteyiniz. Böylece dinleme kurallarını öğrenmelerini sağlamış olacaksınız. (bk. 1. Açıklama, s. 12) Metni bir kez sesli okuyacağınızı belirtiniz. Sizi dinlerken dinleme kurallarına uymalarını, vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Metni okurken bazı yerlerde duracağınızı, onlara sorular soracağınızı, sorulara göre tahmin veya açıklama yapmaları gerektiğini söyleyiniz. Okumaya başlayınız ve numaralı yerlerde durarak öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Tahminlerinin doğruluğunu kontrol ettiriniz. 1. Sinan, yaşlı amcanın bu hâlini görünce ne yapmış olabilir? 2. Kâmil öğretmen, öğrencilerine nasıl bir olay anlatacaktır? b. Okuma Öğrencilerinize metni bu kez kendilerinin okuyacaklarını belirtiniz. Okuma kurallarına değininiz (bk 2. Açıklama s. 12). Metni örnek okuyunuz. Öğrencilerinizin birinden metni yüksek sesle örnek okumasını isteyiniz. Ardından metni sessiz okumalarını söyleyiniz. Sessiz okuma sırasında öğrencilerinizi gözlemleyiniz. Sessiz okuma kurallarına uyup uymadıklarını kontrol ediniz. Metnin her bölümünü farklı öğrencilere, paylaştırarak okuma ve rehber yardımıyla okuma yaptırabilirsiniz. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini söyleyiniz. Anlamı Bilinmeyen Kelimeler başlığı altında bu kelimelerle çalışma yaptırınız. Metnin okunması bittikten sonra kendi okumalarını, okuma kurallarına göre değerlendirmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini içeriği ile ilişkilendirmek amacı ile öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz: Kitabınızdaki görsellerin, metnin hangi paragrafı ile ilgili olduğunu nasıl bulabilirsiniz? Görsellerde eksik olduğunu düşündüğünüz bir bölüm var mı? Niçin? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri tahtaya yazınız. Yazılan kelimelerin anlamlarını kendisinden önce veya sonra gelen kelimelerden, metnin resimlerinden yararlanarak tahmin etmelerini ve tahminlerini arkadaşları ile paylaşmalarını sağlayınız. Yanlış tahmin edilen kelimeler için sözlük kullandırınız. Anlamı yeni öğrenilen bu kelimelerle cümleler kurdurunuz. 2. Metni İnceleme Dinledikleri metni kavramalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanan 5N 1K sorularıyla ilgili 1. etkinliği yaptırınız. Bir metinde söz edilen nesne ya da olayın, konu olduğunu hatırlatınız. Bu metinde ne anlatılıyor? soru- Sessizlik devam etti. Zaten bu konuşmalardan sonraki durakta yolcu inmişti. İnerken de Sinan a: İyi akşamlar yavrum, demişti. Sinan da yanıt vermişti. Sinan, her gün olduğu gibi ertesi sabah da okuluna gitmişti. Öğretmen Kâmil Bey yoklamayı yapmış derse başlayacaktı. Derse başlamadan önce Sinan ın oturduğu sıranın yanına kadar geldi. Ona sevgi dolu bakışlarla, gülümseyen bir yüzle baktı. Sinan öğretmeninin her zamankinden farklı bir şekilde kendisine baktığını fark etmişti. Sonra konuşmaya başladı. Sesinde bir değişiklik vardı Kâmil Bey in. Çocuklar, bugün derse başlamadan önce beni çok duygulandıran bir olay anlatacağım dedi Öğretmenin merak uyandıran bu sözleri üzerine sınıf tamamen sessizleşti. Öğretmenlerini dinlemeye başladılar. Sinan arkadaşınız dün okul çıkışı eve giderken otobüste bir amcaya yer vermiş. Bu hareketiyle büyüklerine saygısını göstermiş oldu Sinan. Ailesinden ve okulundan aldığı terbiyenin inceliklerini ve güzelliklerini sergilemiş. Olayın beni duygulandıran tarafı, yer verdiği kişinin benim öğretmenim oluşudur. O kişi benim ilköğretim okulundaki öğretmenimdir. Adı Sami öğretmendi. Sami öğretmen hepimiz için bir ağabey, bir baba idi. Bu bakımdan Sinan ın yaptığı bu davranış benim için çok önemli bir harekettir. Böyle bir saygı gösterdiği için kendisini kutluyor, teşekkür ediyorum. Gurur duyuyorum onunla. Kâmil Bey in anlattıklarıyla sınıftaki öğrencilerin gözü hemen Sinan a çevrilmişti. Sinan ise öğretmeninin anlattıklarından utanmıştı. Başını önüne eğmiş, sessiz ve hareketsiz duruyordu. Kâmil Bey konuşmasına devam etti: Düşünün çocuklar, böyle güzel davranışların gösterildiği bir toplum ne kadar mutlu olacaktır! Mustafa AKGÜN Her Yüreğe Nakış Gerek (Düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

41 BİREY VE TOPLUM Sami Öğretmen 1. ETKİNLİK Aşağıda verilen 5N 1K sorularını yanıtlayınız. Sinan ne zaman evine dönüyordu? Sinan okul çıkışında evine dönüyor.. Yolcular niçin sıkışık vaziyette idiler? Otobüs yolcularınını sayısı çok fazla olduğu için. Sinan kime yer vermiştir? Kâmil Bey in öğretmenine yer vermiştir. Sinan, yaşlı bir amcaya nerede yer verdi? Otobüste yer verdi. Sinan, yer verdikten sonra yolculuğuna nasıl devam etti? Ayakta devam etti. Sinan ın öğretmeninin adı nedir? Kâmil Bey dir. 2. ETKİNLİK Aşağıdaki cümleleri tamamlayınız. Sinan, otobüste oturduğu yerden kalktı. Çünkü Sinan ın arkadaşlarının keyfi kaçtı. Çünkü Kâmil Bey, derse başlamadan önce gülümseyen bir yüzle Sinan a baktı. Çünkü Sami Öğretmen 3. ETKİNLİK Aşağıdaki kelimelere -lık ekini getirerek örnekteki gibi yeni kelimeler türetiniz. Türettiğiniz kelimeleri birer cümlede kullanınız. yolcu ihtiyar arkadaş yabancı 4. ETKİNLİK yolculuk ihtiyarlık arkadaşlık yabancılık Aşağıdaki soruları yanıtlayınız Sinan ın yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız? Niçin? Sizin de başınızdan Sinan ın yaşadıklarına benzer bir olay geçti mi? Anlatınız sunu yönelterek onlara metnin konusunu buldurunuz. Okudukları metinden sebep-sonuç ilişkisi kurabilmelerini sağlamak için öğrencilerinize 2. etkinliği yaptırınız. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize, eş ve zıt anlamlı kelimeler hakkındaki bilgilerini hatırlatınız. Bu kelimelere yönelik tahtada örnek çalışmalar yapınız. Metinde geçen eş ve zıt anlamlı kelimeleri bularak defterlerine not etmelerini isteyiniz. Tespit ettikleri bu kelimeleri cümle içerisinde kullanmalarını sağlayınız. -lık ekinin kelimeye kattığı anlam üzerinde durarak bu kelime ile ilgili çeşitli örnekler veriniz. Kelimelerin -lık ekini almadan önceki anlamlarıyla ek aldıktan sonraki anlam farklılığı üzerinde durunuz. -lık eki kullanılarak türetilmiş kelimeler ile ilgili 3. etkinliği yapmalarını söyleyiniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Sinan ın yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız? Niçin? Sinan gibi sizin de başınızdan böyle bir olay geçti mi? sorularını sorarak düşüncelerini 4. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Ön hazırlıkta yapılan konuşmaları hatırlatınız. Onlara Toplumda dikkat edilmesi gereken görgü kuralları hangileridir? diye sorunuz. Genel görgü kurallarına uyma zorunluluğunun olmadığını belirtiniz. Uyulmadığı zaman suç sayılmayacağını onlara açıklayınız. Ancak genel görgü kurallarına uymayanların; cahil, bencil, kaba, saygısız ve benzeri kelimelerle tanımlanacağını onlara söyleyiniz. Genel görgü kurallarına uyan kişilerin terbiyeli, saygılı ve nazik şeklinde nitelendirileceğini öğrencilerinize kavratınız. 2. Diğer Derslerle ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel sanatlar: Resim defterlerine metnin kendilerine ilginç gelen bir bölümünü resimlemelerini isteyiniz. Çalışmalarında diledikleri renkleri kullanabileceklerini belirtiniz. Daha sonra yapılan çalışmaların sınıf içinde değerlendirilmesini sağlayınız. Rehberlik ve Psikolojik Danışma: Hoşa giden gitmeyen duyguları ayırt ederek uygun şekilde ifade eder. ara disiplin kazanımı Söz Varlığını Kullanması aşamasında gerçekleşmiştir. 3. Araştırma Selamlaşma kuralları hakkında araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırmalarında bilişim teknolojilerinden ya da kütüphanelerden yararlanabileceklerini vurgulayınız. Araştırma raporlarını, belirlenen bir tarihte sınıfa getirip sunmalarını isteyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizin ön bilgilerini hareket geçiriniz. Zihinsel olarak çalışmaya hazır olduklarını düşündüğünüzde çalışma konularının belirlenmesine geçiniz. Yaşlılara yeterli saygının gösterildiğine inanıyor musunuz? Niçin? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 41

42 BİREY VE TOPLUM Sami Öğretmen 5. ETKİNLİK Çevrenizdeki insanlar görgü kurallarına ne kadar uyuyor? Aşağıdaki soruları cevaplandırarak çevrenizdekileri değerlendiriniz. Evet Ara Sıra Hayır Eleştiriyi yerinde ve zamanında yapabiliyorlar mı? Kıyafetlerinin yer ve zamana uygun olmasına dikkat ediyorlar mı? Başkalarını rahatsız edici davranışlardan kaçınabiliyorlar mı? Verilen sözü tutabiliyorlar mı? Oturuş ve kalkışa dikkat ediyorlar mı? Gerektiğinde özür dileyebiliyorlar mı? Kalabalık yerlerde yüksek sesle konuşuyorlar mı? Çevrenizdeki kişiler hoşgörülü ve iyimser mi? 20 Genel değerlendirmem: Toplumda insanlar birbirlerine saygı göstermezlerse neler olur? Anlatınız. Örnek Konular Yaşlılar Haftasında bir konuşma yapsanız neler söylemek istersiniz? Niçin? Çevrenizdeki insanlar görgü kurallarına ne kadar uyuyor? Kâmil Bey in Sinan ı övdüğü bölümü canlandırınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize amaç belirlemelerine yardımcı olmak için aşağıdaki soruları sorunuz: Hangi konuda konuşmak istiyorsunuz? Hangi konuda yazmak istiyorsunuz? Görsel sunu bölümünde neler yapmak istiyorsunuz? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize hangi konuda konuşmak, yazmak ve görsel sunu yapmak istediklerini sorunuz. Seçtikleri konuyu hangi türde hazırlayacaklarını düşünmelerini isteyiniz. Nasıl bir sunum istediklerine (konuşma, yazma, görsel sunu) karar vermeleri için gerekli yönlendirmeleri yapınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarının tamamına değininiz (bk 3 ve 4. Açıklama s.13-14). Daha sonra öğrencilerinize nokta (.) işaretinin kullanımını öğretmek amacıyla Sami Öğretmen adlı metni açtırınız. Metinde cümlelerin sonunda hangi işaretlerin kullanıldığını onlara buldurunuz. Onlara nokta (.) işaretinden sonra cümleye büyük harfle mi yoksa küçük harfle mi başlandığını sorunuz. Doğru yanıtların gelmesinden sonra tahtada uygulama çalışmaları yaptırınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Yaşlılar Haftasında bir konuşma yapsanız neler söylemek istersiniz? Niçin? İşleniş Konuşma kurallarını hatırlatınız. Görgü kurallarına ve değerlere (millî, manevi, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuşmanın önemini açıklayınız. Öğrencilerinizi gruplara ayırınız. Gruplardan konu ile ilgili tartışmalarını isteyiniz. Dinleyici konumundaki öğrencilerden de grup konuşmalarını dinlemelerini isteyiniz. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurmalarını, önemsedikleri bilgileri ses tonları ile vurgulamalarını isteyiniz. Sebep-sonuç ilişkileri kurarken çünkü, bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yüzden vb. ifadeleri kullanabileceklerini ikna edici olmalarını belirtiniz. Konuşmalarını değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Çevrenizdeki insanlar görgü kurallarına ne kadar uyuyor? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazma hazırlıklarını gözden geçirerek yazmaya hazır olup olmadıklarını değerlendiriniz. Varsa eksikliklerin giderilmesini sağlayınız. Yazılarında noktalama işaretlerine ve yazım kurallarına uymaları gerektiğini hatırlatarak onları 5. etkinliğe yönlendiriniz. Yazılarında izlenim ve deneyimlerine yer verebileceklerini belirtiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Yazılarının anlam ve biçim bakımından değerlendirilmesini sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Kâmil Bey in Sinan ı övdüğü bölümü canlandırınız. İşleniş Sunuma hazırlık yapmalarını sağlayınız. Bu amaçla gönüllü öğrencilerinizi belirleyiniz. Sunumlarında gerçek nesne ve modeller kullanabileceklerini söyleyiniz. Sunum sonrası canlandırmada görev alan arkadaşlarının beden dilini yorumlamalarını isteyiniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Metnin işlenişi esnasında öğrendikleri yeni kelimeleri kullanarak hoşlarına giden gitmeyen duygularını ayırt ederek bunları ifade etmelerini isteyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Sami Öğretmen metnini işlerken yapılan etkinlikleri, değerlendirme amacıyla kullanınız. Metin sonunda neler öğrendiklerini sorarak kendilerini değerlendirmelerine yardımcı olunuz. -lık eki ile yeni kelimeler türetmelerini isteyerek öğrendiklerini pekiştiriniz. 42 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

43 BİREY VE TOPLUM 3 Trafik Kuralları Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık TRAFİK KURALLARI Trafik kazalarında hepimizin payının olduğu bir gerçektir. Yollardan ve taşıtlardan yararlanırken kurallara ve görevlilere saygılı olmalıyız. Sokak arasında oyun oynamanın tehlikeli olduğunu bilmeyen yoktur. Oyunlarımızı park veya bahçe gibi güvenli yerlerde oynamamız en doğrusudur. Trafik ışıklarına uygun hareket etmemiz de oldukça önemlidir. Küçük bir dalgınlık, bazen çok büyük acılara neden olabilir. Trafik kurallarına göre her insan, kırmızı ışık yanınca yolun kendi yönüne kapalı olduğunu bilir. Yeşil ışık yanınca da geçilmesi gerektiğini bilir. 16 Araçların solundan inmek tehlikeli ve trafik kurallarına aykırıdır. Böyle anlarda önden ya da arkadan gelen araçların bize çarpabileceği unutulmamalıdır. Yaya kaldırımı bulunan yollarda yolun sağından gitmek en doğru harekettir. Ancak yaya kaldırımı bulunmayan yollarda soldan gitmek, karşıdan gelen araçları görebilmemizi sağlar. Ayrıca araç sürücülerinin de bizi görmeleri bakımından önem taşır. Kazasız günler yaşamak için trafik kurallarına uymamız gerektiğini asla unutmayalım. Kemal DEMİRAY Kardelen Hamdi Bulgurlu İlköğretim Okulu Dergisi 17 a. Öğretmen Hazırlığı Toplu taşıma araçları ile ilgili gazete haberi veya bilgilendirici metin bularak sınıfa getiriniz. Metin işleme sürecinde kullanılmak üzere trafik işaret ve levhalarıyla ilgili resimli kartlar, trafik konulu karikatürler temin ediniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden renkli kartonlar, makas, renkli el işi kâğıtları, boya kalemleri ve yapıştırıcı getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Toplu taşıma araçlarının yaşamımıza sağladığı kolaylıkları anlatan gazete haberi veya bilgilendirici yazıları öğrencilerinize okuyunuz. Neler düşündüklerini anlattırınız. Sınıfa getirdiğiniz karikatürleri tahtaya asınız. Öğrencilerinizden bu karikatürleri yorumlamalarını isteyiniz. Aşağıdaki soruları yönelterek onları metne hazırlayınız. Çevrenizde hangi taşıtları görüyorsunuz? Trafik işaret ve levhalarının önemi hakkında neler biliyorsunuz? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma trafik ışık kural Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Tahtaya yazdığınız kelimelerin onlara neler çağrıştırdıklarıyla ilgili açıklayıcı bir konuşma yapmalarını isteyiniz. Konuşmalarında, kelimeleri doğru yerde kullanıp kullanmadıklarını kontrol ediniz. c. Amaç Belirleme Diğer sayfadaki sorulardan yararlanarak metni dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. Soru sayısını sınıfın durumuna göre artırabilirsiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 43

44 BİREY VE TOPLUM Metni dinlemek size neler kazandıracak? Okuyacağınız metinde neler öğrenmeyi hedefliyorsunuz? Bu metni okuduktan sonra bilgilerinizde ve davranışlarınızda nasıl bir değişiklik olacağını düşünüyorsunuz? B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarından hangilerini hatırladıklarını sorunuz. Eksiklikleri varsa tamamlayınız (bk 1. Açıklama, s. 12). Dikkatlerini dinleme sırasında yoğunlaştırmalarını, görgü kurallarına uygun dinlemelerini öğrencilerinize söyleyiniz. Dinleme sırasında metinde nelerden söz edildiğine dikkat etmelerini, anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Belirlenen yöntem ve tekniğe uygun olarak metni okuyunuz. Metinde paragraflar üzerinde durunuz. Her bir paragrafta konunun bir yönünün anlatıldığını, düşünce bütünlüğü olduğunu belirtiniz. Trafik Kuralları 1. ETKİNLİK Aşağıda verilen trafik işaretlerinin anlamları altlarında yazılıdır. Bu işaretleri gördüğünüzde neler yapacağınızı karşılarına yazınız. Bisiklet Geçebilir Okul Geçidi Yaya Geçidi Yolda Çalışma ETKİNLİK Yeni öğrendiğiniz kelimeleri aşağıya listeleyiniz. Bu kelimeleri kullanarak bir gazete haberi yazınız b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız (bk 2. Açıklama, s. 12). Metni örnek okuyunuz. Metni önce sesli daha sonra sessiz okutacağınızı söyleyiniz. Gönüllü öğrencilerinizden birine metni yüksek sesle okutunuz. Okurken kelimeleri doğru telaffuz etmelerini ve noktalama işaretlerine uymalarını söyleyiniz. Metinde geçen veya, ancak kelimelerinden sonra düşüncenin nasıl farklılaştığını sezdiriniz. Daha sonra öğrencilerinize metni sessiz okutunuz. Okuma sonrası, okudukları metni arkadaşlarına anlatmalarını isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerine bakmalarını söyleyiniz. Görselleri yorumlamaları için onlara, Sizce bu görsellerde neler anlatılmış olabilir? sorusunu yöneltiniz. Görsellerin, okudukları metnin içeriğine uygun olup olmadığını nedenleri ile anlatmalarını isteyiniz. Görsellerle ilgili yorumlarını arkadaşları ile paylaşmalarını sağlayınız. Daha sonra onlara çalışma kitaplarını açtırarak trafik işaretlerine yönelik olarak hazırlanmış 1. etkinliği yaptırınız. Trafik Kuralları 3. ETKİNLİK Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. Bu metinde neler anlatılmaktadır? Yazarın bu metni yazma amacı ne olabilir? ETKİNLİK Aşağıdaki cümlelerin anlamlarını inceleyiniz. Doğru davranışlara D, yanlış davranışların yanına da Y harfi yazınız. 22 Yaya kaldırımlarında sağdan yürürüm. Oyunlarımızı park veya bahçe gibi güvenli yerlerde oynamalıyız. Yollarda oyun oynamak tehlikeli değildir. Araçlara her zaman sağdan biner, sağdan inerim. Kazasız günler yaşamak için trafik kurallarına uymak gerekir. 44 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

45 BİREY VE TOPLUM Trafik Kuralları 5. ETKİNLİK Aşağıda verilen iki resmi inceleyiniz. Doğru davranışların gösterildiği resmi işaretleyiniz. Resimlerde gösterilen davranışların neden doğru, neden yanlış olduğunu yazınız Trafik Kuralları 6. ETKİNLİK Aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? 7. ETKİNLİK Yaya geçidini mutlaka kullanmalıyız. Yeşil ışıkta durmalıyız. Duran iki aracın arasından yola çıkmak tehlikelidir. Trafik kuralları sadece yayalar içindir. Işıklı trafik lambasında yer alan ışıklar hangi seçenekte doğru verilmiştir? 24 A. kırmızı-mavi-sarı B. kırmızı-sarı-yeşil C. yeşil-mavi-kırmızı 23 ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimeleri tahtaya yazmalarını isteyiniz. Bu kelimelerin anlamları ile ilgili beyin fırtınası yaptırınız. Tahmin edilemeyen kelimeleri resimli sözlükten buldurunuz. Anlamını öğrendikleri bu kelimelerle bir gazete haberini 2. etkinliğe yazmalarını ve arkadaşlarına okumalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Okudukları metni kavramalarını sağlamak için aşağıdaki soruları yöneltiniz: Trafik kazalarında kimlerin payının olduğu bir gerçektir? Nerelerde oyun oynamalıyız? Küçük bir dalgınlık neye neden olabilir? Trafik kurallarına saygılı olan her insan kırmızı ve yeşil ışıkta neler yapar? Araçların solundan inmek tehlikeli midir? Niçin? Yaya kaldırımı bulunan yollarda nereden yürümek gerekir? Konunun, bir eserde işlenen malzeme; ana düşüncenin ise bir eserin yazılış amacı olduğu bilgisini hatırlatınız. Bu metinde neler anlatılmaktadır? sorusundan yola çıkarak okudukları metnin konusunu; Yazarın bu metni yazma amacı ne olabilir? sorusuyla da metnin ana düşüncesini belirlemelerini sağlayınız (3. Etkinlik). 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize eş anlamlı kelimeleri hatırlatacak bilgiler veriniz. Bu amaçla onlara yararlı kelimesini örnek vererek bunun eş anlamlısının faydalı olduğunu söyleyiniz. Metinden eş anlamı olabilecek kelimeler bulmalarını isteyiniz. Buldukları kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Daha sonra zıt anlam bilgisini hatırlatmak amacıyla metinden zıt anlamı olan kelimelere örnekler bulmalarını isteyiniz. Öğrencilerinizin küçük, büyük, kapalı vb. kelimelerini bulmalarını sağlayınız. Buldukları bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Trafik kurallarının günlük yaşamdaki önemi hakkında neler düşündüklerini öğreniniz. Trafik kuralları olmazsa ne tür sorunlarla karşılaşabileceğimizi anlatmalarını sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 45

46 BİREY VE TOPLUM Öğrencilerinizi, 4. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. Bu etkinlik öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesine yardımcı olacaktır. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi: Okul Heyecanım teması Kazanım: A.3.25.: Okula geliş ve gidişlerinde kendisinin ve başkalarının güvenliği için trafik işaret ve levhalarına, trafik kurallarına uyar. kazanımına bağlı olarak geliş gidişlerinde kendilerinin ve başkalarının güvenliği için neler yapmaları gerektiği konusunda konuşmalarını sağlayınız. Sınıfı iki gruba ayırınız. Trafik işaret ve levhalarıyla ilgili hazırladığınız resimli kartları gruplara göstererek bu resimlerin anlamlarını sorunuz. Çalışma sonunda bu trafik işaret ve levhalarının sınıf panosunda sergilenmesini sağlayınız. Hayat Bilgisi: Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.26 Bir yere ulaşabilmek için ihtiyaç duyduğu işaret ve levhaları tasarlar. kazanımını, Görsel Sunu başlığı altında verilen çalışmayla ilişkilendiriniz. Müzik: Öğrencilerinize Trafik rondunu oynatınız. Bu amaçla görevler veriniz. Onlardan karşıdan karşıya geçmeyi, ritim eşliğinde trafik kurallarına uygun olarak canlandırmalarını isteyiniz. TRAFİK RONDU Öğrenciler karşılıklı olarak dizilirler. Aşağıdaki şarkıyı söylerler. Yeşil ışık geç, kırmızı ışık dur. Yeşil ışık geç, kırmızı ışık dur. Sarı ışık bekle, sarı ışık bekle. Yeşil ışık geç, kendine bir eş seç. Öğrencileri Yeşil ışık geç mısrasını okurken elleri belde, ritim eşliğinde sıçrarlar ve karşılıklı sıçrayarak yer değiştirip yüzlerini birbirlerine dönerler. Kırmızı ışık dur. dizesini söylerken çift ayak sıçrayıp dururlar. Karşılıklı yer değiştirme iki kez olur. Sarı ışık bekle. dizesi okunurken, okudukları yerde ritimle yürürler. Yeşil ışık geç. dizesinde tekrar yer değiştirirler. Kendine bir eş seç. dizesini okurken eşler kol kola girerek ortada dönerler. Ertuğrul GÜNIŞIK Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi 3. Araştırma Araştırma konularını belirlemeleri için öğrencilerinizi yönlendiriniz. Onların yapabilecekleri çalışmaları belirlemelerine yardımcı olunuz. Araştırmalarını nasıl yapmayı planladıklarını anlattırınız ve çalışma konularını belirlemelerini isteyiniz. Belirlediğiniz günde sunumlarını yaptırınız. Örnek Konular Trafik kurallarını araştırınız. Yaşadığınız yörede ulaşımın hangi tür araçlarla (otobüs, metro, tramvay, dolmuş vb.) yapıldığını araştırınız. Araştırmanızı haber, fotoğraf gibi çeşitli materyallerle destekleyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize, Sizce günümüzde en önemli ulaşım aracı hangisi? Niçin? Yıllar önce insanlar hangi araçlardan yararlanarak ulaşım sağlamış olabilirler? Yolda karşıdan karşıya nerelerden geçmek gerekir? sorularıyla ve 5. etkinlikle onların ön bilgilerini harekete geçiriniz. Ardından konuşma, yazma, görsel sunu konularını birlikte belirleyiniz. Örnek Konular Taşıtlara biniş ve inişte yaşanan karmaşanın nedeni ne olabilir? Anlatınız. Trafik kazalarının olmaması için çözüm önerileriniz nelerdir? Yazınız. Trafik işaret ve levhaları tasarlayınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize nasıl bir konuşma, yazma, görsel sunu hazırlamak istediklerini sorunuz. Yapacağınız yönlendirmelerle amaç belirlemelerine yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (anı, öykü, şiir vb.) ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirletiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma yaparken ve yazı yazarken nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda hatırlatıcı bilgiler veriniz (bk. Açıklama 3, 4. s ). 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Taşıtlara biniş ve inişte yaşanan karmaşanın nedeni ne olabilir? Anlatınız. İşleniş Öğrencilerinizi iki gruba ayırınız. Belirledikleri konu ile ilgili tartışmalarını isteyiniz. 46 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

47 BİREY VE TOPLUM Konuşma yapacak öğrencilerinizin konuyla ilgili plan ve hazırlık yapmalarına yardımcı olunuz. Dinleyici konumundaki öğrencilerden grup tartışmalarını izlemelerini isteyiniz. Arkadaşlarıyla göz teması kurmanın önemine değininiz. Yeni öğrendikleri kelimeleri, konuşmalarında kullanmalarını isteyiniz. Konu dışına çıkmadan konuşmaya dikkat etmeleri gerektiğini belirtiniz. Konuşmaları esnasında hazırlayacakları soruları arkadaşlarına sormalarını ve gelen yanıtlar doğrultusunda konuşmalarını şekillendirmelerini onlara söyleyiniz. Konuşmalarında ikna edici olmalarını isteyiniz. b. Yazma Konu: Trafik kazalarının olmaması için çözüm önerileriniz nelerdir? Yazınız. İşleniş Yazma çalışması için öğrencilerinizden Türkçe defterlerini hazırlamalarını isteyiniz. Noktalama işaretlerinin, bir cümlenin anlamı üzerindeki etkisini hatırlatınız ve yazma sırasında noktalama işaretlerine dikkat etmelerini isteyiniz. Yazılarında farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri ama, fakat, veya vb. kullanmalarını söyleyerek etkinliği başlatınız. Etkinlik sonrası yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Trafik işaret ve levhaları tasarlayınız. İşleniş Sınıfa getirdikleri malzemeleri (renkli kartonlar, boya kalemleri, yapıştırıcı ve makas) kullanarak trafik işareti ve levhaları tasarlamalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrası öğrencilerinizin yaptıkları çalışmalarını tanıtmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Yazılarında ve konuşmalarında yeni öğrendikleri kelimeleri kullanmalarını isteyiniz. Daha sonra fakat, ama, veya, ancak gibi farklı düşünmeye yönlendiren ifadeleri yerinde kullanmanın önemine tekrar değininiz. Bu tür ifadelerin kavranmasına yönelik aşağıdaki cümleleri tahtaya yazınız. Boş bırakılan yerleri veya, ancak, fakat kelimelerinden uygun olanı ile tamamlamalarını sağlayınız. Oynamak için parklara.. oyun bahçelerine gitmeliyiz. Yaramaz trafik lambası uzun süre güzel güzel çalışmış.. zaman geçince, yine canı sıkılmasın mı? Trafik lambası çok eğleniyormuş. şoförler çok kızgın, karşıdan karşıya geçmek isteyen yayalar daha da kızgınmış! D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süreci boyunca yapılan etkinlikleri ve kazanımları göz önüne alarak öğrencilerinizi değerlendiriniz. Aşağıdaki sorulardan ve benzerlerinden yola çıkarak metnin işlenişiyle ilgili değerlendirmenizi yapınız. Ardından 6 ve 7. etkinlikleri uygulatınız. Trafik işaretleri ve levhaları ne amaçla kullanılır? Neden trafik işaret ve sembollerine ihtiyaç duyulmuştur? Trafik polisi olsaydınız trafiği nasıl yönetirdiniz? Ulaşım araçlarının olmadığı bir dünyanın nasıl olacağını anlatınız. NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 47

48 BİREY VE TOPLUM 4 Ailemiz Dinleme Metni Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma AİLEMİZ Kardeşlerim, annem, babam, Dedem, ninem, biz her akşam Bir çatıda toplanırız. Orda herkes sevinç duyar, Birbirini sever, sayar. Kendisini bulmaz yalnız. Dedemin yok hiç dişleri, Anlatır hep geçmişleri, Her sözünden ders alırız. Ninem evin neşesidir. Bir çok güzel masal bilir, Anlattıkça bayılırız. Ailemiz 1. ETKİNLİK Aşağıdaki cümleleri aile yapınıza göre uygun kelimelerle tamamlayınız. Bizim evde yaşayan birey sayısı... kişidir. Biz,... kardeşiz. Benim babamın mesleği... Benim annemin mesleği ETKİNLİK Anlamını yeni öğrendiğiniz kelimeleri kullanarak üç tane soru cümlesi yazınız ? ? ? 25 Akşam bizi bir görmeli! Ne tatlıdır, ne neşeli, Bir sofrada toplanmamız. Ailenin temeli ev. Aileni, evini sev! Yeryüzünde kalma yalnız! Rakım ÇALAPALA (Kısaltılmıştır.) Ailemiz 3. ETKİNLİK Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız. a. Metnin konusu nedir? b. Metinde hangi aile bireylerinin adı geçiyor? c. Şairin ailesi, sofrada hangi duygular içindedir? METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Öğrencilerinizin metni rahatlıkla dinleyebilecekleri sınıf oturma düzenini sağlayınız. Öğrencileriniz için tebrik kartı örneği, CD ve CD çalarınızı temin ediniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden anneleri, babaları veya diğer aile büyükleri ile ilgili görsel materyaller toplamalarını isteyiniz ETKİNLİK Sebep-sonuç ilişkisi kurarak aşağıdaki cümleleri tamamlayınız. Aile üyeleri sorumluluklarının farkında olmalıdır. Çünkü Ailede saygı önemlidir. Çünkü Büyüklerimizin sözünü dinlemeliyiz. Çünkü ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

49 BİREY VE TOPLUM Ailemiz 5. ETKİNLİK Bir fotoğrafınızı boş bırakılan yere yapıştırınız. Daha sonra öz geçmişinizi aşağıya yazınız ETKİNLİK Ailenizde uyulması gereken dört kuralı aşağıya yazınız. 1. Kural: Kural: Kural: Kural: ETKİNLİK Aile bireyleriniz arasındaki farklılıkları aşağıya yazınız Ailemiz 27 Tebrik kartı ve boya kalemleri getirmelerini söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirilen aile fotoğraflarını sınıf panosuna asınız. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz: Aileniz kaç kişiden oluşuyor? Ailenizde hangi işler, iş bölümü yapılarak gerçekleştiriliyor? Hazırlamış olduğunuz tebrik kartı örneğini tanıtınız. Sınıfa getirdikleri tebrik kartlarını kullanarak ailelerine karşı duygularını dile getirmelerini isteyiniz. Yaptıkları çalışmayı arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. Öğrencilerinize 1. etkinliği yaptırınız. Yaptıkları bu çalışmayı arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Öğrencilerinize, metni dinlemeye hazır olup olmadıklarını sorunuz. Öğrencilerinizin vereceği cevapları dinledikten sonra dinleme kurallarını tahtaya yazınız. Hangilerini bildiklerini sorunuz. Eksikliklerini tamamlamalarına yardımcı olunuz (bk. 1. Açıklama, s. 12). Öğrencilerinizden, şiiri dikkatle dinlemelerini isteyiniz. Vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini söyleyiniz. Şiiri okuyunuz. Daha sonra şiiri CD den dinletiniz. Onlardan şiiri dinlerken anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Dinledikleri şiirin ana duygusunu belirlemelerine yardımcı olunuz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize, metinde tespit ettikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Kelimeleri tahtaya yazınız. Onlara bu kelimelerin anlamlarını düşünmeleri için süre veriniz. Çalışma esnasında anlamı bulunamayan kelimeler için resimli sözlükten yararlanabileceklerini söyleyiniz. Anlamını yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak soru cümleleri oluşturmalarını sağlayınız (2. etkinlik). 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize metni tekrar dinletiniz. Metni zihinde canlandırmalarını isteyiniz. 3. etkinliği yaptırınız. Daha sonra aşağıdaki soruları yönelterek metni kavramalarını sağlayınız: Bir çatının altında toplanan kimlerdir? Şairin ailesinde herkes birbirine karşı nasıl davranmaktadır? Şairin dedesi neyi anlatmaktadır? Ninesi şaire ne anlatmıştır? Şair hangi öğütle şiirine son vermiştir? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 49

50 BİREY VE TOPLUM C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Ailenizde sizi en çok kim etkiliyor? Neden? Ailenizin tüm bireyleri bir araya geldiğinde hangi duygular içinde olursunuz? Ailenizde hangi kararlar ortak alınıyor? Karar alınırken size soruluyor mu? vb. soruları yönelterek öğrencilerinizin konuşmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizden, ortaya konan düşünceler doğrultusunda metinden yaptıkları çıkarımı, günlük hayatları ile ilişkilendirmelerine yardımcı olunuz. Sebep-sonuç ilişkisi kurarak 4. etkinlikte verilen boşlukları tamamlamalarını isteyiniz. 2. Araştırma Öğrencilerinizden aile büyüklerinden yardım alarak öz geçmişin nasıl yazılacağı ile ilgili bilgiler araştırmalarını isteyiniz. Edindikleri bilgiler doğrultusunda kendi öz geçmişlerini 5. etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme- Konu Belirleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorarak ve 6. etkinliği yaptırarak ön bilgilerini harekete geçiriniz. Ailenizde kimin nasıl bir görevi var? Ailenizde kararlar nasıl alınır? Ailede size ne gibi sorumluluklar düşmektedir? Anlatınız. Daha sonra konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirtmelerine yardımcı olunuz. Örnek Konular Sevdiğiniz bir aile bireyini betimleyerek tanıtınız. Aile bireyleriniz arasındaki farklılıklar nelerdir? Yazınız. Ailenizdeki kişilerin en belirgin yüz ifadelerini çiziniz. Hangi duyguya sahip olduklarını yazınız. b. Amaç Belirleme Metinle ilgili amaç belirlemek için öğrencilerinize aşağıdaki ve benzeri soruları sorunuz: Metinle ilgili olarak neler anlatmak istersiniz? Niçin? Bu konuda çalışmanın size kazandıracakları nelerdir? Görsel sunuda ne yapmayı amaçlıyorsunuz? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, anı, öykü vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Gelen yanıtlar doğrultusunda seçtikleri tür hakkında bilgilerini pekiştirmek amacı ile açıklamalar yapınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. (bk. Açıklama 3 ve 4, s ) Konuşma ve Ailemiz 8. ETKİNLİK Ailenizdeki kişilerin en belirgin yüz ifadelerini çiziniz. Hangi duyguya sahip olduklarını yazınız ETKİNLİK Öğrendiğiniz yeni kelimeleri kullanarak Aile konulu bir şiir yazınız yazma çalışmalarında bu konularla ilgili yapılan hataları fark etmelerini sağlayınız. Daha sonra aşağıdaki cümleleri tahtaya yazınız. Yazdığınız cümlelerde nerelerde kullanıldığını sorunuz. Virgülün kullanıldığı yerleri hissettiriniz. Kendilerinin verecekleri örneklerle virgülün kullanımına yönelik çalışma yapınız. Fare, ıslak çimenlerin arasında dolaşırken bir ceviz görmüş. Güvercin, gagasındaki zeytin dalını bir yere bırakmış. Güvercin, fareye tüm olan biteni anlatmış. Ali, Ayşe, Mehmet de bizim eve geldi. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Sevdiğiniz bir aile bireyini betimleyerek tanıtınız. İşleniş Öğrencilerinize konuşma kurallarını bir kez daha hatırlatınız. Konuşmalarında betimlemeler yapmalarını, ikna edici bir tutum sergilemelerini isteyiniz. Etkinlik sonrası konuşmalarını, konuşma ortamını değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Aile bireyleriniz arasındaki farklılıklar nelerdir? Yazınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

51 BİREY VE TOPLUM İşleniş Öğrencilerinizi 7. etkinliğe yönlendiriniz. Aile bireyleri ile ilgili farklılıkları etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Yazılarında betimlemeler yapabileceklerini belirtiniz. c. Görsel Sunu Konu: Ailenizdeki kişilerin en belirgin yüz ifadelerini çiziniz. Hangi duyguya sahip olduklarını yazınız. İşleniş Öğrencilerinizi 8. etkinliğe yönlendiriniz. Etkinliğe ailedeki kişilerin yüz ifadelerini çizmelerini isteyiniz. Etkinlik sonrasında çalışmalarını değerlendirmelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinizden öğrendikleri yeni kelimeleri kullanarak 9. etkinliğe Aile konulu bir şiir yazmalarını isteyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Metinden neler öğrendiniz? Anlatınız. Metinden kaç yeni kelime öğrendiniz? En çok hangi etkinlikte kendinizi başarılı buldunuz? Niçin? Akrabalık terimlerinden hangilerini öğrendiniz? Öğrencilerinizin verdikleri cevapları değerlendiriniz. Eksikleri üzerinde durunuz. NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 51

52 BİREY VE TOPLUM SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST EST OKUMA METNİ BARIŞI GETİREN GÜVERCİN Uzun selvi ağaçlarının, yıllara meydan okumuş çam ağaçlarının arasında birçok hayvan yaşamaktaymış. Burada yaşayan hayvanların bazıları nedense birbirleriyle sürekli kavga ederlermiş. Bu kavgalar genellikle sincap ile fare arasında olurmuş. Çünkü onlar gün boyu fındık, fıstık bulmaya çalışırmış. Biri tam arayıp bulduğu sırada, öteki gelip elinden alır ve kavgaya başlarmış. Bu kavgalardan ormanda yaşayan bütün hayvanlar şikayetçiymiş. Bir gün hayvanların hepsi toplantı yapmışlar. Konuşmaya ilk olarak baykuş başlamış: Biz bu ormanda huzur istiyoruz. Fakat fareyle sincabın kavgasından dolayı ne yazık ki böyle bir şansımız yok. Diğerleri de söze karışmış. Köstebek yeni yıkayıp astığı çamaşırlarının kirlenmesinden, kelebek ise oturup güneşlendiği yerin işgal edilmesinden en şikâyetçiymiş. 18 Herkes teker teker şikâyetini söyledikten sonra aralarında bir karar almışlar. lar. Kavgayı ilk olarak kim başlatırsa ormanı önce o terk edecekmiş. Günlerden bir gün fare, ıslak çimenlee- rin arasında dolaşırken bir ceviz görmüş. Onu itekleye itekleye evine götürme- ye çalışıyormuş. O arada sincap gelmiş ve cevizi farenin elinden almak istemiş. Kavgaya başlamışlar. İkisi de Benim. diyormuş. Bu arada ağaçta uyumakta olan baykuş, bağrışma sesine uyanmış. Fare ile sincabın küçük bir ceviz yüzünden yine kavga ettiğini görmüş. Baykuş, bu duruma çok kızmış ve bu olay karşısında fareyi suçlu bulmuş. Ormandaki bütün hayvanlar toplanmışlar ve karar almışlar. Suçlu duruma düşen fare, ormanı terk edecekmiş. Aslında sincap suçluymuş ama nedense suçunu inkâr etmiş. O ceviz benimdi. Fare almaya çalıştı. diyerek yalan söylemiş. Baykuş ise olaya sonradan şahit olduğu için ön yargılı davranıp fareyi suçlamış ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

53 BİREY VE TOPLUM Karar herkes tarafından onaylandıktan sonra zavallı farecik boynu bükük, ağlamaklı evinin yolunu tutmuş. Eşyalarını alıp evinden çıkmış. Gözü yaşlı yürümeye başlamış. O yürürken bütün hayvanlar yolun kenarına dizilmişler. Herkes üzgünmüş ama verilen karara uyulması gerekiyormuş. Zavallı fare nereye gideceğini bilmeden yollara düşmüş. İlk kez ormandan dışarı çıkıyormuş ve gördüğü manzaralar karşısında âdeta büyülenmiş. Gördüğü yerler güzelmiş ama ait olduğu yeri özlüyormuş. Yalnızlık çok zormuş. Bu arada sincap da gün boyu evinde oturmuş. Fare olmadan aslında ne kadar da yalnız olduğunu anlamış. Yaptıklarını inkâr ettiği için pişman olmuş. Baykuşun yanına gitmiş ve baykuşa olan biteni anlatmış. Ama yapacak bir şey yokmuş, çünkü fare çoktan gitmiş. Sincap evinden çıktığı zaman kimseyle konuşmuyormuş. Artık fındıklar ve fıstıklar da hiç dikkatini çekmiyormuş. O her gün kavga etmelerine rağmen yine de arkadaşı olan fareyi çok özlemiş. Keşke burada olsa da hiç kavga etmesek. diyormuş. 20 Bir gün ağaçların arasından, beyaz kanatlı ve gagasında zeytin dalı olan bir güvercin çıkagelmiş. Herkes güvercinin etrafına toplanmış. Bu kadar güzel gözleri, kar beyazı kanatları olan böyle bir kuşu daha önce hiç görmemişler. Güvercin, gagasındaki zeytin dalını bir yere bırakmış. Konuşmaya başlamış: Çok uzaklardan geliyorum ve izin verirseniz aranızda yaşamak istiyorum. Baykuş ise sürekli zeytin dalına bakmaktaymış ve merakla sormuş: Peki bu gaganla getirdiğin nedir? Güvercin zeytin dalını gagasıyla baykuşun önüne bırakmış. Bunu ormana dikmek için getirdim. Bu barışı simgeler. Hepimiz barış, mutluluk, kardeşlik içinde yaşayalım istiyorum. 21 Sincap, üzüntülü bir şekilde yanlarından uzaklaşmaya başlamış. Güvercin ise sincabın gittiğini görünce uçup sincabın yanına konmuş ve ona: Neyin var, neden üzgünsün diye sormuş. Sincap olanı biteni güvercine anlatmış. Güvercin bu duruma sincap kadar üzülmüş. Güvercin uçarak fareyi aramaya karar vermiş. Aramaya giderken de baykuşa: Sen bu zeytin dalını dikeceksin. Bu zeytin dalı yeşillenmeye başladığında fareyle birlikte dönmüş olacağız, demiş. Güvercin geldiği gibi yine ağaçların arasından o eşsiz maviliklere uçmuş. Bizim fare de diğer farelerin olduğu bir tarlanın kenarında yaşamaktaymış. Buradaki fareler arasında hiç kavga yokmuş. Ama o yine de eski günlerini arıyormuş. Baykuşun diktiği zeytin dalı büyümeye başlamış. Güvercin de dağlar, ovalar, nehirler, göller gezmiş ve gördüğü herkese fareyi sormuş. En sonunda farenin yaşadığı tarlanın kenarına gelmiş. Güvercin karşısında, kendi gibi bembeyaz, mavi gözlü küçücük bir fare görmüş. Tam da tarif edildiği gibiymiş. Güvercin onu bulduğu için çok sevinmiş. Fareye tüm olan biteni anlatmış. Onu kanatlarının üstüne almış, ormanın yolunu tutmuş. Güvercin ağaçların arasından görünmüş ve yavaşça yere inmiş. Bütün hayvanlar ikisini de alkışlarla karşılamışlar. Sincapla fare kucaklaşmışlar, hasret gidermişler. O günden sonra hiç kavga etmemişler. Herkes mutluluk içinde yaşamış. Güvercin ise o ormana barışı getirdiği için yüzyıllarca hatırlanmış. Zerrin DİZDAR Barışı Getiren Güvercin (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 53

54 BİREY VE TOPLUM SERBEST OKUMA METNİ GÖRGÜ Güzel söz söyleyelim Dinlemeyi bilelim, Gereksinim duyana Hemen yardım edelim. Sana ödünç bir kitap Vermişse arkadaşın, Onu zamanında ver Sakın hiç yıpranmasın. 24 Yaşamın tadı olsun Yaptığımız şakalar, Yaparken iyi düşün Kimse görmesin zarar. Görgü kurallarını Çok iyi öğrenelim, Büyüğe saygı duyup Küçükleri sevelim. Cazibe IRMAK Çocuklara En Güzel Şiirler TEMA NOTLARIM 54 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

55 BİREY VE TOPLUM ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve Değerlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1 ve 2. soruları şiire göre yanıtlayınız. OKUL TÜRKÜSÜ çok severiz biz okulu, kitabımız bilgi dolu. okur yazar her Türk oğlu, yükselmenin budur yolu. biz okullu çocuklarız, hem okuruz hem oynarız. kâğıt, kalem, kitap, defter, bizi bunlar adam eder. öğretmeni candan dinler, öğreniriz pek çok şeyler. biz okullu çocuklarız, hem okuruz hem oynarız. Hasan Âli YÜCEL Ünitelere Göre Çocuk Şiirleri Antolojisi 1. Şiirin ana duygusu nedir? A. Oyun oynamak B. Okumak C. Okul sevgisi 2. Yukarıdaki şiirin konusu nedir?.... Ölçme ve Değerlendirme 3. Aşağıdaki davranışlardan hangisi okul başarısını olumsuz etkiler? A. Okula hazırlıksız gelmek B. Dersi dinlemek C. Okul kurallarına uymak 4. Aşağıdaki boşlukları tamamlayınız. Yaya geçidi kullanılmalıdır. Çünkü Yeşil ışıkta geçilmelidir. Çünkü Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. İlgili kutucuğu işaretleyiniz. Büyüklerimin ellerinden öperim. Yemekte anneme Eline sağlık! demem. Büyüklerimin sözünü dinlerim. Doğru Yanlış Ölçme ve Değerlendirme Ölçme ve Değerlendirme 6. Ben, öğretmen masasının karşısındaki sıraların en başında pencere kenarında oturuyorum. Pencere 7. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, ailedeki sorumluluklarını yerine getirmektedir? A. Kalkar kalkmaz yatağımı düzeltirim. Pencere Kitaplık B. Yatağımı düzeltmek kardeşimin görevidir C. Evde benim işim Pencere yoktur. Öğretmen Masası Tahta 6. Yukarıdaki kroki, Atatürk İlköğretim Okulu 3/A sınıfına aittir. Ayşe nin oturduğu sıra kaç numaralıdır? A. 5 B. 9 C Aşağıdaki kelimelerin aldıkları ekleri ayırıp örnekteki gibi ilgili kutucuğa yazınız. şekerli güneşsiz yağmurlu li kitaplık gözlükçü çiçeklik 33 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 55

56 2 TEMA ATATÜRK Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Atatürk ün Hayatı (Bilgilendirici Metin) Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? (Öyküleyici Metin) 29 Ekim (Şiir) Mustafa Kemal i Gördüm (Şiir, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Cumhuriyet in İlânı (Bilgilendirici Metin) Atatürk ve Cemil (Öyküleyici Metin) 56

57 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Atatürk hakkında neler biliyorsunuz? Atatürk ün hangi kişilik özelliğini kendinize örnek almak istersiniz? Atatürk çevreyi yeşillendirmek için sizce neler yapmıştır? Atatürk Kurtuluş Savaşını niçin başlatmıştır? Atatürk vatanımız için neler yapmıştır? 57

58 ATATÜRK 1 Atatürk ün Hayatı Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfa, metin işleme sürecinde kullanılmak üzere Atatürk ün çocukluğu ve ailesiyle ilgili yazılar ile Atatürk fotoğrafları getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden Atatürk e ait anılar, Atatürk ün öğrenim hayatına yönelik yazılı ve görsel materyaller getirmelerini isteyiniz. Atatürk haftası nedeni ile basında çıkan yazılı ve görsel haberleri derleyip sınıfa getirmelerine yardımcı olunuz. Ders sırasında kullanacakları araç-gereçleri hazırlamalarını sağlayınız. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Atatürk ün çocukluğu ve ailesiyle ilgili sınıfa getirdiğiniz yazıları öğrencilerinize okuyunuz. Okuduklarınızdan çıkardıkları sonucu arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizden, Atatürk le ilgili basında çıkan yazılı ve görsel materyalleri sınıfa tanıtmalarını bu haberlerle ilgili duygu ve düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmalarını isteyiniz. Getirdiğiniz Atatürk fotoğraflarını sınıf panosuna asınız. Daha sonra onlara Atatürk ün hayatına ilişkin yazılar okudunuz mu? Atatürk ün çocukluğu ve okul yaşamı hakkında neler biliyorsunuz? sorularını yönelterek ön bilgilerini harekete geçiriniz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Atatürk Selanik okul Yukarıda verilen anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinize, anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Ardından anahtar kelimeleri kullanarak kısa bir konuşma yapmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Yan sayfada verilen sorulardan yararlanarak öğ- ATATÜRK ÜN HAYATI Atatürk 1881 (bin sekiz yüz seksen bir) yılında Selanik te pembe bir evde doğdu. Annesi Zübeyde Hanım en büyük Türk ü doğurmuştu. Mustafa büyüyecek, babası Ali Rıza Efendi nin dediği gibi paşa olacaktı. Mustafa, her çocuk gibi büyüyerek okul çağına geldi. Hangi okula gideceği konusu başta ailede bir anlaşmazlık yarattı. Annesi Zübeyde Hanım, mahalle mektebine göndermek isterken Ali Rıza Efendi ise Mustafa nın derslerin daha modern verildiği Şemsi Efendi İlkokulu na gitmesini istiyordu. Ali Rıza Efendi, küçük Mustafa yı önce mahalle mektebine göndererek Zübeyde Hanım ın gönlünü aldı. Ardından Mustafa, Şemsi Efendi İlkokulu na gönderildi. İlkokulu burada bitirdi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

59 ATATÜRK Mustafa okula başladıktan bir süre sonra babasını kaybetti. Bunun üzerine Zübeyde Hanım, Mustafa yı ve küçük kardeşi Makbule yi alarak kardeşinin çiftliğine yerleşti. Mustafa nın çiftlikteki başlıca görevi tarla bekçiliğiydi. Kardeşiyle tüm gün çiftlikteki kargaları kovalıyordu. Çiftlik hayatı nedeniyle küçük Mustafa nın öğrenimi bir süre aksamıştı. Fakat çok geçmeden Selanik e dönerek teyzesinin yanında, bıraktığı yerden öğrenimine devam etti. Küçük Mustafa, Şemsi Efendi İlkokulu ndan sonra bir süre Selanik Mülkiye Rüştiyesi (Selanik Ortaokulu) ne devam etti ise de bu okula ısınamadı. Onun gönlünde Askerî Okula gitmek fikri vardı. 30 Mustafa, annesinden habersiz Askerî Okul sınavlarına girdi. Hedefine ulaşmış, sınavı kazanmıştı. Zübeyde Hanım ın artık oğlunun isteğini kabullenmekten başka çaresi yoktu. Mustafa, arkadaşları arasında zekâsı ve üstün yetenekleri ile kısa zamanda kendisini gösterdi. Öğretmenlerinin sevgisini kazandı. Mustafa nın Askerî Okul da en çok matematik dersine merakı vardı. Adı Mustafa olan matematik öğretmeninin hayranlığını kazandı. Öğretmenin ona verdiği Kemal ismini aldı. O günden sonra Mustafa nın adı Mustafa Kemal oldu. 31 (Bu kitap için yazılmıştır.) rencilerinizin metni dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. Soru sayısını sınıfınızın amaç belirleme durumuna göre ayarlayabilirsiniz. Metni dinlemek size neler kazandıracak? Okuyacağınız metinde neler öğrenmeyi hedef liyorsunuz? Bu metni okuduktan sonra bilgilerinizde ve davranışlarınızda nasıl bir değişiklik olacağını düşünüyorsunuz? B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Öğrencilerinize dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Dinleme sonrasında metnin konusunu ve ana fikrini Türkçe defterlerine yazmalarını isteyiniz. Metni sesli okuyunuz. Dinleme sonrasında aldıkları notlardan hareketle öğrencilerinizin birbirlerine metin ile ilgili sorular sormalarını sağlayınız. Yanıtlayamadıkları sorular için birbirlerine yardım etmelerine rehberlik ediniz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Metni örnek okuyunuz. Okuması güzel olan bir öğrencinize metni baştan sona okutunuz. Metni paylaştırarak okutunuz. Okuma güçlüğü çeken öğrencilerinize metni rehber yardımıyla okutunuz. Metni bir kez de sessiz okuma tekniğiyle okumalarını isteyiniz. Onlara okurken dudaklarını kıpırdatmamalarını ve satırları parmaklarıyla değil sadece gözleriyle takip etmeleri gerektiğini söyleyiniz. Sessiz okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri altlarını çizerek belirlemelerini isteyiniz. Daha sonra metinde önemli gördükleri yerlerin altını çizerek belirginleştirmelerini söyleyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinize metnin bulunduğu sayfadaki resimleri incelemelerini söyleyiniz. Onlara Bu resimlerle ilgili kim konuşmak ister? sorusunu yöneltiniz. Söz alan öğrencinize resimlerin kendisine neler çağrıştırdığını sorunuz. Öğrenciniz resimleri yorumlarken diğer öğrencilerinizden de resimleri incelemelerini ve arkadaşlarının düşüncelerine katılıp katılmadıklarını nedenleriyle açıklamalarını isteyiniz. Daha sonra öğrencilerinize 1. etkinliği yaptırınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 59

60 ATATÜRK ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize, metinde anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimelerin anlamını, kelimenin içinde geçtiği cümleyi okuyarak tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin kontrolünü resimli sözlüğe bakarak yapmalarını sağlayınız.yeni öğrendikleri kelimeleri cümle içinde kullanmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizin okudukları metinle ilgili sorular hazırlayarak birbirlerine sormalarını sağlayınız. Öğrencilerinize, Atatürk, sırasıyla hangi okullara gitmiştir? sorusunu yöneltiniz. Öğrendiklerini 2. etkinlikte verilen boşluklara yazarak pekiştirmelerine yardımcı olunuz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizden, 3. etkinlikte verilen kelimelerin eş anlamlılarını (okul/mektep, hayat/yaşam, fikir/düşünce, modern/çağdaş) bulmalarını isteyiniz. Buldukları bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Bu etkinlik ile dilimizde aynı anlama gelen ama yazılışları farklı olan kelimelerin bulunduğunu hatırlatınız. Öğrencilerinizin başka örnekler vermelerini sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize Atatürk gibi sizin de sevdiğiniz bir ders var mı? Atatürk ün okul tercihini nasıl değerlendiriyorsunuz? Atatürk ü başarılı olmaya götüren özelliklerin sizde olması için neler yapmayı düşünüyorsunuz? sorularını yönelterek öğrendiklerini günlük hayatlarıyla ilişkilendirmelerine yardımcı olunuz. 2. Atatürkçülük, Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Kazanım 1.1: Atatürk ün hayatını anlatan kitapları okumaya istek duyar. kazanımı Araştırma aşaması ile ilişkilendirilmiştir. Kazanım 2.5: Dinlediği anının Atatürk ün hangi özellikleri ile ilgili olduğunu tahmin eder. ve 2.4 Atatürk ün önder oluşuna ilişkin fotoğrafları anlamlandırır. kazanımlarına bağlı olarak Atatürk ün birkaç anısını sınıfta okuyunuz. Okuduğunuz anıda Atatürk ün hangi özelliğine değinildiğini buldurunuz. Okuma sırasında Atatürk ün önder oluşuna ilişkin fotoğraflara öğrencilerinizin dikkatlerini çekiniz. Hayat Bilgisi: Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.21: Atatürk ün öğrenim hayatı hakkında araştırma yaparak edindiği bilgileri yazılı, sözlü ve görsel yollarla ifade eder. kazanımına yönelik olarak öğ- Atatürk ün Hayatı 1. ETKİNLİK Aşağıda, Atatürk ün aile bireylerinin resimleri verilmiştir. Aile bireylerinin isimlerini resimlerin altına yazınız. 2. ETKİNLİK Okudu unuz metinden yararlanarak aşa ıdaki boşlukları tamamlayınız. Annesi Zübeyde Hanım, Mustafa yı... mektebine göndermek isterken Ali Rıza Efendi derslerin daha modern verildiği... İlkokulu na gitmesini istiyordu. Küçük Mustafa,... İlkokulu ndan sonra bir süre... ne devam etti ise de bu okula ısınamadı. Onun gönlünde gitmek vardı. 36 Atatürk ün Hayatı 3. ETKİNLİK Verilen örneği inceleyiniz. Aşa ıda verilen sözcükleri aynı anlama gelecek başka bir sözcükle ifade ediniz. Daha sonra buldu unuz bu sözcükleri cümle içinde kullanınız. ÖRNEK Sorularım cevapsız kaldı. (yanıt) Yanıtları çalışarak buldum. Ali Rıza Efendi, küçük Mustafa yı önce mahalle mektebine göndererek Zübeyde Hanım ın gönlünü aldı Çiftlik hayatı nedeniyle küçük Mustafa nın ö renimi ister istemez bir süre aksamıştı Onun gönlünde Askerî Okula gitmek fikri vardı Ali Rıza Efendi ise derslerin daha modern verildi i Şemsi Efendi İlkokulu na gitmesini istiyordu ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

61 ATATÜRK 4. ETKİNLİK Atatürk ün Hayatı Atatürk ün hayatını anlatan bilgilendirici bir yazı yazınız ETKİNLİK Aşağıdaki cümleleri uygun kelimelerle tamamlayınız. 38 Selanik te çalışkan seviyordu Atatürk... Selanik te doğdu. Atatürk, ailesiyle... çiftliğe gitti. Atatürk... çalışkan bir öğrenciydi. çiftliğe Atatürk matematik dersini... seviyordu. 6. ETKİNLİK Atatürk ün Hayatı Atatürk hakkında daha önce bildiklerinizi ve yeni öğrendiklerinizi verilen alana yazınız. Atatürk hakkında önceden bildiklerim ETKİNLİK Atatürk hakkında yeni öğrendiklerim Atatürk ün hayatı ile ilgili bilgileri, rakam vererek sıraya koyunuz Şemsi Efendi İlköğretim Okulu na gitti. Mahalle mektebinde eğitime başladı. Matematik öğretmeni ona Kemal adını verdi. Atatürk Selanik te doğdu. 39 rencilerinizden sınıfa getirmelerini istediğiniz Atatürk ün öğrenim hayatını anlatan yazılı ve görsel materyalleri arkadaşları ile paylaşmalarını söyleyiniz Yazılı ve görsel materyallerden yararlanarak Atatürk ün öğrenim hayatı ile ilgili bir paragraf yazar. kazanımına bağlı olarak da defterlerine Atatürk ün öğrenim hayatı ile ilgili bir paragraf yazmalarını ve yazdıklarını görsellerle destekleyerek sunmalarını isteyiniz. 3. Araştırma Düzeylerine uygun olarak yazılmış, Atatürk ün hayatını anlatan kitapları araştırıp okumalarını isteyiniz. Araştırmaları sonucunda edindikleri bilgileri görsel materyallerle destekleyerek bir Atatürk albümü hazırlamalarına yardımcı olunuz. Öğrencilerinizin çalışmalarını belirlediğiniz günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri harekete Geçirme - Konu Belirleme Atatürk ün yaşamı ile ilgili sorular hazırlamalarını isteyiniz. Bu çalışma için beş- on dakikalık zaman ayırmanız yeterlidir. Hazırlanan soruları arkadaşlarına sormalarını isteyerek ön bilgilerini harekete geçiriniz. Daha sonra öğrencilerinizle birlikte çalışma konularını belirleyiniz. Seçtikleri konuları tahtaya yazınız. Sizin de önereceğiniz konulardan yararlanabileceklerini belirtiniz. Örnek Konular Atatürk ün hangi kişilik özelliğini kendinize örnek alıyorsunuz? Niçin? Atatürk ün hayatını anlatan bilgilendirici bir yazı yazınız. Basın Toplantısı adlı etkinliği yapınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize, konuşma, yazma ve görsel sunu çalışmalarındaki amaçlarını belirlemelerini sağlamak için Yapacağınız çalışmanın size neler kazandıracağını düşünüyorsunuz? sorusunu sorunuz. Gelen yanıtlar doğrultusunda hangi konularda konuşma, yazma, görsel sunu yapacaklarını belirlemelerine yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde hazırlayacaklarını ve sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) öğrencilerinizle birlikte belirleyiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize Konuşmalarımızda ve yazılarımızda hangi kurallara uymalıyız? Bu kurallara uyulmadığında etkili bir konuşma ve yazma gerçekleşir mi? Niçin? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 61

62 ATATÜRK vb. sorular sorarak konuşma ve yazmada uyulması gereken kuralların önemine değininiz. Kesme işaretinin özel adlardan sonra kullanıldığını kavratabilmek için aşağıda verilen cümleleri metinden buldurarak ilgili kelimelerin altını çizdiriniz. Bu kelimelerin ortak özelliğinin ne olduğunu onlara sorunuz. Doğru yanıt gelene kadar düşünmelerini sağlayınız. Özel adlardan sonra kesme işaretinin konulması gerektiğini bulan öğrencilerinizi alkışlatınız. Öğrencilerinizin verecekleri başka örneklerle kesme işaretinin kullanımını pekiştiriniz. Atatürk, bin sekiz yüz seksen bir yılında Selanik te pembe bir evde doğdu. Mustafa büyüyüyecek, babası Ali Rıza Efendi nin dediği gibi paşa olacaktı. Mustafa nın hangi okula gideceği konusu başta ailede bir anlaşmazlık yarattı. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Atatürk ün hangi kişilik özelliğini kendinize örnek alıyorsunuz? Niçin? İşleniş Konuşma için hazırlık yapmaları için yeterli süreyi öğrencilerinize veriniz. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanmaları gerektiğini belirtiniz. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurmaya yönlendiriniz. Sebep-sonuç ilişkileri kurarken çünkü, bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yüzden vb. ifadeleri kullanmaları gerektiğini hatırlatınız. Bilgi edinmek amacıyla birbirlerine sorular sorabileceklerini söyleyiniz. Konuşma sonrasında kendi konuşmalarını beğenip beğenmediklerini sorunuz. b. Yazma Konu: Atatürk ün hayatını anlatan bilgilendirici bir yazı yazınız. İşleniş Yazma öncesinde araç ve gereçlerini hazırlamalarını isteyiniz. Yazmaya geçmeden önce giriş cümlelerinin kolay okunur, kolay anlaşılır ve okuyanı etkiler nitelikte olması gerektiğini açıklayınız. Bir yazıda giriş, gelişme ve sonuç cümlelerinin önemli olduğunu vurgulayınız. Sonuç cümlesinin, aynı giriş cümlesinde olduğu gibi çarpıcı, dikkat çekici ve kolay anlaşılır olması gerektiğini belirtiniz. Bütün bu açıklamaları yaptıktan sonra yazılarının giriş ve sonuç cümlelerini özenle seçmelerini isteyiniz. Belirlenen konuda düşüncelerini yazma kurallarına uygun biçimde 4. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve uygun kullanmalarını, ana fikre yer vermelerini söyleyiniz. c. Görsel Sunu Konu: Basın Toplantısı adlı etkinliği yapınız. İşleniş Basın toplantısı kavramı hakkında öğrencilerinizle konuşunuz. Öğrencilerinizi ikişer kişililik gruplara ayırınız. Her gruba da çalışmak için süre veriniz. 1. öğrenciye Atatürk ün hayatındaki kişilerin rolünü oynayacağını söyleyiniz. (Örneğin; Atatürk ün annesi, kardeşi, silah arkadaşları vb.) Hazırlıklar esnasında 1. öğrenci dikkat çekmek için resim, şekil, renk, kostüm, film, gösteri vb. araçlardan faydalanabilir. 2. öğrenciye de basın toplantısına katılan medya kuruluşlarının temsilcileri rolünü oynayacaklarını belirtiniz. Arkadaşına sorular hazırlayarak toplantıya hazırlanmalarına yardımcı olunuz. Çalışmalar tamamlandığında sınıf ortamında sunuş için en uygun mekânsal düzeni hazırlayınız ve basın toplantısını gerçekleştiriniz. Öğrencilerinizin basın toplantısı bittiğinde yapılan etkinliği birlikte değerlendiriniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak Atatürk ün okul hayatı ile ilgili öğrendiklerini birkaç cümle ile anlatmalarını isteyiniz. Daha sonra öğrencilerinize 5. etkinliği yaptırınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metni işlerken yapılan çalışmalara ne ölçüde katıldıklarını, hangi çalışmalarda başarılı, hangilerinde başarısız olduklarını nedenleriyle birlikte öğrencilerinize anlattırarak kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. Önce 6 ve 7. etkinliği yaptırarak daha sonra aşağıdaki sorularla öğrencilerinizi değerlendiriniz. Atatürk ün hayatını anlatan hangi kitapları okudunuz? Öğrendikleriniz hakkında arkadaşlarınıza bilgi veriniz. Devlet büyüklerimizde, Atatürk ün kişilik özelliklerinden hangilerini görebilmektesiniz? Niçin? Atatürk ün aile yapısı ile kendi aile yapınız arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir? Nasıl? 62 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

63 ATATÜRK 2 Burada Bir İğde Ağacı Vardı, Ne Oldu? Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK BURADA BİR İĞDE AĞACI VARDI, NE OLDU? Cumhuriyetin ilan edildiği yıllarda Ankara oldukça çorak bir yerdi. Kentin ancak birkaç bölgesinde bodur ve cılız ağaçlardan oluşan yeşil köşelere rastlanırdı. Atatürk, çok sevdiği Ankara nın bu görünümünü değiştirmek için hemen gerekli emirleri vermişti. Başkent kısa bir zamanda yemyeşil bir yer olmalıydı. Bu nedenle önce var olan ağaçlar iyi korunacak sonra da yol kıyılarına yeni ağaç fidanları dikilecekti. Kente biraz uzakta, Orman Çiftliği adı verilen geniş arazi üzerinde çalışmalar hızla sürüyordu. Atatürk sık sık buraya uğrar, büyüyen ağaçları dikkatle inceler, çevrenin doğal bakımdan gelişmesini zevkle seyrederdi. 32 Yine bir ilkbahar akşamı, çalışmaları görmek için otomobiliyle çiftlik yolunu tutmuştu. Uzun kavak ağaçlarının yer yer gölgelediği yol kenarına işçiler yeni fidanlar dikiyorlardı. Çiftliğe yaklaşacakları sırada Atatürk birden şoförüne Dur! diye seslendi. Arabasından indi, çevresine bakındı, çalışan işçilere: Burada bir iğde ağacı vardı, ne oldu? diye sordu. Hiç kimsenin böyle bir ağaçtan haberi yoktu. Büyük bir olasılıkla yol onarılırken sökülmüş, bir köşeye atılmıştı. Atatürk ün neşesi kaçmıştı. Kentin çorak günlerinden arda kalan bir yeşillik anısı yok olmuştu Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza Atatürk ün doğa, insan sevgisini ve planlı oluşunu anlatan anılar getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden, kütüphanelerden ya da bilişim teknolojilerinden yararlanarak Atatürk ün doğa sevgisi ile ilgili bilgiler toplamalarını ve bu bilgileri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Öğrencilerinize, derse başlamadan önce ders araçgereçlerini (çalışma kitapları, ders kitapları, Türkçe defterleri vb.) hazırlamalarını söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize, sınıfa getirdiğiniz Atatürk e ait anılardan birkaçını okuyunuz. Okuduğunuz anılarda Atatürk ün hangi yönünün vurgulandığına dikkatlerini çekiniz. Öğrencilerinizin, kütüphanelerden ya da bilişim teknolojilerinden Atatürk ün doğa sevgisi ile ilgili aldıkları notları arkadaşlarına okumalarını sağlayınız. Bir sonuca varmalarına yardımcı olunuz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma çorak ağaç çevre Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden, bu kelimeleri yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Daha sonra anahtar kelimeleri zihinlerinde canlandırmalarını söyleyiniz. Zihinlerinde canlandırdıkları kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Bu kelimelerin kendilerine çağrıştırdıkları kelimelerle kısa bir konuşma yapmalarını sağlayınız. c. Amaç Belirleme Dinleme ve okuma etkinliklerinin hemen öncesinde Metni dinleme ve okuma amacınız nedir? Metni okumanın size neler kazandıracağını düşünüyorsunuz? Metni dinlemek size neler kazandıracak? Görsel okuma yapma amacınız nedir? vb. sorular yönelterek öğrencilerinizin amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 63

64 ATATÜRK ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinize kitaplarını açmalarını söyleyiniz. Metnin başlığını ve son paragrafını hızlıca okumalarını isteyiniz. Metni tanımalarını sağlayınız. Kitaplarını kapattırınız. Bu metni okuyunca neyin cevabını almayı düşünüyorsunuz? sorusunu yönelterek konuşmalarını isteyiniz. Kitaplarını tekrar açtırınız. Görseller, metnin başlığı ve anahtar kelimeleri düşünerek metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerini arkadaşları ile paylaşmaları için bir tartışma ortamı yaratınız. Dinleme sonrasında tahminlerini metin ile karşılaştırmalarını sağlayınız. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme etkinlikleri için araç-gereçleri hazırlamalarını söyleyiniz. Dinlerken hangi kurallara dikkat ettiklerini sorarak dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni iki kez okuyunuz. Birinci okumanızda anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. İkinci okumanızda ise metinde önemli gördükleri bölümleri tespit etmelerini ve bu bölümleri kendi cümleleriyle defterlerine yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını daha sonra arkadaşlarına okutunuz. b. Okuma Öğrencilerinize okuma kurallarını hatırlatınız. Metni bu kez kendilerinin okuyacağını onlara söyleyiniz. Metni, okuması iyi olan bir öğrencinize okutunuz. Metni paylaştırarak okutunuz. Okuma sırasında metnin önemli yerlerini ses tonları ile vurgulamalarını isteyiniz. Metni sessiz okutun. Okuma sonrasında, metinde ortaya konan sorunları belirlemelerini ve onlara farklı çözümler bulmalarını isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinizden 1. etkinlikte yer alan fotoğrafları incelemelerini isteyiniz. Bu fotoğraflarda neler gördüklerini boş bırakılan yere betimleyerek anlatmalarını isteyiniz. Yazılanları okutunuz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize, metinde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Onlara, Metinde geçen anlamını bilmediğiniz kelimeleri ve bu kelimelerle ilgili tahminlerinizi söyleyiniz. Sıra arkadaşınızın tahminiyle karşılaştırınız. Tahminlerinizin doğruluğunu resimli sözlükten öğreniniz. yönergesini vererek çalışmaya başlayınız. Anlamını yeni öğrendikleri kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Onun için bu, önemli bir olaydı. Çiftlik merkezine vardıkları zaman, oradaki iğde ağacının ne olduğunu sordu. Ama hiç kimse bu küçük ağacın sonu üzerine yeterli bir şey söyleyemedi. Bu durum Atatürk ü çok üzmüştü. Duygularını şöyle dile getirdi: Yaşlı ve çelimsiz bir ağaçtı ama yaşayan, baharda çevresine güzel kokular saçan bir varlıktı! Atatürk, o akşam çiftlikten ayrılırken görevlilere uyarıda bulundu, emirler verdi. Yaşlı da olsa cılız da olsa hiçbir ağaca kıyılmayacak, her ağaca bakılacaktı. 34 Ali Ferhan OĞUZKAN Anılarda Atatürk (Düzenlenmiştir.) Burada Bir İ de A acı Vardı, Ne Oldu? 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki foto raflarda neler gördüklerinizi betimleyerek anlatınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

65 ATATÜRK Burada Bir İ de A acı Vardı, Ne Oldu? ETKİNLİK Aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Ankara, cumhuriyetin ilan edildi i yıllarda nasıl bir yerdi? Ankara oldukça çorak bir yerdi. Atatürk nereye sık sık u rardı? Orman Çiftliği ne sık sık uğrardı. Atatürk, çalışmaları görmek için otomobiliyle çiftliğe ne zaman gitmişti? Bir İlkbahar akşamı gitmiştir. Uzun kavak a açlarının yer yer gölgeledi i yol kenarına işçiler ne dikiyorlardı? Yeni fidanlar dikiyorlardı. Atatürk ün neşesi niçin kaçmıştı? Çok sevdiği iğde ağacını göremediği için neşesi kaçmıştı. Atatürk, o akşam çiftlikten ayrılırken kimlere uyarıda bulundu? Görevlilere uyarıda bulundu. 3. ETKİNLİK Aşağıdaki kelimelere, belirtilen ekleri getirerek yeni kelimeler türetiniz. Kelimeler -lı -lık -sız ağaç dağ fidan Metni İnceleme Metinle ilgili anlayamadıkları ya da merak ettikleri konular hakkında birbirlerine sorular sormalarını sağlayınız. Metni bir defa daha gözden geçirmelerini ve 2. etkinlikte verilen soruları metne göre yanıtlamalarını isteyiniz. Okuduğunuz metinde Atatürk ün özellikle hangi yönü sizi etkiledi? Niçin? sorusunu yönelterek dikkatlerini Atatürk ün doğa sevgisine bir kez daha çekiniz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Tahtaya fidan, gölge, su, yeşil kelimelerini yazınız. Yazdığınız kelimelere cı, -lık (-lik), -lı, -sız (-suz) eklerini getiriniz. Kelimenin aldığı eklere göre anlamının değiştiğine dikkatlerini çekiniz. Daha sonra öğrencilerinize 3. etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrası zıt anlamlı kelimeler üzerinde durunuz. Metinde geçen geniş, hızlı, yaşlı, güzel kelimelerin zıt anlamlılarını öğrencilerinize buldurunuz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize, Atatürk ün ağacın kesilmesine gösterdiği tepkiyi siz gösterir miydiniz? Çevrenizdeki ağaçlar kesilse tepkinizi nasıl ortaya koyarsınız? Günümüz dünya liderlerinde, Atatürk ün doğa sevgisi ile ilgili özelliklerini görüyor musunuz? Niçin? vb. soruları sorunuz. Onlardan okuduklarıyla ilgili kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler vermelerini isteyiniz. Öğrencilerinizin verecekleri örnekle metindeki düşüncelerle kendi düşünceleri arasındaki benzerlik ve farklılıklarını belirlemiş olacaksınız. 2. Atatürkçülük, Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Kazanım 2.10: Atatürk ve doğa konulu görsel materyallerden yararlanarak onun doğa sevgisini anlatan bir hikâye oluşturur. kazanımına yönelik olarak 4. etkinliğe Atatürk ve Doğa konulu bir hikâye yazmalarını isteyiniz. Hikâyelerinde 5N 1K ögelerine yer vermelerini söyleyiniz. Kazanım 2.3: Okuduğu metinlerden yararlanarak Atatürk ün insan sevgisini anlatan kısa bir öykü veya şiir yazar. Kazanımına bağlı olarak sınıfa getirmiş olduğunuz Atatürk ün insan sevgisini konu edinen anıları öğrencilerinize okutunuz. Defterlerine Atatürk ün insan sevgisini anlatan bir şiir yazmalarını isteyiniz. Kazanım Atatürk ün planlı çalışmayı benimseyen kişilik özelliğini anlatan anılardan çıkarım yapar. kazanımına belli olarak sınıfa getirdiğiniz planlı, kişiliği ile ilgili anıları öğrencilerinize okuyunuz. Dinledikleri anılardan Atatürk ün planlı olduğunu öğrenmelerini sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 65

66 ATATÜRK İnsan Hakları ve Vatandaşlık Kazanım: Düşünce ve ifade özgürlüğünün yaşamındaki önemini kavrar. ara disiplinini, Türkçe dersi konuşma alanı Duygu, düşünce ve hayallerini ifade eder. kazanımı ile ilişkilendirerek öğrencilerinize nasıl bir çevre hayal ettiklerini sorunuz. Hayalleri ile ilgili beşer dakikalık konuşma yapmalarını isteyiniz. Görsel Sanatlar: Hayalini kurdukları çevreyi 5. etkinliğe çizmelerini isteyiniz. 3. Araştırma Öğrencilerinizden bilişim teknolojilerinden ve kütüphanelerden yararlanarak Atatürk ün yaşadığı olaylara ilişkin anılar derlemelerini isteyiniz. Bu anılardan yola çıkarak da Atatürk ün kişilik özellikleri ile ilgili bir rapor hazırlamalarını ve arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Araştırmayı, öğrencilerinizi gruplara ayırarak da yaptırabilirsiniz. Burada Bir İ de A acı Vardı, Ne Oldu? 4. ETKİNLİK Atatürk ün do a sevgisini anlatan kısa bir hikâye yazınız ETKİNLİK Hayalinizdeki çevreyi boş bırakılan yere resimleyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Ön bilgilerini harekete geçirmek için Atatürk ün doğa sevgisi ile günümüzde yaşayan insanların doğa sevgisini karşılaştırmalarını sağlayınız. Konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirlemeleri için yardımcı olunuz. Örnek Konular Zaman makineniz olsaydı ve Atatürk ün yaşadığı günlere gitseydiniz yaşadığınız yerin doğal güzellikleri ile ilgili neler anlatırdınız? Niçin? Bir gün başbakan olsanız okuduğunuz bu metinden yola çıkarak ülkemizin güzelleşmesi için hangi kararları alır ve neler yapardınız? Niçin? Metinde geçen diyaloğu canlandırınız. b. Amaç Belirleme Yapacağınız çalışmada neleri anlatmayı, okuyanları ve dinleyenleri hangi yönden etkilemeyi düşünüyorsunuz? soruları ile öğrencilerinizin konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini sağlayınız. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize, seçtikleri konuyu hangi türde (öykü, şiir, anı vb.) hazırlayacaklarını sorunuz. Seçtikleri türün özellikleri hakkından bilgi verdikten sonra konuyu nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirletiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarına değininiz. Ardından öğrencilerinize, metnin adı yazıldıktan sonra hangi noktalama işaretinin kullanıldığını sorunuz. Soru işareti yanıtını vermelerinden sonra onlara Soru işareti nerede 42 Burada Bir İ de A acı Vardı, Ne Oldu? 6. ETKİNLİK Bir gün başbakan olsanız ülkemizin güzelleşmesi için neler yapardınız? Aşa ıdaki sorulardan ve okudu unuz bu metinden yola çıkarak düşüncelerinizi açıklayınız. Ne tür kararlar alırdınız? Ne zaman bu kararı uygulardınız? Nasıl yapardınız? Niçin yapardınız? Kararlarınızı nerede uygulamaya başlardınız? Bu kararın uygulanması için kimlerden yardım alırdınız? ETKİNLİK Aşağıdaki kelimelerden doğru yazılanların başına D, yanlış yazılanlara ise Y harfi yazınız. D yeşil D doğa D çevre Y agac Y Y segvi sipor ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

67 ATATÜRK kullanılır? sorusunu yöneltiniz. Soru bildiren cümlelerin sonunda soru işareti (?) nin kullanıldığını kavratınız. Metinden ve kendi buldukları örnek cümlelerle soru işaretinin kullanımını pekiştiriniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Zaman makineniz olsaydı ve Atatürk ün yaşadığı günlere gitseydiniz, yaşadığınız yerin doğal güzellikleri ile ilgili neler anlatırdınız? Niçin? İşleniş Öğrencilerinize, verilen konuda yapacakları konuşmaya hazırlanmaları için yeterli süreyi veriniz. Dinleyici grubunu ve bulundukları ortamı dikkate alarak belirledikleri konuda konuşma yapmalarını isteyiniz. Konuşmalarında günlük hayattan örnekler vermelerini, önemsedikleri bilgileri ses tonları ile vurgulamalarını isteyiniz. Konuşmalarında ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgulamaya yönlendiriniz. Konuşma yapan öğrencilerinizden kendilerini konuşma içeriği açısından değerlendirmelerini isteyiniz. Konuşmalarını beğenip beğenmediklerini sorunuz. b. Yazma Konu: Bir gün başbakan olsanız okuduğunuz bu metinden yola çıkarak ülkemizin güzelleşmesi için hangi kararları alır ve neler yapardınız? Niçin? İşleniş Yazılarında yazma kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Vurgulamak istedikleri kelime ya da cümleleri farklı yazabileceklerini söyleyiniz. Altını çizme, koyulaştırma, farklı renkle yazma vb. gibi. Etkinlikte ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) sorularının yanıtlanmasını isteyerek verilen ögelerin pekiştirilmesini sağlayınız. Öğrencilerinizi, düşüncelerini yazmaları için 6. etkinliğe yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Metinde geçen diyaloğu canlandırınız. İşleniş Sunum için gönüllü öğrencilerinizin seçilmesini sağlayınız. Kimlerin, hangi rolde oynamak istediklerini belirlemelerini sağlayınız. Sunum için onlara süre veriniz. Kendilerini hazır hissettikleri an içlerinden geldiği gibi okudukları metni arkadaşlarına oynamalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Tema süresince öğrendikleri yeni kelimeleri alfabetik sıraya göre listelemelerini ve bu kelimeleri kullanarak Türkçe defterlerine doğa konulu bir paragraf yazmalarını isteyiniz. Ardından 7. etkinliği yaptırınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize, metin işlerken yapılan çalışmalara ne ölçüde katıldıklarını, hangi çalışmalarda başarılı, hangilerinde başarısız olduklarını nedenleriyle anlattırınız. Bu yolla kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. Öğrencilerinizi, aşağıdaki sorularla değerlendiriniz: Bu metinden Atatürk ile ilgili neler öğrendiniz? Yaşadığınız çevrede doğanın yeterince korunduğuna inanıyor musunuz? Niçin? Metinde verilen çalışmalardan en çok hangisini beğendiniz? Niçin? Sizce bir lider hangi özelliklere sahip olmalıdır? Niçin? cı, -lık, -lı, -sız eklerini kullanarak beş kelime türetmeniz istense bu kelimeler hangi kelimeler olurdu? Geleceğini düşünüyorsan bugünden ağaç dik. cümlesinde hangi kelimelerin zıt anlamlısı vardır? NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 67

68 ATATÜRK 3 29 Ekim Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza Cumhuriyet in ilanı ile ilgili yazılar ve bir kaç gazete örneği getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden sınıfa; millî mücadele ve cumhuriyet şiirleri ve A4 kâğıdı getirmelerini isteyiniz. Cumhuriyet bayramı ile ilgili haber ve görsellerden bazılarını seçerek sınıfa getirmelerini öğrencilerinize söyleyiniz. Ayrıca onlardan yapıştırıcı, renkli kâğıtlar, delgeç ve tel dosya isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz cumhuriyetin ilanı ile ilgili yazıları öğrencilerinize okuyunuz. Cumhuriyet hakkında neler bildiklerini öğreniniz. Bu yıl cumhuriyetin kaçıncı yıl dönümünü kutladığımıza değininiz. Her yıl cumhuriyetin ilanının niçin coşkuyla kutlandığına yönelik duygu ve düşüncelerini alınız. Ardından 1. etkinliği yaptırarak onları metne hazırlayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma cumhuriyet bayram bayrak Anahtar kelimeleri yüksek sesle okuyunuz. Gönüllü öğrencinizi tahtaya kaldırınız. Anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Doğru tahminlerde bulunan öğrencileri alkışlatınız. Daha sonra öğrencilerinizden anahtar kelimeleri kullanarak Türkçe defterlerine açıklayıcı ve bilgilendirici bir yazı yazmalarını, yazdıklarını arkadaşlarına okumalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olmak için onlara aşağıdaki soruları yöneltebilirsiniz: Metni dinleme amacınız nedir? Metni okumak size neler kazandıracak? Görsel okumada neyi öğrenmeyi amaçlıyorsunuz? B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Öğrencilerinize, dinleme etkinlikleri için araç-gereçleri hazırlamalarını söyleyiniz. Dinlerken hangi kurallara dikkat ettiklerini sorarak dinleme kurallarını hatırlatınız. 29 EKİM Cumhuriyet bayram, Geldi, bize ne mutlu! Bayraklarla donatt k, Güzel okulumuzu. Sokaklarda, evlerde, Al bayrak dalgalan r. Onun o al rengini; Bütün bir dünya tan r Yirmi Dokuz Ekim i, Karfl lar z nefleyle. Çünkü bu günde erdik; Büyük Cumhuriyet e. Yürüyün arkadafllar, Hep ileri koflal m. Bugün bayram m z var; Gelin bayramlaflal m. Ali PÜSKÜLLÜO LU Millî Bayramlar için Şiirler 68 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

69 ATATÜRK 29 Ekim 1. ETKİNLİK Aşağıda verilen resmi dilediğiniz renge boyayınız. Resimde gördüklerinizi size ayrılan yere anlatınız Ekim 2. ETKİNLİK Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını verilen kutuların içine yazınız. çevre millet hediye önder 3. ETKİNLİK Cumhuriyetimizi korumak, güçlendirmek ve yükseltmek için yapabileceklerimiz nelerdir? Aşağıya yazınız Metni iki kez okuyunuz. Birinci okumanızda, anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. İkinci okumanızda ise metinde, önemli gördükleri bölümleri tespit etmelerini ve bu bölümleri kendi cümleleriyle defterlerine yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını daha sonra arkadaşlarına okutunuz. Dinledikleri ile ilgili çıkarımlar yapmalarını sağlayınız. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Metni örnek okuyunuz. Öğrencilerinize metni bu kez kendilerinin okuyacağını söyleyiniz. Sonra metni gönüllü öğrencilerinizden birine örnek okutunuz. Öğrencilerinize metni birer kez sesli ve sessiz okutunuz. Okuma sırasında önemli gördükleri yerlerle ilgili defterlerine notlar alabileceklerini söyleyiniz. Daha sonra metni paylaştırarak okutunuz. Okuma güçlüğü çeken öğrencileriniz için rehber yardımıyla okuma tekniğini uygulayınız. Onlardan okuma sırasında metnin önemli yerlerini ses tonları ile vurgulamalarını isteyiniz. Okuma sonrasında metne yeni bir başlık bulmalarını sağlayınız. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini dikkatle incelemelerini isteyiniz. Metnin görselleriyle ilgili neler söyleyebilirsiniz? sorusunu yöneltiniz. Verdikleri cevapları dinleyiniz ve metni anlamalarını kolaylaştıracak yönlendirmeler yapınız. Dinleme ve okuma sırasında görsellerden yararlanarak konuyu kavramanın daha kolay olacağını hatırlatınız. Görsellerin yeterli olup olmadığını sorgulamalarını sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde tespit ettikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin anlamlarını tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlükten kontrol etmelerini söyleyiniz. Daha sonra kelimeleri cümle içinde kullanmalarını sağlayınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize Dinlediğiniz metnin ana düşüncesi ve konusu nedir? sorusunu yönelterek yanıt veremeyen öğrencilerinizi metni tekrar okumaya yönlendiriniz. Okudukları metnin ana düşüncesi ve konusu hakkında ortak bir sonuca varmalarını sağlayınız. Daha sonra okudukları/dinledikleri metin ile ilgili düşüncelerini belirtmelerini isteyiniz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize eş anlamlı kelimeler hakkında bilgi veriniz. Ardından öğrencilerinize 2. etkinliği yaptırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinizden, Atatürk ve cumhuriyet sayesinde kavuştuğumuz hak ve hürriyetlerin bugün hayatımızı ne kadar etkilediği hakkında konuşmalarını isteyiniz. Konuşmalarını pekiştirmek amacı ile gerekli gördüğünüz yerlerde araya girerek cumhuriyetin bize getirdikleri konusunda açıklayıcı bilgiler veriniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 69

70 ATATÜRK Öğrencilerinizi belirli gün ve haftalarda, bayramlarda vb. topluluk önünde konuşmaya cesaretlendirdikten sonra çalışma kitaplarında yer alan 3. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. 2. Atatürkçülük, Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Kazanım 4.2: Cumhuriyet ile ilgili bildiği bir şiiri arkadaşlarıyla paylaşır. Kazanım 4.3: Cumhuriyet ile ilgili bir şiiri okur. Öğrencilerinizden sınıfa getirmelerini istediğiniz cumhuriyet konulu şiirleri sınıfta okumalarını isteyiniz. Daha sonra defterlerine cumhuriyet konulu bir şiir yazmalarını sağlayınız. Yazdıkları şiirleri okutunuz. Kazanım 4.4: Okuduğu veya dinlediği metinde cumhuriyet yönetimi ile kavuştuğumuz hak ve hürriyetleri belirler. kazanımı Günlük Hayatla İlişkilendirme aşamasında verilmiştir. Kazanım 1.16: Mîllî Mücadele ile ilgili bir şiiri topluluk önünde okur. Kazanım 1.17: Mîllî Mücadeleyi anlatan bir şiiri dinlerken zihinde canlandırdıklarını görselleştir. Kazanımlara bağlı olarak sınıfa getirdikleri mîllî mücadele konulu şiirleri okumalarını isteyiniz. Şiirleri dinlerken zihinlerinde canlandırdıklarını resim defterlerine görselleştirmelerini isteyiniz. Görsel Sanatlar: Öğrencilerinizden Cumhuriyet bayramında gördüklerini 5. etkinliğe resimlemelerini isteyiniz. Özel Eğitim: Kendini ifade edebilme becerisi geliştirme. ara disiplini Konuşma aşamasıyla ilişkilendirilmiştir. 3. Araştırma Öğrencilerinizden, bilişim teknolojilerinden ve kütüphanelerden yararlanarak, cumhuriyetle beraber ne gibi değişim ve yeniliklerin yaşandığını araştırmalarını söyleyiniz. Belirlediğiniz günde, araştırma sonuçlarını sınıfa getirip sunmalarını isteyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Cumhuriyet niçin en iyi yönetim şeklidir? Atatürk, neden cumhuriyet yönetimini seçmiştir? Cumhuriyetin bizim için önemi hakkında ne öğrendiniz? vb. soruları yöneltiniz. Daha sonra 4. etkinliği uygulayarak ön bilgilerini harekete geçiriniz. Daha sonra öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Türkiye Cumhuriyeti nin gelişebilmesi için neler yapabilirsiniz? Anlatınız. Cumhurbaşkanı olsaydınız Anıtkabir deki Şeref Defteri ne neler yazmak isterdiniz? Niçin? Cumhuriyet Bayramı nedeniyle çıkan yazılardan yararlanarak arkadaşlarınıza sunu yapınız. 29 Ekim 4. ETKİNLİK Aşa ıdaki gazete haberini okuyunuz. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramında siz neler yapıyorsunuz? Yazarak anlatınız Ekim 2005 Cumhuriyet coşkusu kar, ya mur dinlemedi. Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşunun 82 nci yıldönümü törenleri dün yurdun her tarafında havanın so uk olmasına ra men coşkuyla kutlandı. Erzurum da, Denizli de, Çanakkale de, Çorum da ve birçok ilde törenleri izleyenler so uk nedeniyle zor anlar yaşadı. Hava şartlarına ra men bütün illerimizde Türk gençleri, gönül birli i ile Atatürk ün Türk gençli ine emanet etti i Cumhuriyet i so uk hava şartlarına aldırmadan kutladılar. Bir gazete haberidir.... /... / Ekim 5. ETKİNLİK Cumhuriyet Bayramı nda gördüklerinizi boş bırakılan yere resimleyiniz ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

71 ATATÜRK 6. ETKİNLİK 29 Ekim Cumhurbaşkanı olduğunuzu düşünerek duygularınızı aşa ıdaki şeref defterine yazınız /.../ b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizle konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirleyiniz. Konuşma, yazma, görsel sunu amacınız nedir? Konuşmalarınızda ve yazılarınızda neyi sunmayı amaçlıyorsunuz? vb. sorular sorarak amaç belirlemelerine yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (öykü, şiir, anı vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) öğrencilerinizle birlikte belirleyiniz. Seçecekleri tür ve sunum biçimi hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarına değininiz. Satır sonuna sığmayan kelimeleri nasıl yazdıklarını öğrencilerinize sorunuz. Satır sonuna sığmayan kelimeleri kısa çizgiyle ayırmaları gerektiğini belirtiniz. Tahtada örnek çalışmalar yaparak kısa çizginin bu kullanımını kavratınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Türkiye Cumhuriyeti nin gelişebilmesi için neler yapabilirsiniz? Anlatınız. İşleniş Öğrencilerinizin konuşmak için hazırlanmasını sağlayınız. Konuşma yapacak öğrencilerinizden konuşacağı konuyla ilgili plan yapması, bilgi toplaması, görseller hazırlaması, prova yapması vb. istenmelidir. Konuşma yaparlarken işitilebilir bir ses tonuyla konuşmaları gerektiğini hatırlatarak uyarıda bulununuz. Konuşmalarında kendilerine güvenmelerini iletişim sırasında dinleyici grupla göz kontağı kurmalarını, kendilerini ifade etmelerini, belirtiniz. Konuşmalarında olayları oluş sırasına göre anlatmalarını isteyiniz. Konuşmalarında destekleyici ve açıklayıcı örnekler vermelerini isteyiniz. Destekleyici ve açıklayıcı örnekler verirlerken örneğin, örnek olarak, özellikle, gibi, açıkçası, açıklamak gerekirse, yani, başka bir deyişle, vb. ifadelerinin kullanılması istenmelidir. Türkiye Cumhuriyeti nin yükseltilebilmesi için kendilerinin ilerde neler yapabileceklerini anlatmalarını isteyiniz. b. Yazma Konu: Cumhurbaşkanı olsaydınız Anıtkabir daki Şeref Defteri ne neler yazmak isterdiniz? Niçin? İşleniş Yazma kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Aşağıda verilen Şeref Defteri ile ilgili bilgileri aktarınız. Şeref defteri: Anıtkabir in salonuna konulan altın yaldızlı bir defterdir. Devlet büyükleri, siyasal parti sözcüleri, yabancı devlet adamları tarafından imzalanır. Önemli günlerde politikacılarımız, bu deftere Atatürk ün izinde olduklarını ifade eden cümleler yazarlar. Yazılarında izlenim ve deneyimlerine yer vermelerini, betimlemeler yapmalarını, yeni öğrendiği kelimeleri kullanmalarını isteyiniz (6. Etkinlik). c. Görsel Sunu Konu: Cumhuriyet Bayramı nedeniyle çıkan yazılardan yararlanarak arkadaşlarınıza sunum yapınız. İşleniş Cumhuriyet Bayramı nedeniyle gazete ve dergilerde çıkan haber ve görsellerden bazılarını seçerek sınıfa getirmelerini istemiştiniz. Bu yazıları keserek renkli kâğıtlara yapıştırmalarını isteyiniz. Bu renkli kâğıtları delgeçle delerek tel dosyaya takmalarını ve kendi arşivlerini oluşturmalarını sağlayınız. Yapılan çalışmaları arkadaşlarına göstererek görsel sunu yapmalarına ortam yaratınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Metin işleme sürecinde öğrendikleri yeni kelimeleri tahtaya listelemelerini isteyiniz. Listeledikleri kelimelerle cümleler kurmalarını söyleyiniz. Kurulan cümleleri okutunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metni işlerken yapılan etkinlikleri, değerlendirme amacıyla kullanınız. Aşağıdaki sorulardan da yararlanarak metnin işleniş sürecini değerlendiriniz: Bütün dünyada saygı uyandıran bir lidere sahip olmaktan dolayı neler hissediyorsunuz? Atatürk ün hayatımızdaki yeri nedir? Cumhuriyet i korumak için bize düşen görevler nelerdir? Duygu ve düşüncelerinizi yazılarınızda ve konuşmalarınızda tam ifade edebildiniz mi? Niçin? İçinde eş anlamlı kelimelerin geçtiği bir cümle kurunuz? Bu cümleyi yazım kurallarına uygun olarak tahtaya yazınız. Öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği s. 216 ile öğrencilerinizi değerlendiriniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 71

72 ATATÜRK 4 Mustafa Kemal i Gördüm Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ MUSTAFA KEMAL İ GÖRDÜM Daha dün gördüm Mustafa Kemal i... Işıl ışıldı sabah güneşinde, Mavi gözlerinde vatan parlıyordu, Vatan parıldıyordu yine. Daha dün gördüm Mustafa Kemal i... Kolları çepeçevre sarmış vatanı, Nabzını kolluyordu milletinin, İçinde eski günlerin heyecanı. Mustafa Kemal i Gördüm 1. ETKİNLİK Atatürk e ait aşağıdaki anıyı okuyunuz. Çıkardı ınız sonucu yazınız. VATANIMIN TOPRAĞI TEMİZDİR Kral Edward, (Edvırt) İstanbul a geldi i zaman yatından bir motora binerek Dolmabahçe Sarayı na yanaştı. Atatürk de rıhtımda onu bekliyordu. Deniz dalgalıydı. Kralın bindi i motor inip çıkıyordu. Kral rıhtıma çıkmak istedi i bir sırada eli yere de di ve tozlandı. O sırada Atatürk de Kralı rıhtıma almak üzere elini uzatmış bulunuyordu. Bunu gören Kral, bir mendille elini silmek istedi. Fakat Atatürk: Vatanımın topra ı temizdir, o elinizi kirletmez! diyerek Kralı elinden tuttu ve rıhtıma çıkardı. Enver Behnan ŞAPOLYO Yukarıdaki anıdan çıkardım. Çünkü Daha dün gördüm Mustafa Kemal i... Dudaklarında gülüyordu vatan, Bir zafer türküsü O nun dilinde, İçinde O vardı bir yandan. Daha dün gördüm Mustafa Kemal i... Daha dün ışıklar içinde, Yudum yudum içmiş memleket sevgisini, Yudum yudum sinmiş her yere. Mustafa CANPOLAT Atatürk Şiirleri A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Dinleme CD sini ve CD çaları hazırlayınız. Masanızda gazete örnekleri hazır bulundurunuz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden; ders kitabı, çalışma kitabı, Türkçe defteri, resimli sözlük A4 kâğıdı, vb. araç-gereçlerini hazırlamalarını isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme 1. etkinlikte verilen Atatürk ün anısını okumalarını isteyiniz. Bu anıdan çıkardıkları sonucu boş bırakılan Mustafa Kemal i Gördüm 2. ETKİNLİK Aşa ıdaki soruları yanıtlayarak dinleme kurallarına uyup uymadı ınızı kontrol ediniz. Evet Hayır Dinlemek için hazırlık yaptınız mı? Dinleme amacınızı belirlediniz mi? Görgü kurallarına uygun dinlediniz mi? Dikkatinizi dinledi inize yo unlaştırırken zorluk çektiniz mi? Dinleme kurallarına uydum/uymadım. Çünkü ETKİNLİK Aşağıdaki soruları cevaplayınız. A. Şiirin konusu nedir? Mustafa Kemal Atatürk ün vatan sevgisidir. 50 B. Şiirde hangi ana duygu işlenmiştir? Vatan sevgisi işlenmiştir ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

73 ATATÜRK Mustafa Kemal i Gördüm 4. ETKİNLİK Aşağıda verilen Türkiye haritasını boyayınız. Vatanı korumak için neler yapabileceklerinizi size ayrılan yere yazınız Mustafa Kemal i Gördüm 5. ETKİNLİK Aşağıya Vatan sevgisi konulu bir şiir yazınız ETKİNLİK Öğrendiğiniz yeni kelimeleri kullanarak istediğiniz bir konuda bir yazı yazınız yere yazmalarını isteyiniz. Bu anıdan çıkardıkları sonuç üzerine onları konuşturarak metne hazırlayınız. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Şiiri, CD den dinletiniz. Dinleme esnasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Metni bir kez de siz okuyunuz. Dinleme sırasında metni zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. Dinleme sonrası, kendilerinin dinleme kurallarına uyup uymadıklarını tespit etmelerini sağlamak için 2. etkinliği yaptırınız. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize metinde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri söyletiniz. Onlara Bu kelimeler aklınıza neler getiriyor? sorusunu yöneltiniz. Öğrencilerinizin verdiği yanıtları dinleyiniz. Anlamı bulunamayan kelimeler için resimli sözlük kullandırınız. Bu kelimelerle cümleler kurdurunuz. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorarak şiirin içeriği hakkında konuşmalarını sağlayınız: Şair, Mavi gözlerinde vatan parlıyordu/vatan parıldıyordu yine. dizeleriyle Atatürk ün hangi yönünü vurgulamıştır? Şiirin size en ilginç gelen bölümü neresidir? Nedenleriyle açıklayınız. Şiirin başlığını beğendiniz mi? Niçin? Siz, şiire nasıl bir başlık koymak istersiniz? Niçin? Şairin bu şiiri yazma amacı ne olabilir? Öğrencilerinize 3. etkinliği uygulatınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize, vatan sevgilerini göstermek için neler yapmak isteyeceklerini anlattırınız. Öğrencilerinizden gözlerini kapamalarını yaşadıkları yeri düşünmelerini isteyiniz. Ardından onları 4. etkinliğe yönlendirerek verilen Türkiye haritasını boyamalarını ve vatanlarını korumak için neler yapacaklarını yazmalarını söyleyiniz. Öğrencilerinize Atatürk vatanı ve milleti için neden bu kadar çaba harcamıştır? sorusunu yöneltiniz. Atatürk ün vatan ve millet sevgisini, kendi vatan sevgileriyle bütünleştirmelerine yardımcı olunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 73

74 ATATÜRK 2. Araştırma Bilişim teknolojilerinden, kütüphanelerden ya da gazete ve dergilerde çıkan haberlerden yararlanarak Atatürk ün vatanımız için yaptıklarını araştırmalarını, araştırma sonuçlarını da bir dosya kâğıdına yazmalarını isteyiniz. Yazılarında Atatürk e ait görsel materyallere de yer verebileceklerini belirtiniz. Araştırmalarını, belirlediğiniz günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize Atatürk, Samsuna ne zaman ve nasıl çıktı? Kurtuluş Savaşı deyince aklınıza neler geliyor? Atatürk ün millî mücadele sırasında karşılaştığı güçlükler neler olabilir? Atatürk ün zamanında yaşanan olaylarla kendi yaşadığımız zamanın olayları arasında benzerlik ve farklılık buluyor musunuz? sorularını yönelterek ön bilgilerini harekete geçiriniz. Daha sonra konuşma, yazma, görsel sunu konularını birlikte belirleyiniz. Örnek Konular Kurtuluş Savaşı sırasında Türk milleti birlik ve beraberlik içinde davranmasaydı neler olabilirdi? Anlatınız. Vatan konulu bir şiir yazınız. Gazete Çıkarınız adlı etkinliği yapınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizle konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirleyiniz. Amaç belirlemelerine yardımcı olmak için aşağıdaki soruları yöneltiniz: Hangi konuda konuşmak istersiniz? Konuşmanızda neyi amaçlıyorsunuz? Hangi konuda yazmak istersiniz? Konuşmanızda neyi amaçlıyorsunuz? Hangi konuda görsel sunu yapmak istersiniz? Görsel sunu yapmaktaki amacınız nedir? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (öykü, şiir, anı vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) öğrencilerinizle birlikte belirleyiniz. Seçecekleri tür ve sunum biçimi hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarına değininiz. Öğrencilerinizin eksikleri varsa üzerinde durunuz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Kurtuluş Savaşı sırasında Türk milleti birlik ve beraberlik içinde davranmasaydı neler olabilirdi? Anlatınız. İşleniş Öğrencilerinizin konuşmaya hazırlanmasını sağlayınız. Görgü kurallarına ve değerlere ( millî, manevi, kültürel, ahlaki, sosyal vb.) uygun konuşmaları gerektiğini hatırlatınız. Konuşma yaparlarken işitilebilir bir ses tonuyla konuşmaları gerektiğini hatırlatarak uyarıda bulununuz. Konuşmalarında kendilerine güvenmelerini belirtiniz. Konu dışına çıkmadan konuşmanın önemine dikkat çekiniz. Konuşmalarında, önemsedikleri bilgileri vurgulamaları gerektiğini belirtiniz. Konuşmalarında, ana fikri vurgulayacak açıklamalar yapmalarını isteyiniz. Verilen konuda, görüş ve düşüncelerini anlatmalarını sağlayınız. Bugünkü bağımsızlığı, atalarımızın gösterdiği fedakârlığa borçlu olduğumuzu anlamalarını sağlayınız. b. Yazma Konu: Vatan sevgisi konulu bir şiir yazınız. İşleniş Belirlenen konuda yazma çalışmaları yapmaları için uygun ortamı sağlayınız. Yazma kurallarını hatırlatınız. Şiirlerin ilk harfinin büyük yazıldığını hatırlatarak 5. etkinliği yaptırınız. Yazılarında karşılaştırmalar yapmalarını, kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanmalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıkları şiirleri arkadaşlarına okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Gazete Çıkarınız adlı etkinliği yaptırınız. İşleniş Öğrencilerinizle birlikte, sınıfa getirmiş olduğunuz gazete sayfasını inceleyiniz. Sayfadaki sütunlara, fotoğraf ve resimlere, yazı puntolarındaki değişik büyüklüklere ve çeşitliliğe dikkat çekiniz. Atatürk ü anlatan bir gazete sayfasını düzenlemelerini isteyiniz. 74 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

75 ATATÜRK A4 kâğıtlarını, sütun oluşturacak büyüklükte kestiriniz. Bu sütun şeklindeki kâğıtlara, Kurtuluş Savaşı konusundaki düşüncelerini yazdırınız. Hazırlanan sütunları büyük kartonlara yapıştırmalarını isteyiniz. Resim, fotoğraf ve çeşitli yazılarla sayfaların süslenmesini sağlayınız. Etkinlik sonrasında yapılan çalışmaların tanıtılmasına yardımcı olunuz. ç. Söz Varlığını Kullanma Metin işleme sürecinde öğrendikleri yeni kelimeleri tahtaya listelemelerini isteyiniz. 6. etkinliğe istedikleri bir konuda bir yazı yazmalarını sağlayınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden kendilerini çalışma sırasındaki performanslarına göre değerlendirmelerini sağlayınız. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz: Atatürk vatan sevgisini neden her şeyin üstünde tutmuştur? Vatanın korunmadığı, sevilmediği bir yerde birlik ve beraberlik olur mu? Neden? Atatürk temasında işlenen tüm metinleri öğrencilerinize hatırlatınız. Onlara Atatürk ile ilgili neler öğrendiniz? sorusunu yöneltiniz. NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 75

76 ATATÜRK SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ CUMHURİYETİN İLANI Mustafa Kemal Paşa, Samsun a çıktıktan sonra Erzurum ve Sivas ta toplantılar yaptı. Bu toplantılardan sonra Ankara ya geldi. Başlatacağı Kurtuluş Savaşı na halkın desteğini almak için Türkiye Büyük Millet Meclisi ni açtı. Her ilden gelen milletvekilleri, onu meclis başkanı seçtiler. Kurtuluş savaşı zaferle sonuçlanınca devletimiz bir süre, 23 Nisanda kurulan Büyük Millet Meclisi adına yönetildi. Ancak bunun bazı zorlukları ortaya çıktı. Bu zorlukları aşmak için Mustafa Kemal Paşa Cumhuriyet yönetimine geçmek istedi Ekim 1923 ( bin dokuz yüz yirmi üç ) günü Mustafa Kemal Paşa silah arkadaşlarını Çankaya daki köşküne davet etti. Düzenlediği toplantıda onlara Yarın Cumhuriyet i ilan edeceğiz dedi. O gece bazı hazırlıklar yapıldı. 29 Ekim 1923 te ( bin dokuz yüz yirmi üçte ) Büyük Millet Meclisi toplandı. Cumhuriyet yönetimini kabul etti. Arkasından da cumhurbaşkanı seçimi yapıldı. 158 (yüz elli sekiz) oyla Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Devleti nin ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

77 ATATÜRK Cumhuriyet in ilanı ve Mustafa Kemal Atatürk ün cumhurbaşkanı seçilmesi top atışlarıyla selâmlandı ve yurdun her yerinde şenlikler yapılarak bu anlamlı gün kutlandı. O günden beri 29 Ekim ülkemizde ulusal bayram olarak kutlanmaktadır. Mustafa Kemal Atatürk, yurdumuzu düşmanlardan kurtaran ve bizlere cumhuriyeti armağan eden en büyük devlet adamıdır. Türk halkının önderidir. Atatürk cumhuriyeti bizlere emanet etmiştir. Cumhuriyeti korumak ve kollamak her zaman bizim en önemli görevimiz olacaktır. İbrahim ŞİMŞEK Ulusal Bayramlar ve Atatürk Haftası (Düzenlenmiştir.) SERBEST OKUMA METNİ ATATÜRK VE CEMİL Atatürk, bir sabah bazı görevlilerle birlikte, Çankaya da yürüyüşe çıkmıştı. Yolda karşıdan gelmekte olan küçük bir çocuk, onları görünce durdu, kenara çekildi. Atatürk, çocuğu yanına çağırdı ve gülümseyerek sordu: Adın ne senin bakayım? Cemil. Buralarda mı oturuyorsun? Hayır, Ayrancı da Okula gidiyor musun? Çocuk başıyla evet anlamına gelen bir işaret yaptı. Peki ne okuyorsun okulda? Her şey okuyoruz. Beni tanıyor musun, Cemil? Çocuk başını kaldırdı, bir süre Atatürk e baktı: Sen, Gazi Paşa sın! 42 Hayır, Cemil, ben Gazi Paşa değilim. Beni benzettin sen. Yok, benzetmedim, iyi biliyorum. Sen Gazi Paşa sın. Nereden biliyorsun? Çocuk, emin bir sesle: Çünkü, dedi, sana hiç kimse benzemez. Atatürk ün gözleri yaşarır gibi oldu. Cemil, büyüdüğün zaman ne olacaksın? Asker olacağım! Asker olupta ne yapacaksın? Düşman, bu topraklara olur da bir daha ayak basarsa onu buradan kovacağım. Atatürk hiçbir şey söylemedi. Küçük çocuğu kollarına aldı, kaldırdı ve alnından öptü. Sonra yanındakilere döndü, şöyle dedi: Evet, beyler Görüyorsunuz, çok temiz bir nesil yetişiyor. Bu eseri, cumhuriyeti, ben onlara bırakacağım ve gözüm arkada kalmayacak. 43 Faruk ÇİL Atatürk ve Anıları (Düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 77

78 ATATÜRK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Atatürk ün yaşamı hakkında öğrendiklerinizi aşağıya yazınız Atatürk le konuşma şansınız olsaydı ona neler söylerdiniz? Bu durumu hayal ediniz ve boş bırakılan yerleri sebep-sonuç ilişkisini düşünerek tamamlayınız. Atatürk:... Sen:... Atatürk:... Sen:... Atatürk:... Sen: Ölçme ve De erlendirme 3. Aşağıdaki çocuk Anıtkabir e gitmek istiyor. Ona yolu göstererek yardımcı olunuz. Ölçme ve De erlendirme 5. Aşağıdaki cümleleri kutularda verilen uygun kelimelerle tamamlayınız. Selanik te vatanını Atatürk Atatürk... vatanını seviyordu.... Atatürk cumhuriyeti ilan etti. Atatürk... Selanik te çıktı. 4. On Kasım günü, Saat dokuzu beş geçe Hayata yumdu gözünü Bütün vatan ağladı gidişine. Yukardaki dörtlüğün konusu nedir? A. Vatan B. Millet C. Atatürk 6. Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını karşılarına yazınız. Kelimeler Zıt anlamları şişman büyük kısa ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

79 ATATÜRK 2. TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 79

80 3 TEMA SEVGİ Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Sarmaşık Gülü (Öyküleyici Metin) Arkadaşlarım (Şiir) Altı Kitap (Bilgilendirici Metin) Öğretmenim (Şiir, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Anneciğim Seninle (Şiir) Atatürk Çocukları Severdi (Öyküleyici Metin) 80

81 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Birbirimizi niçin sevmeliyiz? En sevdiğiniz arkadaşlarınızla neleri yapmaktan hoşlanırsınız? Niçin? Niçin kitap okumalıyız? Arkadaşlarınıza hangi kitapları okumalarını tavsiye edersiniz? Niçin? Öğretmeninize olan duygularınız nelerdir? Öğretmenizin en çok hangi kişilik özelliğini kendinize örnek alıyorsunuz? 81

82 SEVGİ 1 Sarmaşık Gülü Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıf ortamını derste yapacağınız etkinliklere göre düzenleyiniz. Sınıfa sevgi konulu şiirler getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinize ders kitaplarını, Türkçe defterlerini, resimli sözlüklerini, resim defterlerini vb. hazırlamalarını söyleyiniz. Hazırlıkların tamamlanması için onlara yardımcı olunuz. Gazete ve dergilerden insan sevgisine yönelik haberler, görseller, yapıştırıcı ve renkli kartonlar hazırlamalarını söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz sevgi konulu şiirleri öğrencilerinize okuyunuz. Dinledikleri şiirlerde işlenen konuyu ve ana duyguyu buldurunuz. Sevgi cevabına ulaşmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizi, aşağıdaki sorularla metne hazırlayınız: Çevrenizde en çok kimi seviyorsunuz? Niçin? Sevgi ile sarılmak deyince aklınıza neler geliyor? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma nine bahçe sevgi Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Bu kelimelerin çağrıştırdıklarını tahtada ilgili oldukları kelimenin karşısına yazınız. Bu kelimeleri kullanarak Türkçe defterlerine bir paragraf yazmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize Bu metni dinleme, okuma ve görsel okuma amacımızı bize kim söyleyebilir? sorusunu yöneltiniz. Daha sonra sevgi konulu bir metin işleyeceğinizi söyleyerek dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerini sağlayınız. SARMAŞIK GÜLÜ Küçük Gülser sabahleyin uyandığında ninesinin yanında olmadığını gördü. Her zamanki gibi erkenden uyanmış ve bahçeye çıkmış olmalıydı ninesi. Kalkıp odanın açık penceresine kadar gitti. Temiz hava girsin diye aralık bırakılan pencereyi tamamen açtı. Ninesini görebilmek için bahçeye göz gezdirdi. Ninesini sandalyeye oturmuş, yanındaki sarmaşık güllerini seyrederken gördü. 46 Gülser hemencecik elbisesini giydi. Koşar adımlarla ninesinin yanına doğru gitti. Yanına varınca da onun kucağına oturuverdi. Ninesi: Uyanmış benim kızım, diyerek Gülser in saçlarını okşadı. Gülser de kollarını ninesinin boynuna doladı. Nine her sabah buraya geliyorsun. Daha çok bu sarmaşık güllerini seyrediyorsun. Sıkılmıyor musun hep aynı gülleri seyretmekten? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

83 SEVGİ ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Metnin ilk cümlesini, kısa konuşmaları ve son cümlesini gözden geçirerek metni tanımalarını sağlayınız. Daha sonra tahtaya metnin başlığını ve anahtar kelimeleri yazarak metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu dinleme sonrasında kontrol ettiriniz. B. ANLAMA Kızım gülleri seyretmekten insan hiç sıkılır mı? Hele böyle güzel sarmaşık güllerini seyretmekten sıkılır mı insan? Şu güzelliklere bak. Kırmızı güller. Bunlar haziran ayında başlar ve yaz boyunca gül verirler. Onun için bunlara yediveren gülü derler. Gerçekten güller güzel güzel çiçek veriyorlar değil mi? Hele bu sene coştukça coştular. Yanlarında bulunan bahçe sarmaşığı ile birbirlerine nasıl da sarılmışlar. Sarmaşığın mor çiçekleriyle, sarmaşık gülünün kırmızı çiçekleri birbirlerine nasıl da yakışmışlar. Sabahın bu saatinde nasıl da ışıl ışıllar. Nine bunlar geçen yıl bu kadar güzel değildi galiba. Öyle hatırlıyorum. Evet kızım. Geçen sene sarmaşık gülü bu kadar güzel ve gösterişli değildi. Sonra yanında da bahçe sarmaşığı yoktu galiba. İyi hatırladın kızım. Geçen sene deden bahçe sarmaşıklarını başka bir köşeye dikmişti. Belki onun için geçen sene bahçe sarmaşıkları da, sarmaşık gülleri de pek coşkun ve gösterişli değillerdi. Sanki birbirlerinden ayrı oldukları ve birbirlerine hasret kaldıkları için öyle hüzünlü kalmışlardı. Ama bu yıl birbirlerine kavuştukları için coştukça coşmuşlar. Bahçe sarmaşığının çiçekleri ile yaprakları nasıl da güzel. Âdeta ışık saçıyorlar Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Öğrencilerinize dinleme etkinlikleri için araç-gereçleri hazırlamalarını söyleyiniz. Dinlerken hangi kurallara dikkat ettiklerini sorarak dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni iki kez okuyunuz. Birinci okumanızdan sonra dinledikleri metne ilişkin sorular sormalarını ve sorulara cevap vermelerini isteyiniz. İkinci okumanız sırasında metinde önemli gördükleri bölümleri tespit etmelerini ve bu bölümleri kendi cümleleriyle defterlerine yazmalarını söyleyiniz. Yazdıklarını daha sonra arkadaşlarına okutunuz. b. Okuma Metni bu kez kendilerinin okuyacaklarını belirtiniz. Metni örnek okuyunuz. Okuma kurallarını ve metni okuma amaçlarını hatırlatınız. Öğrencilerinizden birine metni örnek okutunuz. Sessiz okuma çalışmaları yaptırınız. Daha sonra onlara metni paylaşarak okuma yöntemiyle okuyacaklarını söyleyiniz. Metni öğrencileriniz arasında paylaştırarak okutunuz. Okuma sırasında ön bilgilerini kullanarak okuduklarını anlamlandırmalarını ve anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinizin metnin görsellerini dikkatle incelemelerini sağlayınız. Gözlerini kapatmalarını, metni zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. Öğrencilerinize Metnin görselleri, metinde anlatılanlarla uyumlu mu? sorusunu yöneltiniz. Öğrencilerinizin bu konu hakkında konuşmalarını sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimeleri yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Ardından öğrencilerinize, Torbadaki Kelimeler adlı etkinliği yaptırınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 83

84 SEVGİ TORBADAKİ KELİMELER Metinde tespit ettikleri kelimeleri küçük kâğıtlara yazmalarını isteyiniz. Kâğıtları bir torbada toplayınız. Torbaya attıkları kelimelerden her öğrenciye, sıra ile birer tane çektiriniz. Kelimeyi çeken öğrencinizden, kelimenin anlamı üzerine tahmin yapmasını isteyiniz. Diğer öğrencilerinize de yapılan tahmine katılıp katılmadıklarını sorunuz. Ardından kelime tahmininin kontrolünü resimli sözlükten yaptırınız. Anlamı bulunan kelimelerle cümleler kurmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Okudukları metnin hikâye haritasını 1. etkinliğe çıkarmalarını söyleyiniz. Yazdıklarını okutturunuz. Doğruluğunu kontrol etmelerini sağlayınız. Öğrencilerinize, metin ile ilgili aşağıdaki soruları sorarak metni ne kadar kavradıklarını tespit ediniz: Metnin konusu nedir? Metnin ana düşüncesi nedir? Gülser ve ninesi hangi duygular içindedir? Niçin? 3. Söz Varlığını Geliştirme Metinde geçen eş sesli kelimeleri (gül, saç, kız, ben, yaz) bulmalarını ve 2. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Buldukları bu kelimeleri eş sesli olacak şekilde farklı iki cümle içinde kullandırınız. Etkinlik sonrasında öğrencilerinize önceki bilgilerini hatırlatmak için metinde geçen kırmızı, sene kelimelerinin eş anlamlılarını bilip bilmediklerini sorunuz. Verecekleri yanıtlardan sonra akıllarına gelen başka eş anlamlı kelimeleri arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize, ilişkilerde sevginin neden önemli olduğunu sorarak sınıfta beyin fırtınasına dayalı bir tartışma ortamı yaratınız. Gerekli yerlerde araya girerek sevginin önemini vurgulayan bilgilendirici açıklamalar yapınız. Daha sonra öğrencilerinizin yorum yapma, fikir ve çözüm üretme becerilerini geliştirmek amacıyla onlardan İnsanlar birbirlerini niçin sevmelidir? sorusunun yanıtını içeren bir yazı yazmalarını isteyiniz (3. Etkinlik). Etkinlik sonrasında yazdıklarını arkadaşlarına okutarak niçin böyle düşündüklerini açıklatınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Arkadaşlarına duydukları sevgiyi, resim defterlerine çizerek anlatmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında çalışmaların sınıf panosunda sergilenmesini sağlayınız. Gerçekten de öyle nineciğim. İnsanlar da buna benzer kızım. Nasıl yani? İnsanlar sevdiklerinin yanında sevinçli olurlar. Onların yanında sevinirler, coşarlar. Sevdiklerinin yanında hayattan tat alırlar. Peki nineciğim. Bütün insanlar birbirlerini sevmeliler mi? Bir insanın herkesi sevmesi mümkün olmayabilir. Ama yine de insanları sevmelidir. Birbirlerini seven insanların meydana getirdiği insan topluluklarına şöyle bir bak. Böyle bir toplulukta herkes mutludur. 50 Kişiler mutlu olunca toplumun tamamı mutlu olur. Şu sarmaşık gülleri ve bahçe sarmaşıklarından bile ders almalı insan. Birbirlerine sarılarak nasıl da sevgi gösterisinde bulunuyorlar. İnsanlar da birbirine sevgiyle sarılmalı. 51 Mustafa AKGÜN Her Yüreğe Nakış Gerek (Düzenlenmiştir.) 84 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

85 SEVGİ Sarmaşık Gülü 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki sorulardan yararlanarak okudu unuz metnin hikâye haritasını çıkarınız. Metinde anlatılan olay Olay nerede geçiyor? nedir? Gülser in büyükleriyle Bahçede geçiyor. ilişkisi anlatılıyor. Metinde anlatılan olay kimin başından geçiyor? Gülser in başından geçiyor. 2. ETKİNLİK Aşa ıdaki yönergeleri uygulayınız. Olay ne zaman gerçekleşiyor? Sabah gerçekleşiyor. 1. Okudu unuz metinde geçen eş sesli kelimeleri aşa ıya yazınız. gül,... saç, kız, ben, yaz 2. Buldu unuz eş sesli kelimeleri diğer anlamlarıyla cümle içinde kullanınız ETKİNLİK Sarmaşık Gülü İnsanlar birbirlerini niçin sevmelidir? ETKİNLİK Çevrenizde sevdi iniz iki kişiyi tespit ediniz. Bu kişilerin neleri sevdiklerini aşa ıya yazınız. Adı Soyadı Adı Soyadı Sevdikleri: Sevdikleri: 59 Müzik: Öğrencilerinize Sevgi Çiçekleri şarkısını öğretiniz. SEVGİ ÇİÇEKLERİ Dallarda çiçek çiçek, tarlada başak başak. Ocakta alev alev, biz sevgi çiçekleri, Halay başı çek çek, bizim halayı, Tutuşan bu eller sarsın dünyayı. Denizin mavisinde, yaprağın yeşilinde, Barışın çağrısında biz sevgi çiçekleri. Halay başı çek çek, bizim halayı, Tutuşan bu eller sarsın dünyayı. Anonim 3. Araştırma Öğrencilerinizden, sevdikleri arasından iki kişiyi tespit etmelerini isteyiniz. Onlara bu kişilerin neleri sevdikleri ile ilgili küçük bir araştırma yaparak 4. etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrasında yaptıkları çalışmaları arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize İnsan sevgisinin toplumdaki ve dünyadaki barışa katkıları ne olabilir? sorusunu yönelterek ön bilgilerini harekete geçiriniz. Öğrencilerinizin zihinsel olarak çalışmaya hazır olduğunu düşündüğünüz anda çalışma konularının belirlenmesine geçiniz. Örnek Konular İnsanların birbiriyle iletişiminin iyi olması, toplum yaşamını nasıl etkiler? Sevginin Gücü adlı etkinliği yapınız. İnsan Sevgisi konulu sınıf panosu hazırlayınız. b. Amaç Belirleme Konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını konuya uygun olarak belirlemeleri için aşağıdaki soruları sorunuz: Niçin konuşma yapmak istiyorsunuz? Yazınızda hangi bilgiyi vermeyi amaçlıyorsunuz? Görsel sunu amacınız nedir? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, anı, öykü vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Seçecekleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 85

86 SEVGİ 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize, yapılacak çalışmanın ikna edici konuşma ve yazmaya dayalı olduğunu açıklayınız. Onlara kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını, işitilebilir ses tonu ile konuşmalarını ve göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına bir kez daha değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: İnsanların birbiriyle iletişiminin iyi olması, toplum yaşamını nasıl etkiler? İşleniş Konuşma amaçlarını hatırlatınız. Konuşma yaparlarken seslerine duygu tonu katmalarını ve ana fikri vurgulamalarını isteyiniz. Konuşmalarında beden dilini kullanmalarının önemine değininiz. Öğrencilerinizden konuşmalarında olayları oluş sırasına göre anlatmalarını isteyiniz. Olayları sıralarken ilk önce, önce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuçta vb. ifadeleri kullanmaları gerektiğini hatırlatınız. Konuşma sonrasında, konuşma içeriği ve konuşma ortamı hakkında düşüncelerini belirtmeye yönlendiriniz. b. Yazma Konu: Sevginin Gücü adlı etkinliği yapınız. İşleniş Konuşmanın olduğu gibi yazmanın da kuralları olduğunu hatırlatınız. İzlenim ve deneyimlerinden yola çıkarak yazılarında ana fikri vurgulamalarını, yeni öğrendikleri kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanmalarını, kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler vermelerini isteyiniz (5. Etkinlik). Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: İnsan Sevgisi konulu sınıf panosu hazırlayınız. Sarmaşık Gülü 5. ETKİNLİK Verilen haberi okuyarak aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. SEVGİNİN GÜCÜ 6 KASIM 2005 Bir gazete haberidir. 2 yaşındaki engelli Veysel kaldı ı yuvada yürüyemiyor, konuşamıyordu. Dört çocuk babası Celal Taşdemir, Veysel i gönüllü aile olarak bakmak için evine aldı. Veysel, aileden gördü ü sevgi ve ilgi sayesinde şimdi yürüyor ve az da olsa konuşabiliyor. Eşiyle karar verdiler. Kayseri de oturan Kıbrıs Barış Harekâtı Gazisi Celal Taşdemir in 4 çocu u var. Celal Taşdemir, 4 çocu u olmasına ra men eşi Zeynep Hanım la konuştu ve yuvadan bir çocuk alıp gönüllü aile olarak bakmaya karar verdiler. Ben onu yürütürüm. Celal Taşdemir, yuvaya gitti ve 2 yaşındaki Veysel Sayar ı almak istedi. Yuva görevlileri Veysel in engelli oldu una dair raporu bulundu unu, yürüyemedi ini ve konuşmadı ını söylediler. Celal Taşdemir in kanı bir kere Veysel e ısınmıştı. Ben onu yürütürüm. diyerek Veysel i yuvadan aldı ve eve getirdi. Aile seferber oldu. Bütün aile Veysel e sahip çıktı. Veysel büyük bir ilgi ve sevgi gördü. Aile, Veysel i yürütebilmek ve birkaç sözcük ö retebilmek için büyük çaba harcadı. Veysel, aya a kalkıp birkaç saniye durdu unda hep alkışladılar. Sürekli cesaretlendirdiler ve sonunda başardılar. 60 Sarmaşık Gülü O artık çocuğumuz. Veysel 5 aydır yürüyebiliyor. Ayrıca anlamsız da olsa birkaç sözcük söyleyebiliyor. Müzi e eşlik ediyor. Ayna karşısında dans bile ediyor. Celal Taşdemir, Kısa süre sonra Veysel in tam olarak konuşaca ına inanıyorum. Biz de Sosyal Hizmetler e başvurup Veysel i tamamen yanımıza almak istiyoruz. dedi. Yayına hazırlayan Recep İSTEK/ DHA Celal Bey i böyle davranmaya iten güç nedir? Onun bu davranışları hakkında neler düşünüyorsunuz?... Celal Bey le karşılaşsaydınız bu haberle ilgili ona neler sorardınız ve neler söylemek isterdiniz?.... Celal Bey gibi çevrenizde kimleri görüyorsunuz? Anlatınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

87 SEVGİ Sarmaşık Gülü 6. ETKİNLİK Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi sözlük sırasına göre diziniz. 4 sevgi 3 umut 2 çiçek 1 deve 3 deniz 2 jale 1 ağaç 4 yeşil 7. ETKİNLİK Aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Metnin konusu nedir? Toplumsal ilişkilerde insan sevgisinin önemidir.... Aşağıdaki sorulardan yararlanarak metin işleme sürecini değerlendiriniz: Çevrenizdeki insanlarla ilişki kurarken ve ilişkiyi sürdürürken nelere dikkat ediyorsunuz? Başkalarıyla iyi ilişkiler kurmak neden gereklidir? Öğrencilerinize 7. etkinliği uygulatınız. Yapılan çalışmanın sınıfta paylaşılmasını sağlayınız. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Görsel Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği s. 217 ile değerlendiriniz Metinden kaç yeni kelime öğrendiniz?... NOTLAR kirbit ögrenic semvek kelimeleri, hangi seçenekte doğru yazılmıştır? A. kibrit-öğrenci-sevmek B. kirbitt-öğrenci-sevvmek C. kirbrit-öğenci-sevmek 62 İşleniş Öğrencilerinize çalışmanın amacını anlatınız. Sınıfa getirmiş oldukları gazete ve dergilerden kesilmiş insan sevgisine yönelik yazı ve görselleri hazırlatınız. Daha sonra getirdikleri haber ve görselleri renkli kartonlara yapıştırmalarını söyleyiniz. Çalışmalarını sınıf panosunda sergilemelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Metin süresince öğrendikleri yeni kelime ya da kelime gruplarını söylemelerini isteyiniz. Ardından onları Türkçe defterlerine yönlendirerek kelimeleri alfabetik sıraya koymalarını isteyiniz. Bu kelimelerle defterlerine sevgi konulu şarkı sözü yazmaya yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında şarkılarını ezgileyerek arkadaşları ile paylaşmalarını sağlayınız.daha sonra öğrencilerinizi çalışma kitabına yönlendiriniz. 6. etkinliği yaptırınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metni işlerken yapılan çalışmalara ne ölçüde katıldıklarını, hangi çalışmalarda başarılı, hangi çalışmalarda başarısız olduklarını öğrencilerinize sorunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 87

88 SEVGİ 2 Arkadaşlarım Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. Öğrencilerinize Arkadaş konulu şiirler getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden, sınıfa arkadaşlarıyla çekilmiş fotoğraflar getirmelerini isteyiniz. Ders araç ve gereçlerini (Türkçe defteri, resimli sözlük, çalışma ve ders kitabı vb.) hazırlamalarını söyleyiniz. Öğrencilerinizden arkadaşlarından birinin huylarını, davranışlarını gözlemleyerek not etmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizden ön hazırlıkta istedikleri bir arkadaşlarının huylarını, davranışlarını gözlemleyerek not etmelerini istemiştiniz. Bu gözlemleri sonucunda hangi davranışları gösteren kişilerle daha iyi anlaştıkları konusunda edindikleri izlenimleri anlatmaları için aşağıdaki sorulardan yararlanınız: Kimlerle daha iyi anlaştığınız hakkında yeni bir bilgi öğrendiniz mi? Neler? Arkadaşlarınızla ilgili neler öğrendiniz? Anlatınız. Sınıfa getirdikleri fotoğrafları arkadaşlarına göstermelerini ve duygularını anlatmalarını sağlayınız. Daha sonra arkadaşlık ilişkilerini öğrenmek amacıyla aşağıdaki sorulara geçiniz: Arkadaşlarınızla ne zaman bir araya geliyorsunuz? Arkadaşlarınızla görüştüğünüz zaman neler yapıyorsunuz? Sınıfa getirmiş olduğunuz Arkadaş konulu şiirleri öğrencilerinize okuyarak onları metne hazırlayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma arkadaş özlemek oynamak Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Anahtar kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Bu kelimelerin içinde geçtiği bir dörtlüğü Türkçe defterlerine yazmalarını isteyiniz. ARKADAŞLARIM Arkadaşım çoktur benim, Dövüş kavgam yoktur benim. Kimi kızdır, kimi erkek, Doğan, Fatoş, Osman, Dilek. Sanki öz kardeş gibiyiz, Birlikte oynar gezeriz. Ayrı kalsam çok özlerim, Arar telefon ederim. Aradan geçse de zaman Ayrılamam ben onlardan. Hasan Lâtif SARIYÜCE Çocuklara Şiirler ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

89 SEVGİ Arkadaşlarım 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki cümleleri tamamlayınız. En yakın arkadaşım üzgünse Arkadaşımla birlikteyken kimsenin gülmeyeceği şakalara gülebiliyoruz. Çünkü Gelecek için birlikte hayal kuruyoruz. Örneğin; Kendimi arkadaşımın yerine koymaya çalışıyorum. Çünkü... Arkadaşımı herhangi bir nedenle kırdığımda Arkadaşım bana güvenip sırrını açtığında ETKİNLİK En sevdiğiniz arkadaşınızla bir gün içinde neler yapmak istersiniz? Arkadaşlarım 3. ETKİNLİK Aşa ıya kendinizi ve arkadaşlarınızı mutlu edecek şeylerin listesi hazırlayınız. Kendimi mutlu edecek şeyler ETKİNLİK En yakın arkadaşınızda olmasını istediğiniz dört özelliği verilen kutulara yazınız Arkadaşlarımı mutlu edecek şeyler c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize, Bu metni niçin dinliyor ya da okuyorsunuz? gibi çeşitli sorular sorarak metne uygun bir amaç belirlemelerine rehberlik ediniz. Bu çalışmayı dinleme, okuma ve görsel okuma etkinliklerinin hemen öncesinde yapınız. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni okuyunuz. Dinleme sırasında vurgu ve telaffuza dikkat etmelerini söyleyiniz. Metni ikinci kez okuyunuz. İkinci dinlemede ise metnin konusunu belirlemelerini isteyiniz. b. Okuma Öğrencilerinize okuma kurallarının neler olduğunu sorarak okuma kurallarını hatırlamalarını sağlayınız. Okuma için hazırlık yaptırmak amacıyla ilgili metni açtırınız. Öğrencilerinize metni örnek okuyunuz. Metni zihinlerinde canlandırmalarını söyleyiniz. Daha sonra öğrencilerinize sesli okuma yaptırınız. Onlardan dikkatlerini okudukları metne yoğunlaştırmalarını, okurken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini, akıcı okumalarını söyleyiniz. Okuma güçlüğü çeken öğrencilerinize metni yankılayıcı (tekrar ederek okuma) ve rehber yardımıyla okuma yaptırınız. Daha sonra metnin anlaşılmasını sağlayacak kadar sessiz okuma yaptırınız. Okurken anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini ve bu kelimeleri defterlerine not etmelerini söyleyiniz. Okuma sonrası metinden çıkarımlar yapmalarını isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini incelemelerini söyleyiniz. Daha sonra aşağıdaki soruları sorunuz: Metnin görselleri, içeriği destekliyor mu? Niçin? Metnin görsellerinde nasıl bir değişiklik yapmak istersiniz? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize metinde tespit ettikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Anlamı bilinmeyen kelimeler için sınıfta beyin fırtınasına dayalı bir tartışma ortamı yaratınız. Daha sonra öğrencilerinizden bilinmeyen kelimelerin anlamını, kelimelerin içinde geçtiği cümleyi okuyarak tahmin etmelerini iste- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 89

90 SEVGİ yiniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlüğe bakarak kontrol etmelerini sağlayınız. Yeni öğrendikleri her kelime için defterlerine cümle yazdırınız. 2. Metni İnceleme Okudukları metin ile ilgili birbirlerine sorular sormalarını sağlayınız. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Şiirin ana duygusu nedir? Şiirin konusu nedir? Şiirin şairi kimdir? Şairin, bu şiiri yazma amacı ne olabilir? Şiirin başlığını beğendiniz mi? Yeni bir başlık bulmanız istense siz nasıl bir başlık koyardınız? Bu başlığı kullanma amacınız nedir? 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizin dikkatlerini şiirde geçen (kız, ben) eş sesli kelimelere çekiniz. Kelimelerin geçtiği cümleleri tahtaya yazınız. Bu kelimelerin başka anlam içerecek şekilde farklı cümleler içinde kullanılmasını sağlayınız. Çalışmayı farklı örneklerle zenginleştiriniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Okudukları metni günlük yaşamla ilişkilendirmeleri amacı ile kendi yaşantılarından örnek vermelerini isteyiniz. Konuşma sonrası aşağıdaki soruları yöneltiniz: Yakın arkadaşım yok, diye düşünüyorsunuz. Neler yaparsınız? Bir arkadaş grubuna ait olmak sizce önemli midir? Niçin? Öğrencilerinize Herkesin yakın bir arkadaşı vardır. Bu arkadaşınıza zaman zaman dertlerinizi anlatır ve mutluluğunuzu paylaşırsınız. Çünkü o sizin en iyi arkadaşınızdır. Gerçek arkadaşlık bir inci kadar değerli ve önemlidir. Bu hazineyi korumak için neler yaptığınızı düşünerek 1. etkinlikte verilen cümleleri kendi deneyimlerinizi de düşünerek tamamlayınız. yönergesini veriniz. Daha sonra onları 2. etkinliğe yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi: Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.3.: Arkadaş seçerken ve kişisel tercihlerde bulunurken olumlu değerleri gözetir. kazanımına bağlı olarak öğrencilerinize, arkadaş seçerken ve kişisel tercihlerde bulunurken neyi göz önünde bulundurduklarını sorunuz. Konu ile ilgili düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmalarını isteyiniz. Seçimlerinde olumlu değerleri göz önünde bulundurmaları gerektiğini fark etmelerini sağlayınız. 5. ETKİNLİK Arkadaşlarım 7. ETKİNLİK Aşağıdaki hediyelerden hangisini arkadaşınıza almak istersiniz? Almak istediğiniz hediyeleri işaretleyiniz. çiçek kitap 8. ETKİNLİK En yakın arkadaşınızı tanıtınız. tişört oyuncak Arkadaşımın adı :... Yaşı :... Boyu :... Kilosu :... Saç rengi :... Kişilik özellikleri : ETKİNLİK Aşağıdaki davranışlardan hangileri doğrudur? İşaretleyiniz. Konuşanın sözünü keserim. 66 Arkadaşlarım En yakın arkadaşınızda hangi özelliklerin olmasını istemezsiniz? Bu özelliklerin olduğu kutuyu maviye boyayınız. kavgacı 6. ETKİNLİK kibar sinirli Do um günü partinize arkadaşlarınızı ça ıran bir davetiye yazınız. Bağırarak konuşurum. Dinlemeyi bilen iyi konuşur. Görgü kurallarına uygun konuşurum. Konuşanı dinlemem. sorumsuz sabırlı ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

91 SEVGİ Müzik: Öğrencilerinize Arkadaşım Eşek şarkısını öğretiniz. ARKADAŞIM EŞEK Kaç yıl oldu saymadım köyden göçeli Mevsimler geldi geçti görüşmeyeli Hiç haber göndermedin o günden beri Yoksa bana küstün mü unuttun mu beni Dün yine seni andım gözlerim doldu O tatlı günlerimiz bir anı oldu Ayrılık geldi başa katlanmak gerek Seni çok çok özledim arkadaşım eşek Arkadaşım eş arkadaşım şek arkadaşım eşek Yaban tayları çayırda tepişiyor mu Çilli horoz kedilerle dövüşüyor mu Sarıkız minik buzağıyı sütten kesti mi Kuzularla oğlaklar sevişiyor mu Uzun kulaklarını son bir kez salla Tüm eski dostlarımdan bir haber yolla Ayrılık geldi başa katlanmak gerek Seni çok çok özledim arkadaşım eşek Arkadaşım eş arkadaşım şek arkadaşım eşek Barış MANÇO 3. Araştırma Öğrencilerinizden kendilerini ve arkadaşlarını mutlu edecek yollar araştırmalarını isteyiniz. Araştırma sonuçlarını 3. etkinliğe yazdırınız. Yazdıklarını belirlediğiniz günde okutarak araştırma sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize, Arkadaşlarınızla en çok neleri yapmaktan hoşlanırsınız? Arkadaşlarınıza nasıl davranıyorsunuz? Arkadaşlarınızın size nasıl davranmasını istiyorsunuz? vb. sorular yöneltiniz. Konu ile ilgili görüşlerini ortaya koymaları için yeterli süre veriniz. Ardından onlara 4 ve 5.etkinliği uygulatınız. Öğrencilerinizin zihinsel olarak çalışmaya hazır olduğunu düşündüğünüz anda çalışma konularının belirlenmesine geçiniz. Örnek Konular Arkadaşınız son zamanlarda mutlu olmadığını söyledi. Onun mutsuz olduğunu görüyorsunuz. Neler yaparsınız? Anlatınız. Doğum gününüze arkadaşlarınızı çağıran bir davetiye hazırlayınız. Tahmin Etme adlı etkinliği yapınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize nasıl bir konuşma, yazma, görsel sunu hazırlamak istediklerini sorarak bir paylaşım ortamı hazırlayınız. Yönlendirmelerle, amaçlarının belirlenmesine yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizin kendilerini ifade etmek için kullanacakları tür (anı, öykü, mektup vb.) ve sunu şeklini (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerine yardımcı olunuz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. Ardından, okudukları metindeki cümlelerin ilk harfinin nasıl yazıldığını incelemelerini isteyiniz. Cümlenin ilk harfinin her zaman büyük yazıldığını hatırlatınız. Daha sonra uygulama çalışması olarak aşağıdaki metni okuyunuz. Siz okurken onlardan da okuyacağınız bu metni Türkçe defterlerine yazmalarını isteyiniz. Noktalama işaretlerini ve büyük harfleri doğru kullanıp kullanmadıklarını kontrol ediniz. Hataları varsa gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlayınız. İKİ DOST Güzel bir ülkede iki candan dost yaşarmış. Herkesin uyumaya hazırlandığı bir gece iki dosttan biri kalkmış yatağından korku içinde. Hemen koşmuş arkadaşının evine. Uyandırmış dostunu. Uyandırılan dost şaşırmış ve demiş ki: Başın mı dertte? Sen beni bu saatte uyandırmazdın. Sakın üzülme, dostum! Üzerinde düşünüp bir yol buluruz. Hayır, dostum. Rüyamda seni üzgün gördüm. Bir şeyin mi var? Belki gerçektir diye koştum evine. Seni merak ettim. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Arkadaşınız son zamanlarda mutlu olmadığını söyledi. Onun mutsuz olduğunu görüyorsunuz. Neler yaparsınız? Anlatınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 91

92 SEVGİ İşleniş Konuşma kurallarını hatırlatınız. Daha sonra seçtikleri konuyu ve konuşma amaçlarını sorunuz. Konuşmalarında beden dilini kullanmaya yönlendiriniz. Konuşurlarken seslerine duygu tonu katmanın önemine dikkat çekiniz. Kelimeleri yerinde ve anlamlarına uygun kullanmalarını 5N 1K ögelerini vurgulamalarını isteyiniz. Arkadaşlarıyla göz teması kurmanın önemini onlara hatırlatınız. Konuşmalarında seçtikleri konuya bağlı olarak deneyim ve anılarına yer vermelerini söyleyiniz. b. Yazma Konu: Doğum gününüze arkadaşlarınızı çağırmak için bir davetiye hazırlayınız. İşleniş Yazma çalışmasına başlamadan önce öğrencilerinizin gereken hazırlığı yapmalarını sağlayınız. Hazırlıkları esnasında yazma kurallarını hatırlatınız. 6. etkinliğe doğum günü davetiyelerini yazmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıkları davetiyeleri okutunuz. Daha sonra öğrencilerinize 7. etkinliği uygulatınız. c. Görsel Sunu Konu: Tahmin Etme adlı etkinliği yapınız. İşleniş Sınıfınızdan bir öğrenciyi tahtaya çıkarınız. Bu öğrencinin arkadaşlarından birini belirleyip isim vermeden belirgin özelliklerini anlatmasını isteyiniz. Diğer öğrencilerin de anlatılan bu öğrencinin kim olduğunu bulmalarını sağlayınız. Tahtaya çıkan öğrenciler arkadaşlarının özelliklerini belirtirken fiziksel özelliklerini de belirtebilirler. Tahmin etme çalışması öğrencilerin, arkadaşlarına ilişkin benlik algısını geliştirmesine yardım edecektir. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinizden öğrendikleri yeni kelimeleri kullanarak 8. etkinlikte en yakın arkadaşlarını tanıtmalarını isteyiniz. Aşağıdaki sorulardan da yararlanarak çalışma sürecini birlikte değerlendiriniz: Arkadaşlar birbirinin davranışlarını etkiler mi? Nasıl? Arkadaşlarınızla ne zaman bir araya geliyorsunuz? Sizi yanlış davranışa zorlayan arkadaşınıza neler söylersiniz? Daha sonra öğrencilerinize 9. etkinliği uygulatınız. NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizin yapılan etkinlikler için kendilerini değerlendirmelerini isteyiniz. 92 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

93 SEVGİ 3 Altı Kitap Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ ALTI KİTAP Ne kitaplar var! Küçük Prens i okudunuz mu? Küçük bir gezegeni vardı Küçük Prens in. İşte, uzayda bir gezegen ama nasıl küçük, el kadar bir yer. Küçük Prens de küçük, altın saçlı bir çocuk. Bir yanardağı, bir koyunu var. Bir de çiçeği. Her sabah yanardağının lavlarını süpürüyor, koyununa ot veriyor, çiçeğini suluyor. Sonra bir gün uzayda yolculuğa çıkmaya karar veriyor. Ayrı ayrı gezegende bir sürü adama rast- 1 lıyor. Kürklü, kırmızı giysili bir adamla tanışıyor. Sürekli para hesapları yapan biri! Bir iş adamı, bir sokak feneri bekçisi! Bu arada Küçük Prens in yolu dünyaya düşmez mi! 54 Kırmızı Balon a ne dersiniz? Umarım okumuşsunuzdur o kitabı. Küçük Paskal ın ve balonunun serüveni anlatılıyor. Kırmızı balon iyi huylu, sahibi nereye giderse oraya gidiyor. Başöğretmen, otobüs biletçisi, sokak çocukları! Kimler yok ki kitapta. Aynı zamanda mert bir balon Paskal ın balonu. Sokak çocukları Paskal ı sokakta döverken onu yalnız bırakmıyor. Ama o, çocuklardan birinin attığı bir taşla patlayıveriyor. Böylece ölüyor. Daha sonra bir sürü balon geliyor. 55 A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Derste kullanacağınız araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. Sınıfa, öğrenci düzeyine uygun birkaç kitap örneği getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden, okul kütüphanesinden ya da kitabevlerinden seviyelerine uygun bir kitap alarak okumalarını isteyiniz. Öğrencilerinizden; ders kitapları, resimli sözlük, İlköğretim Okulları İçin Yazım Kılavuzu ve boya kalemleri getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz kitapları öğrencilerinize kısaca tanıtınız. Öğrencilerinizin getirdikleri kitapların elden ele dolaşmasını sağlayınız. Getirdikleri kitapları arkadaşlarıyla değiştirmelerini ve daha sonra okumalarını söyleyiniz. Onlara, okumak için nereden kitap temin ettiklerini sorunuz. Kütüphanelerden kitap alırken form doldurmak gerektiğini söyleyiniz. Öğrencilerinizi çalışma kitaplarına yönlendirerek 1. etkinliği yaptırınız. Formlar ve form doldurmak hakkında bilgilenmelerine yardımcı olunuz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma kitap okumak çocuk Yukarıda verilen anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden bu kelimelerin kendilerine çağrıştırdığı kelimeleri kullanarak arkadaşlarına bilgilendirici bir konuşma yapmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Dinleme, okuma, görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için Bu metni dinleme, okuma ve görsel okuma amacınız ne olabilir? Bu metinden neler öğreneceğinizi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 93

94 SEVGİ tahmin ediyorsunuz? vb. sorularla öğrencilerinize yardımcı olunuz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni, belirlediğiniz yöntem ve tekniğe göre okuyunuz. Metni okurken tahmin yaptıracağınızı söyleyiniz. (1) rakamının yazılı olduğu yerde durarak metnin nasıl gelişeceğini, neler yaşanacağını tahmin ettirerek yanıtlarını alınız. Okumayı tamamladıktan sonra öğrencilerinize metindeki ana düşünceyi sorunuz. Daha sonra metni özetlemelerini isteyiniz. b. Okuma Okuma ile ilgili hazırlıklarını tamamlatınız. Okuma kurallarını hatırlatınız metni örnek okuyunuz. Ardından metni sessiz okumalarını söyleyiniz. Okurken altı çizili ifadelere dikkat etmelerini isteyiniz. Bu ifadelerin özetleyen ve soru bildiren nitelikte olduğunu sezdiriniz. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizerek ya da renklendirerek belirginleştirmelerini isteyiniz. Sessiz okuma bitiminde metinle ilgili düşüncelerini sorunuz. Metni sesli ve sorgulayarak okutunuz. Okuma sırasında kurallara uyup uymadıklarını kontrol ediniz. Dinleyici konumunda olan öğrencilerinizden, okuma yapan arkadaşlarının yanlış telaffuz ettiği kelimeleri not almalarını isteyiniz. Yapılan yanlışları birlikte düzeltiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini incelemelerini isteyiniz. Metnin içeriği ile görseller arasındaki ilişkiyi sorgulamalarını sağlayınız. Ardından öğrencilerinize Metnin görsellerine neyi eklemek ya da neyi çıkarmak istersiniz? Görsellerde en çok hangi kitap kahramanını beğendiniz? Niçin? sorularını yöneltiniz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Kelimeleri tahtaya yazınız. Tahtaya yazdığınız kelimeleri defterlerinde alfabetik sıraya koymalarını isteyiniz. Daha sonra bilmedikleri kelimelerin anlamını; metindeki görsellere bakarak, kelimenin içinde geçtiği cümleyi okuyarak vb. yollarla tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin kontrolünü resimli sözlükten yaptırınız. Anlamı yeni öğrenilen kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Alis i tanıyor musunuz? Alis, canım. Hani Harikalar Ülkesi ne gitmişti. Tarla faresi neler anlatmıştı ona? Kupa kraliçesi ne biçim kraliçeydi? Alis Harikalar Ülkesinde yi okuyacaksınız değil mi? Peki ya Define Adası? Okudunuz mu bilmem. Define Adası nda bir adam var. Eli kesik. O da çengel bir demirden bir şey takmış koluna. Kısacası korkunç bir adam. Kimseye acımıyor. Şeyi de okuyun. Gulliver in Yolculukları nı. Cüceler ne yapmış? Devler nasıl yaratıklarmış? Ha bir de son olarak Robinson var. Bindiği gemi batınca ıssız bir adaya düşüyor. Nasıl bir ada burası? Bir de keçi var. Ben o keçiyi çok sevdim. Nedenini sorarsanız bilmiyorum. Bunları söylüyorum ya kısacası elinize ne geçerse okuyun. Ya bir şey geçmezse! O zaman oturun bana mektup yazın Cemal SÜREYA Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi (Kısaltılıp düzenlenmiştir.) 94 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

95 SEVGİ Altı Kitap 1. ETKİNLİK Aşa ıda verilen kitap isteme formunu doldurunuz. Adınız :... Soyadınız :... Okulunuz :... Okul numaranız :... Kitabın yazarı :... Kitabın adı :... Kitabın numarası :... Kitabın alınma tarihi :... Kitabın teslim tarihi : ETKİNLİK Tarih:.../.../... İmza:... Okudu unuz metinle ilgili üç soru hazırlayınız. Sorularınızı sıra arkadaşınızın yanıtlamasını sa layınız. 1. soru :... Yanıt : soru :... Yanıt : soru :... Yanıt :... Altı Kitap 3. ETKİNLİK Aşa ıda adı verilen kahramanlar, metinde tanıtılan hangi kitaplardan alınmıştır? Alis... Küçük Prens... Pascal 4. ETKİNLİK Şu ana kadar okuduğunuz kitapları aşağıya listeleyiniz. 68 Alis Harikalar Ülkesi Küçük Prens Kırmızı Balon Gulliver Gulliver in Yolculukları Metni İnceleme Öğrencilerinize okudukları metnin konusunu buldurunuz. Metnin konusu ile ilgili bir süre konuşunuz. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Metinde hangi kitaplar anlatılmaktadır? Yazar bizden ne yapmamızı istiyor? Yazarın görüşüne katılıyormusunuz? Niçin? Öğrencilerinizi 2. etkinliğe, okudukları metinle ilgili sorular yazmaya yönlendiriniz. Kendi yazdıkları soruları sıra arkadaşlarının yanıtlamasını sağlayınız. Zorlanan öğrencileriniz olabilir. Onları metne yönlendiriniz. Metni tekrar incelemelerini isteyiniz. Yapamadıkları yerde yönlendirmeler yaparak öğrencilerinize yardımcı olunuz. Daha sonra 3. etkinliği uygulatınız. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizden metinde serüven kelimesinin geçtiği cümleyi bulup defterlerine yazmalarını isteyiniz. Daha sonra bu kelimenin eş anlamlısını (macera) bulmalarını sağlayınız. Bu kelimeleri (serüven/macera) birer cümle içinde kullandırınız. Cümleler arasında anlam farkı olmadığına dikkat çekiniz. Eş sesli kelimelerle ilgili bilgilerini hatırlatmak için Metinde geçen kelimelerden hangisi eş seslidir? Bulduğunuz kelimeleri metindeki anlamı dışında bir cümlede kullanınız. yönergesini veriniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize şu ana kadar hangi kitapları okuduklarını sorunuz.onlara 4. etkinliği uygulatınız. Etkinlik sonrası okudukları kitaplardan özellikle hangilerinden etkilendiklerini sorarak nedenleriyle anlattırınız. Öğrencilerinize Çevrenizde en çok kimler kitap okumayı seviyor? Bu kişilerle diğer kişilere göre ilişkilerinizde bir farklılık var mı? sorularını yönelterek konuşma ortamı yaratınız. Öğrencilerinizi, sevdikleri bir kitabı tanıtmaları için 5. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. 2. Diğer Derslerle ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Matematik: Veri Öğrenme Alanı Kazanım: 1 Bir problemle ilgili veri toplar. Kazanım: 3 Şekil grafiğini yorumlar. kazanımlarına bağlı olarak öğrencilerinizden 6. etkinlikte verilen grafiği incelemelerini, grafikle ilgili soruyu yanıtlamalarını isteyiniz. Rehberlik ve Psikolojik Danışma: Etkili çalışma becerilerini kullanır, öğrenme ile ilişkisini açıklar. kaza- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 95

96 SEVGİ nımı, Türkçe dersi Okuma öğrenme alanı Not alarak okur. kazanımı ile ilişkilendirilmiştir. Öğrencilerinizden Ön Hazırlık aşamasında sınıfa getirmelerini istediğiniz kitapları defterlerine notlar alarak sessiz okumalarını isteyiniz. Okuma sırasında aldıkları notları sınıfla paylaşabileceklerini belirtiniz. 3. Araştırma Araştırma konularını belirlemeleri için sorular sorarak öğrencilerinizi yönlendiriniz. Yapabilecekleri araştırmaları belirlemelerine yardımcı olunuz. Bilgi toplamak amacıyla bilişim teknolojilerinden yararlanabileceklerini öğrencilerinize hatırlatınız. Bu çalışma için gereken bilgileri veriniz. Araştırma sonuçlarını belirlediğiniz günde sunmalarını sağlayınız. Sunum sonrasında sınıfta, kütüphanede, sokak veya topluluk önündeki konuşmalarla; arkadaş, öğretmen, anne baba veya bir yetkiliyle konuşmanın birbirinden farklı olması gerektiğini vurgulayınız. Önerilen Konu: Kütüphane ortamında nasıl davranmak gerekir? Araştırınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz: Kitapları okurken yıpratmamak ve okuduktan sonra korumak neden önemlidir? Okuyacağınız kitapları satın almaya nasıl ve neye göre karar veriyorsunuz? Kitaplar bize her türlü bilgiyi verebilir mi? Nasıl? Kaç kitabınız var? Bunların hepsini okudunuz mu? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu çalışmalarını belirleyiniz. Örnek Konular Okuyacağınız kitapları arkadaşlarınızla paylaşıyor musunuz? O anda neler hissediyorsunuz? Çok severek okuduğunuz bir kitabın özetini çıkarınız. Okuduğunuz kitaplarda en beğendiğiniz kahraman kimdir? Resmini çiziniz. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden, konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlemede zorlanan öğrencilerinize yardımcı olunuz. Altı Kitap 5. ETKİNLİK Aşa ıdaki yönergelerden yararlanarak sevdi iniz bir kitapla ilgili duygu ve düşüncelerinizi yazınız. 1. Okudu unuz kitabın adı: Kitabı okurken hissettikleriniz: Kitabı tavsiye eder misiniz? Niçin? ETKİNLİK Aşa ıdaki tabloda her şekil beş kitabı gösterdi ine göre şubelerin okudu u kitap sayılarını bulunuz. A şubesi B şubesi C şubesi A şubesinin okudu u kitap sayısı: B şubesinin okudu u kitap sayısı: C şubesinin okudu u kitap sayısı: ETKİNLİK 70 Altı Kitap Çok severek okudu unuz bir kitabın özetini aşa ıya çıkarınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

97 SEVGİ c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizden seçtikleri konuyu hangi türde (anı, hikâye) ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerini isteyiniz. Belirledikleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarına değininiz. Konuşmalarında dinleyicilerle göz teması kurmanın, işitilebilir bir ses tonuyla konuşmanın, kelimeleri doğru telaffuz etmenin, yerinde ve anlamlarına uygun kullanmanın, sesine duygu tonu katmanın önemine vurgu yapınız. Yazma çalışmaları sırasında cümle sonuna nokta işareti (.) nin geldiğini; eş görevli kelimeleri ayırmada virgül (,) ; özel adların aldığı ekleri ayırmada kesme işareti ( ) nin kullanıldığını ve soru cümlelerinin sonuna soru işareti (?) nin geldiğini öğrenmiş olmalarına dikkat ediniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Okuyacağınız kitapları arkadaşlarınızla paylaşıyor musunuz? O anda neler hissediyorsunuz? İşleniş Öğrencilerinize, konuşma kurallarını uygulama konusunda hatırlatmada bulununuz. Dinleyici konumundaki öğrencilerinizi, konuşma yapan arkadaşlarını görgü kurallarına uygun dinlemeleri için uyarınız. Konuşmalarında ne kadar çok çarpıcı örneklere ve ifadelere yer verirlerse konuşmalarının o kadar etkili olabileceğini belirtiniz. Konuşma yaparken arkadaşlarını rahatsız edebilecek veya konuyu dağıtabilecek gereksiz hareketlerden kaçınmaları gerektiğini söyleyiniz. Konuşma sonrası kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Çok severek okuduğunuz bir kitabın özetini çıkarınız. İşleniş Konuşmanın olduğu gibi yazmanın da kuralları olduğunu hatırlatınız. Yazılarını bitişik eğik yazı ile yazmalarını, karşılaştırmalar yapmalarını ve sebep-sonuç ilişkisi kurmalarını isteyiniz. Özet çıkarırlarken konunun ana fikrini ve önemli noktalarını, kendi ifade biçimiyle özetlemelerine dikkat etmeleri gerektiğini söyleyiniz. Öğrencilerinizi 7. etkinliğe yönlendiriniz. c. Görsel Sunu Konu: Okuduğunuz kitaplarda en beğendiğiniz kahraman kimdir? Resmini çiziniz. İşleniş Sunuma hazırlık yapmalarını sağlayınız. Duygu, düşünce ve bilgilerini görselleştirmede istedikleri renkleri kullanabileceklerini belirtiniz. Yaptıkları resimleri birbirlerine göstermelerini sağlayarak yapılan resimleri birlikte değerlendiriniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak çevrelerinde okuma alışkanlığı kazanmamış kişiler için çözüm önerileri getirecek kısa bir konuşma yapmalarını isteyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme sürecini aşağıdaki sorulardan yararlanarak değerlendiriniz: Kitaplar, insanları ve dünyayı değiştirebilir mi? Nasıl? Kitap okuyan ve okumayan insanlar arasında ne gibi farklılıklar vardır? Anlatınız. Kitapla nasıl arkadaş olunur? Kitap okumayan kişilere neler önerirsiniz? NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 97

98 SEVGİ 4 Öğretmenim Dinleme Metni Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma ÖĞRETMENİM Okumayı, yazmayı, Sayıları saymayı, Güzel resim yapmayı, Sensin bana öğreten. Büyükleri saymayı, Küçükleri sevmeyi, Yurda hizmet etmeyi, Sensin bana öğreten. Temiz ve pak olmayı, Hatır gönül saymayı Dost yarası sarmayı, Sensin bana öğreten. Kasabamı, köyümü, Vatanımı, yurdumu, Milletimi, soyumu, Sensin bana öğreten. Halil VURAL Belirli Gün ve Haftalar METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfa, Atatürk ün öğretmenlere verdiği önemi anlatan yazılar ve güzel sözler getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden sınıfa öğretmen konulu şiirler, boya kalemleri ve resim kâğıdı getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz Atatürk ün öğretmenlerle ilgili düşüncelerini yansıtan yazıları ve güzel sözleri öğrencilerinize okuyunuz. Atatürk ün öğretmenlere verdiği önemi vurgulayınız. Öğrencilerinize sınıfa getirdikleri öğretmen ko- Ö retmenim 3. ETKİNLİK Ö retmeninizin dört belirgin özelliğini aşağıya yazınız ETKİNLİK Ö retmeninizle yaşadığınız bir olayı boşlukları tamamlayarak yazınız. 72 Ö retmenim 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki boş bırakılan yerleri tamamlayınız. Şiirin en beğendiğim dizesi: Çünkü Metin için düşündüğüm başlık: Nedeni: ETKİNLİK 24 Kasım Ö retmenler Günü nün anlam ve önemi hakkında edindiğiniz bilgileri aşağıya yazınız. Yazdıklarınızı arkadaşlarınıza okuyunuz Yaşadığım yer :... Yaşadığım zaman :... Olayda yer alan kişiler : Yaşadığım olay : Bu olaydan çıkardığım sonuç : ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

99 SEVGİ Ö retmenim 6. ETKİNLİK Aşağıdaki hikâye unsurlarından istediklerinizi seçerek bir hikâye yazınız. Yazınızda yeni öğrendiğiniz kelimelere yer veriniz. Ana Karakter Öğretmen Öğrenci Okulda çalışanlar 74 Ö retmenim 5. ETKİNLİK Öğretmenize olan sevginizi resim çizerek anlatınız. Yer Okul Sınıf Okul bahçesi Park Olay Öğretmeninizin bir müzeye gezi düzenlemesi. Zaman Yaz Kış Pazartesi Hafta sonu Bugün nulu şiirleri okutunuz. Öğrencilere önceki bilgilerini hatırlatmak ve metindeki bilgilerle bağlantı kurmak amacıyla aşağıdaki soruları sorunuz: Öğretmensiz bir okul düşünebilir misiniz? Niçin? Büyüklerimizden sonra neden bize en yakın kişi öğretmenlerimizdir? Öğretmenlerinizle neleri paylaşırsınız? Niçin? B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatarak öğrencilerinize, metni dinlemeye hazır olup olmadıklarını sorunuz. Öğrencilerinize vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek metni dinlemeleri gerektiğini belirtiniz. Dinleme sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Dinlemeleri bitince metnin konusunu belirlemelerini ve metnin konusuna uygun farklı başlıklar bulmalarını söyleyiniz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri tahtaya yazdırınız. Bu kelimelerin geçtiği cümleleri öğrencilerinize yeniden okutarak kelimelerin anlamlarını tahmin ettiriniz. Doğru tahminlerde bulunan öğrencilerinizi alkışlatınız. Öğrencilerinizden tahtaya yazılan kelimeleri alfabetik sıraya koymalarını ve resimli sözlükten kelimelerin anlamlarını kontrol etmelerini isteyiniz. Resimli sözlükten kontrol edilen her kelime ile birkaç cümle kurmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize, metni anlamalarına yardımcı olmak amacıyla Şaire, öğretmeni neler öğretmiştir? sorusunu sorunuz. Öğrencilerinizi şiirden yola çıkarak şairin düşüncelerini açıklamaya yönlendiriniz. Kendilerince en beğendikleri dizeyi niçin beğendiklerini açıklamalarını ve şiire yeni bir başlık belirlemelerini söyleyiniz (1. Etkinlik). Etkinlik sonrası, yazdıklarını okutunuz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1.Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinizden, öğretmenlerimizi niye kendimize örnek aldığımızı nedenleriyle anlatmalarını isteyiniz. Öğretmenler olmasaydı neler olabileceği konusunda konuşma ortamı yaratarak öğretmenler hakkındaki düşünce- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 99

100 SEVGİ lerini anlatmalarını sağlayınız. Daha sonra En çok hangi konularda bizlerden/öğretmenlerinizden yardım alıyorsunuz? sorusuyla kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunuz. 2. Araştırma Öğrencilerinize Her yıl 24 Kasımda Öğretmenler Günü kutlanır. Bu günün anlam ve önemi hakkında araştırma yapınız. yönergesini veriniz. Araştırma sonuçlarını 2. etkinliğe yazmalarını ve yazdıklarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz: Öğretmenlerimizi niçin sever ve sayarız? Öğretmenlerimizin hakkını ödeyebilir miyiz? Anlatınız. Daha sonra öğrencilerinizi 3. etkinliğe yönlendiriniz. Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Öğretmenlerimiz olmasaydı hangi zorluklarla karşılaşırdık? Öğretmeninizle ilgili yaşadığınız bir anınızı yazınız. Öğretmen Sevgisi konulu resim çalışması yapınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlemede zorlanan öğrencilerinize yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, anı, öykü vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Seçecekleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak bu kurallara uymalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Öğretmenlerimiz olmasaydı hangi zorluklarla karşılaşırdık? Ö retmenim 7. ETKİNLİK Aşağıdaki kelimelerin hece ve harf sayılarını başlarındaki kutulara yazınız. öğretmen öğrenci sevinç okul Hece Harf 3 8 hayallerimiz çevremiz kasım tören Hece 8. ETKİNLİK Aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Dinlediğiniz metnin konusu aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? A. Doğa sevgisi B. Okul sevgisi C. Öğretmen sevgisi 2. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi metne uygun bir başlık olamaz? A. Öğretmene Saygı B. Arkadaş Özlemi C. Öğretmenim İşleniş Konuşma konularını ve amaçlarını hatırlatınız. Konuşma yaparken kendilerine güvenerek konuşmalarını, dinleyici grubunu ve bulunduğu ortamı dikkate almalarını, bir fikre katılıp katılmadıklarını nedenleriyle ortaya koymalarını söyleyiniz. Konuşmalarında destekleyici ve açıklayıcı örneklere yer vermelerini, önemsedikleri bilgileri vurgulamalarını, konuşurken dinleyicilere sorular sormalarını isteyiniz. Konuşmalarında karşılaştırmalar ve betimlemeler yapabileceklerini belirtiniz. Konuşma sonrası birbirlerinin konuşmalarını değerlendirmelerine fırsat veriniz. b. Yazma Konu: Öğretmeninizle ilgili yaşadığınız bir anınızı yazarak anlatınız. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Öğrencilerinizi 4. etkinliğe yönlendiriniz. Yazacakları konu için bir başlık belirlemelerini söyleyiniz. Daha sonra yazılarında seçtikleri konuya bağlı olarak deneyim ve anılarına yer vermelerini, kelime türlerini işlevine uygun olarak kullanmalarını isteyiniz. Harf ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

101 SEVGİ Yazılarında karşılaştırma ve betimlemeler yapmalarını söyleyiniz. Yazdıkları metni dil, ifade ve bilgi bakımından değerlendirmelerini isteyiniz. c. Görsel Sunu Konu: Öğretmen Sevgisi konulu resim çalışması yapınız. Öğrencilerinizin sunum hazırlıklarını tamamlamalarına yardımcı olunuz. Boya kalemlerini kullanarak öğretmenlerine olan sevgilerini 5. etkinliğe çizmelerini isteyiniz. Yapılan çalışmaları arkadaşlarına göstererek anlatmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Metin süresince öğrendikleri yeni kelimeleri kullanarak 6. etkinliğe hikâye yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını okutunuz. Ardından 7. etkinliği yaptırınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizin neler öğrendiklerini tespit etmek amacıyla aşağıdaki soruları yöneltiniz: Bizim için Atatürk niçin başöğretmendir? Öğretmenlik neden kutsal bir meslektir? Öğretmen olmayı düşünüyor musunuz? Niçin? Konuşmalarınızda ve yazılarınızda duygu ve düşüncelerinizi istediğiniz gibi ifade edebildiniz mi? Niçin? Kaç yeni kelime öğrendiniz? Öğrendiğiniz yeni kelimeleri konuşmalarınızda ve yazılarınızda, yerinde ve anlamına uygun olarak kullanabildiniz mi? Niçin? Daha sonra öğrencilerinize 8. etkinliği uygulatınız. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Görsel Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği s. 218 ile değerlendiriniz. 3. TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 101

102 SEVGİ SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ ANNECİĞİM SENİNLE Anneciğim seninle, Kuşlar ne güzel büyür. Babam, kardeşim, herkes, Daha mutlu görünür. Anneciğim seninle, Çiçekler daha canlı, Daha güzel açmakta Dünyamıza mis gibi, Kokuları saçmakta. Anneciğim seninle, Sevgiler kuşlar gibi, Kanat çırpar, Canlanır. Anneciğim seninle, Güne başlamak güzel. Hep sevginle büyüdüm, Sevinçle dopdoluyum. Anneciğim seninle, Seninle, Çok mutluyum. Rıfkı KAYMAZ Sevgi Tomurcukları (Kısaltılmıştır.) SERBEST OKUMA METNİ ATATÜRK ÇOCUKLARI SEVERDİ Atatürk ün hassas kalbinde çocuk sevgisi üstün bir yer alıyordu. Bir akşam Atatürk bizim kabinimize geldi. Babam ve orada bulunanlar kendisini saygı ile selamladılar. Babam, beni ve kardeşimi Atatürk e takdim etti. Ben ve kardeşlerim Atatürk ün bizimle oynamasını, oyuncak fincanlarımızdan çay içmesini rica ettik. Çay yerine oyuncak fincanların içine kum doldurmuş, çamurdan pastalar yapmıştık. Atatürk, bizim oyuncak fincanlarımızı aldı, çay içer gibi, çamur pastalarımızdan da yer gibi yaptı. Çok güzel olmuş. diye bize teşekkür etti. Biz yeni bir oyun arkadaşı kazandığımız için çok mutluyduk. 60 Atatürk sık sık bize gelirdi. Her geldiğinde bizimle top oynar, bizi omuzlarında taşırdı. Biz çocuklar onu kendimize dost edinmiştik. Bir defa gelişinde oyuncak bebeğim hasta olduğu için ağlıyordum. Atatürk gitti, elinde siyah çantalı bir adam ile geldi. Bana Doktoru getirdim. dedi. Doktor stetoskop ile bebeğimin göğsünü dinledi ve nane şekerini de ilaç olarak verdi. Ben şimdi bu büyük adamın çocuklarla arkadaşlık etmesini düşündükçe ona olan hayranlığım daha çok artıyor. 61 Mary HOWARD (Meriy HAVIRD) Tarih ve Edebiyat Mecmuası (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) 102 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

103 SEVGİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdaki soruları şiire göre yanıtlayınız. GÜNEŞ SEVGİSİ Akan suyu severim ben, Işıldayan karı severim. Bir yeşil yaprak. Bir telli böcek, Yeşeren tohum, Güneşte görsem, Sevinç doldurur içime. Bir günü, Güzel bir günü, Güneşli bir günü, Hiçbir şeye değişmem. Necati CUMALI Ölçme ve De erlendirme 2. Bir arkadaşınıza şaka yaptınız ve arkadaşınız bu şakadan rahatsız oldu. Bu durumda, Kendinizi nasıl hissedersiniz? Arkadaşınıza neler söylersiniz? Niçin? Tema süresince öğrendiğiniz yeni kelimeleri listeleyiniz ve bu kelimeleri kullanarak istediğiniz konuda bir paragraf yazınız. Şiirde işlenen ana duygu nedir? Yaşam sevgisidir Siz neleri seviyorsunuz? Niçin? Ölçme ve De erlendirme 4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin zıt anlamlarını noktalı yerlere yazınız. Beni çok üzdü.... Yemeği hızlı yeme... yavaş az Ölçme ve De erlendirme 6. Temada okuduğunuz metinlere göre aşağıdaki boşlukları doldurunuz.... metnini zevk alarak okudum.... metni, bilgi edinmemi sağladı.... metnini okuyunca duygulandım.... metnini coşkuyla okudum. Beyaz elbise ona çok yakışır siyah Aşağıdakilerden hangisi konuşma kuralı değildir? 7. Masalı sonuna kadar okudum hiç bir şey anlamadım. cümlesini hangi kelime ile tamamlamak uygun olmaz? A. fakat B. veya C. ama A. Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. B. İşitilebilir bir ses tonuyla konuşur. C. Konu dışına çıkmadan konuşur. 8. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır? A. tenbel B. öğrenci C. yanlış ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 103

104 4 TEMA ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİKİK Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Yol Ayrımı (Öyküleyici Metin) Çiftçi (Şiir) Yerli Malı (Bilgilendirici Metin) Bir Meslek Arıyorum (Öyküleyici, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Mutfaktakiler (Bilgilendirici Metin) Tutumluluk ve Para Biriktirme (Bilgilendirici Metin) 104

105 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Niçin çalışmalıyız? Ekmeğin oluşumu hakkında neler biliyorsunuz? Yerli Malı haftası niçin kutlanmaktadır? Nerde hangi mesleği edinmeyi düşünüyorsunuz? Üretim, Tüketim ve Verimlilik temasında neleri öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? 105

106 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 1 Yol Ayrımı Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza, çalışmanın önemi ile ilgili yazılar ve şiirler getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizin derste kullanacakları araç-gereçleri (resimli sözlük, resim defteri, boya kalemleri vb.) hazırlamalarını sağlayınız. Öğrencilerinizden, çevrelerindeki insanların nerede ve niçin çalıştıkları konusunda gözlem yapmalarını isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirdiğiniz çalışmanın önemi ile ilgili yazıları öğrencilerinize okuyunuz. Bu yazıların kendilerine neler düşündürdüğünü anlattırınız. Öğrencilerinizden, çevrelerindeki insanların nerede ve niçin çalıştıkları konusunda gözlem yapmalarını istemiştiniz. Yapılan bu gözlemleri anlatmaları amacıyla aşağıdaki soruları öğrencilerinize yöneltiniz: Çevrenizdeki kimler, nerede çalışıyor? Kimleri çalışkan buluyorsunuz? Niçin? Niçin büyükleriniz sizlere derslerinize iyi çalışmanız gerektiğini söylüyor? Boş zamanlarınızda neler yapıyorsunuz? Niçin? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma eşek tembel çalışkan Öğrencilerinize anahtar kelimeleri yüksek sesle okuyunuz. Anahtar kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Daha sonra bu kelimelerin yer aldığı hayalî bir olayı kurgulayıp anlatmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinizi Dinleme sırasında bu metinden neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Bu metni okumanızın nedenleri neler olabilir? vb. sorularla dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeye yönlendiriniz. YOL AYRIMI Çok eski zamanlarda Kadife ile Eflatun adında iki eşek yaşarmış. Kadife çalışkan ve güzel huylu fakat Eflatun tembel ve bencilmiş. İki arkadaş yolculuğa çıkmışlar. Az gitmişler, uz gitmişler, dere tepe düz gitmişler. Sonunda bir yol ayrımına gelmişler. Orada bulunan bir ağacın gölgesinde bir kaplumbağanın uyuduğunu görmüşler. Eflatun, kaplumbağayı korkutmak istemiş. Avazı çıktığı kadar; Ai Aiii! Diye bağırmış. Kadife hemen Eflatun u susturmuş. Kaplumbağaya doğru eğilerek: Özür dileriz. Niyetimiz size zarar vermek değil. Karşımıza iki yol çıktı, hangisine gideceğimizi bilemedik. Siz bu yolların nereye gittiğini biliyor musunuz? demiş. 64 Kaplumbağa: İki yolun sonunda da güzel yerler var. Doğudaki yolun sonunda hayvanlar çalışarak karınlarını doyurur. Kurallara bağlı kalırlar. Batıdaki yolun sonunda ise hayvanlar yan gelip yatarlar. Orada herkes her istediğini yapar. Fakat oraya giden hayvanların çoğu geri dönüyor, demiş. Kadife güneşin doğduğu yöne, Eflatun ise battığı yere doğru yola çıkmış. Eflatun saatler süren bir yolculuktan sonra bir ormana varmış. Tam o anda bir ses duymuş. Bir aslan, tozu dumana katarak ona doğru koşuyormuş. Eflatun koşmaya başlamış. O kaçmış, aslan kovalamış. O kaçmış, aslan kovalamış. Sonunda kendisini derin bir kuyuya atıvermiş. Kuyunun içinde bir ağaç varmış. Ağacın dalına tutunan Eflatun yukarı bakmış. Aslan kuyunun başında nöbet tutuyormuş. Aşağı bakmış, ağzını açmış bekleyen bir ejderha görmüş ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

107 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinize metnin başlığını, görsellerini inceletiniz. Metni bir iki dakika gözden geçirmelerini isteyiniz. Daha sonra kitaplarını kapattırınız. Metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. Dinleyeceğiniz metinde neler anlatılmış olabilir? sorusunu yöneltiniz. İçerik ile ilgili tahminlerini dinleme sonrasında metin ile karşılaştırmalarını sağlayınız. Sonra birden ağacın dallarında bir sürü meyve olduğunu fark etmiş. Ancak bu sırada tutunduğu dalın çatırdadığını duymuş. Nasıl olsa düşeceğim, hiç değilse şu meyvelerden yiyeyim. diye düşünmüş. Bir iki tane yedikten sonra gözleri kararmaya, başı dönmeye başlamış. Meğer meyveler sihirliymiş. Yediği meyvelerin sihriyle kendisini daha önce yaşadığı yerde buluvermiş. 66 Bu arada Kadife, yolda çok güzel bağlar bahçeler görmüş. Fakat dönüp hiçbirine bakmamış. Aç da olsam çalışıp hak etmeden yememeliyim. diye düşünmüş. Sonunda bir ormana varmış. Orman çok büyük ve ürkütücüymüş. Ormanın derinliklerinden gelen bir ses gittikçe ona doğru yaklaşıyormuş. Kadife, yırtıcı hayvana yem olmamak için var gücüyle kaçmaya başlamış. Karşısına çıkan susuz bir kuyunun içine kendisini atıvermiş. Kuyunun içindeki ağacın dallarına sıkı sıkıya sarılıp etrafına bakınmış. Yukarıda bir aslan varmış, aşağıda ise ejderha. Kadife Ne yapıp edip buradan kurtulmalıyım. diye düşünüyormuş. Ağacın dallarında meyveler görmüş. Bu kadar meyvesi olan bir ağaç mutlaka tılsımlıdır. diye düşünmüş. 67 B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma ve Görsel Okuma a. Dinleme Öğrencilerinize dinleme etkinliği için hazırlık yaptırınız. Dinleme kurallarını hatırlatınız. Dinleme sırasında önemli gördükleri yerleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini söyleyiniz. Metni okuyunuz. Dinleme sonrasında metinden yaptıkları çıkarımları arkadaşları ile paylaşmalarını sağlayınız. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Metni örnek okuyunuz. Öğrencilerinize metni bu kez kendilerinin okuyacağını söyleyiniz. Metni gönüllü öğrencilerinizden birine örnek okutunuz. Okuma sırasında koyu renkle yazılmış kelimelere dikkatlerini çekiniz. Farklı düşünmeye yönlendirici ifadeleri dikkate alarak okur. kazanımına bağlı olarak metinde geçen fakat, ancak kelimelerinden sonra düşüncenin nasıl farklılaştığını öğrencilerinize sezdiriniz. Daha sonra metni öğrencilerinize sorgulayıcı okutunuz. Okuma sonrasında öğrencilerinizden metinde geçen anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinize metnin görsellerini incelemelerini söyleyiniz. Daha sonra aşağıdaki sorularla metnin görselleri ile içeriği arasında ilişki kurmalarını sağlayınız. Metnin görsellerinde hangi kahramanları görmektesiniz? Metnin görselleri, metinde geçen kahramanlarla örtüşüyor mu? Metnin hangi görselini siz çizmek isterdiniz? Niçin? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize, metinde tespit ettikleri anlamı bilinmeyen kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimelerin anlamlarını için kelimelerin metinde geçtiği yerleri buldurunuz. Daha sonra resimli sözlüklerini açmalarını ve tahminlerinin doğruluğunu kontrol etmelerini isteyiniz. Yeni öğrendikleri kelimeleri yazılarında ve konuşmalarında kullanmalarını sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 107

108 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizden, bu metinde anlatılan yanlış ve doğru davranışları anlatmalarını isteyiniz. Metin ile ilgili aşağıdaki soruları onlara yönelterek metnin daha iyi kavranmasını sağlayınız. Soruların yanıtlanması bittikten sonra 1 ve 2. etkinliği yaptırınız. Kadife ile Eflatun, kaplumbağaya ne soruyor? Kaplumbağa, iki arkadaşı nasıl yönlendiriyor? Metnin konusu nedir? 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizden metinde zıt anlamı olan kelimeleri (tembel/çalışkan, zarar/yarar, önce/sonra vb.) bulmalarını isteyiniz. Buldukları zıt anlamı olan kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Tahtada eş sesli kelimelerle ilgili örnek çalışmalar yapınız. Daha sonra eş sesli kelimelerle ilgili hazırlanmış 3. etkinliği yaptırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize derslerine niçin çalıştıklarını sorunuz. Tembellik yaparlarsa hayatlarının nasıl olacağıyla ilgili konuşma ortamı yaratınız. İnsanların çalışmadan başarılı olup olmayacakları yönünde neler düşündüklerini öğreniniz. Çalışmanın ödülünün hayatlarında neler olabileceği ile ilgili onlarla konuşunuz. Daha sonra onlara Çalışkan bir insanın ülkesine nasıl bir faydası olur? sorusunu yönelterek beyin fırtınası yaptırınız. 2. Diğer Dersler le İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Öğrencilerinizden resim defterlerine çalışmanın önemini anlatan bir resim çizmelerini isteyiniz. Yapılan resimleri arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. 3. Araştırma Öğrencilerinizden, büyüklerinden de yardım alarak çalışkan ve tembel iki kişinin hayatı arasındaki farkı araştırmalarını isteyiniz. Belirlenen günde araştırma sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Kuyunun duvarında diğerlerinden farklı bir taş varmış. Kadife taşa bir tekme atmış. Kuyunun duvarı yarılıvermiş. Kadife bu yarıktan içeri girmiş. Bir de ne görsün! Güzel bir bahçe, içinde çeşit çeşit meyve ağaçları, şırıl şırıl akan sular varmış. Asma yapraklarıyla çevrili bir ağacın yanına gelmiş. Ağaç kovuğundan gözünde gözlükleri, elinde kalın kitabıyla bir kaplumbağa çıkmış. Şaşılacak şeymiş. Gördüğü kaplumbağa, yol ayrımında karşılaştığı kaplumbağaymış. Kaplumbağa; Sen sınavı geçtin. Hem aslandan hem de ejderhadan kurtuldun. Dile benden ne dilersen! Kadife; Tekrar yeryüzüne çıkıp yoluma devam etmeyi diliyorum. Karnımı doyurmak, keyfimce çalışmak istiyorum demiş. 68 Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan yararlanınız: Sizce tembellik nedir? Çalışkan olmak niçin önemlidir? Çalışkan olmazsak hayatımızda ne tür sorunlarla karşılaşırız? Çalışarak hangi amaçlarınıza ulaşabileceğinizi düşünüyorsunuz? Niçin? Kaplumbağa kalın kitabını açıp kadifenin bu dileğini yazmış. Var git, gönlünce yaşa. Ömrün boyunca dert tasa görme, diyerek iyi dileklerde bulunmuş. Kadife yi, yeryüzüne açılan kapıdan uğurlamış. Rabia KANDIRA Masal Yıldızı (Düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

109 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK Yol Ayrımı 1. ETKİNLİK Metnin hikâye haritasını tamamlayınız. Ana Karakter Kadife ile Eflatun 2. ETKİNLİK Yer orman Yol Ayrımı Olay Zaman Çok eski zamanda İki eşeğinde başından geçen olaylar anlatılmaktadır Metnin size ilginç gelen bir bölümünün resmini aşağıya çiziniz. 3. ETKİNLİK Yol Ayrımı Aşa ıdaki tabloda eş sesli kelimeler karışık olarak verilmiştir. Bunları eşleştirerek kutucuklara yazınız. görev uzay vakit tümce vazife zaman cümle feza 4. ETKİNLİK görev... vakit... tümce... uzay... Aşa ıdaki varlıkların isimlerini örnekteki gibi altlarına yazalım. Aslan Aslanlar... Kaplumbağa Kaplumbağalar Eşek... Eşekler... Ağaç... Ağaçlar 83 Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Derslerine çalışan ve çalışmayan öğrencinin geleceği nasıl olur? Karşılaştırma yaparak anlatınız. Hikâye yazalım. Metinde geçen olayları canlandırınız. b. Amaç Belirleme Yapacağınız çalışmada neleri anlatmayı, okuyanları ve dinleyenleri hangi yönden etkilemeyi düşünüyorsunuz? soruları ile öğrencilerinizin konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini sağlayınız. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizin, konuyla ilgili olarak kullanılacak tür ve sunu şeklini önceden belirlemelerini sağlayınız. Sunumlarda deneyim ve anılarından da yararlanabileceklerini hatırlatınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. Onlardan bu kurallara uymalarını isteyiniz. Konuşmalarında ve yazılarında gerekli gördükleri durumlarda resimli sözlük kullanmaya yönlendiriniz. Öğrencilerinizi, yazılarında tekil ve çoğul kavramlarını doğru kullanmalarını sağlamak amacıyla 4. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Derslerine çalışan ve çalışmayan öğrencinin geleceği nasıl olur? Karşılaştırma yaparak anlatınız. İşleniş Konuşma yapmaları için hazırlık süresi tanıyınız. Konuşmalarını, kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örneklerlere zenginleştirmelerini isteyiniz. Konuşurken arkadaşlarına sorular sorabileceklerini belirtiniz. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurmalarını sağlamak için çünkü bunun nedeni, bu nedenle, bunun sonucunda, bu yüzden vb. ifadeleri kullanmalarını söyleyiniz. Konuşma sonrasında birbirlerinin konuşmalarını değerlendirmelerine ortam yaratınız. b. Yazma Konu: Hikâye yazalım. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazılarına başlık vermeyi unutmamalarını, giriş ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 109

110 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK ve sonuç cümlelerini özenle seçmelerini öğrencilerinize söyleyiniz. Yazılarında anlatacaklarını oluş sırasına göre yazmaları gerektiğini belirtiniz. Öğrencilerinizi 5. etkinliğe yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında yazdıkları hikâyelerdeki; dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirlemelerini sonra da arkadaşları ile bu konu üzerinde konuşmalarını sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Metinde geçen olayları canlandırınız. İşleniş Sunumları için hazırlık yaptırınız. Bu etkinlik sırasında arkadaşlarıyla göz teması kurmanın önemine değininiz. Gönüllü öğrencilerinizin metinde geçen olayları canlandırmalarına fırsat veriniz. Çocukların istekliliğine ve becerilerine bağlı olarak bu etkinliği istediğiniz kadar sürdürebilirsiniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize yeni öğrendikleri kelimeleri defterlerine yazmalarını söyleyiniz. Ardından 6.etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrası yapılan çalışmayı kontrol ettiriniz. 5. ETKİNLİK Aşağıdaki hikâye unsurlarından istediklerinizi seçerek bir hikâye yazınız. Ana Karakter Eşek Köpek Avcı Kurt Çiftçi 84 Yol Ayrımı Yer Çiftlik Orman Bahçe Ev Olay Hayvanların birbirleriyle yardımlaşması. Zaman Yazın Kışın Günlerden birgün Geçen sene D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süresi boyunca yapılan etkinlikleri ve kazanımları göz önüne alarak öğrencilerinizi değerlendiriniz. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz: Derslerinize çalışmadığınızda kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Niçin? Çalışmalarımızı neler zevkli hâle getirir? Daha sonra öğrencilerinize 7. etkinliği yaptırınız. Eksikleri varsa üzerinde durunuz. Yol Ayrımı 6. ETKİNLİK Aşağıdaki tabloda verilen kelimeleri inceleyiniz. Bu kelimelerden hangileri metinde geçmektedir. Bulup örnekteki gibi işaretleyiniz. kuyu yağmur sınav kurbağa bardak eşek aylak bahçe kuş güneş kapı deniz kedi maymun orman 7. ETKİNLİK Metnin kahramanları aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? A. Eflatun, Kedi, Kadife B. Kadife, Eflatun, Kaplumbağa C. Kadife, Fare, Kedi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

111 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 2 Çiftçi Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma ÇİFTÇİ Un olmasa fırıncı, Ekmeği nasıl yapar? Börekleri, kekleri Sizlere nasıl sunar? Buğdayın özüdür un, Yaşamın tadıdır un, Çiftçinin emeğiyle Ekmeğe hamurdur un. Ekmek için buğdayı, Önce ekip sularız. Biçme vakti gelince Tarlalara koşarız. Patlamış mısırınız, Şekeriniz, yağınız. Çiftliklerden geliyor, Sakın şaşırmayınız. Daha neler neler var, Saymakla bitirmeyiz. Yediğiniz her şeyde Var bizim emeğimiz. Nur İÇÖZÜ En Güzel Kimin İşi? METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Çeşitli kaynaklardan çiftçilerle ilgili metinler, gazete haberleri, broşürler ve afişler hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden de çiftçilerle ilgili yazılar, görseller bulup sınıfa getirmelerini isteyiniz. Ders araç ve gereçlerini (Türkçe defteri, renkli kartonlar, resimli sözlük vb.) hazırlamalarını söyleyiniz. Ailelerinin bir haftalık ekmek tüketimini gözlemleyip defterlerine not alarak sınıfa gelmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizle birlikte, getirilen dokümanları inceleyiniz. Onların dokümanlarla ilgili yorumlarını ifade etmelerini sağlayınız. Ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan da yararlanınız: Çiftçilerle ilgili neler biliyorsunuz? Ekmek hangi aşamalardan geçerek sofranıza geliyor? Beğendiğiniz bir reklam var mı? Niçin? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma çiftçi ekmek un Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinize, anahtar kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Daha sonra bu kelimelerin içinde geçtiği bir dörtlüğü Türkçe defterlerine yazmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize 1. etkinliği yaptırarak dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirletiniz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Şiiri sesli okuyunuz. Öğrencilerinizden sizi dinlerken şiirde anlatılanları zihinlerinde canlandırmalarını ve şiirin konusunu belir- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 111

112 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK lemelerini söyleyiniz. Şiiri ikinci kez okuyunuz. Bu okumanız sırasında dil, ifade ve bilgi yanlışlıkları yapınız. Dinledikleri şiirde yapmış olduğunuz dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirlemelerini isteyiniz. Şiiri bir kez daha örnek okuyunuz. Öğrencilerinizden kendilerini değerlendirmelerini isteyiniz. Dinleme sonrasında merak ettikleri soruları birbirlerine sormalarını sağlayınız. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Şiiri bir kere daha baştan sona yüksek sesle örnek okuyunuz. Bu sırada kitaplarını açarak takip etmelerini isteyiniz. Ardından iyi okuyan bir öğrenciye, şiiri baştan sona yüksek sesle okumasını söyleyiniz. Öğrencilerinizden şiiri sesli ve sessiz okuma tekniğiyle okumalarını isteyiniz. Bu sırada anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine yazmalarını isteyiniz. Şiiri birkaç kere paylaşımlı okutarak bütün öğrencilerin okuma çalışmasına katılmasını sağlayınız. c. Görsel Okuma Şiirin bulunduğu sayfadaki görselleri inceletiniz. Sayfa düzenlemesini ve görseli beğenip beğenmediklerini gerekçeleriyle anlatmalarını isteyiniz. Daha sonra şiirin görselleri ile ilgili aşağıdaki soruları, öğrencilerinize sorunuz. Görseli verilen fırıncı ne yapıyor? İkinci görseldeki kadın masada ne yapıyor? Üçüncü görselde yer alan çiftçi ne düşünüyor olabilir? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Defterlerine not ettikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri renkli kartonlara yazmalarını isteyiniz. Kartonlara yazdıkları kelimeleri havaya kaldırarak birbirlerine göstermelerini ve anlamları üzerine beyin fırtınası yapmalarını isteyiniz. Daha sonra tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlükten kontrol ettiriniz. Anlamı bulunan her kelimenin cümle içinde kullanılmasını sağlayarak da öğrendiklerini pekiştiriniz. 2. Metni İnceleme Şiir, siz de nasıl bir etki bıraktı? Şiiri okurken ve dinlerken neler hissettiniz? sorularını yönelterek konuşma ortamı yaratınız. Okudukları şiirin ana duygusunu buldurarak şiiri daha iyi kavramalarına yardımcı olunuz. Daha sonra şiirden hareketle öğrencilerinizin dikkatini hiçbir şeyin emek harcanmadan elde edilemeyeceğine çekiniz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizin dikkatlerini şiirde altı çizilen kelimelere (yaşam, vakit) çekiniz. Kelimelerin geçtiği cümleleri tahtaya yazınız. Bu kelimelerin yerine cümlenin anlamını bozmadan başka hangi kelimeler kullanabileceklerini sorunuz. Çalışmayı farklı örneklerle zenginleştiriniz. 1. ETKİNLİK Çiftçi Aşa ıdaki boşlukları dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarınıza göre tamamlayınız. Bu metni dinleme amacım Bu metni okuduktan sonra Görsel okuma yaparak ETKİNLİK Buğdaydan üretilen ürünler hangileridir? Bulup işaretleyiniz. 86 simit X fasülye 3. ETKİNLİK Çiftçi pasta X ekmek X un X patlıcan Zeynep, annesinin aldı ı ekme i dört eş parçaya böldü. Parçalardan ikisini Hande yedi. Hande, ekme in kaçta kaçını yemiş oldu? Sonuca, ekmeğin şeklini aşağıya çizerek ulaşınız. 4. ETKİNLİK Aşa ıda, Deniz ailesinin haftalık ekmek tüketimi verilmiştir. Verilerden yararlanarak tablo ile ilgili soruları cevaplayınız Ekmek 1. gün 2. gün 3. gün 4. gün 5. gün 6. gün 7. gün Gün ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

113 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK Çiftçi Deniz ailesi hangi günler en az ve en çok ekmek tüketmiştir? En az 1. gün, en çok 6. gün Deniz ailesi 3. gün kaç ekmek tüketmiştir? 2 ekmek tüketmiştir. Deniz ailesi 5. gün kaç ekmek tüketmiştir? 6 ekmek tüketmiştir. Deniz ailesi 7 gün boyunca kaç ekmek tüketmiştir? 29 ekmek tüketmiştir. Deniz ailesinin ekmek tüketimi sizce nasıldır? 5. ETKİNLİK Ekmeğin yapım aşamalarını listeleyiniz Çiftçi 6. ETKİNLİK Boş bırakılan yerlere do ru noktalama işaretlerini koyunuz. ÖDEV Fabrikadan çıkıp kırlara gittiler (.) Kırlar uçsuz bucaksızdı (.) Traktörler sürüyor (,) ekim makineleri bu day ekiyordu(. ) Çiftçinin biri yanlarına geldikten sonra gülümseyerek çocu a sordu: Nasılsın, küçük çocuk(?) İyiyim(,) siz ne yapıyorsunuz a abey(?) Biz mi(?) Sürüyoruz, ekiyoruz, zamanı geldi mi biçiyoruz(.) Bu işleri yapmazsanız olmaz mı(?) O ne demek, bu bizim ödevimiz. Ödevimizi yapmazsak insanlar ne yer, ne içer(?) Sıcak ekmek nereden gelir(?) Anlatabildim mi(?) Evet a abey, anladım(.) Kazım MEMİĞEV (Balkanlarda Türk Çocuk Hikâyeleri Antolojisi) (Kısaltılmıştır.) 7. ETKİNLİK Üreticisi oldu unuz bir ürün olsa onu nasıl pazarlarsınız? Bu ürün için bir reklam metni yazınız C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Ailelerinde veya çevrelerinde çiftçilikle uğraşan büyüklerinin olup olmadığını sorunuz. Soframıza gelen gıdaların hangi aşamalardan geçtiğiyle ilgili konuşma ortamı yaratınız. Buğdaydan üretilen ürünler üzerinde durunuz. Ardından ilgili etkinliği yaptırınız. (2. Etkinlik) 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Matematik Kesirler Kazanım 1: Bir bütünü eş parçalara ayırarak eş parçalardan birinin kesrin birimi olduğunu belirtir. kazanımına bağlı olarak sınıfa getirilen kartonları dört eşit parçaya bölmelerini elde ettikleri her bir parçanın kesrin bir birimi olduğunu dile getiriniz. Ardından öğrencilerinizi 3. etkinliğe yönlendirerek ekmekle ilgili verilen problemi çözmelerini isteyiniz. Matematik Şekil Grafiği Kazanım 2, 3: Şekil grafiğini oluşturur. ve Şekil grafiğini yorumlar. kazanımlarına bağlı olarak öğrencilerinizden 4. etkinlikte verilen grafiği inceleyip yorumlamalarını isteyiniz. Daha sonra defterlerine haftalık ekmek tüketimleri ile ilgili bir şekil grafiği oluşturmalarını isteyiniz. Oluşturacakları şekil grafiğinde Hazırlık aşamasında ailelerin ekmek tüketimine yönelik olarak edinmiş oldukları verilerden yararlanabileceklerini hatırlatınız. 3. Araştırma Öğrencilerinize Tarladan soframıza gelen sebze ve meyvelerin tüketiminde nelere dikkat edilmelidir? sorusunu yöneltiniz. Bu konuda büyüklerinden de yardım alarak bir araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırma sonucunda öğrendikleri bilgileri arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için Emek harcanmadan bir ürün meydana gelebilir mi? Neden? sorularını yöneltiniz. Neler düşündüklerini öğreniniz. Ardından ekmeğin yapım aşamasını 5. etkinliğe listelemelerini isteyiniz. Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Reklamı yapılan her ürünü almalı mıyız? Niçin? Üreticisi olduğunuz bir ürün olsa nasıl pazarlarsınız? Bu ürün için bir reklam metni yazınız. Ürettiğiniz bir mal olsaydı onu nasıl satardınız? Canlandırınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerine yardımcı olmak için Konuşmalarınızda ve yazılarınızda neyi anlatmayı amaçlıyorsunuz? vb. sorular yöneltiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 113

114 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Kullanılacak türleri ve sunum şekillerini belirlemek için öğrencilerinize sorular sorunuz. Onların yatkın olduğu türleri ve sunum şekillerini belirleyiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma yaparken ve yazı yazarken nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda hatırlatıcı bilgiler veriniz. Daha sonra onlara noktalama işaretleri ile ilgili bilgilerini iyice pekiştirebilmeleri için 6. etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrasında doğru yanıtları vererek kendilerini kontrol etmelerini sağlayınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Reklamı yapılan her ürünü almalı mıyız? Niçin? İşleniş Konuşma kurallarını uygulama konusunda hatırlatma yapınız. Konuşma sırasında gereksiz hareketlerden kaçınmaları gerektiğini belirtiniz. Beden dilinin önemi üzerinde hatırlatıcı açıklamalar yapınız. Konuşma sırasında öğrencilerinizin reklamlarda verilen mesajları sorgulamalarını sağlayınız. Bu amaçla onlara Hangi reklam sizi en çok etkiliyor? Bu reklamdan niçin etkilendiğinizi düşünüyorsunuz? vb. sorular yöneltiniz. Önemsedikleri bilgileri vurgulamalarını ve düşüncelerini betimlemeler yaparak anlatmalarını söyleyiniz. Konuşma sonrasında konuşmalarını beğenip beğenmediklerini sorunuz. b. Yazma Konu: Üreticisi olduğunuz bir ürün olsa nasıl pazarlarsınız? Bu ürün için bir reklam metni yazınız. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Ürünlerinin adını yazmalarını ve ürünle ilgili betimlemeler yapabileceklerini, destekleyici ve açıklayıcı ifadelerden yararlanabileceğini söyleyiniz. Yazılarında yeni öğrendikleri kelimeleri kullanmalarını ve etkileyici ifadelere yer vermelerini isteyiniz (7. Etkinlik). Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Ürettiğiniz bir mal olsaydı onu nasıl satardınız? Canlandırınız. İşleniş Öğrencilerinizi üç gruba ayırınız. Kendilerini bir pazarcı gibi düşünmelerini isteyiniz. İyi bir satış yapabilmek için bu meyve ve sebzelerin özelliklerini anlatmaları gerektiğini belirtiniz. Her gruptan, tespit ettikleri ürünü tanıtarak pazarlamalarını isteyiniz. Ürünü en iyi tanıtıp pazarlayan grubu birinci ilan ediniz. Grup çalışmalarında hissettikleri duygu ve düşüncelerini arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize hangi kelime ve kelime gruplarını öğrendiklerini sorunuz. Bunları tahtaya yazdırınız. Bu kelimeleri kullanarak defterlerine üretim konulu bir afiş yapmalarını isteyiniz. Çalışmaya başlamadan önce sınıfa getirmiş olduğunuz afiş örneklerini tanıtınız. Afiş yazımı ile ilgili öğrencilerinizi bilgilendiriniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize ders sonunda neler öğrendiklerini sorunuz. Ekmek dahil olmak üzere bütün gıdaların tüketiminde nelere dikkat ettiklerini sorarak bir değerlendirme yapınız. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Konuşma Becerileri Değerlendirme Ölçeği s. 219 ile değerlendiriniz. NOTLAR 114 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

115 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 3 Yerli Malı Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Metin işleniş sürecinde kullanılmak üzere kaynakları bilinçli kullanma, tutumlu olma, yerli malı kullanma becerilerine ilişkin kumbarasına para atan çocuk, musluğu kapatan çocuk, elektrik düğmesini kapatan çocuk vb. görseller hazırlayınız. YERLİ MALI Çevremizde kullandığımız ve yaşamımızı kolaylaştıran birçok ürün vardır. Bu ürünler fabrikalarda ya da küçük iş yerlerinde üretilir. Otomobiller, radyo ve televizyonlar, çeşitli mutfak araçları fabrikalarda üretilir. Masa, sandalye, koltuk takımı, dolap ve sehpa atölyelerde yapılır. Besin maddelerinin birçoğu bağ, bahçe, tarla ve seralardan elde edilir. Türkiye, besin maddeleri bakımından zengin bir ülkedir. 72 Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce fabrikalarımız azdı. El tezgâhları da yeterli değildi. Kullandığımız malların birçoğu yabancı ülkelerden alınıyordu. Bunların hepsi pahalı mallardı. Paramız yabancı ülkelere akıp gidiyordu. Cumhuriyetin ilanından sonra yeni fabrikalar kuruldu. El tezgâhları ve küçük iş yerleri çoğaldı. Dış ülkelerde üretilen malların birçoğu kendi ülkemizde üretilmeye başlandı. Bugün ülkemizde üretilen mallar hem standartlara uygun hem de kullanımı daha kolaydır. Her zaman ve her yerde yerli malları kullanmalıyız. Böylece paramız yabancı ülkelere gitmeyecektir ve yurt ekonomimiz daha güçlü olacaktır. Sadece yerli malı kullanmakla yetinmemeliyiz. Tutumlu olmalıyız. Tutumlu olmak cimrilik değildir. Paramızı yerinde ve gerektiği kadar kullanmalıyız. Parasını tutumlu kullanmayan, gelişigüzel harcayan kimselere savurgan denir. Biz ne cimri ne de savurgan olmalıyız. Paramızı ölçülü harcamalıyız. 73 Yüksel OCAKLI Belirli Gün ve Haftalar (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden yerli malı ve tutumlulukla ilgili şiirler, yazılar getirmelerini isteyiniz. Resim defterlerini hazırlamalarını da sağlayınız. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirilen yerli malı ve tutumlulukla ilgili şiir ve yazılardan bazılarını, öğrencilerinizin okumalarını sağlayınız. Daha sonra Kendinizi tutumlu buluyor musunuz? Aile bütçesi deyince aklınıza neler geliyor? Yerli malı kullanmak önemli midir? Niçin? Kişisel eşyalarınızı kullanırken nelere dikkat ediyorsunuz? sorularıyla konuşma ortamı yaratınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma ürün fabrika tutumlu Yukarıdaki anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Tahtaya yazdığınız her anahtar kelimenin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. c. Amaç Belirleme Dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için onlara Bu metni dinleme amaçlarımız neler olabilir? Bu metni için okuyacaksınız? vb. sorular yöneltiniz. Dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Dikkatlerini dinledikleri metne yoğunlaştırmalarını ve görgü kurallarına uygun dinlemeleri gerektiğini söyleyiniz. Kitaplarını kapatmalarını isteyerek metni bir kez sesli okuyunuz. Metni dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Dinleme sonrasında istekli öğrencilerinizden dinledikleri metni özetlemelerini söyleyiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 115

116 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK b. Okuma Okuma ile ilgili hazırlıklarını tamamlatınız. Okuma kurallarını hatırlatınız ve okuması iyi olan bir öğrencinize metni örnek okutunuz. Ardından metni sessiz okumalarını isteyiniz. Sessiz okumada; dudaklarını kıpırdatmadan, gözle takip ederek sessiz okuma kurallarına uygun şekilde okumaları gerektiğini hatırlatınız. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizmelerini isteyiniz. Metni paylaştırarak okutunuz. Okuma kurallarına uyup uymadıklarını kontrol ediniz. Dinleyici konumunda olan öğrencilerinizin, okuma yapan arkadaşlarını değerlendirmelerini sağlayınız. c. Görsel Okuma Öğrencilerinizden metnin görsellerini incelemelerini isteyiniz. Görseller ile metnin içeriği arasında bir ilişki kurmalarını sağlamak için Metnin görsellerinde neler görüyorsunuz? Görseller, metnin hangi bölümlerini yansıtıyor? Siz metnin hangi bölümünün görselleştirilmesini isterdiniz? Niçin? sorularını yöneltiniz. Gelen yanıtların sınıf içinde değerlendirilmesini sağlayınız. Daha sonra onların görsel okuma kabiliyetlerini geliştirmek için 1. etkinlikte verilen resmi inceleyip yorumlamalarını isteyiniz. Yazdıklarını etkinlik sonrasında okutunuz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Anlamını bilmedikleri kelimeleri küçük kartlara yazmalarını isteyiniz. Sonra bu kartları toplayınız, bir torbanın içine atınız. Torbadan kartları sırayla çekiniz ve yazılı olan kelimeyi okuyunuz. Okunan kelimenin anlamı üzerine tahmin çalışmaları yaptırınız. Doğru tahminde bulunan öğrenciyi ödüllendiriniz. Ardından tüm kelimelerin anlamını resimli sözlükten kontrol ettiriniz. Kelimelerin anlamlarını tahtaya yazdırınız. Kartları torbaya tekrar atınız. İkinci aşamada, torbada sırayla çektiğiniz kartta yazılı olan kelimeyle tahtadaki tanımı eşleştirmelerini ve bu kelimeleri cümle içinde kullanmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize, metni anlayıp anlamadıklarını sorunuz. Metnin konusu ile ilgili olarak bir süre konuşmalarını sağlayınız. Metnin başlığını ve içeriğini sorgulatınız. Metnin içeriği hakkında neler düşündüklerini öğreniniz. Yazarın görüşlerine katılıyor musunuz? Niçin? sorusunu yönelterek metni daha iyi kavramalarına yardımcı olunuz. Metinle ilgili 2. etkinliği yapmalarını öğrencilerinizden isteyiniz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize metinden cimri kelimesinin geçtiği yeri buldurunuz. Bu kelimenin yerine başka hangi kelime kullanırlarsa cümlenin anlamının değişmeyeceğini sorunuz. Pinti kelimesini bulmalarına yardımcı olunuz. Daha sonra Metinden, iç, yerli kelimelerinin zıt anlamlılarını bulunuz. yönergesini veriniz. Onların metinden dış, yabancı kelimelerin geçtiği cümleleri bulmalarını sağlayınız. Yerli Malı 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki resmi inceleyiniz. Resimde gördüklerinizi boş bırakılan yere yazınız ETKİNLİK Aşa ıdaki cümleleri, okudu unuz metne göre do ru ve yanlış olarak de erlendiriniz.doğru ifadelerin başına (D), yanlış ifadelerin başına da (Y) harfi yazınız. D Parasını tutumlu kullanmayan, gelişigüzel harcayan kimselere savurgan denir. D Türkiye, dış ülkelerden besin maddesi almayan dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Y Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce birçok fabrikamız vardı. D Cumhuriyetin kuruluşundan sonra el tezgâhları ve küçük iş yerleri ço aldı ETKİNLİK Yerli Malı Aşa ıda bir satıcının haftalık ayakkabı satışı verilmiştir. Soruları bu tabloya göre yanıtlayınız. Günler Pazartesi Salı Çarşamba Ayakkabı satışlarının en çok oldu u gün hangisidir? Bunun sebebi ne olabilir?... Pazar günüdür. Hangi saatler arasında ayakkabı alımında yo unluk artmaktadır? arası. Perşembe Cuma Ayakkabıların en az alındı ı gün hangisidir? Cuma günüdür. Cumartesi Pazar Toplam Saatler arası arası arası Toplam ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

117 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK Yerli Malı 4. ETKİNLİK Tutumlu insan ile savurgan insan arasındaki farklar nedir? Karşılaştırınız ETKİNLİK Aşa ıdaki kelimeleri üretici veya tüketici olma durumlarına göre eşleştiriniz. Daha sonra bununla ilgili bir yazı yazınız. 92 üretici ö renci çiftçi işçi müşteri turist marangoz C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA tüketici 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize çevrelerinde açık bırakılan musluk, elektrik lambaları olduğunda neler yaptıklarını sorunuz. Tutumlu davranışlar hakkında onlarla konuşunuz. Çevrenizdeki insanlardan kimleri tutumlu, kimleri tutumsuz buluyorsunuz? Niçin? sorularıyla öğrencilerinizin çevrelerindeki kişileri değerlendirmelerini sağlayınız. Öğrencilerinizin ya da ailelerinin şimdiye kadar hiç istemedikleri veya ihtiyaç duymadıkları şeyleri satın alıp almadıklarını öğrenerek reklamların insanları bilinçsiz tüketime de yönlendirebileceğine dikkat çekiniz. Daha sonra 3. etkinliği öğrencilerinize uygulatınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi: Benim Eşsiz Yuvam teması Kazanım B.3.28: İnsanların nelerden ve nasıl tasarruf edebildiklerini araştırır. kazanımı Araştırma aşaması ile ilişkilendirilmiştir. Kazanım B.3.26: Kaynakları bilinçli olarak tüketmenin aile bütçesine katkısını açıklayan yazılı, sözlü ya da görsel etkinliklerde bulunur. Kaynakları bilinçli kullanma, tutumlu olma, yerli malı kullanma becerilerine ilişkin hazırlamış olduğunuz resimleri (kumbarasına para atan çocuk, musluğu kapatan çocuk, elektrik düğmesini kapatan çocuk vb.) öğrencilerinize dağıtınız. Resimlerdeki davranışlar ve bunların aile bütçesine sağlayacağı katkılar konusunda öğrencilerinizi konuşturunuz. Kaynakları bilinçli tüketmenin önemini vurgulayınız. Daha sonra öğrencilerinizden kaynakların bilinçli tüketilmesi ile ilgili resim defterlerine bir resim çizmelerini isteyiniz. 3. Araştırma Büyüklerinden yardım alarak çevrelerindeki insanları gözlemleyerek ya da bilişim teknolojilerinden yararlanarak insanların nelerden ve nasıl tasarruf edebildiklerini araştırmalarını isteyiniz. Öğrencilerinize, araştırma sonuçlarını belirlediğiniz günde sınıfa getirip sunmalarını söyleyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Yerli malı kullanmaya özen gösterip göstermediklerini öğrenmek amacıyla onlara Yerli malı kullanmaya özen gösteriyor musunuz? Hangi konularda tutumlu davranıyorsunuz? Niçin? sorularını yöneltiniz. Hangi konularda tutumlu olduklarını ve nelerde yerli malı kullandıklarını öğreniniz. Bu konular ile ilgili konuşmalarını sağlayarak ön bilgilerini harekete geçiriniz. Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular İsraf, ülke ekonomisini nasıl etkiler? Anlatınız. Tutumlu insan ile savurgan insan arasındaki faklılıklar nelerdir? Faydalı bir ürünün tanıtımı için reklam yapınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizle konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirleyiniz. Amaç belirlemelerine yardımcı olacak soruları yöneltiniz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuları hangi türde (anı, mektup, hikâye...) ve sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerine yardımcı olunuz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak bu kuralları çalışmalarında dikkate almalarını isteyiniz. Noktalama işaretlerinin (nokta, virgül, soru işareti, kısa çizgi) kullanıldığı yerleri hatırlatınız. Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, kısa çizgi ve kesme işareti ile ilgili tahtada örnek çalışmalar yaptırınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 117

118 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: İsraf, ülke ekonomisini nasıl etkiler? Anlatınız. İşleniş Konuşma için hazırlık yapmalarını sağlayınız. Konu dışına çıkmadan konuşmanın önemine onların dikkatini çekiniz. Duygu ve düşüncelerini ifade ederlerken kendine güvenerek konuşmanın önemine değininiz. Gerekirse konuşmalarında benzer olarak, gibi, farklı olarak, aynısı vb. ifadeleri kullanarak karşılaştırmalar yapabileceklerini söyleyiniz. Belirledikleri konu hakkında karşılıklı olarak düşüncelerini ortaya koymalarını isteyiniz. b. Yazma Konu: Tutumlu insan ile savurgan insan arasındaki faklılıklar nelerdir? İşleniş Öğrencilerinizi, yazma çalışması için hazırlık yapmaya yönlendiriniz. Yazılarında sebep-sonuç ilişkisi kurmalarını ve karşılaştırmalar yapmalarını söyleyiniz. Öğrencilerinize 4. etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutarak arkadaşlarının görüşlerini almalarını sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Faydalı bir ürünün tanıtımı için reklam yapınız. İşleniş Sunuma hazırlık yapmaları için yeterli süreyi veriniz. Önce işe yarayan bir ürün düşünmelerini isteyiniz. Tespit ettikleri ürün için kafalarında bir reklam metni oluşturmaları gerektiğini belirtiniz. Kendilerini hazır hissettikleri anda beden dili ile tasarladıkları reklamları canlandırmalarını, sunumlarında gerçek nesne ve modelleri kullanabileceklerini söyleyiniz. Canlandırma sonrasında kendilerini nasıl hissettiklerini sorarak öğrencilerinizin duygu ve düşüncelerini anlatmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinizi 5. etkinliğe yönlendiriniz. Verilen kelimeleri ve tüketici olma durumuna göre eşleştirmelerini isteyiniz. Ardından bu kelimelerle ilgili verilen alana bir yazı yazmalarını söyleyiniz. NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi, aşağıdaki sorularla değerlendiriniz: Neden tutumlu olmalı ve yerli malı kullanmalıyız? Çevrenizde kullandığınız ve yaşamınızı kolaylaştıran hangi ürünler var? Bu ürünleri nasıl kullanıyorsunuz? Ülkemizdeki üretimin artması için neler yapılabilir? Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Konuşma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği s. 220 ile değerlendiriniz. 118 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

119 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 4 Bir Meslek Arıyorum Dinleme Metni Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma BİR MESLEK ARIYORUM Matematik dersini çoğumuz seviyorduk. Yeni konularla birlikte ders biraz zorlaşıyordu. Yine de biz hâlimizden memnunduk. Dün son iki saatte matematik dersimiz vardı. Son saatlerin yorgunluğu üstümüzdeydi. Yeni bir konu işleyecektik. Öğretmenimiz derse girer girmez konuya başlayacak sanıyorduk. Düşündüğümüz gibi olmadı. Öğretmenimiz yeni bir konu işlemedi. Sınıfta hepimizin ilgisini toplayacak kısa bir anket yaptı. Bu anket, yorgunluğumuzu üstümüzden atmaya yaradı. Anketi çok sevmiştik. Fakat hazırlıksız yakalanmıştık. Çoğumuz ne diyeceğimizi bilemedik. Öğretmenimiz önce kısa bir açıklama yapmıştı: Çocuklar, büyüdükçe ilgi alanlarınız değişecek. Yine de kendinize bir hedef seçmeniz lazım. Belli bir amaca yönelirseniz hayatınız anlam kazanır. Amacınız ve hedefiniz yoksa verimli bir sonuç alamazsınız. Sizlere sorum şu olacak, Kendinize göre bir meslek seçimi yaptınız mı? Herkes sırayla bu soruyu yanıtlayacak. Bu dersimizi bu soruyla geçireceğiz. Öğrenciler tek tek seçtikleri meslekleri söylemeye başladılar: Memur olacağım. Bilgisayar mühendisi olacağım. Öğretmen olacağım. Doktor olacağım. Yazar olacağım. Ressam olacağım. Müzisyen olacağım. Gazeteci olacağım. Öğrencilerin meslek seçimi böyle sürüp gidiyordu. Sonunda sıra Itır a gelmişti. Itır, sınıfımıza yeni gelen bir öğrenciydi. Çok sessizdi. Teneffüslerde bile pek konuşmazdı. Itır, konuşmak için ayağa kalkmıştı. Fakat bir türlü mesleğini söylemiyordu. Bir önüne, bir öğretmenimizin yüzüne bakıyordu. Bütün sınıf onun konuşmasını bekliyordu. Öğretmenimiz onu konuşturmak için yeniden sordu: Evet Itır, seni dinliyoruz. Itır, meslek seçimiyle ilgili tek kelime söylemedi. Sanki konuşmak istediği şeyi bir türlü hatırlayamıyordu. Öğretmenimiz: Itır, galiba seçtiğin mesleği bize söylemek istemiyorsun, dedi. Itır, öğretmenimizin yüzüne baktı: Ne olacağımı bilmiyorum, dedi. Itır oturur oturmaz ders zilini duyduk. Anketin yankıları okul bahçesinde de sürdü. Çocuklar, seçtikleri meslekleri birbiriyle kıyaslıyorlardı. Sıkı bir tartışmaya girenler bile vardı. Bir hafta çok çabuk geçti. Hepimiz Itır ın hangi mesleği seçeceğini çok merak ediyorduk. Onunla arkadaşlık yapanlar, mesleğini öğrenmek için ısrar etmişlerdi. Fakat kimseye bilgi vermemişti. Öğretmenimiz Itır a sordu: Evet Itır, mesleğini öğrenmek istiyoruz. Itır: Tahtaya yazabilir miyim, öğretmenim. Yazabilirsin Itır. Itır emin adımlarla tahtaya kalkmıştı. Uzun ve incecik parmaklarının arasında tuttuğu tebeşirle aynen şunu yazmıştı: Arkeolog olmak istiyorum. Öğretmenimizin yüzündeki mutluluğu okuyabiliyorduk. Ama kimse arkeologun ne demek olduğunu bilmiyordu. Öğretmenimiz de bunun farkındaydı. Bize bir açıklama yaptı. Çocuklar, arkeoloji dünü bugüne, bugünü de yarına bağlayan bir bilimdir. Arkeolog kazı yapar, yaptırır, tarihi eserlerin ortaya çıkmasını sağlar. Bütün bunlar konuşulurken Itır tahtada duruyordu. Öğretmenimiz, güler yüzüyle ona döndü: Aferin Itır. Çok güzel bir meslek seçmişsin. Tüm sınıf Itır ı seçtiği meslekten dolayı tebrik etti. Mehmet MADEN Bir Meslek Arıyorum (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza, gazete ve dergilerden gündemde olan mesleklerle ilgili haber yazıları ve kutu getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden renkli kalemler, resimli sözlük, İlköğretim Okulları için Yazım Kılavuzu ve Türkçe defterlerini getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize, sınıfa getirmiş olduğunuz mesleklerle ilgili haber kesiklerinden uygun gördüklerinizi okuyunuz. Okuma sonrasında neler düşündüklerini öğreniniz. Çevrelerindeki büyüklerinin hangi mesleklerde çalıştıklarını öğrencilerinizden anlatmalarını isteyiniz. Konuşma sonrasında 1. etkinliği yaptırınız. Yapamayan öğrencilerinize yardımcı olunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 119

120 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK b. Tahmin Etme Öğrencilerinize metnin başlığını ve konuşma cümlelerini okuyunuz. Metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Öğrencilerinize dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Metni okurken vurgu ve tonlamanın nasıl yapıldığına dikkatlerini çekiniz. Metni bir kez sesli okuyacağınızı söyleyiniz ve dikkatle dinlemeleri gerektiğini belirtiniz. Dinleme sonrasında metin için uygun ve farklı başlıklar bulmalarını isteyiniz. Metni, CD nden dinletiniz. Dinleme sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri 2. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri onlardan ayrı ayrı kâğıtlara yazmalarını isteyiniz. Kâğıtları katlayarak sınıfa getirdiğiniz kutunun içine atmalarını sağlayınız. Kutudaki kâğıtları karıştırınız. Her öğrencinin kutudan bir kâğıt çekmesini ve çektiği kâğıt içerisindeki kelimenin anlamını tahmin etmesini isteyiniz. Kutudaki kâğıtlar bitene kadar etkinliği devam ettiriniz. Kutudan aynı kelime çıkması hâlinde gerek duyulursa tahmin çalışması yaptırınız. Etkinlik sona erdiğinde kelimelerin anlamlarını resimli sözlükten kontrol etmelerini sağlayınız. Daha sonra anlamını yeni öğrendikleri kelimeleri cümle içinde kullandırınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizin okudukları metnin hikâye haritasını 3. etkinliğe çıkarmalarını sağlayınız. Yazdıklarını okutarak metni kavramalarını sağlayınız. Metnin kendilerine ilginç gelen bir bölümünü, nedenleriyle ile birlikte anlatmalarını 4. etkinliğe resimlemelerini isteyiniz. Metinde geçen olayları oluş sırasına göre anlatmalarını isteyiniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Aşağıdaki soruları sorarak öğrencilerin metin ile günlük hayatları arasında ilişki kurmalarını sağlayınız: Toplumda farklı meslek grupları niçin var? Bireyler mesleklerini seçerken neye dikkat etmelidir? Herkes mesleğini en iyi şekilde yaparsa yaşamımız nasıl değişir? 5. etkinliği yapmalarını isteyerek mesleklerle ilgili Bir Meslek Arıyorum 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki bulmacada, 12 tane meslek adı gizlidir. Bunlar, yukarıdan aşa ıya, aşa ıdan yukarıya, soldan sa a ya da sa dan sola yazılmış olabilir. Bakalım kaç tanesini bulabileceksiniz. T L T B D A R H Z A K C B E F V E E T Ş L Ş K R I Y S M R İ R Ş L B M K S Ş L S E O İ E Ç V A İ E İ T F İ R L T M R C D E Ö Ğ R E T M E N N R R S T O L İ P M E K K L D L M M O İ H E T B Ü M O A L K Ü S P A Ş Ç I R İ A M S Z O I C V L S H C Meslek Adları: öğretmen, berber, ressam, pilot, sekreter, polis, hakim, şoför hemşire, aşçı, mimar, mühendis Bir Meslek Arıyorum 2. ETKİNLİK Dinlediğiniz metinde anlamını bilmediğiniz kelimeleri aşağıya yazınız ETKİNLİK Aşa ıda verilen hikâye haritasını tamamlayınız. Ana Karakter Yer Bir Meslek Arıyorum Olay Zaman ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

121 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK Bir Meslek Arıyorum 4. ETKİNLİK Metinde size ilginç gelen bir bölümü düşününüz. Bu bölümün resmini aşağıya çizerek anlatınız. Bir Meslek Arıyorum 5. ETKİNLİK Aşa ıdaki foto rafları inceleyiniz. Sizce bu insanlar zamanlarını nasıl de erlendiriyorlar? Gelecekte bu foto raftaki hangi kişilerin yerinde olmak istersiniz? Niçin? Ben fotoğraftaki... yerinde olmak isterim. Çünkü duygu ve düşüncelerini öğreniniz. 2. Araştırma Çağımızın en önemli mesleklerini araştırmalarını isteyiniz. Araştırmalarında bilişim teknolojilerinden ya da kütüphanelerden yararlanabileceklerini vurgulayınız. Öğrencilerinizden araştırma raporlarını belirlediğiniz bir tarihte sınıfa getirip sunmalarını isteyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize hangi mesleği kolay, hangi mesleği zor gördüklerini nedenleriyle anlattırınız. İstemedikleri bir meslekte çalışmak zorunda kalırlarsa neler hissedebileceklerini düşünerek anlatmalarını sağlayınız. Meslek sevgisinin önemi üzerinde durarak ön bilgilerini harekete geçiriniz. Daha sonra öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular İlerde hangi mesleği seçmeyi düşünüyorsunuz? Niçin? İyi bir meslek sahibi olmak için neler yapmayı düşünüyorsunuz? Niçin? İstediğiniz bir mesleği canlandırarak anlatınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını konuya uygun olarak belirlemelerini isteyiniz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Konuyla ilgili olarak kullanılacak tür ve sunu şeklini önceden belirlemelerini isteyiniz. Sunumlarda deneyim ve anılarından da yararlanabileceklerini onlara hatırlatınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak bu kurallara uymalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: İlerde hangi mesleği seçmeyi düşünüyorsunuz? Niçin? İşleniş Konuşma yapmaları için yeterli süreyi veriniz. Konuşmalarını, kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örneklerle desteklemelerini ve konuşmalarında ana fikri vurgulamalarını isteyiniz. Konuşurken arkadaşlarına sorular sorabileceklerini belirtiniz. Konuşmalarında ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgulamalarını isteyiniz. Konu dışına çıkmadan konuşmanın önemini hatırlatınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 121

122 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK Konuşma sonrası birbirlerinin konuşmalarını değerlendirmelerine fırsat veriniz. b. Yazma Konu: İyi bir meslek sahibi olmak için neler yapmayı düşünüyorsunuz? Niçin? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazacakları konu için bir başlık belirlemelerini söyleyiniz. Yazılarında kelime türlerini işlevine uygun kullanmalarını ve olayları oluş sırasına göre yazmaları gerektiğini belirterek Türkçe defterlerini açtırınız. Yazma çalışmalarını sıra arkadaşları ile değiştirerek okumalarını isteyiniz. Yazılarında farklı düşünmeye yönlendiren ifadelere yer verebileceklerini söyleyiniz. Yazdıkları metni dil, ifade ve bilgi bakımından değerlendirmelerini sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: İstediğiniz bir mesleği canlandırarak anlatınız. Sunum için hazırlanmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizi canlandırma yapmaları için zorlamayınız. Kendi istekleri ile yapmalarına fırsat veriniz. Çeşitli meslekleri düşünmelerini ve birini oyun için seçmelerini söyleyiniz. Ressam, yazar, öğretmen, doktor, atlet gibi. Bir öğrenciyi tahtaya kaldırarak arkadaşlarının bilmekte zorlanacakları mesleği taklit etmesini isteyiniz. Bu mesleğin ne olduğunu tahmin etmeleri için süre veriniz. Meslek taklidi yapan öğrenci, sadece evet veya hayır diyebilir. Doğru tahmin gelene kadar canlandırmaya devam etmelerini sağlayınız. Aynı şeyi yapmak isteyen bir başka öğrenciyi tahtaya çıkarınız ve bu canlandırmayı sürdürünüz. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinizden yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak gelecekte hangi mesleklerin olabileceği ile ilgili hayallerini anlatmalarını isteyiniz. onun bu durumu hakkında neler söylemek istersiniz? Sizce, ülkemizde herkes sevdiği ve istediği mesleği yapıyor mu? Niçin? NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süreci boyunca neler öğrendiklerini sorunuz. Kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunuz. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz: Hangi mesleği, geleceğin mesleği olarak değerlendiriyorsunuz? Niçin? Kendi yeterliliklerimizi ve özelliklerimizi dikkate almadan meslek seçmek hayatımızı nasıl etkileyebilir? Çevrenizde özelliklerine ve yeterliliklerine uygun olmayan bir mesleği yapan büyüğünüz var mı? Varsa 122 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

123 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ MUTFAKTAKİLER Ah, bu çocuklar ah! Bak yine Uğur kapağımı tam kapatmadı. Bu yüzden sabaha kadar hiç durmadan çalıştım. Evdekilerin hiçbiri de bunun farkına varmadı. Neredeyse motorum yanacaktı.ya motorum yansaydı ne yapacaklardı? Yemekleri, yiyecekleri bozulmadan nasıl saklayacaklardı? Ötede gür sesli bulaşık makinesi bunları duyunca dayanamadı: Çok övünüyorsun buzdolabı kardeş, dedi. Peki ben olmasam ne olur? Hiç düşündün mü? Düşün bir. Bütün ev halkının bulaşıklarını ben yıkıyorum ben! Ben olmazsam Bulaşık makinesi sözünü tam bitirmemişti. Elektrik süpürgesi şöyle dedi: Ya ben olmasam ne olur? Peki bütün bu evi kim temizliyor? Yarın temizlik günü. Her tarafı pırıl pırıl yapacağım. Ben olmasam nasıl temizlenir bu koca ev? Arkadan bir ses elektrik süpürgesinin sözünü kesti. 74 Sizin de yaptığınız iş mi? Ben olmasam ev halkı aç kalır. Evin yemekleri bende pişer. Biliyorsunuz, ben akıllı bir fırınım. Ayarlayacaklar, bir süre sonra Yemekler hazır! diye bağıracağım. Tam bu sırada meyve sıkacağı söze karıştı: Ne oluyor böyle? Bu övünme, üstünlük taslama da neyin nesi? Herkesin kendine göre bir görevi vardır. Ben de meyveleri sıkar, suyunu çıkarırım. Evdekiler her sabah taze meyve suyu içerler. Ben de mi övüneyim şimdi? Bu sözleri duyan düdüklü tencere: Çok doğru, bırakın ben, ben demeyi. İnsanlar bizi rahat, daha güzel yaşasınlar diye yaptılar. Hepimizin işi bu. Hiçbirimizin işi daha önemli değildir. Bu sözleri duyan raftaki tabaklar, bardaklar düdüklü tencereyi uzun uzun alkışladılar. Nesrin BARAZ Düşlerde (Kısaltılmıştır.) 75 SERBEST OKUMA METNİ TUTUMLULUK VE PARA BİRİKTİRME Tutumluluk, aşırı ve gereksiz harcamalardan kaçınarak gelir ve giderleri planlı bir şekilde düzenlemek demektir. Tutumlu olmak ve gereksiz harcamalardan kaçınmayı öğrenmek zorundayız. Tutumlu bir hayata adım atmak için büyüklerimizin verdiği harçlıkları biriktirmeye ne dersiniz? Peki nasıl para biriktirebiliriz? Harçlıklarımızı zorunlu ihtiyaçlarımız dışında harcamayarak.yani her fırsatta çikolatalara, hamburgerlere, gazlı içeceklere para harcamazsak tutumlu olmaya giden ilk adımı atmış oluruz. Tutumlu olmak sadece parayı idareli kullanmak değildir. Yediğimiz, içtiğimiz, giydiğimiz, kullandığımız her şeyde aşırılığa kaçmamak gerekir. Elbiselerimizi ve ayakkabılarımızı özenle giymeliyiz. Gıda maddelerini tüketirken dikkatli olmalıyız. Elektriği, suyu ve gıda maddelerini ihtiyacımız kadar kullanmalıyız. Bir kimse Parasını ben veriyorum. İstesem suyu boşa akıtırım, elektriği gereksiz kullanırım, ekmeğin bir kısmını çöpe atarım! diyemez. Çünkü bunlar tüm insanların ortak malıdır. Hiçbirimiz de böyle bir hata yapmak istemeyiz. Öyleyse 76 tutumlu olmalıyız. Evde, okulda, kısacası her yerde israftan kaçınmalıyız. Kullandığımız her eşyanın bir hikâyesi vardır. Ayakkabıların, elbiselerin, aydınlanmak için kullandığımız elektriğin, gıda maddelerinin Örneğin kullandığımız eşyaların üretilmesinde insanlar çalışır, elektrik tüketilir, hammadde kullanılır. Kısacası üretimde kullanılan her şeye kaynak diyoruz. Kullandığımız eşyaları tutumlu kullanmazsak kaynakları da israf etmiş oluruz. Tutumluluk, günümüzde zamanı kullanma açısından da önem kazanmıştır. Uygar dünyada kentleşme, yoğun trafik gibi nedenlerle zaman en değerli kavramlardan biri olmuştur. Bu nedenle zamanımızı da çok dikkatli kullanmalıyız. Yeterince dinlenmeliyiz ama çalışma zamanımızı da gereksiz uğraşılarla boşa geçirmemeliyiz. TSE (Türk Standardları Enstitüsü) Dergisi (Kısaltılmıştır.) 77 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 123

124 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Çevrenizdeki kişilerden kimleri tutumlu buluyorsunuz? Niçin? Ölçme ve De erlendirme 3. Okuduğunuz metinlerin ana düşüncesini başlıklarının karşılarına yazınız Yol Ayrımı :... Yardımlaşma Aşağıda verilen eşek resimlerini istediğiniz renge boyayınız. Altlarına hangi rengi kullandığınızı yazınız. Çiftçilerin yaptıkları Çiftçi : Yerli Malı :... Yerli malı kullanmanın önemi Aşağıdaki soruları kısaca cevaplayınız.... Para biriktiriyor musunuz? Niçin? Harçlığınızı nasıl ve ne kadarını harcarsınız? Ölçme ve De erlendirme 5. Bir büyüğünüz size 10 Türk lirası veriyor. Markete gidip bu paranızın hepsini harcamanızı istiyor. Neler alacağınızın listesini buna göre düşünüp aşağıya yazınız. Aldığınız Ürün Fiyatı 6. Çevrenizdeki arkadaşlarınızın özelliklerini düşününüz. Onlar için hangi meslekleri uygun görüyorsunuz? Nedenleriyle birlikte aşağıya yazınız. Arkadaşım... Uygun Gördüğüm Meslek... Nedenleri ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

125 ÜRETİM, TÜKETİM VE VERİMLİLİK 4. TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 125

126 5 TEMA SAĞLIK VE ÇEVRE Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Ece nin Sevinci (Öyküleyici Metin) Çevremiz (Şiir) Sağlık (Bilgilendirici Metin) Küçük Mavi Balık Akvaryumda (Öyküleyici Metin, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Temizlik (Bilgilendirici Metin) Kartanesi (Öyküleyici Metin) 126

127 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Evde yetiştirdiğiniz bitkiler nelerdir? Çevrenizde ne tür bitkiler görüyorsunuz? Çevre kirliliği kavramından anladığınız nedir? Sağlık ve çevre arasında nasıl bir ilişki vardır? Sağlıklı olmak için nelere dikkat ediyorsunuz? Sağlıklı toplumların oluşması için sizce neler yapılması gerekir? Çevrenizde hangi hayvanlar var? Doğadaki canlılara karşı nasıl davranıyorsunuz? 127

128 SAĞLIK VE ÇEVRE 1 Ece nin Sevinci Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Metin işleme sürecinde kullanılmak üzere yaprak baskısı çalışma örnekleri getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden etkinlikte kullanılmak üzere; yaprak, sulu boya, boya kalemleri, su kabı ve Türkçe defterlerini getirmelerini isteyiniz. Ayrıca öğrencilerinize bitki resimleri getirmelerini de söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizin getirdikleri bitki resimlerini arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. Bu resimlerin kendilerinde uyandırdığı duyguyu sorarak sınıf panosuna astırınız. Öğrencilerinize yeni bilgi ve beceriler vermeden önce aşağıdaki soruları yöneltiniz: Çevrenizdeki hangi bitkilerin isimlerini biliyorsunuz? Bitkiler nerelerde yetişir? Niçin? Doğada en çok ilginizi ne çeker? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma çiçek büyümek fide Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinizin bu kelimeler üzerine düşünmelerini sağlayınız. Anahtar kelimelerin çağrıştırdığı ilk üç kelimeyi yazmaları amacıyla onları Türkçe defterlerine yönlendiriniz. Yazdıklarını okutunuz. c. Amaç Belirleme Aşağıdaki sorulardan yararlanarak öğrencilerinizin metni dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. Soru sayısını sınıfınızın durumuna göre artırabilirsiniz. Metni dinleme size neler kazandıracaktır? Okuyacağınız metinde neler öğrenmeyi hedefliyorsunuz? Bu metni okuduktan sonra bilgilerinizde ve davranışlarınızda nasıl bir değişiklik olacağını düşünüyorsunuz? ECE NİN SEVİNCİ Kapı çalınıyor. Sanırım Ece geldi. İki gündür görüşmedik. Acaba neler anlatacak? Ece, kızım hoş geldin. Nasılsın? İki gündür neden görünmedin? Çok iyiyim teyzeciğim. Annem çok zora düşmedikçe teyzeni rahatsız etme, dedi. İnsan canı sıkılınca zora düşmüş olur mu? Elbette kızım. Neden sordun? Evde canım sıkıldı da. Zora düştüm. Sana geldim. Anneme söylesem kızar mı ki? Bence kızmaz. Sen beni hiç rahatsız etmiyorsun ki! Annene bunu bir kez daha diyeyim. 80 Ece ile konuşurken bir yandan da çiçeklerimi suluyordum. O da beni merakla izliyordu. Bu arada çiçeklerimden birine şu sözleri söyledim: Güzel menekşem, arkadaşların çiçek açtı. Senin tomurcukların hâlâ sımsıkı kapalı. Neyin var yavrum? Seni çok seviyorum. Ece birden irkildi. Teyzeciğim yoksa sen çiçeklerle mi konuşuyorsun? Onlar bitki. Kulakları yok ki seni duysunlar. Dediklerini nasıl anlayacaklar? Hiç merak etme. Kulakları olmasa da onlar birçok şeyi duyuyor. Her şeyden önce sevildiklerini anlıyorlar. Sevilen, ilgi gösterilen bitkiler iyi gelişiyor. Bol bol çiçek açıyor. Bunu yıllardır gözlüyorum. Sevilmek, tüm bitkilerin hoşuna gidiyor ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

129 SAĞLIK VE ÇEVRE ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Metni tanımaları için metinden seçtiğiniz cümleleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden de bu cümleleri metinden bularak hızlıca okumalarını isteyiniz. Başlığından ve görsellerinden yararlanarak metnin içeriğini tahmin etmelerini sağlayınız. Tahminlerini defterlerine yazmalarını söyleyiniz. Sevilmek benim de hoşuma gidiyor teyzeciğim. Bugün öğretmenim okuduğum şiiri çok beğendi. Yanaklarımı, saçlarımı okşadı. Beni sevmesi öyle hoşuma gitti ki! Çiçekleri okşamak gerekmez. Onlara güzel sözler söylemek yeterli. Bir de iyi bakım ister. Keşke bizim de çiçeklerimiz olsa. Onları sevsem. Sulasam, baksam, onlara güzel sözler söylesem. Ama evimizde hiç saksı yok. Babama söylersem, belki bir tane alır. Babana söylemene gerek yok. Şu fideyi yeni diktim. Onu sana armağan edebilirim. İyi bakarsan bahara kocaman, kırmızı çiçekler açar. Ece sevinçten boynuma atılmasın mı! Az kaldı, ikimiz birden yere yuvarlanacaktık. 82 Saksıya doğru eğildi, bitkiyle konuşmaya başladı. Artık benim çiçeğim oldun. Seni çok seveceğim. Hem de çok iyi bakacağım. Ece sevinçten uçarak saksıyı kucakladı: Ben gidiyorum. Annemle babam neredeyse işten dönerler, diyerek hızla çıkıp gitti. Doğrusu şimdiden merak etmeye başladım. Minik fide, Ece nin elinde kuruyacak mı? Yoksa çabucak büyüyüp erkenden çiçek mi açacak? Siz ne dersiniz çocuklar? 83 Gülten DAYIOĞLU Ece ile Yüce (Düzenlenmiştir.) B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni okumadan önce öğrencilerinizden metni dikkatle dinlemelerini ve zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. Metnin bitiminde kendilerine soru yönelteceğinizi söyleyiniz. Metni iki kez sesli okuyunuz. b. Okuma Öğrencilerinize okuma kurallarını hatırlatınız. Metni vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okumalarını isteyiniz. Bir öğrencinize metni sesli okutunuz. Okurken varsa telaffuz hatalarının diğer öğrenciler tarafından tespit edilmesini isteyiniz. Ardından öğrencilerinizi sınıf mevcudunuza göre gruplara ayırınız (Paylaşarak okuma yöntemini uygulayınız.). Sesli okuma yaptırdıktan sonra öğrencilerinizden metni sessiz okumalarını isteyiniz. Dudaklarını kıpırdatmamalarını ve metni parmakla izlememelerini söyleyiniz. Sessiz okuma esnasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizerek belirlemelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinize metnin görsellerini inceletiniz. Ardından aşağıdaki soruları yöneltiniz. Verecekleri yanıtlarla ders kitaplarındaki görselleri yorumlamalarını sağlayınız. Görsellerde neler görüyorsunuz? Kullanılan renkler hakkındaki yorumlarınız nelerdir? Anlatınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimeleri tahtaya yazmalarını isteyiniz. Tahtaya yazılan her kelimenin anlamı ile ilgili sınıfta bir tahmin yarışması başlatınız. En hızlı ve doğru tahminde bulunan öğrencilerinizi alkışlatınız. Anlamı tahmin edilemeyen kelimeler için öğrencilerinizi resimli sözlüğe yönlendiriniz. Anlamı yeni öğrenilen kelimeleri cümle içinde kullandırınız. 2. Metni İnceleme ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 129

130 SAĞLIK VE ÇEVRE Öğrencilerinize, metni anlayıp anlamadıklarını sorunuz. Anlamadıkları bir bölüm varsa sormaları için onları cesaretlendiriniz. Metni beğenip beğenmediklerini ve metinden nasıl bir ders çıkardıklarını sorunuz. Metnin konusu ile ilgili olarak bir süre konuşmalarını sağlayınız. Metne yeni bir başlık bulmalarını isteyiniz. Metinde geçen olayları defterlerine sınıflandırmalarını isteyiniz. Yaptıkları sınıflandırmayı sınıfla paylaşmalarını sağlayınız. Metnin giriş gelişme ve sonuç bölümlerinin altını çizerek belirlemelerini söyleyiniz. Onlardan belirledikleri bu bölümleri, yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Bu bölümlerin neden giriş, gelişme ve sonuç ifadeleri olduğunu nedenleri ile açıklamalarını söyleyiniz. Ardından öğrencilerinizden birbirlerine metinle ilgili sorular sormalarını isteyerek metni incelemelerini sağlayınız. Yapamadıkları sorular için onlara yardımcı olunuz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize zıt anlamlı kelimelerin özelliklerini hatırlatınız. kapalı, güzel, yüksek kelimelerinin zıt anlamlılarını bulmalarını isteyiniz. Ardından buldukları kelimelerle cümleler kurmalarını söyleyiniz (1. Etkinlik). C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Doğal güzelliklerimizi korumak için doğaya ne gibi katkılarda bulunuyorsunuz ya da bulunabilirsiniz? sorusunu yönelterek öğrencilerinizin kendilerini sorgulamalarını sağlayınız. Gelen açıklamalar doğrultusunda birbirlerine sorular sormalarını sağlayacak ortam yaratınız. Yaşadıkları yerin hayallerine uygun bir yer olup olmadığını sorunuz. Nasıl bir yerde yaşamak istediklerini anlatmalarını isteyiniz. Bulundukları yeri güzelleştirmek için neler yapabileceklerini anlattırınız. Yaşamak istedikleri yerde neler isteyeceklerini ve istemeyeceklerini sorarak konuşmalarını sağlayınız. Öğrencilerinizi, 2. etkinlikte verilen gazete haberini okumaya yönlendiriniz. Bu haberle ilgili hazırlanan soruları yanıtlamalarını söyleyiniz. Yazdıklarını okutunuz. Çalışma sonrası TEMA vakfı ile ilgili öğrencilerinizi bilgilendiriniz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Yaprak baskısı örneklerini öğrencilerinize tanıtarak çalışma hakkında bilgi veriniz. Sınıfa getirmiş oldukları yaprakları suluboya ile diledikleri renge boyamalarını isteyiniz. Yaprakları resim defterlerine basarak yaprak baskısı çalışması yaptırınız. Çalışma- Ece nin Sevinci 1. ETKİNLİK Aşa ıda verilen zıt anlamlı kelimeleri eşleştiriniz. Bu kelimeleri cümle içinde kullanınız. 102 siyah kapalı çirkin çok sevinmek var önce açık güzel beyaz yok sonra üzülmek az Ece nin Sevinci ETKİNLİK Aşa ıdaki haberi okuyunuz ve bununla ilgili hazırlanmış soruları yanıtlayınız. TOPRAK İÇİN YÜRÜDÜLER TEMA Vakfı, her yıl 1 milyar 400 milyon ton topra ını kaybeden ülkemizde vatandaşları erozyon ve çölleşmeye karşı uyarmak amacıyla yürüyüş düzenledi. Türkiye Erozyonla Mücadele, A açlandırma ve Do al Varlıkları Koruma Vakfı nın düzenledi i Topra a Saygı yürüyüşü başladı. 200 kişi ile çevre yolundaki Konya Ticaret Borsası nın önünden başlayan yürüyüş, Türkiye de rüzgâr erozyonunun en çok yaşandı ı yer olan Konya nın Karapınar İlçesi nde dün başlayan yürüyüş bugün sona erecek. TEMA Vakfı nın çalışmaları hakkında bilgi verildi. 13 Kasım 2010 tarihli bir gazete haberi. Tema Vakfı ile ilgili neler biliyorsunuz? kişi sizce niçin yürüyor? Bu kişilerin yürüyüşü sizce neleri de iştirebilir? Niçin? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

131 SAĞLIK VE ÇEVRE Ece nin Sevinci 3. ETKİNLİK Aşa ıdaki yarım bırakılan hikâyeyi tamamlayınız. Hikayeyi tamamlarken verilen ifadeleri de kullanınız. örne in, örnek olarak, özellikle, açıkçası, açıklamak gerekirse, yani, gibi, başka bir deyişle Babamdan Öğrendiklerim Doğada gördüğüm her güzellik, bana babamı hatırlatır. Çünkü babam, yaşamı boyunca doğayı güzelleştirmek için çalıştı. Bize de doğayı sevdirdi. Tahta bir evimiz vardı. Evimiz, sanki çiçek bahçesinin içinde yüzüyordu. Bahçemizde pek çok meyve ağacı da vardı. Bunların tümünü babam yetiştirmişti. Babam, hafta sonlarında bahçede benim de yanında bulunmamı isterdi. Kuruyan dalları keser, aşı yapardı. Ben de arkasından ağaç ve çiçekleri sulardım. Bundan büyük tat alırdım. Bahçemizin bir köşesi, baharat bitkileriyle doluydu. Annem, bu bitkilerden yemeklerimize katardı. Yemeklerimiz çok lezzetli olurdu. Babam şöyle derdi: İnsan fidan dikmeli, çiçek yetiştirmeli. Bunu yapmayan, doğanın güzelliklerini fark edemez Ece nin Sevinci Leo BUSCAGLIA (Leo BUSKAGLİYA) Sevgili Babam 4. ETKİNLİK Hangi bitkinin yerinde olmak isterdiniz? Niçin? Çizerek anlatınız. 5. ETKİNLİK Aşa ıdaki boşlukları doldurunuz. Metin sonunda öğrendim. Öğrendiklerimi.... kullanmayı düşünüyorum. 105 larını resim panosunda sergiletiniz. Müzik: Orman konulu aşağıdaki şarkıyı öğrencilerinize öğretiniz. Orman Tohumlar fidana, fidanlar ağaca, Ağaçlar ormana dönmeli yurdumda. Yuvadır kuşlara, örtüdür toprağa, Can verir doğaya, ormanlar yurdumda. Her insan bir fidan dikmeli yurdumda. Yuvadır kuşlara, örtüdür toprağa, Can verir doğaya, ormanlar yurdumda. Söz: Mahir DİNÇER Rehberlik ve Psikolojik Danışma: Sözlü ve yazılı talimatlara uyar. ara disiplini, Türkçe dersi Dinleme öğrenme alanı Yönergeleri uygular. kazanımı ile ilişkilendirilerek Araştırma aşaması ile verilmiştir. 3. Araştırma Öğrencilerinizden aşağıdaki yönergeleri uygulayarak evlerinde fasulye çimlendirmelerini isteyiniz. Bu süre içinde çimlendirme sürecini gözlemleyerek notlar almalarını ve sınıfça belirlenen bir tarihte gözlemlerini ve çimlendirme çalışmalarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Yönergeler 1. Boş bir kabın içine fasulyeleri koyunuz. Kabın içine koyduğunuz fasulyelerin üzerine pamuk yerleştiriniz. 2. Fasulyenizin üzerini ıslatarak çimlendirme kabınızı güneş görmeyen bir odaya koyunuz. 3. Çimlenmenin safhalarını gözlemleyerek notlar alınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yönelterek bir tartışma ortamı yaratınız. Ortaya konulan düşüncelerden hareketle ön bilgilerini harekete geçiriniz. Bitki ve ağaç olmaması sonucunda neler olabilir? Çevrenizdeki ağaçlandırma çalışmalarına katıldınız mı ya da böyle bir ağaçlandırma çalışması gördünüz mü? Anlatınız. Yaşadığınız yeri yeşil buluyor musunuz? Niçin? Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirlemelerini isteyiniz. Aşağıdaki konuları önerebilirsiniz: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 131

132 SAĞLIK VE ÇEVRE Örnek Konular Yaşadığınız yerin daha yeşil olması için neler yapılabilir? Anlatınız. Yarım bırakılan bir hikâyeyi tamamlayınız. Hangi çiçeğin yerinde olmak istersiniz? Niçin? Çizerek anlatınız. b. Amaç Belirleme Seçilen konularla ilgili çalışmaya başlamadan önce öğrencilerinizin amaç belirlemelerine yardımcı olacak aşağıdaki soruları yöneltiniz: Bize ne anlatmayı düşünüyorsunuz? Anlatacaklarınızı nasıl sunacaksınız? Niçin yazacaksınız? Nasıl bir tasarım yapacaksınız? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizin yapacakları etkinlikleri hangi türde ve nasıl sunacaklarını belirlemelerini isteyiniz. Seçtikleri konuyu hangi türde (anı, öykü, şiir vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerine yardımcı olunuz. Seçtikleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını, işitilebilir ses tonu kullanmalarını ve göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına bir kez daha değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu : Yaşadığınız yerin daha yeşil olması için neler yapılabilir? Anlatınız. İşleniş Konuşmalarını yaparlarken konuşma kurallarına uymaları gerektiğini hatırlatınız. Konuşmaları sırasında kelimeleri doğru telaffuz etmeleri gerektiğini belirtiniz. Konuşmalarında destekleyici ve açıklayıcı örnekler verirken örneğin, örnek olarak, özellikle, açıkçası, açıklamak gerekirse, yani, gibi, başka bir değişle vb. ifadeleri kullanabileceklerini söyleyiniz. Konuşma sırasında anlamayı kolaylaştırmak amacıyla resim, fotoğraf vb. kullanılmasını isteyiniz. Konuşmalarında betimlemeler yapmaları için öğrencilerinizi yönlendiriniz. Konuşma sonrasında kendilerini değerlendirmeleri için ortam yaratınız. b. Yazma Konu: Yarım bırakılan bir hikâyeyi tamamlayınız. İşleniş Öğrencilerinizden yazma çalışması için gerekli hazırlığı yapmalarını isteyiniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmalarını isteyiniz. İzlenim ve deneyimlerinden yola çıkarak yazılarında karşılaştırmalar yapmalarını, ana fikri vurgulamalarını, kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler vermelerini isteyiniz (3. Etkinlik). Konuşma bölümünde destekleyici ve açıklayıcı ifadelere yer vermelerine yönelik çalışma yapmışlardı. Bu bölümde de yazılarında bu ifadeleri kullanmaya yönlendirerek pekiştirme çalışması yaptırmış olacaksınız. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Hangi çiçeğin yerinde olmak istersiniz? Niçin? Çizerek anlatınız. İşleniş Sunuma hazırlık yapmalarını sağlayınız. Çalışma kitaplarında yer alan 4. etkinliği yapmalarını isteyiniz. Yaptıkları resimleri etkinlik sonrasında arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. Neden bu çiçeği seçtikleri konusunda da öğrencilerinizi konuşturunuz. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak defterlerine istedikleri bir konuda yazı yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını arkadaşlarına okutunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi 5. etkinlikle ve aşağıdaki sorularla değerlendiriniz. Bitkilerin varlığı canlılar için niçin önemlidir? Anlatınız. Doğadaki değişimleri fark ediyor musunuz? Bu sizi etkiliyor mu? Nasıl? Verilen yönergeleri yardım almadan tek başınıza uygulayabildiniz mi? Anlatınız. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Yazma Becerileri Değerlendirme Ölçeği s. 221 ile değerlendiriniz. 132 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

133 SAĞLIK VE ÇEVRE 2 Çevremiz Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma ÇEVREMİZ Çevre Koruma Günü, En anlamlı günümüz. Doğadaki dengeyi, Bozmamalı tümümüz. Ağaç, çiçek, kuş sesi, Eksilmesin dünyadan. Biz de yardım edelim, Türleri yok olmadan. Çevremiz kirleniyor, Bilgisiz davranınca. Doğamız can veriyor, Onu korumayınca Bacalardan çıkıyor, Zehirleyici gazlar. Hava kirliliğinden, Burnumuz hemen sızlar. Havadaki kuşlara, Bile etki ediyor. Denizdeki balıklar, Sürü ile ölüyor. Öğretmen dün anlattı, Doğada bir denge var. Bizler de öğrenelim, Canlılar neyi arar. Sait KIRKGÖZLÜ Belirli Gün ve Haftalar METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Hava kirliliği, çevre kirliliği gibi konularda gazete ve dergilerden haber yazıları ve görselleri sınıfa getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden gazete ve dergilerden çevre kirliliği ile ilgili haberler ve görseller toplamalarını isteyiniz. Şiir işleme sürecinde kullanılmak üzere resim kâğıdı ve boya kalemleri getirmelerini söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme 1 ve 2. etkinlikleri yaptırınız. Daha sonra öğrencilerinizin ve sizin getirdiğiniz çevre kirliliği ile ilgili haberlerden bazılarının okunmasını sağlayarak öğrencilerinizi şiire hazırlayınız. Görselleri de sınıf panosuna astırınız. Öğrencilerinizin dikkatlerini zaman zaman bu görsellere çekiniz. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma çevre doğa canlı Anahtar kelimeleri küçük kâğıtlara yazınız ve masanın üstüne koyunuz. Öğrencilerinizi dört gruba ayırınız. Her gruptan bu kelimelerden birini çekmelerini isteyiniz. Çekilen kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Anahtar kelime ile ilgili en çok kelime bulan grubu birinci ilan ediniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize Bu şiiri dinledikten sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? sorusunu yönelterek dinleme amaçlarını belirlemelerini sağlayınız. Bu şiiri niçin okuyacaksınız? sorusunu da yönelterek okuma amaçlarını belirletiniz. Görsel okuma yaparak neyi öğrenmeyi amaçlıyorsunuz? sorusunu yönelterek görsel okuma amaçlarını belirletiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 133

134 SAĞLIK VE ÇEVRE B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Şiiri vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek dinlemelerini isteyiniz. Şiiri bir kez okuyunuz. Dinledikleri şiirin ana duygusunu belirleyerek defterlerine yazmalarını isteyiniz. Şiiri ikinci kez okuyunuz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Okumak için hazırlık yapmaları ve işitilebilir bir ses tonuyla okumaları için gerekli yönlendirmeleri yapınız. Örnek okuma yaptıktan sonra, önce sesli daha sonra sessiz okuma yaptıracağınızı söyleyiniz. Okurken kelimeleri doğru telaffuz etmelerini ve noktalama işaretlerine uymalarını isteyiniz. Dikkatlerini okudukları şiire yoğunlaştırmalarını söyleyerek paylaşarak okuma tekniği ile yeterli sayıda öğrenciye metni okutunuz. Öğrencilere şiiri sessiz okumaları sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemek için kelimelerin altını renkli kalemlerle çizmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Okuma sonrasında şiirin içeriği ile şiirde yer alan görselleri karşılaştırmalarını isteyiniz. Şiirin içeriğine uygun olan ve olmayan görseller hakkında konuşmalarını sağlayınız. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Görsellerde en çok hangi renkler kullanılmıştır? Eklemek ya da çıkarmak istediğiniz görsel var mı? Niçin? Şiiri siz nasıl resimlerdiniz? Anlatınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Şiirde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin anlamlarını kendisinden önce veya sonra gelen kelimeye, kelimenin geçtiği cümleye bakarak tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu kontrol ettirmek için resimli sözlük kullandırınız. Anlamını öğrendikleri kelimelerle cümleler kurmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Şiiri bir kez daha gözden geçirmelerini isteyiniz. Şiiri daha iyi kavramaları için aşağıdaki soruları sözlü olarak yanıtlamalarını isteyiniz. Şiire göre en anlamlı günümüz hangisidir? Şiire göre neyi bozmamalıyız? Çevremiz niçin kirleniyor? Şiire göre burnumuz niçin hemen sızlıyor? Şairin öğretmeni neyi anlatıyor? Çevremiz 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki fıkrayı okuyarak soruları yanıtlayınız. TEMİZLİK Ders hayat bilgisi, konu temizliktir. Ö retmen, ö rencilerine sorar: Evimizi niçin temiz tutmalıyız çocuklar? Betül hemen parmak kaldırır: Aniden misafir gelirse ayıp olur diye, ö retmenim. Yukarıdaki fıkra hoşunuza gitti mi? Niçin? Betül ün temizlik konusundaki yaklaşımı nasıl? Temizlik yaparken ailenize nasıl yardımcı oluyorsunuz? Kirli bir çevre deyince aklınıza neler geliyor? Çevremiz 2. ETKİNLİK Sevgili çocuklar, aşa ıdaki tavşan kardeş, yollardan giderek havucuna ulaşmak istiyor. Ona do ru yolu göstererek yardımcı olunuz ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

135 SAĞLIK VE ÇEVRE Çevremiz 3. ETKİNLİK Metinde ortaya konulan sorunları belirleyiniz ve bu soruna farklı çözümler bulunuz. 108 Sorunlar Çevremiz Çözümler ETKİNLİK Eş anlamlı olan kelimeleri birbiriyle eşleştirelim. Kelimeleri cümle içinde kullanalım. tüm doğa koruma tür ETKİNLİK Çevrenin önemini anlatan bir şiir yazınız. Şiirinize bir başlık koyunuz himaye tabiat cins bütün Şiirde ortaya konan sorunları belirleyerek, çözümler üretmelerine yardımcı olmak amacıyla 3. etkinliği yaptırınız. Yazdıklarını arkadaşlarına okutunuz. 3.Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizin eş anlamlı kelimeleri iyice öğrenmelerini sağlamak için şiirden seçilen kelimelerle hazırlanmış (doğa-tabiat, tür-cins, koruma-himaye, tüm-bütün) 4. etkinliği yaptırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize Çevrenizde atıklarıyla denizi ve toprağı, dumanıyla havayı kirleten fabrikalar var mı? Çevrenizi kirleten neler görüyorsunuz? Temiz ve güzel bir çevrede yaşamak bize neler kazandırır? sorularını yönelterek çevrelerinden örnekler vermelerini sağlayınız. Dünyanın daha yaşanabilir bir yer olması ve gelecek nesillerin bu dünyada yaşayabilmesi için neler yapılması gerektiğini anlattırınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi: Dün, Bugün, Yarın teması Kazanım C.3.32: Yaşadığı çevreyi daha temiz bir hâle getirmek için proje tasarlar. kazanımı Araştırma aşaması ile ilişkilendirilerek verilmiştir. İnsan Hakları ve Vatandaşlık: Düşünce ve ifade özgürlüğünün yaşamındaki önemini kavrar. ara disiplini, Türkçe dersi Konuşma öğrenme alanı Duygu, düşünce ve hayallerini ifade eder. kazanımı ile ilişkilendirilmiştir. Öğrencilerinizden hayallerindeki çevre ile ilgili duygu ve düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmalarını isteyiniz. 3. Araştırma Bilişim teknolojilerinden ve kütüphanelerden yararlanarak yaşadıkları çevreyi daha temiz bir hâle getirmek için neler yapılabileceği konusunda bir araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırma bulgularını projeye dönüştürerek belirlenen tarihte sınıfa getirip sunmalarını isteyiniz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki sorular ve benzerleri ile öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz: Temizlik önemli midir? Niçin? Çevrenin korunması ve geliştirilmesine ilgi gösteriyor musunuz? Nasıl? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 135

136 SAĞLIK VE ÇEVRE Yaşadığınız ortamın kirletildiğini görseniz ne yaparsınız? Anlatınız Çevrenin önemini anlatan bir şiir yazınız. Çevrenin temizliğini sağlayacak bir araç tasarlayarak resim kâğıdına çiziniz. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını konuya uygun olarak belirlemelerini isteyiniz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizden, seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, öykü, anı vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerini isteyiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. Konuşmalarında görgü kurallarına dikkat etmelerini, konu dışına çıkmamalarını, kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanmalarını, yazılarında yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat etmelerini söyleyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Yaşadığınız ortamın kirletildiğini görseniz ne yaparsınız? Anlatınız. İşleniş Konuşma kurallarını uygulama konusunda hatırlatıcı bilgiler veriniz. Öğrencilerinizi duygu ve düşüncelerini anlatırken kendilerine güvenerek konuşmaları için cesaretlendiriniz. Konuşmalarında olayları oluş sırasına göre anlatmalarını isteyiniz. Olayları sıralarken ilk önce, önce, daha sonra, ondan sonra, sonunda, sonuçta vb. ifadelerin kullanılmasını isteyiniz. Konuşmalarını görsel sunuyla destekleyebileceklerini belirtiniz. Konuşma sonrasında sorular sorarak konuşmalarını değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Çevrenin önemini anlatan bir şiir yazınız. İşleniş Yazma kurallarını öğrencilerinize hatırlatınız. Şiirlerine etkili ve çarpıcı bir başlık koymalarını isteyiniz Yazma çalışması için 5. etkinliğe yönlendiriniz. Çalışma sonrasında yazılan şiirleri okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Çevrenin temizliğini sağlayacak bir araç tasarlayarak resim kâğıdına çiziniz. İşleniş Etkinlik için hazırlık yapmalarını sağlayınız. Tasarladıkları resimleri çizerken resim, şekil ve sembollerden yararlanabileceklerini söyleyiniz. Duygu, düşünce ve hayallerini görselleştirirken istedikleri renkleri kullanabileceklerini belirtiniz. Etkinlik sonrasında yaptıkları resimleri arkadaşlarına göstermelerini ve sınıf panosunda sergilemelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize Doğayı korumak için neler yapabiliriz? sorusunu yöneltiniz. Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak bir konuşma yapmalarını sağlayınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki sorularla öğrencilerinizin performanslarını değerlendiriniz: Sizce doğayı korumak için gereken özeni gösteriyor muyuz? Nasıl? Şiirde verilen etkinliklerden en çok hangisini beğendiniz? Niçin? Çevreyi korumayan kişileri nasıl uyarırsınız? Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Yazma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği s. 222 ile değerlendiriniz. NOTLAR 136 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

137 SAĞLIK VE ÇEVRE 3 Sağlık Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ SAĞLIK Sağlık, her türlü hastalıktan ve sakatlıktan uzak, rahatlık içinde yaşamamız anlamına gelmektedir. Atalarımızın dediği gibi sağlık her şeyin başıdır, temelidir. Sağlıksız insan, yaşamaktan zevk almaz. Günleri, acılar içinde geçer. Hastalıkla boğuşan bir insan, yaşamın tadına varamaz. Bu nedenle insanlar, çok eski yıllardan bu yana sağlıklı yaşamanın yollarını aramışlar. Bu arayışlar sonucu, sağlıklı yaşamak için yeni bilgiler bulmuş ve bunlara uymaya çalışmışlardır. Belirlenen sağlık bilgileri, yaşamımızı ve rahatımızı korumak için bilmemiz gereken önemli bir konudur. İnsan, birçok bilgiden uzak olarak da yaşayabilir. Ama sağlık bilgisinden yoksun kalırsa yaşamı her an tehlikeye girebilir. 86 Sağlıkla ilgili bilgiler günümüzde oldukça yaygınlaşmıştır. Hekimlik ya da tıp bilimi geliştikçe sağlığa ilişkin bilgilerimiz de artıyor. Birkaç yıl önceki ölümcül hastalıklar, bugün yeni bulunan bilgiler ve yöntemlerle tedavi edilebiliyor. Eğitimli insan sayısı çoğaldıkça hastalar da azalabiliyor. Sağlık bilgileri, insanlar için önemli olduğu gibi toplumlar için de önemlidir. Sağlıksız toplumlar gelişip kalkınamaz. Bu nedenle her devlet, sağlık işlerine önem verir. Tıp fakülteleri, sağlık okulları elemanlar yetiştirir. Hastaneler açıp hastaları tedavi eder. 87 Ahmet KÖKLÜGİLLER Belirli Günler ve Haftalar (Düzenlenmiştir.) A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfa sağlık konulu doküman, afiş ve bilgilendirici yazılar getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden çalışma kitabı, ders kitabı, resimli sözlük ve boya kalemlerini getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz afiş ve broşürleri tahtaya asınız. Öğrencilerinizin yorumlamalarını sağlayınız. Bilgilendirici yazıları okuyunuz. Konu ile ilgili görüşlerini alınız. Öğrencilerinize, çevrelerinde hasta kişiler olup olmadığını sorunuz. Bu kişilerin neden hasta oldukları ile ilgili neler bildiklerini anlattırınız. Sağlıksız bir yaşamın nasıl olacağı ile ilgili konuşma ortamı yaratınız. 1. etkinliği yaptırarak metne hazırlanmalarını sağlayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma vücut sağlık insan Öğrencilerin anahtar kelimeler üzerinde konuşmalarını sağlayınız. Bu kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Anahtar kelimelerle ilgili bildikleri şarkı, bilmece veya kısa şiirleri arkadaşlarıyla paylaşmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinizin dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için Bu metni dinleme ve okuma amacınız ne olabilir? Bu metinden neler öğreneceğinizi tahmin ediyorsunuz? vb. sorularla amaç belirlemelerine yardımcı olunuz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleyecekleri konuya hazırlık yapmalarını sağlamak amacıyla metinle ilgili hazırlık yapmalarını, merak ettikleri ile ilgili sorular hazırlamalarını, not almak için ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 137

138 SAĞLIK VE ÇEVRE gerekli araç-gereci hazırlamalarını isteyiniz. Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni sesli okuyunuz. Dinleme sonrasında metnin ana fikrini ve konusunu belirlemelerini isteyiniz. Daha sonra metin ile ilgili hazırlamış oldukları soruları birbirlerine sorarak yanıtlamalarını söyleyiniz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatarak metnin türü hakkında bilgi veriniz. Metin içerisindeki altı çizili ifadelerin önemli noktaları vurguladığına dikkatlerini çekiniz. Öğrencilerinizden, bu ifadeleri dikkate alarak metni okumalarını isteyiniz. Gönüllü öğrencilerinizden birine örnek okuma yaptırınız. Sorgulayarak okuma tekniği ile metni okutunuz. Daha sonra öğrencilerinize, sesli ve sesiz okuma yaptırınız. Okuma yapılırken sesli-sessiz okuma kurallarına uymalarını isteyiniz. Sessiz okumaları sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini yorumlamalarını isteyerek görsellerle metin arasındaki ilişkiyi sorgulamalarını sağlayınız. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Daha sonra 2. etkinliği yaptırınız. Birinci görselde neler görüyorsunuz? Görselin renklerini beğendiniz mi? İkinci resme yeni bir görsel eklemeniz istense ne eklemek isterdiniz? Niçin? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinize metinde geçen anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimelerin anlamını tahmin ettiriniz. Ardından tahminlerinin kontrolünü resimli sözlükten yaptırınız. Anlamı yeni öğrenilen kelimeleri defterlerine yazdırarak cümle içinde kullandırınız. 2. Metni İnceleme Okudukları metnin konusunu söylemelerini isteyiniz. Ayrıca öğrencilerinize, sorular sorarak metindeki sebep-sonuç bildiren kavramların, düşüncelerin ortaya çıkarılmasını sağlayınız. Soru üretme yeteneklerini geliştirmek için okudukları metinle ilgili sorular hazırlamalarını ve arkadaşlarına sormalarını sağlayınız. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Sağlık nedir? Sağlık niçin önemlidir? Sağlık bilgileri toplumlar için niçin önemlidir? Aşağıdaki paragrafı tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden yükses sesle paragrafı okumalarını isteyiniz. Onlardan okudukları paragrafta yapılan dil, ifade ve bilgi yanlışlarını bulmalarını isteyiniz. Sağlıkksızz insann yaşemekten zevk alır. Her ani Sa lık 1. ETKİNLİK Bir günde yedi iniz yiyecekleri aşa ıdaki tabloya yazınız. Sa lıklı beslenip beslenmedi inizi belirleyiniz. 110 Sabah Ö le Akşam Sağlıklı besleniyorum/beslenmiyorum. Çünkü Sa lık 2. ETKİNLİK Aşa ıda aynı yaşlarda iki çocuk görüyorsunuz. Bu çocukların resimlerine bakarak nasıl beslendikleri ile ilgili yorumda bulununuz ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

139 SAĞLIK VE ÇEVRE Sa lık 3. ETKİNLİK Sebep - sonuç ilişkileri kurarak aşa ıdaki cümleleri tamamlayınız. Sağlıklı beslenmek çocuklar için önemlidir. Çünkü Spor yapmalıyız. Çünkü Hepimiz doğru beslenme alışkanlığı kazanmalıyız. Çünkü... Şekerli yiyecekleri bolca tüketmek insan sağlığına zarar verir. Çünkü Mevsimine göre giyinmeliyiz. Çünkü ETKİNLİK Hangi hastalı ın çaresini bulmak istersiniz? Niçin? Sa lık 5. ETKİNLİK Sevdiğiniz yiyeceklerin resmini çiziniz. acılar içinde geçer. Hastalıkla boğuşan bir insan, yaşamın tadına varır. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize hastalık (sağlık), azalmak (artmak), kapamak (açmak) kelimelerini söyleyerek bu kelimelerin zıt anlamlılarının geçtiği cümleleri buldurunuz. Bulamayan öğrencilerinizin sıra arkadaşlarıyla iş birliği yapmalarını sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize sağlıklı yaşayabilmek için hangi alışkanlıkları edindiklerini anlattırınız. Kendi hayatlarından örnekler vermelerini sağlayınız. Gereğinden az veya fazla yemenin zararlarının neler olabileceği ile ilgili konuşma ortamı yaratınız. İnsanın sağlıklı olmasını sağlayan yiyeceklerin neler olduğu hakkında düşüncelerini açıklamalarını sağlayınız. Sağlık bilgisinin günümüzde niçin bu kadar gelişmiş olduğu ile ilgili fikirlerini alınız. Çevrelerinde hangi sağlık kuruluşlarının olduğunu da sorarak konuşma ortamı yaratınız. Konuşma sonrasında onlara 3. etkinliği yaptırarak sebep-sonuç ilişkileri kurmalarına yardımcı olunuz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Hayat Bilgisi Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.7: Neden dengeli ve düzenli beslenmesi gerektiğini araştırır ve anlatır. kazanımı, Araştırma aşaması ile ilişkilendirilmiştir. Beden Eğitimi: Öğrencilerinize Kalk-Çömel adlı aşağıdaki oyunu oynatınız. KALK-ÇÖMEL Siz herhangi bir meyve ya da sebze adı söyleyiniz. Sebze adı söylendiğinde oturmaları, meyve adı söylendiğinde kalkmaları gerektiğini belirtiniz. Yanılan öğrencilerinizi oyundan eleyiniz. En son öğrenciyi günün en sağlıklı olanı ilan ediniz. 3. Araştırma Öğrencilerinizden neden dengeli ve düzenli beslenilmesi gerektiğini, gazete, dergi ve bilişim teknolojilerinden yararlanarak araştırmalarını isteyiniz. Yaptıkları araştırma sonuçlarını sınıfa getirip sunmalarını sağlayınız. 113 Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize, dengeli beslenmek için neler yapmamız gerektiğine ilişkin bilgilerini hatırlatınız. Beslenmenin, sağlığımızın korunmasındaki rolünü açıklayınız. Özellikle dengesiz beslenmenin sağlığımızı olumsuz etkilemesiyle ilgili olarak konuşmalarını sağlayarak ön bilgilerini harekete geçiriniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 139

140 SAĞLIK VE ÇEVRE Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Sağlıklı ve sağlıksız insanlar arasında nasıl farklar olur? Karşılaştırarak anlatınız. Hangi hastalığın çaresini bulmak istersiniz? Niçin? Sağlıklı olmanızı sağlayan yiyeceklerin resmini çiziniz. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize aşağıdaki sorularla amaç belirlemelerine yardımcı olunuz: Hangi konularda konuşmak ve yazmak istersiniz? Görsel Sunu bölümünde neler yapmak istiyorsunuz. Konuşma, yazma, görsel sunu amacınız nedir? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize seçecekleri konuyu hangi türde yazacaklarını ve nasıl sunmak isteyeceklerini (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Kararsız kalan öğrencilerinize yönlendirmeler yaparak yardımcı olunuz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinizden, kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını ve işitilebilir ses tonu ile konuşmalarını isteyiniz. Göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına bir kez daha değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Sağlıklı ve sağlıksız insanlar arasında nasıl farklar olur? Karşılaştırarak anlatınız. İşleniş Konuşmalarına hazırlık yapmaları için yeterli süre veriniz. Yeni öğrendikleri kelimeleri konuşmalarında kullanmalarını isteyiniz. Beden dillerini kullanarak etkili bir konuşma yapabileceklerini vurgulayınız. Konuşmaları sırasında gereksiz hareketlerden kaçınmalarını ve konu dışına çıkmadan konuşmaları gerektiğini söyleyiniz. Konuşma sonrasında konuşma içeriği ve konuşma ortamı hakkında düşüncelerini belirtmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Hangi hastalığın çaresini bulmak istersiniz? Niçin? İşleniş Yazılarında kullanacakları araç-gereçleri hazırlamaları için yeterli süre veriniz. Öğrencilerinizi 4. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmalarını, karşılaştırmalar yapmalarını, noktalama işaretlerine dikkat etmelerini ve günlük hayattan verecekleri örneklerle yazılarını desteklemelerini isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutarak kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunuz. c. Görsel Sunu Konu: Sağlıklı olmanızı sağlayan yiyeceklerin resmini çiziniz. İşleniş Resim yapmaları için boya kalemlerini hazırlamalarını isteyiniz. Çalışma kitaplarında yer alan 5. etkinliğe sevdikleri yiyeceklerin resimlerini yaptırınız. Yapılan resimleri arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize, yeni öğrendikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Daha sonra öğrencilerinizi gruplara ayırınız. Tahtaya bir kelime yazınız. Yazdığınız kelime ile ilgili cümleler kurarak cümle zinciri kurmalarını isteyiniz. Zincirdeki her cümlenin bir önceki cümleyi destekler nitelikte olması gerekmektedir. Cümle zincirini kuramayan öğrenci elenmelidir. Aşağıdaki metni tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden metni okumalarını ve metinde geçen dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirlemeelrini isteyiniz. Sağlığımızı korumalıyız. Savlıyımızı korumak için dengesiz beslenmeliyiz. Dengeli beslenmeliki vücütümüz her vitaminden yeterince yararlansın. En büyük zenginliğimiz sağlığımızdır. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla değerlendiriniz: Düzensiz beslenen birine neler söylemek istersiniz? Sağlığınızı yeterince koruduğunuza inanıyor musunuz? Niçin? Sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız? Açıkta satılan yiyecekler sağlıklı mıdır? Niçin? 140 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

141 SAĞLIK VE ÇEVRE 4 Küçük Mavi Balık Akvaryumda Dinleme Metni Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma KÜÇÜK MAVİ BALIK AKVARYUMDA Küçük göl ormanın en güzel köşesiydi. Üzerinde renk renk nilüferler yüzerdi. Gölün içinde pek çok balık yaşardı. İçlerinde en güzeli Mavi Balık tı. O göldeki mavi renkli tek balıktı. Bunun için göldeki balıklar onu kıskanırdı. Mavi Balık gezmeyi çok severdi. Oysa annesi ve babası yanlarından uzaklaşmasına izin vermezdi. Yuvasından sık sık çıkması tehlikeliydi. Göl, küçük balıklar için tehlikelerle doluydu. Mavi Balık, hep yuvasının yanında yüzerdi. Kendisi gibi küçük balıklara arkadaşlık ederdi. Mavi Balık yüzerken etrafına ışık saçardı. Bu hâliyle doğrusu diğerlerinden çok farklıydı. Güneşli bir yaz sabahıydı. 1 Kıyıdan çocuk sesleri duyuluyordu. Mavi Balık çocukları hep merak ederdi. Çocuklar ellerindeki oltaları suya atıyorlardı. Mavi Balık, oltanın ne olduğunu bilmiyordu. Ama gidip bir bakmak istiyordu. Böylece oltanın ne olduğunu öğrenebilecekti. Sevinçle oltanın olduğu yere doğru yüzdü. Çocuklar onu görür görmez heyecanlandılar. Hepsi birden suyun başına toplandı. Bir tanesi heyecanla seslendi: Heey! Gelene bakın! Nasıl da parlıyor! Masmavi! Sessizce beklediler. 2 Mavi Balık oltanın ucuna geldi. Harika bir yem onu bekliyordu. İçinden çocuklara teşekkür etti ve oltanın ucundaki yemi ısırıverdi. Isırır ısırmaz korkunç bir acı duydu. Sonra da çocukların su dolu kovasını boyladı. Çocuklar sevinçle evlerine döndüler. Küçük bir akvaryuma su doldurdular. İçini yapraklarla süslediler. Mavi Balık ı akvaryumun içine koydular. Mavi Balık artık bu küçük akvaryumda yaşıyordu. Çok mutsuzdu. Küçük gölü ve ailesini özlemişti. Parlak renkleri iyice solmuştu. Artık etrafına ışık saçmıyordu. Çocukların verdiği yemleri yemez olmuştu. Çok geçmeden iyice zayıfladı. Artık güçlükle hareket edebiliyordu. Çocukların babası balığı dikkatle süzerek: Yazık! Bu güzelim balık ne hâle geldi. Eğer yuvasına dönmezse ölecek. Bence bir an önce onu yuvasına götürmelisiniz, dedi. 3 Çocuklar kavanozu aldıkları gibi göle koştular. Mavi Balık, olanlardan habersizdi. Sadece ormanda olduklarını fark edebiliyordu. Etrafta kuşların sesi duyuluyordu. Heyecanla çevresine bakmaya başladı. Dostları olan arılar ve kuşlar çevresinde uçuyorlardı. Küçük arı ve tüm orman halkı şarkı söylüyordu: Mavi Balık yuvasına dönecek! Göl şenlenecek. Ailesi sevinecek. Göldeki tüm balıklar şarkıyı duymuşlardı. Hepsi de sevinçlerinden gölün kıyısına gelmişlerdi. Çocuklar balığı yavaşça göle bıraktılar. Mavi Balık, doğruca yuvasına koşmuştu. Göl halkı çok sevinçliydi. O gece gölün dibinde şenlikler yapıldı. Mavi Balık, bir daha yuvasından ayrılmadı. Özlem AYTEK Mavi Balık Akvaryumda METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza gazete ve dergilerden hayvan konulu haber yazıları ve görseller getiriniz. Sınıfa dinleme CD si ve CD çalar getiriniz. Sınıf ortamını derste yapacağınız etkinliklere göre düzenleyiniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden hayvanlarla ilgili şiir, haber, fotoğraf vb. bulup sınıfa getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizin ve sizin getirdiğiniz dokümanları bir süre birlikte inceleyiniz. Daha sonra getirilen bu dokümanlarla sınıf panosu hazırlayınız. Öğrencilerinize 1. etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrası verdikleri yanıtları okutarak onları metne hazırlayınız. b. Tahmin Etme Öğrencilerinize metnin başlığını ve konuşma cümlelerini okuyunuz. Metnin içeriğini tahmin ediniz. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Öğrencilerinize metni katılımlı dinlemelerini öneriniz. Dinlerken önemli gördükleri yerlerle ilgili notlar alabileceklerini, sorular hazırlayıp sınıfa sorabileceklerini, istedikleri bölümü zihinlerinde canlandırarak defterlerine resimleyebileceklerini söyleyiniz. Metni okuyunuz. Metinde 1,2,3 rakamlarıyla belirlenmiş yerlerde durunuz. Metnin devamını tahmin ettiriniz. Daha sonra tahminlerini metinle karşılaştırmalarını isteyiniz. Metni ikinci kez okuyunuz. Dinledikleri metinde geçen varlıkları ve olayları defterlerine sınıflandırmala- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 141

142 SAĞLIK VE ÇEVRE rını isteyiniz. Dinleme sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini sağlayınız. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinizin belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri tahtaya yazınız. Bu kelimelerin anlamları üzerinde tahmin çalışmaları yaptırınız. Öğrencilerinizi, anlamı hâlâ bulunamayan kelimenin ya da kelimelerin anlamlarını öğrenmeleri için resimli sözlük kullanmaya yönlendiriniz. Daha sonra anlamı öğrenilen bu kelimeleri birer cümle içinde kullandırınız. 2. Metni İnceleme Metnin daha iyi anlaşılması için öğrencilerinize Dinlediğiniz metinde bize ne anlatılmak isteniyor? sorusunu yönelterek ana düşünceyi buldurunuz. Metindeki düşüncelerle kendi düşünceleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları onlara belirletiniz. Metindeki hikâye unsurları ile ilgili onlarla konuşunuz. Öğrencilerinize, 2. etkinliği yaptırarak metni daha iyi kavramalarını sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinizin Sokakta yaşayan hayvanlarla ilgili neler düşünüyorsunuz? Çevrenizde özellikle kimler hayvanlara karşı ilgi gösteriyor? sorularıyla konu ile ilgili bir süre konuşmalarını sağlayınız. Daha sonra başlarından geçen hayvanlarla ilgili bir anıları varsa anlatmalarını sağlayacak yönlendirmeler yapınız. 2. Araştırma Öğrencilerinizden nesli tükenen hayvanlarla ilgili bir araştırma yapmalarını isteyiniz. Bilişim teknolojilerinden ve kütüphanelerden yararlanabileceklerini belirtiniz. Araştırmalarını görsel materyallerle desteklemelerini isteyiniz. Bir sonraki derste çalışmalarını arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Sokakta yaşayan hayvanlarla ilgili neler düşünüyorsunuz? Beslenmesini üstlendiğimiz bir hayvanın sorumluluğunu yerine getirmezsek neler olur? vb. sorularla öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz. Öğrencilerinizin zihinsel olarak çalışmaya hazır olduğunu düşündüğünüz anda çalışma konularının belirlenmesine geçiniz. Örnek Konular Hayvanların belli deneylerde kullanılmasına ilişkin düşünceleriniz nelerdir? En sevdiğiniz bir hayvanın başından geçenleri an- Küçük Mavi Balık Akvaryumda 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki sorular yan tlay n z. Hangi hayvanları daha çok seviyorsunuz? Neden? Evde hayvan besliyor musunuz? Beslediğiniz hayvanın özellikleri nelerdir? Hayvanlar doğal yaşam için önemli midir? Niçin? Küçük Mavi Balık Akvaryumda 2. ETKİNLİK Aşa ıya metinle ilgili 5N 1K soruları yazınız. Yazdı ınız soruları sıra arkadaşınızın yanıtlamasını isteyiniz N N K N N N ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

143 SAĞLIK VE ÇEVRE Küçük Mavi Balık Akvaryumda 3. ETKİNLİK Aşa ıda verilen adları okuyunuz. Adlar tekil ise kırmızıya, ço ul ise maviye boyayınız. 116 oltalar Küçük Mavi Balık Akvaryumda balıklar göl balık güneş su çocuklar nilüferler 4. ETKİNLİK Sevdi iniz bir hayvanın başından geçenleri anlatan bir hikâye yazınız latan bir hikâye yazınız. Seçtiğiniz hayvanları beden dilinizle anlatınız. Arkadaşlarınızın da hangi hayvanı canlandırdığınızı bulmalarını isteyiniz. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize amaçlarını belirlemeden hazırladıkları konuşmaların, yazdıkları metinlerin ve görsel sunumların anlaşılır olamayacağını açıklayınız. Çalışmalarla ilgili amaçların belirlenmesinde yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize seçecekleri konuyu hangi türde yazacaklarını ve nasıl sunmak isteyeceklerini (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Kararsız kalan öğrencilerinize yönlendirmeler yaparak yardımcı olunuz. 2.Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. Yapılacak çalışmanın ikna edici konuşma ve yazmaya dayalı olduğunu açıklayınız. Öğrencilerinize kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını ve göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Öğrencilerinize tekil ve çoğul kavramları hatırlatınız. 3. etkinlikteki balığı boyamalarını isteyerek bu bilgilerini pekiştiriniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konular: Hayvanların belli deneylerde kullanılmasına ilişkin düşünceleriniz nelerdir? İşleniş Öğrencilerinizden belirledikleri konu hakkında duygularını anlatmalarını isteyiniz. Arkadaşlarının söyledikleri fikirlere katılıp katılmadıklarını nedenleriyle ortaya koymaya yönlendiriniz. Konuşmalarında ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgulamaları için onlara yönlendirmelerde bulununuz. Konuşmalarında ne kadar çok çarpıcı örneklere ve ifadelere yer verirlerse konuşmalarının o kadar etkili olabileceğini belirtiniz. Konuşma sonrasında öğrencilerinizin sunumlarını değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Çok sevdiğiniz hayvanın başından geçenleri anlatan bir hikâye yazınız. İşleniş Küçük gruplar oluşturunuz. Gruptaki öğrencilerden, kahramanı hayvanlardan oluşan bir hikâye yazmalarını isteyiniz. Yazılarına başlık vermeyi unutmamalarını, giriş ve sonuç cümlelerini özenle seçmelerini söyleyiniz. Yazılarında sayfa düzenine ve temizliğine dikkat ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 143

144 SAĞLIK VE ÇEVRE etmelerini, konu dışına çıkmadan duygu ve düşüncelerini anlatmalarını isteyiniz (4. Etkinlik). Yazılarında olay ve bilgileri sıraya koyarak anlatmanın önemi hakkında da yönlendirmede bulununuz. Yazılan hikâyeleri daha sonra grup başkanlarına okutturunuz. c. Görsel Sunu Konu: Seçtiğiniz hayvanları beden dilinizle anlatınız. Arkadaşlarınızın da hangi hayvanı canlandırdığını bulmalarını isteyiniz. İşleniş Öğrencilerinizin sunum için hazırlanmalarını sağlayınız. Öğrencilerinize Sevdiğiniz bir hayvanı bedeninizi kullanarak nasıl anlatabilirsiniz? sorusunu yöneltiniz. Canlandırmayı bireysel veya grup olarak yaptırabilirsiniz. Arkadaşlarının da canlandırılan bu hayvanı tahmin etmelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma 5. etkinlikte İlhan Selçuk un yazısından alınmış yarım kalan bir metin vardır. Öğrencilerinizden yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak bu yazıyı tamamlamalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. Hangi kelimeleri ilk defa kullandıklarını sorunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi değerlendirirken sınıf içi çalışmalarını ve etkinliklerdeki başarılarını göz önüne alınız. Aşağıdaki soruları öğrencilerinize yönelterek kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız: Evde hayvan besleyen insanlar hakkında ne düşünüyorsunuz? Anlatınız. Yabani hayvanlar nasıl beslenir? Çevrenizde hangi evcil hayvanlar var? Küçük Mavi Balık Akvaryumda 5. ETKİNLİK Aşa ıdaki yarım kalan metni tamamlayınız. 118 Onlar Balkon penceresinde minik bir kedi var. Ocak ayının soğuk gecesinde titriyor. Miyavlayıp duruyor. Karnı acıkmış yavrucuğun. Minik kedi soğuktan ve açlıktan acı çekiyor. Dışarıda kalırsa belki ölecek. Çünkü çevresiyle uyum sağlayamıyor. Neler yapacağımı düşündüm NOTLAR 144 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

145 SAĞLIK VE ÇEVRE SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ TEMİZLİK Tırnaklarınıza şimdi bir bakın. Kısa ve temiz mi, yoksa uzun ve kirli mi? Ellerinizi en son ne zaman yıkadınız? Bunların pek önemli olmadığını, temizliğin yalnızca büyüklerin sorunu olduğunu düşünüyor olabilirsiniz? Ama, mikropları vücudunuzdan uzak tutmak istiyorsanız temizliğe de gereken önemi vermeniz gerekir. Oyun oynarken, çalışırken, alışveriş yaparken ya da bir arkadaşınızı görmeye gittiğinizde elleriniz durmadan kirlenir. Ellerinizdeki kirler yediklerinize bulaşarak kolaylıkla vücudunuza girebilir. Tırnak yemek ve parmak emmek de mikropların ağzınıza dolması için birebirdir. Tuvalete gittiğinizde vücudunuzdan attığınız artık maddeler de mikroplarla doludur. Bu yüzden tuvalet sonrası ellerinizi yıkamanız çok önemlidir. Yalnızca elleriniz kirlenmez. Vücudunuzun diğer bölgelerindeki deri de zamanla kirlenir. Ayrıca, hava ısındığında terlersiniz. Derinizdeki gözenek adı verilen küçük deliklerden dışarı atılan terin büyük 88 bir bölümü sudur. Ne var ki ter, kuruduğunda kötü kokmaya başlar. Bu yüzden de her gün yıkanmak önemlidir. Hapşırıp öksürerek de mikropların çevreye yayılmasına yol açabilirsiniz. Hapşırdığınızda ağzınızdan, burnunuzdan dışarı fırlayan mikropları durdurmanın yolu, her zaman ağzınızı kolunuzla ya da en iyisi bir mendille kapamaktır. Vücudunuza hayvanlardan da mikrop geçebilir. Kedi ve köpekler insanlara çeşitli hastalıklar bulaştırabilir. Bu nedenle, örneğin köpek besliyorsanız yüzünüzü yalamasına izin vermeyin. Hayvanlarla oynadıktan sonra mutlaka ellerinizi yıkayın. Dişlerinizi ve diş etlerinizi temiz tutmanız da çok önemlidir. Yemeklerden sonra ağzınızda zararlı yiyecek artıkları kalmamalıdır. Ağzını temiz tutmayan insanların dişleri çürür ve solukları kötü kokar. Temizliğimize çok dikkat etmeliyiz. Unutmayalım ki sağlıklı bir yaşamın başlıca koşulu temizliktir. Orhan Cem ÇETİN Vücudunuz (Düzenlenmiştir.) 89 SERBEST OKUMA METNİ KAR TANESİ Çok soğuk bir kış günüymüş. Kar taneleri, süzüle süzüle yeryüzüne iniyorlarmış. Küçük kar tanesi buluttan ayrılırken, bulut ona seslenmiş: Güle güle git, dostum. Yeryüzüne benden selam götür. Ama çok güzel bir yere düş, olur mu? Tamam, demiş kar tanesi. Çok güzel bir yere düşeceğim. Sonra kar tanesi kendisini rüzgârın kollarına bırakmış. Çevresindeki kar tanelerini izlemeye başlamış. Kendi kendine: Ne çok kar tanesi var. Hepsi de birbirinden güzel, demiş. Gitgide yeryüzüne yaklaşıyormuş. Nereye düşeceğine bir türlü karar veremiyormuş. 90 Acaba, bir dağın tepesine mi düşsem? Oradan her yeri izlerim. diye düşünmüş. Sonra kendi kendine Yok yok, zaten aylardır buluttan yeryüzünü izliyorum. Daha aşağıda bir yerlere düşeyim. demiş. Kar tanesi sonra denize düşmeyi düşünmüş. Gemilerin dolaştığı denizde bir su damlası olmayı hayal etmiş. Bu fikri de beğenmemiş. Düşünmüş, düşünmüş. En sonunda: Buldum, demiş. Bir çocuğun ellerine düşeyim. O beni çok sever. Onun ellerinde mutluluğu bulurum. Tam böyle düşünürken bir çocuğun eline düşüvermiş. Çocuk eline düşen kar tanesini görünce, annesine göstermiş. Anne, baksana ne kadar güzel! Kar tanesi çocuğun bu sözlerini duyunca çok mutlu olmuş. Onun sıcacık ve sevgi dolu ellerinde bir su damlacığına dönüşmüş. hzl.: Nefise ATÇAKARLAR Masal Parkı 91 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 145

146 SAĞLIK VE ÇEVRE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıda verilen cümleleri okuyarak kendinizi değerlendiriniz. 1. Sabah kahvaltısı yaparım. Hiçbir zaman Bazen Her zaman 2. Her gün mutlaka süt içerim. 3. Zararlı yiyecek ve içeceklerden uzak dururum. 4. Her yemeği yerim. Yaptığınız bu değerlendirmede kendiniz ile ilgili hangi sonuca ulaştınız? Ölçme ve De erlendirme 2. Temada hangi metinler geçmektedir? Bu metinlerin adlarını yazınız Ölçme ve De erlendirme 5. Hayvanlara niçin iyi davranmalıyız? Yazınız Mevsimlere göre ağaçlar nasıl değişiyor? Boyayarak gösteriniz. 3. Çevremizi korumalı ve onu güzelleştirmeliyiz. konusu temada yer alan metinlerden hangisinde işlenmiştir? Yazınız kış yaz 4. Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını karşılarına yazınız. sonbahar ilkbahar tembel Çevre deyince aklınıza gelen iki sözcüğü yazınız. Bu sözcükleri cümle içinde kullanınız. alçak......:......: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

147 SAĞLIK VE ÇEVRE 5. TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 147

148 6 TEMA MASALLAR Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Kurbağa Prens (Öyküleyici Metin) Masallarla Büyüyen Çocuk (Bilgilendirici Metin) Masal Penceresinden (Şiir) İki İnatçı Keçi (Öyküleyici Metin, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Pinokyo (Öyküleyici Metin) Uyuyan Güzel (Öyküleyici Metin) 148

149 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlık Çalışmaları Söz vermeden önce düşünmek gerekir mi? Niçin? Şımarıklık deyince aklınıza neler geliyor? Masallar bize neler öğretir? Çocukların masal okumasının ya da dinlemesinin yararları nelerdir? Masal kitapları düşüncelerinizi nasıl etkiliyor? Masallarda neler anlatılmaktadır? Masallarda geçen olayların gerçek dünyada yaşanması mümkün müdür? Niçin? Sizce hayvanlar birbirleriyle nasıl anlaşılıyor? İnatçılık deyince aklınıza neler geliyor? İşleri yardımlaşarak yapmanın faydaları nelerdir? 149

150 MASALLAR 1 Kurbağa Prens Metnin türü: Öyküleyici Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza Grimm Kardeşler e ait masal kitapları, Grimm Kardeşler in hayatını anlatan düzeye uygun kısa bir biyografi yazısı ve yazarların resimlerini hazırlayıp getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden boya kalemleri, resim defteri, resimli sözlük getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize, getirdiğiniz Grimm Kardeşlere ait masal kitaplarını göstererek hangilerini okuduklarını sorunuz. Aşağıdaki sorularla öğrencilerinizi metne hazırlayınız: Sevildiğiniz zaman şımarır mısınız? Niçin? Bıkmadan oynadığınız bir oyuncağınız var mı? Hangisi? Niçin? Bir kurbağa sizinle durup dururken konuşmaya başlasaydı ne yapardınız? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma prenses kurbağa prens Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Anahtar kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Türkçe defterlerine hayal güçlerini kullanarak içinde anahtar kelimelerin geçtiği kısa bir metin yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını etkinlik sonrasında okutunuz. c. Amaç Belirleme Dinleme sırasında bu metinden neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Bu metni okumanızın nedenleri neler olabilir? vb. sorularla öğrencilerinizi dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeye yönlendiriniz. ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinize metnin başlığını okumalarını ve görsellerini incelemelerini söyleyiniz. Her sayfadaki ilk konuşma cümlesini okumalarını isteyiniz. Başlığa ve görsellere göre metnin içeriğini tahmin etmeye çalışmalarını ve fikirlerini sınıf arkadaşları ile paylaşmalarını söyleyiniz. Daha sonra tahminlerinin KURBAĞA PRENS Bir varmış bir yokmuş. Eski zamanların birinde güzel, şirin, huzurlu bir ülkede babasının gözbebeği, güzeller güzeli bir prenses varmış. Çok sevildiğinden mi ne biraz şımarıkmış güzel prenses. Dediği şey yapılmazsa oturup ağlarmış. Güzel prenses her şeyden sıkılırmış. Yalnız, elinden hiç düşürmediği altın bir topu varmış. Altın topunu çok severmiş. Bu nedenle saatlerce hiç bıkmadan onunla oynarmış. Yine bir gün altın topunu alıp sarayın bahçesine çıkmış. Topunu hooop atıyor, hoop tutuyormuş. 94 Böyle attııım, böyle tuttuuum diye oynarken birden top elinden fırlamış. Bunun sonucunda top cump! diye bahçedeki gölün içine düşüvermiş. Prenses, hemen suyun kıyısına koşmuş. Bir yandan ağlıyor, bir yandan da Topumu isterim! Topumu getirin bana! diye bağırıyormuş. Prensesin sesini duyan yeşil başlı çirkin bir kurbağa başını sudan çıkarmış ve demiş ki: Topunu sana getirebilirim fakat bunun karşılığında bazı isteklerim olur ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

151 MASALLAR farklılıkları üzerinde sınıfta bir konuşma ortamı yaratınız. Ancak doğru, yanlış vb. yorumlar yapmayınız. Tahminlerinin doğruluğunu dinleme sonrası karşılaştırmalarını sağlayınız. Şımarık prenses hiç düşünmeden Söz veriyorum. demiş. Ne istersen, ne dilersen yerine getireceğim. Yeter ki topumu getir bana. Tabağını, bardağını ve yatağını benimle paylaşmanı istiyorum, deyip tekrar dalmış suya kurbağa. Az sonra sudan prensesin topuyla çıkmış. Prenses hiç düşünmeden Peki. demiş. Dediklerini yapacağım. Söz verdim ya sana. Sonra da kurbağanın elinden topunu almış. Prenses, elinde ışıl ışıl parlayan topuyla saraya doğru yürürken kurbağaya verdiği sözü düşünmüş. Offf! demiş iğrenerek Nasıl olur da ben o çirkin hayvanla tabağımı, bardağımı, yatağımı paylaşırım! Bu imkânsız! demiş. Merdivenleri çıkarken aşçı arkasından seslenmiş: Prensesim, yemek çoktan hazır. Kralla kraliçe yemek salonunda sizi bekliyorlar. Prenses yemek salonuna koşmuş. İsteksiz isteksiz yemeğini yemeye başlamış. Az sonra kapı çalınmış. Gelen kurbağaymış. 96 Aaaa! diye bir çığlık koparmış. Kurbağa çirkin surat! Sen ne arıyorsun burada! Bana söz verdin prenses, demiş kurbağa. Sonra da zıp zıp zıplayarak sofraya kadar gelmiş. Prenses hiç istemediği hâlde bütün yemeklerin her birinden bir kaşık kendi yemiş, bir kaşık misafirine yedirmiş. Yemeklerini bitirince kurbağa göldeki komik anılarını anlatmış. Kral karnını tuta tuta kahkahalarla gülmüş. Kraliçeyle prenses de kibarca kurbağanın anlattıklarına tebessüm etmişler. Duvardaki guguklu saat ötünce yatmaya gitmişler. Prenses, istemeye istemeye kurbağayı odasına almış. Kurbağaya söz verdiği için pişman olmuş. Keşke söz vermeseydim, diye düşünmeye başlamış. Kurbağa güzel prensesin yatağının yanındaki minderde yatmış. Prenses, kurbağaya İyi geceler. demiş. Kuş tüyü yatağına uzanmış ve hemen uykuya dalmış! Az sonra kurbağa, kısık bir sesle prensese seslenmiş: Güzel prenses! Güzel prenses! Prenses cevap vermeyince uyuduğuna iyice emin olmuş. Usulca prensesin yanına girip uykuya dalmış. 97 B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Öğrencilerinizden dinleme etkinliği için hazırlık yapmalarını isteyiniz. Dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Metni sesli okuyacağınızı, dinleme sırasında kitaplarının kapalı olması gerektiğini söyleyerek metni iki kez okuyunuz. Öğrencilerinizden sizi dinlerken masaldaki olayları zihinlerinde olağan ve olağanüstü olaylar olarak sınıflandırmalarını söyleyiniz. Okumayı tamamladığınızda metin ile ilgili düşüncelerini sorunuz. b. Okuma Öğrencilerinize okuma öncesi hazırlık yaptırınız. Bu amaçla okuma sırasında gerekli araç gereçleri; kalem, çalışma kâğıdı vb. hazırlamalarını isteyiniz. Okuma sırasında oturma şeklinin, göz ile kitap arasındaki mesafenin nasıl olması gerektiğini anlatınız. Uyulması gereken okuma kuralları hatırlatınız. Örnek okuma yaptıktan sonra, metni öğrencilerinize okutunuz. Bu amaçla metni iki kez sessiz okumalarını isteyiniz. Okumaları sırasında metinde geçen altı çizili kelime gruplarına öğrencilerinizin dikkatini çekiniz. Bu kelime ve kelime gruplarının düşünceler, olaylar vb. arasında sebep-sonuç ilişkileri kurduğunu öğrencilerinize sezdiriniz. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizerek belirlemelerini isteyiniz. Sınıfta, istediğiniz sayıda öğrenciye metni okutunuz. Öğrencilerinizden metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin altını çizerek belirlemelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini dikkatle incelemelerini isteyiniz. Ardından öğrencilerinizden gözlerini kapatmalarını, metnin görsellerini zihinlerinde canlandırmalarını söyleyiniz. Bir süre sonra gözlerini açmalarını isteyiniz.metnin görsellerini beğenip beğenmediklerini, görsellerin metnin içeriği ile uyumlu olup olmadığını sorarak onlardan düşüncelerini sınıfla paylaşmalarını isteyiniz. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz: 1. Birinci görselde prenses ne yapıyor? 2. İkinci görselde prenses ne yapıyor? 3. Üçüncü görselde kurbağa ne yapıyor? 4. Dördüncü görselde verilen yemek masasında neler görüyorsunuz? Anlatınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Öğrencilerinizden metinde anlamını bilmedikleri kelimeleri 1. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Daha sonra bu kelimeleri alfabetik sıraya koyarak numara vermele- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 151

152 MASALLAR rini sağlayınız. Bu kelimelerin anlamını tahmin ettiriniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlükten kontrol ettiriniz. Bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız (1. Etkinlik). 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize metni okurlarken altını çizerek belirledikleri olağan ve olağanüstü olayların neler olduğunu sorunuz. Belirledikleri bölümleri yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Bu bölümlerin neden olağan veya olağanüstü olduğunu sorgulayarak düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmalarını sağlayınız. Metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini kavramalarını sağlamak için 2. etkinliği yaptırınız. Öğrencilerinize metnin yazarlarının kim olduğunu söyletiniz. Hazırlamış olduğunuz Grimm Kardeşler e ait biyografiyi ve yazar resimlerini öğrencilerinizle paylaşınız. Yazar hayatı konusunda vereceğiniz bilgilerin İlköğretim Türkçe Programı 1-5 açıklama ve sınırlılıkları doğrultusunda olmasına özen gösteriniz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize, Kelimelerin zıt anlamını bul. etkinliğini yaptırınız. Bu amaçla sınıfınızı iki gruba ayırınız. Karşılıklı olarak metinden zıt anlamlı kelimeleri (ağlamak, iyilik, erken, güzel, çirkin vb. ) bulmalarını sağlayınız. Bulunan kelimeleri tahtaya yazınız. En fazla zıt anlamlı kelime bulan grubu ödüllendiriniz. Bu etkinlikte kelimeleri metin dışından vereceğiniz örneklerle de zenginleştirebilirsiniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Dediğiniz şey yapılmadığı zaman ne yapıyorsunuz? Canınız sıkıldığı zaman nelerle uğraşıyorsunuz? sorularını yönelterek öğrencilerinizi konuşturunuz. Başlarından geçen olayları anlattırarak okudukları metinden çıkarım yapmalarını ve günlük hayatlarıyla ilişkilendirmelerini sağlayınız. Güzel prenses, istemeden bir iyilik yaparak kurbağayı prense çevirmiştir. Sizinde farkına varmadan yaptığınız bir iyilik oldu mu? sorusunu yönelterek kendi hayatlarındaki olay ve durumları düşünmelerine ortam yaratınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Öğrencilerinizden dinledikleri ve okudukları bu masalın kendilerine ilginç gelen bir sahnesini resim defterlerine çizmelerini isteyiniz. Çizimlerinde metnin görsellerinden de esinlenebileceklerini belirtiniz. Daha sonra onlara çizdikleri resimleri tanıtmalarını söyleyiniz. 3. Araştırma Öğrencilerinizden masal kitaplarının adlarını araştırmalarını isteyiniz. Öğrendikleri bu masal kitaplarının listesini bir kâğıda çıkararak belirlediğiniz tarihte arkadaşlarına okumalarını sağlayınız. Prenses ertesi sabah erkenden uyanmış. Yatağında doğrulup uykulu gözlerle etrafına bakınmış. İşte tam o anda güzel prenses bir de ne görsün! Yakışıklı bir prens onunla yatağında uyumuyor mu? Korkuyla bir çığlık atıp hemen yerinden fırlamış. Prensesin çığlığıyla uyanan prens, sevgi dolu gözlerle prensese tebessüm etmiş. Günaydın! demiş mutlulukla. Prenses şaşkın şaşkın, Sen kimsin? Hem benim yatağımda ne arıyorsun! diye bağırmış. Prens, Ben, kurbağa çirkin surat demiş gülümseyerek. Seni korkutmak istemezdim güzel prenses. Üzgünüm, beni affet. Ama! demiş prenses kekeleyerek Bu bu bu na na nasıl olur? İzin verin anlatayım! demiş, yakışıklı prens: Kötü kalpli bir büyücü beni kurbağaya çevirdi. Büyü ancak güzel bir prenses benimle tabağını, bardağını ve yatağını paylaşırsa bozulabilirdi. Bu iyiliği sen yaptın. Benim gibi çirkin bir kurbağa ile tabağını, bardağını ve yatağını paylaştın. Artık büyü bozuldu. Sonunda gönlüm, prensesini buldu. 98 Prenses, O çirkin hâlinden kurtulmana sevindim doğrusu. demiş. Yakışıklı prens, birden, güzel prensesin önünde eğilmiş ve Sizden son bir isteğim olacak. demiş. Benimle evlenir misiniz? Prenses evlenme teklifini kabul edince sarayda düğün hazırlığına başlanmış. Dillere destan bir düğün töreni yapılmış. Tam kırk gün kırk gece sürmüş. Kurbağa prensle prenses yıllar boyu birlikte ve çok mutlu yaşamışlar. Ders alsınlar diye başlarından geçenleri herkese anlatmışlar. Grimm Kardeşler Kurbağa Prens (Düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

153 MASALLAR Kurba a Prens 1. ETKİNLİK Anlamını bilmedi iniz kelimeleri verilen alanlara yazınız. Daha sonra alfabetik sıraya göre onlara numara veriniz ve kelimeleri cümle içinde kullanınız Kurba a Prens 2. ETKİNLİK Okudu unuz metinle ilgili aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Metne nasıl bir giriş yapılmıştır? Metnin gelişme bölümünde neler olmuştur? Metin nasıl sonuçlanmıştır? Metinden böyle bir sonuç bekliyor muydunuz? Niçin? Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz: Şımarık çocuklar hakkında neler düşünüyorsunuz? Sözünde durmayan arkadaşınız olduğunda neler yapıyorsunuz? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu çalışmaları için konu belirleyiniz. Örnek Konular Hoşlanmayarak yaptığınız bir şey oldu mu? Niçin yapmak zorunda kaldınız? Anlatınız. Düşünmeden söz verdiğiniz bir anınız var mı? Varsa neler yaşadığınızı yazarak anlatınız. Evinizdeki bir hayvan sabah insan olsa ilk tepkiniz nasıl olurdu? Bunu beden diliniz ile anlatınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlemede zorlanan öğrencinize yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerden seçtikleri konuyu hangi türde hazırlayıp sunacaklarını belirlemelerini isteyiniz. Belirlenen konuya ve amaca uygun olarak izlenimlerine ve deneyimlerine dayalı konuşmalar yapmalarını ve metin yazmalarını öneriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak uyarıları dikkate almalarını, kuralları çalışmalarında uygulamalarını isteyiniz. Bu kurallardan hareketle 3. etkinlikte tekil ve çoğul adlara yönelik bir çalışma verilmiştir. Bu çalışmayı öğrencilerinize yaptırınız. Sıra arkadaşlarıyla birlikte doğrularını kontrol etmelerini sağlayınız. Daha sonra kısa çizginin kullanımını pekiştirmek için 4. etkinliği yaptırınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Hoşlanmayıp yaptığınız bir şey oldu mu? Niçin yapmak zorunda kaldınız? Anlatınız. İşleniş Konuşma kurallarını hatırlatınız. Konuşmalarında günlük hayattan örnekler vermelerini, önemsedikleri bilgileri ses tonları ile vurgulamalarını isteyiniz. Konuşma yapan arkadaşlarına gerekli görürlerse bilgi edinmek amacıyla sorular sorabileceklerini belirtiniz. Konuşmalarında deneyim ve anılarına yer verebileceklerini söyleyerek etkinliğe başlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 153

154 MASALLAR Duygu ve düşüncelerini arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. b. Yazma Konu: Düşünmeden söz verdiğiniz bir anınız var mı? Varsa neler yaşadığınızı yazarak anlatınız. Öğrencilerinize hazırlık çalışması yaptırınız ve yazma kurallarını hatırlatınız. Yaşadıkları anıları 5. etkinliğe yazmaya yönlendiriniz. Yazılarında olayları oluş sırasına göre yazmalarını ve yazılarında ilk önce, önce, sonra, daha sonra, sonunda ifadelerini kullanmalarını ve uygulamak istedikleri kelime ya da cümleleri farklı yorumlamalarını (ama, fakat, veya vb.) isteyiniz. Etkinlik sonrası yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Evinizdeki bir hayvan sabah insan olsa ilk tepkiniz nasıl olurdu? Bunu beden diliniz ile anlatınız. İşleniş Etkinlik için önce gönüllü öğrencilerinizi belirleyiniz. Seçilen öğrencilerinizden sunum için hazırlık yapmalarını isteyiniz. Tepkilerini beden dillerini kullanarak canlandırmaya yönlendiriniz. Etkinlik sonrasında kendilerini değerlendirmelerine ortam sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize yeni öğrendikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimeleri kullanarak en sevdikleri masal kahramanlarını tanıtmalarını isteyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize çalışmalar sırasında kendilerini nasıl değerlendirdiklerini sorunuz. Öğrendiklerini anlatmalarını isteyiniz. Öğrendiklerini toparlamaları amacıyla aşağıdaki soruları yöneltiniz: Sizce çocukların her dediği yapılmalı mıdır? Düşünmeden verilen sözlerin sakıncası neler olabilir? Çevrenizde, düşünmeden söz veren kişiler var mı? Onlara hatalarını nasıl anlatmak isterdiniz? Kurba a Prens 3. ETKİNLİK Kurba aların üzerindeki kelimeleri inceleyiniz. Üzerinde tekil kelime yazan kurba aları kırmızıya, ço ul kelime yazan kurba aları maviye boyayınız. 4. ETKİNLİK Aşağıda satır sonlarına gelen kelimeler hecelerine yanlış ayrılmış. Bu kelimelerin hecelerine doğru ayrılışını yazınız. 126 baba hayvanlar...kurba a...saraylar...topumu...taba ımı Kurbağa Prens şımarıklar ETKİNLİK Düşünmeden söz verdi iniz bir anınız var mı? Varsa neler yaşadı ınızı yazarak anlatınız. Yaşadıklarınızı yazarken aşa ıdaki ifadelerden uygun olanlarını kullanınız. top saraylar prenses ilk önce / önce / sonra / daha sonra / sonunda ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

155 MASALLAR 2 Masallarla Büyüyen Çocuk Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık MASALLARLA BÜYÜYEN ÇOCUK Masallarda ola anüstü olaylar anlat l r. Devler, cinler, cad lar gibi bu dünyada olmayan varl klar masallarda yaşar. Böylece masal okuyan çocuklar ola anüstü pek çok varl kla tan ş r. Hayal güçleri gelişir. Ara s ra hayal dünyasında yolculuk yaparlar. Masallardaki hayal dünyas oldukça zengindir. Hayal dünyas ndaki bu zenginlikler çocuklar n oldukça hoşuna gider. Masallar n ö üt verici ve e itici yönü vard r. Okunan her masal çocuklara dolayl yollardan ö ütler verir. Bu ö ütler, anne baba gibi büyüklerin verdikleri ö ütlerden çok farkl d r. 100 K rm z Başl kl K z adl masalda hiç tan mad kişilerle konuşan bir k z n baş ndan geçenler anlat l r. Dolayl yoldan çocuklara tan mad klar kimselerle konuşmamalar ö ütlenir. Kurba a Prens adl masalda insanlar n verdikleri sözlerde durman n önemi anlatılır. Masalda, sözünde duran k z sonunda ödüllendirilir. Güzel ve Çirkin adl masalda d ş görünüşe önem vermeden seven bir kız vardır. Sözünde durduğu için bu kız da ödüllendirilir. Baz masallarda büyüklere de ö üt verilir. Ç plak Kral adl masalda doland r c lara inanan bir kral n baş na gelen gülünç olaylar anlat l r. Çıplak Kral hem çocuklara hem de büyüklere ders veren güzel bir masald r. 101 a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfa birkaç masal örneği getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden, sınıfa evlerindeki masal kitaplarının adlarını yazmalarını isteyiniz. Öğrencilerinize, metin işleme sürecinde kullanılmak üzere boya kalemleri ve resim defterlerini getirmelerini söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizden yazdıkları masal kitaplarının adlarını okumalarını isteyiniz. Sınıfa getirdiğiniz masallardan birkaçını öğrencilerinize okuyunuz. Aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz: Masal dinleyerek uyumayı seviyor musunuz? Sizlere kimler, ne zaman masal anlatıyor? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma masal öğüt dinlemek Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Bu kelimelerin kendilerine çağrıştıkları hakkında konuşmalarını isteyiniz. Anahtar kelimeleri kullanarak kısa bir bilgilendirici yazı yazmalarını isteyiniz (1. Etkinlik). c. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden, dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlemelerine, metinden neler öğrenmeyi umduklarını sorarak yardımcı olabilirsiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 155

156 MASALLAR B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Metni okumaya başlamadan önce dinleme kurallarını tahtaya yazınız. Bu kurallara uygun olarak metni dinlemeleri gerektiğini öğrencilerinize hatırlatınız. Metin okunurken dinleme sırasında vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini söyleyiniz. Metni yüksek sesle okuyunuz. Dinleme sonrasında dinledikleri metni zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. b. Okuma Öğrencilerinize okuma ile ilgili hazırlıklarını tamamlatınız. Okuma kurallarını hatırlatınız ve metni gönüllü öğrencilerinizden birine örnek okutunuz. Öğrencilerinizden metni paylaşarak okumalarını isteyiniz. Daha sonra metni sessiz okumalarını ve okurken metinde önemli gördükleri yerleri belirginleştirmelerini, metinde cümle, paragraf veya paragrafları kullanarak metin içi anlam kurmalarını sağlayınız. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizerek ya da renklendirerek belirlemelerini isteyiniz. Sessiz okuma bitiminde metinle ilgili düşüncelerini sorunuz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini incelemeleri için öğrencilerinize süre veriniz. Görselleri dikkatli bir şekilde gözden geçirmelerini sağlayınız. Onlara, Bu görseller size neler anlatıyor? sorusunu yöneltiniz ve söz alan öğrencilerinizden görselleri yorumlamalarını isteyiniz. Görseller yardımıyla verilmek istenen mesajın anlaşılmasına yardımcı olunuz. Öğrencilerinizin düşüncelerini, diğer öğrencilerle paylaşmalarını sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri tahtaya yazdırarak yüksek sesle okutunuz. Anlamı bilinmeyen kelimelerle ilgili sınıfta bir beyin fırtınası oluşturunuz. Daha sonra bu kelimelerin geçtiği cümleleri okutarak kelimelerin anlamlarını tahmin ettiriniz. Doğru tahminlerde bulunan öğrencilerinizi alkışlatınız. Öğrencilerinizden, tahtaya yazılan kelimeleri alfabetik sıraya koymalarını ve resimli sözlükten anlamlarını kontrol etmelerini isteyiniz. Sözlükten kontrol edilen her kelime ile birkaç cümle kurdurunuz. 2. Metni İnceleme Metinde masalın hangi yönleri üzerinde durulmaktadır? sorusunu yönelterek yazarın düşüncelerini sorgulamalarını sağlayınız. Çocuklar, masallar zevkle okur ya da dinlerler. Zevkle okuyup dinledikleri masallar daha kolay ak llar nda kal r. Masallardaki tekerlemeler, çocuklara ana dillerini çok sevdirir. Okuma ve dinleme becerileri gelişir. Çocuklar n her gün bir masal okumas nda ya da dinlemesinde yarar vard r. Masallar okumaya al şan çocuklar zamanla di er kitaplar da okumaya başlarlar. Çünkü okuma önemli bir al şkanl kt r. Bir kez okumaya başlayan çocuklar, bu zevki tatt ktan sonra kolay kolay b rakamazlar. Bu nedenle de masallarla büyüyen çocuklar çok okuyan, çok düşünen, hayal gücü zengin ve başar ya haz r büyük insanlar olurlar Mehmet HENGİRMEN Batuhan ın Günlüğü (Düzenlenmiştir.) 156 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

157 MASALLAR Masallarla Büyüyen Çocuk 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki anahtar kelimeleri kullanarak bilgilendirici bir yazı yazınız Masallarla Büyüyen Çocuk masal / ö üt / dinlemek 2. ETKİNLİK Okudu unuz metinle ilgili üç soru hazırlayıp yanıtlayınız. 1. soru : soru : soru : ve 3. etkinliği yaptırarak metni incelemelerine yardımcı olunuz. 3. Söz Varlığını Geliştirme -lık, -lı, -sız, -cı ekleriyle yeni kelimeler türetebileceklerini söyleyip örnekler veriniz. Öğrencilerinizin verecekleri örnekleri tahtaya yazarak kelime türetmelerini sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Evlerindeki masal kitaplarından hangilerini okuduklarını sorunuz. Masal okumaktan niçin zevk aldıklarını anlattırınız. Masal okurken veya dinlerken hayal kurup kurmadıklarını sorarak hayallerini anlattırınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Müzik: Masallarla ilgili bildikleri tekerlemeleri ezgi ile söylemelerini isteyiniz. Görsel Sanatlar: Masallarda kendilerine ilginç gelen bir karakteri resimlemelerini isteyiniz. Çalışmalarında diledikleri renkleri kullanabileceklerini belirtiniz. 3. Araştırma Öğrencilerinizi metinde adı geçen masallardan birini seçerek araştırmaya ve okumaya yönlendiriniz. Okudukları bu masalları belirlediğiniz günde anlattırınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Gelen yanıtlar doğrultusunda ön bilgilerini harekete geçiriniz. Masallarda geçen olağanüstü olaylar ve varlıklar hoşunuza gidiyor mu? Niçin? Masallarda sizi en çok hangi bölümler etkiliyor? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu çalışmaları için aşağıdaki konulardan yararlanabilirisiniz. Örnek Konular Okuduğunuz hangi masal kahramanı sizi etkiledi? Niçin? Çocukların masal okumasının ya da dinlemesinin yararları sizce nelerdir? En beğendiğiniz bir masalı çizerek anlatınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizle, seçtikleri konuya uygun konuşma, yazma, görsel sunularıyla ilgili amaçlarını belirleyiniz. Amaç belirlemede bu konuyu niçin seçtiklerini ve ne yapmak istediklerini sorarak yardımcı olunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 157

158 KLASİK MASALLAR - 1 ANDERSEN MASALLARI - 5 ANDERSEN MASALLARI - 1 AFACAN IN MACERALARI - 8 MASALLAR c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizin yapacakları etkinlikleri hangi türde ve nasıl sunacaklarını belirlemelerini isteyiniz. Seçtikleri konuyu hangi türde (anı, öykü, şiir vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerine yardımcı olunuz. Seçtikleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinizden kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını, işitilebilir ses tonu ile konuşmalarını ve göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına bir kez daha değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Okuduğunuz hangi masal kahramanı sizi etkiledi? Niçin? İşleniş Konuşma kurallarını uygulama konusunda hatırlatıcı bilgi veriniz. Bu amaçla konuşurlarken arkadaşlarıyla göz teması kurmanın önemine dikkat çekiniz. Duygu, düşünce ve hayallerini anlatırlarken yeni öğrendikleri kelimeleri konuşmalarında kullanmaları gerektiğini söyleyiniz. Dinleyici konumundaki öğrencilerinizi, konuşma yapan arkadaşlarını görgü kurallarına uygun dinlemeleri için uyarınız. Topluluk önünde kendilerine güvenerek konuşmalarını söyleyerek konuşmayı başlatınız. Etkinlik sonrasında konuşma yapan arkadaşlarını değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Çocukların masal okumasının ya da dinlemesinin yararları sizce nelerdir? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazılarında noktalama işaretlerini doğru yazmaları ve yerinde kullanmaları yönünde uyarınız (4. etkinlik). Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutarak arkadaşlarının değerlendirmelerini almalarını sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: En beğendiğiniz bir masalı çizerek anlatınız. Masallarla Büyüyen Çocuk 3. ETKİNLİK Dinledi iniz metne göre aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Metinde hangi masalların adı geçmektedir? Aşa ıdaki kapakları inceleyerek do ru olanı işaretleyiniz. 130 Metnin konusu nedir? Masalların çocukların gelişimi açısından önemi.. K rm z Ba kl K z X X Masallarla Büyüyen Çocuk 4. ETKİNLİK Çocukların masal okumasının ya da dinlemesinin yararları sizce nelerdir? ETKİNLİK Bir sabah büyük bir gürültü ile uyanıyorsunuz. İnsanlar, sizin çevrenizi sarmış: Yaşasın kralımız/kraliçemiz! diye ba ırıyorlar. Siz artık bir kral/kraliçesiniz. Kral/Kraliçe olarak insanların mutlu ve bolluk içinde yaşamaları için neler yaparsınız? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

159 MASALLAR İşleniş Öğrencilerinize sunuma hazırlanmaları için yeterli süre veriniz. Diledikleri bir masalı bölümler hâlinde resim defterlerine çizmelerini isteyiniz. Öğrencilerinizi resimler yapılırken istedikleri renkleri kullanmaya teşvik ediniz. Yapılan resimleri arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize Bir sabah büyük bir gürültü ile uyanıyorsunuz. İnsanlar sizin çevrenizi sarmışlar. Yaşasın kralımız/kraliçemiz. diye bağırıyorlar. Siz artık bir kral/ kraliçesiniz. Kral/Kraliçe olarak insanların mutlu ve bolluk içinde yaşamaları için neler yaparsınız? sorusunu yöneltiniz. Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak duygu, düşünce ve hayallerini yazmalarını isteyiniz (5. Etkinlik). D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz: Okuduğunuz masallar hayal gücünüzü zenginleştirdi mi? Nasıl? En çok hangi çalışmada kendinizi başarılı buldunuz? Niçin? Masal dinleyerek büyüyen çocuklarla dinlemeyen çocuklar arasında farklar oluşur mu? Niçin? Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Görsel Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği ve Görsel Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği s ile değerlendiriniz. NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 159

160 MASALLAR 3 Masal Penceresinden Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Öğrencileriniz için şiir türünde yazılan masal örnekleri getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Değnek, renkli kartonlar, yüz ifadesi çizmek için boya kalemleri, alüminyum kâğıdı, el işi kâğıdı, pamuk, şapka, baston, makas, yapıştırıcı getirmelerini isteyiniz. Öğrencilerinizin, derste kullanacakları araç-gereçleri hazırlamalarını sağlayınız. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme MASAL PENCERESİNDEN Dünya bir başka güzel, Masal penceresinden. Doğruya koş, canlan, yücel! Masal penceresinden. Kötülüğe yoktur yer, Kulağını iyiye ver. Yemyeşil bir demet der, Masal penceresinden. Devlere, cücelere, Bir yol bul yücelere, Veda et gecelere, Masal penceresinden. Gün ışığı ve bahar! Hava, mis gibi kokar. Mutluluk ruha akar, Masal penceresinden. Koşun göğe, denize! Kötülük gelsin dize. İşte bir dünya size, Masal penceresinden. Rıfkı KAYMAZ Sevginin Gülleri (Kısaltılmıştır.) 104 Öğrencilerinize, getirmiş olduğunuz şiir türünde yazılan masal örneklerini okuyunuz. Masal türündeki şiirler ile düz yazı şeklinde yazılmış masalları karşılaştırmalarını sağlayınız. Hangisinden hoşlandıklarını anlatmalarına yardımcı olunuz. Aşağıdaki sorularla onları metne hazırlayınız: Masallar dünyayı başka bir şekilde görmemizi sağlayabilir mi? Nasıl? Masallarda bulunan olağanüstü varlıklar hangileridir? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma masal iyilik dünya Anahtar kelimeleri yüksek sesle okuyunuz. Anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Ardından bu kelimeleri kullanarak defterlerine duygu ve düşüncelerini kısaca yazmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize Bu şiiri okumak size neler kazandıracak? Şiiri dinledikten sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Görsel okuma amacınız nedir? sorularını yönelterek dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını 1. etkinliğe yazmalarını isteyiniz ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

161 MASALLAR Masal Penceresinden 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki boşlukları dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarınıza göre tamamlayınız. Bu metni dinleme amacım Bu metni okuduktan ve görsel okuma yaptıktan sonra öğreneceğimi umuyorum. 2. ETKİNLİK Aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Masal sayesinde hep iyiyi düşünen çocuklar yetişebilir mi? Nasıl? Masal okuyarak mutlu olabilir miyiz? Niçin? 3. ETKİNLİK Kendi yazaca ınız bir masalda büyüklerinize hangi rolleri verirdiniz? Niçin? Niçin bu rolü Kişinin adı Verece iniz rol verirsiniz? Masal Penceresinden ETKİNLİK Kahramanları siz ve arkadaşlarınız olan bir masal yazınız ETKİNLİK Masal dünyasında sizce iyilerle kötüler neden savaş hâlindedir? Açıklayınız B. ANLAMA a. Dinleme Öğrencilerinize dinleme kurallarını hatırlatınız. Şiiri vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek dinlemelerini isteyiniz. Şiiri bir kez okuyunuz. Dinledikleri şiirin ana duygusunu belirleyerek defterlerine yazmalarını isteyiniz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Öğrencilerinize işitilebilir bir ses tonuyla okumaları için gerekli yönlendirmeleri yapınız. Şiiri onlara tekrar örnek okuyunuz. Önce sesli daha sonra sessiz okutacağınızı öğrencilerinize söyleyerek okurken kelimeleri doğru telaffuz etmelerini ve noktalama işaretlerine uymalarını isteyiniz. Dikkatlerini okudukları şiire yoğunlaştırmalarını söyleyerek yeterli sayıda öğrenciye şiiri okutunuz. Öğrencilere şiiri sessiz de okutunuz. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemek için kelimelerin altını renkli kalemlerle çizmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinizden, şiirde anlatılanlarla görselleri karşılaştırmalarını isteyiniz. Sizce şiirin görselleri, metinde anlatılanlarla uyumlu mu? Bu metnin görsellerini siz nasıl çizerdiniz? vb. sorularla görsellerle ilgili konuşmalarını sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Şiirde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri tahtaya listeleyiniz. Belirlenen kelimelerin anlamlarını cümle içindeki kullanımından yararlanarak tahmin etmelerini ve tahminlerini defterlerine yazmalarını söyleyiniz. Resimli sözlük kullandırarak tahminlerinin doğruluğunu kontrol ettiriniz. Anlamı öğrenilen her kelimeyi cümle içinde kullanmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize şiirden anladıklarını anlattırınız. Farklı düşünen öğrencileriniz olabilir. Onların neden farklı bir sonuca ulaştıklarını nedenleriyle anlattıracak yönlendirmeler yapınız. Öğrencilerinize Okuduğunuz şiir için düşündüğünüz bir başlık var mı? Nedir? sorusunu yönelterek içerik ve başlık arasındaki öneme dikkat çekiniz. Daha sonra okudukları şiirde gerçek ve hayal ürünü olan olayları belirlemelerini isteyiniz. Öğrencilerinize okudukları şiirde kendilerine en çarpıcı gelen dizeyi sorunuz. Niçin kendilerine bu dizenin çarpıcı geldiğini sorgulatınız. Şiirde anlayamadıkları bölüm varsa arkadaşlarıyla birlikte bir sonuca varmalarını sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 161

162 MASALLAR 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilere, söz varlıklarını geliştirmek amacıyla Zıt Anlamlı Kartlar etkinliğini yaptırınız. ZIT ANLAMLI KARTLAR Öğrencilerden biri elindeki kartta bulunan kelimeyi cümle içinde kullanır. Öğrencinin söylediği kelimenin zıt anlamlısı hangi öğrencideyse o öğrenci elini kaldırır ve kendi kelimesini cümle içinde kullanır. Bu etkinliğe diğer öğrencilerle devam edilir. Örnek: Murat elindeki kartta yazan kelimeyi (iyi) okur. Sınıftaki diğer öğrenciler ellerindeki kartları kontrol ederler. Kelimenin zıt anlamlısını ararlar. Kamer, kelimenin zıt anlamlısının (kötü) yazdığı kartın kendisinde olduğunu söyler. Murat ın söylediği iyi kelimesini cümle içinde kullanır. Zıt anlamlı bazı kelimeler: doğru, kötülük, gece vb. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize Masallar doğruyu görmenize yardımcı olabilir mi? sorusunu yöneltiniz. Bu konuda konuşmalarını sağlayınız. 2 ve 3. etkinliği yaptırarak öğrendiklerini günlük hayatlarıyla ilişkilendirmelerine yardımcı olunuz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Müzik: Öğrencilerinize Masal şarkısını öğretiniz. MASAL Bir varmış, bir yokmuş, Bir zamanlar dağlar ardında, Güzel bir orman varmış. Orada bütün hayvanlar, Mutlu mutlu yaşarmış. Günlerden bir gün, bu ormana Bir insan gelmiş. Çok da zalimmiş. Vurmuş bir bir onları, Kesmiş ormanı. Yağmur yağmamış, Güneş doğmamış, O zalimin sonunu gören olmamış. Alman Ezgisi Anonim 3. Araştırma Öğrencilerinizden bilişim teknolojilerinden, ansiklopedilerden yararlanarak şiir şeklinde yazılmış masallar araştırmalarını isteyiniz. Buldukları şiirleri bir dosyaya yerleştirmelerini ve belirlediğiniz tarihte sınıfa sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki sorularla öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz: Kötü sonla biten masallar okudunuz mu? Anlatınız. Masallarda her zaman niçin iyilik kazanır? Masallarda geçen olayların gerçek dünyada yaşanması mümkün müdür? Niçin? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu çalışmaları için konu belirleyiniz. Örnek Konular Okuduğunuz hangi masalın sonunu değiştirmek isterdiniz? Neden? Kahramanları siz ve arkadaşlarınız olan bir masal kurgulayıp yazınız. Kurguladığınız masalı sınıfta canlandırınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize nasıl bir konuşma, yazma, görsel sunu hazırlamak istediklerini sorarak bir paylaşım zemini hazırlayınız. Yönlendirmeler yaparak amaçlarının belirlenmesine yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerden seçtikleri konuyu ne şekilde hazırlayıp sunacaklarını belirlemelerini isteyiniz. Belirlenen konuya ve amaca uygun olarak izlenimlerine ve deneyimlerine dayalı konuşmalar yapmalarını ve yazılar yazmalarını öneriniz. Konuşma, yazma, görsel sunu yu önerebilirsiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak uyarıları dikkate almalarını, kuralları çalışmalarında uygulamalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Okuduğunuz hangi masalın sonunu değiştirmek isterdiniz? Neden? 162 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

163 MASALLAR İşleniş Öğrencilerinizin konuşma hazırlıklarını tamamlamalarına yardımcı olunuz. Konuşmalarında betimlemeler yapmalarını, beden dilini kullanmalarını, ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin ve kim (5N 1K) ögelerini vurgulamalarını isteyiniz. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkileri kurarak düşüncelerini anlatmaya yönlendiriniz. Dinleyici konumunda olan öğrencilerinizden, konuşan arkadaşlarını değerlendirmelerini isteyiniz. b. Yazma Konu: Kahramanları siz ve arkadaşlarınız olan bir masal kurgulayıp yazınız. Öğrencilerinize hazırlık çalışması yaptırınız ve yazma amaçlarını hatırlatınız. Belirlenen konu ile düşünce ve hayallerini 4. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. Görsel sunu bölümünde canlandırılmak üzere en çok beğenilen dört masalı sınıf oylamasına sununuz. c. Görsel Sunu Konu: Kurguladığınız masalı sınıfta canlandırınız. İşleniş Öğrencilerinizi dört gruba ayırınız. Kurguladıkları masal için kendi aralarında rol dağılımı yapmalarını söyleyiniz. Kurguladıkları masalı belirlenen rollere göre canlandırmalarını sağlayınız. Sunumlarında gerçek nesne ve modelleri kullanabileceklerini vurgulayınız. Bunun için sınıfa getirdikleri değnek, renkli kartonlar, boya kalemleri, pamuk, şapka, baston, makas ve yapıştırıcı gibi malzemelerden yararlanabileceklerini söyleyiniz. Kendilerine kartonlarla yüz maskeleri yapabileceklerini, gerek duyarlarsa boya kalemleriyle yüzlerine mimikler çizebileceklerini, yaşlı yüz ifadesini vermek için pamuk kullanabileceklerini, alüminyum ya da el işi kâğıtları ile sihirli değnekler hazırlayabileceklerini vb. söyleyerek gerekli yönlendirmeleri yapınız. Etkinlik sırasında zorlanan öğrencilerinize kendilerine güven duymalarını sağlayacak açıklamalar yapınız. Sunum sonrasında öğrencilerinizin kendilerini ve arkadaşlarını değerlendirmelerine ortam yaratınız. Masalı en iyi canlandıran grubu birinci ilan ediniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinize, yeni öğrendikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimeleri kullanarak Masal dünyasında sizce iyilerle kötüler neden savaş hâlindedir? sorusu hakkındaki düşüncelerini öğrencilerinizden anlatmalarını isteyiniz (5. Etkinlik). D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla değerlendiriniz: Kendinizi en çok hangi çalışmada başarılı buldunuz? Okuduğunuz hangi masalların kahramanı sizi eğlendirdi? Açıklayınız. Yapılan her iyiliğin ödüllendirileceğine inanıyor musunuz? Düşüncelerinizi anlatınız. NOTLAR ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 163

164 MASALLAR 4 İki İnatçı Keçi Dinleme Metni Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma İki İnatçı Keçi 1. ETKİNLİK Aşa ıda keçi resmi verilmiştir. Bu keçi resminin size ça rıştırdı ı kelimeleri okların karşılarına yazınız.... İKİ İNATÇI KEÇİ İki keçi birbirlerinden habersiz kıra, otlamaya çıkmış. Orası burası derken otlaya otlaya bir akarsu kenarına gelmişler. Suyu geçecekler ama su çok derin, bir de hızlı akıyor hem de çok hızlı. Bakmışlar ki, suya devrilmiş bir ağaç köprü gibi de duruyor. Biri o baştan, biri bu baştan başlamışlar ağaç köprü üstünde yürümeye. Sonunda burun buruna, kafa kafaya gelmişler. Birbirlerine ateş saçan gözlerle bakmışlar. Burunlarından soluyarak: Çekil yolumdan, diye bağırmış biri. Sen çekil asıl! Çekilmezsem ne olur? Çok fena olur, ona göre! Böyle bağırıp çağırarak, birbirlerine kabadayılık yaparak, köprüden geçmek istemişler. Ama keçi ya bunlar, inatçılıkları da çok ünlü. Kızgınlıklarından başlamışlar tos vurmaya. Gerilip gerilip başlamışlar kafa atmaya. Sonunda ikisi de dengelerini yitirip cumburlop suya düşmüşler. O su da almış iki keçiyi, çok uzaklara götürmüş. La Fontaine (La Fonten) Ezop Masalları ETKİNLİK Metnin konusunu ve kahramanlarını aşağıya yazınız ETKİNLİK İki İnatçı Keçi Okudu unuz masalda nasıl bir mesaj verilmek isteniyor? Açıklayınız METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza kahramanı hayvanlardan oluşan masal kitapları getiriniz. Metni dinlemek üzere CD ve CD çalar hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden kahramanları hayvan olan bir masal okumalarını isteyiniz. Sınıfa renkli kartonlar, yapıştırıcı, makas, çalışma kağıdı, resim defteri, boya kalemleri ve resimli sözlük getirmelerini söyleyiniz ETKİNLİK Sevdi iniz hayvanları konu alan bir masal yazınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

165 MASALLAR İki İnatçı Keçi 5. ETKİNLİK Aşa ıdaki resimlere bakarak bir masal yazınız Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize, okuyarak geldikleri hayvan masallarından bazılarını anlattırınız. Daha sonra onlara 1. etkinliği yaptırınız. Etkinlik sonrasında hayvan masallarının hoşlarına gidip gitmediğini öğrenmek için aşağıdaki soruları yöneltiniz: Hayvan masallarında neler dikkatinizi çekti? Hayvan masallarını okumayı eğlenceli buldunuz mu? Niçin? b. Tahmin Etme Metnin başlığını öğrencilerinize söyleyiniz. Konuşma cümlelerinden de örnekler okuyarak metnini içeriğini tahmin ettiriniz. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Öğrencilerinize, metni dinlemeye hazır olup olmadıklarını sorunuz. Dinleyecekleri metnin öyküleyici bir metin olduğunu belirtiniz. Metni okuyunuz. Sizi dinlerken okunan metne yeni bir başlık bulmalarını ve defterlerine not etmelerini isteyiniz. Dinleme sonrasında öğrencilerinize masalı anlayıp anlamadıklarını sorunuz ve metne buldukları yeni başlıkları okutunuz. Dinleme sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde geçen anlamını bilmedikleri kelimelerin anlamları üzerinde tahmin yürütmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlükten kontrol ettiriniz. Daha sonra bu kelimelerle cümleler kurmalarını sağlayınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizden metinle ilgili zihinlerinde canlandırdıklarını anlatmalarını isteyiniz. Daha sonra aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizin metni iyice kavramalarına yardımcı olunuz. Metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümleri hangi ifadelerle başlamaktadır? Başlık, metnin içeriğine uygun mudur? Niçin? Metnin ana düşüncesi nedir? Metinden nasıl bir sonuç çıkarabilirsiniz? Anlatınız. Öğrencilerinize metnin konusu ve kahramanlarını 2. etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Okuduğunuz masalda nasıl bir mesaj verilmek isteniyor? sorusunu yönelterek duygu ve düşüncelerini 3. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Öğrencilerinize metnin kaynağını okutunuz. Verecekleri cevap doğrultusunda Ezop masalları hakkında düzeylerine uygun bilgi veriniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme İnatçı kişiler yaşamlarında nasıl sıkıntılar çeker? Çevrenizde inatçı kişiler var mı? vb. sorularla öğrencilerinizin metinden yaptıkları çıkarımları, günlük hayatla ilişkilendirmelerini sağlayınız. 2. Araştırma Öğrencilerinizden düzeylerine uygun Ezop masalları araştırmalarını isteyiniz. Araştırdıkları masalları A4 kâğıdına kendi cümleleri ile özetlemelerini ve bu masallardan hangi dersi çıkardıklarını da birer cümle ile ifade ederek sınıfa gelmelerini söyleyiniz. Belirlediğiniz bir derste öğrendiklerini anlattırınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 165

166 MASALLAR Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Hayvanlarla ilgili belgeseller izliyor musunuz? Hayvanların yaşamlarından dersler çıkarılabilir mi? Nasıl? sorularını yönelterek öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz. Konuşma, yazma, görsel sunu konularının belirlenmesinde öğrencilerinize yardımcı olunuz. Örnek Konular Kendinizi inatçı buluyor musunuz? Niçin? Sevdiğiniz hayvanları konu alan bir masal yazınız. Yazdığınız masalı resim defterine çiziniz. b. Amaç Belirleme Aşağıdaki sorularla öğrencilerinizin amaçlarını belirlemelerini sağlayınız: Hangi konularda konuşmak ve yazmak istersiniz? Görsel Sunu bölümünde neler yapmak istiyorsunuz? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, anı, öykü vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Seçecekleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma, yazma, görsel sunu etkinliklerinde uymaları gereken kuralları hatırlatınız. Bu amaçla beyin fırtınası yaptırınız ve kuralları hatırlamalarına yardımcı olunuz. Kuralları uygulamalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Kendinizi inatçı buluyor musunuz? Niçin? İşleniş Konuşma için hazırlık yapmalarını sağlayınız. İşitilebilir bir ses tonuyla konuşmalarını isteyiniz. Arkadaşlarıyla konuşurken göz teması kurmaya özen göstermelerini belirtiniz. Konuşma sırasında gereksiz hareketlerden kaçınmanın önemi üzerinde durunuz. Konuşurken arkadaşlarına sorular sorabileceklerini söyleyiniz. Konuşmalarında deneyim ve anılarına yer vererek öğrendiklerini anlatabileceklerini hatırlatınız. b. Yazma Konu: Sevdiğiniz hayvanları konu alan bir masal yazınız. İşleniş Kahramanları hayvanlardan oluşan kısa bir masal yazmalarını isteyiniz (4. Etkinlik). Yazılarına başlık vermeyi unutmamalarını, giriş ve sonuç cümlelerini özenle seçmelerini söyleyiniz. Yazdıkları masalları okutarak kendilerini ifade etmelerine yardımcı olunuz. c. Görsel Sunu Konu: Yazdığınız masalı resim defterinize çiziniz. İşleniş Boya kalemlerini ve resim defterlerini hazırlamalarını sağlayınız. Resimlerinde istedikleri boya tekniklerini kullanabileceklerini söyleyiniz. Resimledikleri masalı sunmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Öğrencilerinizden 5. etkinlikte verilen masalı incelemelerini isteyiniz. Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak bu masalda gördüklerini yazmalarını sağlayınız. Yazdıklarını etkinlik sonrası okutunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süresi boyunca neler öğrendiklerini anlattırarak kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. Daha sonra aşağıdaki soruları yazınız: En çok hangi etkinliği beğendiniz? Niçin? Duygu ve düşüncelerinizi istediğiniz şekilde sunabildiniz mi? Niçin? En çok hangi masalı eğlenceli buluyorsunuz? Niçin? NOTLAR 166 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

167 MASALLAR SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ PİNOKYO Bundan yıllar önce kendisini çok yalnız hisseden Geppetto (Gepeto) adında bir marangoz yaşıyordu. Bir tahta parçasını yontarak kukla yapmaya karar verdi. Böylece yalnızlığını, bir kukla ile paylaşabilecekti. Bu kuklayı sevgiyle ve çok dikkatle yaptı. Bitirince ona Pinokyo adını verdi. Sonra kendi kendine şöyle mırıldandı: Gerçekten bir oğlum olsa ne kadar hoşuma giderdi. Geppetto yaptığı işten memnun içini çekerek uyumaya gitti. Herkes uyurken, atölyenin içinde bir peri belirdi. Sihirli değneğiyle Pinokyo nun başına dokundu. Ertesi gün Geppetto çalışmaya başladığında birden duyduğu ses onu şaşırttı: 106 Günaydın baba! Bu inanılmazdı. Dileği gerçek olmuştu. Artık bir çocuğu vardı. İkisi de çok mutluydu. Bir süre sonra Geppetto Pinokyo yu okula göndermeye karar verdi. Bunun için Pinokyo ya giysi, kitap aldı, harçlık verdi. Pinokyo, o gün okula gideceği için çok heyecanlıydı.yolda dalgın dalgın yürürken birden kötü kalpli tilki ile kedi yolunu kesti. Pinokyo onlara birçok şey öğrenmek için okula gittiğini söylediğinde ikisi de güldü. Ona yanıldığını, okulda öğrenilecek bir şey olmadığını, oysa kendilerinin öğrenilecek birçok ilginç yer bildiklerini söylediler. Pinokyo, kedi ile tilkiyi dinleyip onların peşine takıldı. Beraber lunaparka gittiler. Pinokyo eve dönmeye karar verdiğinde kötü kalpli arkadaşları gitmesine izin vermediler. 107 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 167

168 MASALLAR Hava kararmaya başladığında Pinokyo, garip şeyler hissettiğini ve kulaklarının uzayıp kuyruğunun çıktığını fark etti. Bir eşeğe dönüşüyordu. Pinokyo, babasından özür dilemek için koşa koşa eve geldi. Ama boşunaydı, onu bulamadı. Bu sırada peri göründü. Neredeydin? diye sordu. Okulda diye yanıtladı. Pinokyo nun birdenbire burnu uzadı. Kitabın nerede? diye sordu peri. Onu kaybettim. dedi. Pinokyo nun burnu biraz daha uzadı. Peri Yalan söylüyorsun, çünkü burnun uzadı.yalan söylersen sana yardım edemem. diyerek ortadan kayboldu. 108 Pinokyo hatalı olduğunu anladı. Babasını aramaya deniz kenarına gitti. Babasına seslenirken bir anlık dalgınlıkla denize düştü. Denize düşünce bir balina onu yuttu. Pinokyo nun babası da balinanın karnındaydı. İkisi kucaklaştılar ve kaçmak için bir plan uyguladılar. Eve vardıklarında ikisi de bitkin ama aynı zamanda çok mutluydular. Gece olunca peri belirdi. Pinokyo ya yaklaştı. Sihirli değneğiyle Yaşadığın bu olaylar sayesinde bir çocuk gibi hissetmeyi öğrendin, şu andan itibaren gerçek bir çocuksun dedi. O günden sonra Pinokyo ve babası birlikte mutlu yaşadılar. 109 Anonim (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) SERBEST OKUMA METNİ UYUYAN GÜZEL Bir zamanlar ülkenin birinde bir kral ve kraliçe yaşarmış. Bunların dünyalar güzeli bir kızı olmuş. Kral ve kraliçe kızlarının doğumunu kutlamak için bir şölen yapmaya karar vermişler. Bu kutlamaya herkesi çağırmışlar. Çağrılı olmadığı hâlde kötülük cadısı şölene katılmış. Kral onun kötülüğünü çok iyi bildiğinden hemen sarayı terk etmesini istemiş. Cadı giderken Kızının on altı yaşına geldiğinde eline iğne batarak ölmesini diliyorum. demiş. Bu olayın üzerinden yıllar geçmiş. Prenses büyümüş. Babasıysa başına bir şey gelmesin diye her şeyden korumaya çalışıyormuş. Kızı on altı yaşına bastığı gün tüm ülkede iğneleri yasak ettirmiş. Günlerden bir gün, prenses sarayın bilmediği odalarını dolaşırken bir çıkrık sesi duymuş. Odaya yönelmiş. Odada yaşlı bir kadının dikiş diktiğini görmüş. 110 Yaşlı kadın prensesi görünce ondan yardım istemiş. Prenses eline iğneyi aldığında birden iğne eline batmış. Prenses ne olduğunu anlamadan oracıkta yere düşmüş. Yaşlı kadın için için sevinerek hemen saraydan uzaklaşmış. Çünkü o, aslında kralın bir zamanlar saraydan kovduğu cadıymış. Ardından saraya iyilik perisi gelmiş. Ama artık onun da yapacağı bir şey yokmuş. Güzel prensesi ipek ve altından yapılmış bir yatağa yatırmışlar. Bütün ülke yasa boğulmuş. Günlerden bir gün bir prens saraya gelmiş. Prensin, saraya geldiğini gören iyilik perisi prense olup bitenleri anlatmış. Prens, prensesin yattığı yere gelmiş. Onu yanaklarından öpmüş. Prenses gözlerini açmış, hayata dönmüş. Prenses ile prens birbirleriyle evlenmişler. Hayatlarının sonuna kadar mutlu yaşamışlar. 111 Anonim (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) 168 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

169 MASALLAR ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdaki resimlerde gördüklerinizi yazarak anlatınız. Ölçme ve De erlendirme 3. Okuduğunuz bir masalın hangi bölümünü değiştirmek istersiniz? Niçin? İki resim arasındaki beş farkı işaretleyiniz. 2. Temada geçen metinlerin isimlerini aşağıya listeleyiniz. En beğendiğiniz metnin konusunu yazınız. Okuduğumuz metinler En beğendiğim metnin konusu Ölçme ve De erlendirme 5. Hangi masal kahramanının yerinde olmak istersiniz? Niçin? 6. TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 169

170 7 TEMA DEĞERLERİMİZ Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Pehlivan (Öyküleyici Metin) Anadolu (Şiir) Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü (Bilgilendirici Metin) Mektup (Öyküleyici Metin, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ 23 Nisan (Şiir) Ölümsüzleşen Bahçe (Öyküleyici Metin) 170

171 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlanalım Keloğlan adını ilk defa nasıl duydunuz? Pehlivan deyince aklınıza neler geliyor? Ülkemizi gezme şansınız olsaydı öncellikle nereleri gezerdiniz? Niçin? Nasrettin Hoca nın adı size neleri çağrıştırıyor? Niçin? Çevrenizdeki kişileri güldürmeyi sever misiniz? Niçin? Karagöz ile Hacivat ın kim olduklarını araştırınız. Ne yapıyorlarmış? 23 Nisan günü ne yapılır? Niçin? 171

172 DEĞERLERİMİZ 1 Pehlivan Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Keloğlan şarkılarının yer aldığı kaset/kasetçalar veya CD/CD çalar ve kolaj örnekleri hazırlayınız. Masanızda plastik bir top bulundurunuz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden, metin işleme sürecinde kullanılmak üzere Keloğlan masalları, yapıştırıcı, gazete veya kumaş parçaları, çalışma kâğıdı, makas, resimli sözlük ve İlköğretim Okulları İçin Yazım Kılavuzu getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirdikleri Keloğlan masallarından bazılarını öğrencilerinize okutunuz. Keloğlan masallarının niçin sevildiği ile ilgili konuşma ortamı yaratınız. Daha sonra Güreş hakkında neler biliyorsunuz? sorusunu yönelterek öğrencilerinizi metne hazırlayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Keloğlan duyuru pehlivan Anahtar kelimeleri yüksek sesle okuyunuz. Bu kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını sorunuz. Ardından anahtar kelime ve kelime gruplarını kullanarak dosya kâğıtlarına kısa bir Keloğlan masalı yazmalarını isteyiniz. Beğenilen masalları sınıf panosunda sergileyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinizin Bu metni dinleme amacınız ne olabilir? sorusunu yönelterek dinleme amaçlarını, Bu metni okuduktan sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? sorusuyla okuma amaçlarını, Görsel okuma yaparak neyi öğrenmeyi amaçlıyorsunuz? sorusuyla da görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinize; hızlıca metnin gelişme bölümünden iki cümle, sonuç bölümünden bir cümle ve metnin başlığını okuyunuz. Metnin görsellerine dikkatlerini çekiniz. Metni tanımalarını sağlayınız. Daha sonra kitaplarını kapattırınız. PEHLİVAN Vakti zamanında Keloğlan adlı bir delikanlı varmış. Bu oğlan köyünün en anlı şanlı pehlivanıymış. Güreş tutup ününe ün katmak için diyar diyar dolaşmaya başlamış. Dolaşırken üç kişiyle arkadaş olmuş. Bunlardan birisi Gece Gören miş. Onun gözünden hiçbir şey kaçmaz, o her şeyi iyi görürmüş. Birisi Seyrek Basan mış. İki adımının arası çok fazlaymış. Diğeri ise Ördek Ayak mış. Ayakları tıpkı ördeğinki gibi çok geniş ve perdeliymiş. 114 Gece Gören, kentin birinde bir duyuru okumuş. Duyuruda kentte düzenlenen güreşi hangi pehlivan kazanırsa padişahın, kızını ona vereceği ve onu vezir yapacağı yazıyormuş. Bu iş tam Keloğlan a göre bir işmiş. Güreşler başlamış. İkişer ikişer eşleşmişler. Yenilen çıkmış, yenilen çıkmış! Bu böyle devam etmiş. Kala kala Keloğlan la Kara Ali kalmış. Kara Ali, Keloğlan ın iki kat iriliğindeymiş. İkisi tutuşmuşlar güreşe. Üç gün, üç gece güreşmişler! Sonunda Keloğlan ona öyle bir oyun yapmış ki Koca Kara Ali, elini sırtına vurup Pes. demiş. Ne var ki padişahın baş veziri, oğluna padişahın kızını almak istiyormuş. Bu nedenle padişahı etkilemiş. Kızı, Keloğlan a verdirmek istememiş. Bu nedenle Padişah da Keloğlan a; ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

173 DEĞERLERİMİZ Başlıktan ve görsellerden hareketle metnin içeriğini tahmin etmelerini isteyiniz. Daha sonra tahminlerini kontrol ettiriniz. Benim bir kız kardeşim var. Altı aylık yolda oturur. Benim onda bir emanet yüzüğüm var. O yüzüğü sabaha kadar bana getirirsen kızımı sana veririm, demiş. Keloğlan kara kara düşünürken Seyrek Basan: Ondan kolay ne var? Ben şimdi gider, alır, gelirim, demiş. Akşam yola çıkıp gece yarısı geri gelmiş. Keloğlan yüzüğü sabah olmadan padişaha vermiş. Padişah bu kez: Benim denizler ortasındaki adada yaşayan bir kız kardeşim daha var. Onda benim bir kolyem var. Onu sabaha kadar getirirsen kızımı sana veririm, demiş. 116 Keloğlan kara kara düşünürken Ördek Ayak, yüze yüze gidip kolyeyi almış. Keloğlan, kolyeyi sabah olmadan padişaha vermiş. Padişah son bir koşul daha öne sürmüş; Kızım karanlık kuyuya bir iğne düşürdü. O iğneyi çıkarıp bana getir. Kızım senin olsun, demiş. Keloğlan kara kara düşünürken Gece Gören kuyuya inmiş. Karanlıkta, iğneyi bulup Keloğlan a vermiş. O da padişaha vermiş. Padişah her koşulunu yerine getiren Keloğlan a hem kızını vermiş hem de Keloğlan ı vezir yapmış. O günden sonra herkes mutluluk içinde yaşamış. 117 Anonim Keloğlan Seçmeler 2 B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni iki kez okuyacağınızı belirtiniz. Dinleme sırasında dikkatlerini metne yoğunlaştırmalarını isteyiniz. Metni iki kez okuyunuz. Öğrencilerinizden dinledikleri metni zihinlerinde canlandırarak anlatmalarını isteyiniz. Dinleme sonrasında gerçek olanla hayal ürünü olan olayları belirlemelerini isteyiniz. Dinledikleri metnin hikâye unsurlarını belirtmek için 1. etkinliği yaptırınız. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatarak örnek okuma yapınız. Okuma sırasında vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Sesli okuma sırasında, konuşma cümlelerinde vurgu ve tonlamalarını belirginleştirmelerini söyleyiniz. Daha sonra sessiz okuma çalışması yaptırınız. Sessiz okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine yazmalarını isteyiniz. Okuma sonrasında metinde ortaya konulan sorunu belirlemelerini ve bu soruna çözüm yolları aramalarını isteyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerine dikkatle bakmalarını isteyiniz. Görseller ile metnin içeriği arasında bir ilişki kurmaları için Görseller metnin hangi bölümlerini yansıtıyor? sorusunu yöneltiniz. Gelen yanıtların sınıf içinde değerlendirilmesini sağlayınız. Daha sonra öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Siz olsanız Keloğlan ı nasıl çizerdiniz? Metnin en çok hangi görselini beğendiniz? Niçin? ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Sınıfa getirdiğiniz topu göstererek oyun oynayacağınızı söyleyiniz. Öğrencilerinizden birine topu atınız. Ona anlamını bilmediği kelimeyi söylettikten sonra topu istediği bir arkadaşına atmasını söyleyiniz. Topu alan öğrencinizden kelimenin anlamını söylemesini isteyiniz. Eğer bilmiyorlarsa resimli sözlüğe bakabileceklerini belirtiniz. Cevabı veren öğrencinizden anlamını bilmediği kelimelerden birini söyleyerek topu bir başka arkadaşına atmasını söyleyiniz. Oyunu, bütün öğrenciler en az birer kelime söyleyinceye kadar sürdürünüz. Çalışma sonunda anlamı yeni öğrenilen kelimelerle cümleler kurulmasını ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 173

174 DEĞERLERİMİZ sağlayınız. Daha sonra öğrendiklerini pekiştirmek amacı ile onlara 2. etkinliği yaptırınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizden, metnin giriş ve sonuç cümlelerini belirleyerek bu cümleleri defterlerine yazmalarını isteyiniz. Metin ile ilgili 5N 1K sorularını kullanarak 3. etkinliğe sorular yazmalarını isteyiniz. Yazdıkları soruları sıra arkadaşlarının yanıtlamasını sağlayınız. Daha sonra aşağıdaki soruları yöneltiniz. Keloğlan kimlerle arkadaş olmuş? Keloğlan ın arkadaşlarının özellikleri nelerdir? Gece Gören in, kentin birinde okuduğu duyuruda neler yazıyormuş? Keloğlan ın Kara Ali ile yaptığı güreş kaç gün sürmüş? Güreşten sonra Padişah, Keloğlan dan neler istemiş? 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinize zıt anlamlı kelimelerle ilgili 4. etkinlikte yer alan çalışmayı yaptırınız. Yapamayan öğrencilerinize yardımcı olunuz. Daha sonra bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Keloğlan, zor durumdayken arkadaşları ona yardım etmiştir. Size de zor durumda yardım eden arkadaşlarınız oldu mu? Nasıl? sorusunu yönelterek öğrencilerinizden yardımlaşmayla ilgili bir anılarını anlatmalarını isteyiniz. Öğrencilerinize, Metinde, padişah başkasının sözüne göre hareket etmiştir. Başkasının sözüne göre hareket etmek sizce doğru mudur? Niçin? sorusunu yöneltiniz. Düşüncelerini 5. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Metindeki yanlış davranışı bulmalarına yardımcı olunuz. Okudukları ve dinledikleri Keloğlan masallarından kendilerine ne tür dersler çıkardıklarını sorunuz. Keloğlan masallarından çıkardıkları dersleri günlük hayatlarıyla ilişkilendirmelerine yardımcı olacak yönlendirmeler yapınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Hazırlamış olduğunuz kolaj çalışmalarını gösteriniz. Kolaj tekniği hakkında bilgi veriniz. Daha sonra öğrencilerinizden sınıfa getirdikleri çalışma kâğıtlarına Keloğlan görseli çizmelerini isteyiniz. Renklendirmede diledikleri boyama tekniklerini kullanabileceklerini söyleyiniz. Keloğlan görselini, çalışma kâğıtlarından kestiriniz. Resim defterlerine yapacakları Pehlivan 1. ETKİNLİK Dinledi iniz metnin hikâye haritasını çıkarınız. Olay Keloğlan ın... padişahın kızını almak için yaşadığı olaylar anlatılmaktadır Bir kentte geçmektedir. Yer Zaman belli değildir. Zaman Pehlivan Ana Karakter ETKİNLİK Pehlivan Aşa ıdaki yönergeleri uygulayarak çalışmayı yapınız. 1- Anlamını bilmedi iniz kelimeleri alfabetik sıraya koyunuz Kelimelerin anlamlarını resimli sözlükten ö renerek aşa- ıya yazınız Anlamını yeni ö rendi iniz kelimeleri cümle içinde kullanınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

175 DEĞERLERİMİZ Pehlivan 3. ETKİNLİK Metinle ilgili aşağıya 5N 1K soruları yazınız. Yazdı ınız soruları sıra arkadaşınızın yanıtlamasını isteyiniz kolaj çalışması için kullandırınız. Çalışmalarını sınıfa anlatmalarını sağlayınız. Müzik: Keloğlan şarkısını sınıfa getirdiğiniz kaset veya CD çalardan dinletiniz. Şarkıyı öğrenmelerini sağlayınız N N K N N N... KELOĞLAN Ben bir garip Keloğlanım. Eşeğimin yok palanı, Varım yoğum doğruluktur, Hiç de sevmem ben yalanı. Kocakarı bir anam var, Birkaç tavuk bir de inek. Her gün konar kel kafama, Evsiz kalmış birkaç sinek. Keloğlanım budur özüm. Anonim 3. Araştırma Öğrencilerinizden bilişim teknolojilerinden ve kütüphanelerden yararlanarak Keloğlan masalları hakkında araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırma sonuçlarını bilişim teknolojilerinden yararlanarak belirlenen tarihte sınıfa getirip sunmalarını sağlayınız. Pehlivan 4. ETKİNLİK Kelo lan çevresindekileri güldürmek için aşa ıda verilen kelimeleri zıt anlamlıları ile söylüyormuş. Bu kelimelerin zıt anlamlılarını bularak Kelo lan a yardım ediniz. kara karanlık var fazla geniş... kazanmak çıkmak oturmak vermek ETKİNLİK Metinde padişah başkasının sözüne göre hareket etmiştir. Başkasının sözüne göre hareket etmek sizce do ru mudur? Niçin? Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki soruları sorarak bir tartışma ortamı yaratınız. Ortaya konulan düşüncelerden hareketle öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz. Duyuru yapmanın amacı nedir? Bir insan başkasından niçin etkilenir? Çevrenizdeki insanlardan hangisini Keloğlan a benzetiyorsunuz? Niçin? Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Keloğlan ın hangi yönlerini kendinize örnek alırsınız? Niçin? Keloğlan la aranızda geçen bir diyalog yazınız. Metinde geçen olayları canlandırınız. b. Amaç Belirleme Yapacakları konuşma ve yazma çalışmalarının amacını belirlemek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz: Hangi konularda konuşmak ve yazmak istersiniz? Görsel sunu bölümünde neler yapmak istiyorsunuz? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 175

176 DEĞERLERİMİZ c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçtikleri konuyu hangi türde (şiir, öykü, anı vb.) hazırlayacaklarını ve nasıl sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) belirlemelerini isteyiniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma ve yazma kurallarını hatırlatınız. Konuşmalarında görgü kurallarına dikkat etmelerini, konu dışına çıkmamalarını, kelimeleri yerinde ve anlamında kullanmalarını, yazılarında yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat etmelerini söyleyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Keloğlan ın hangi yönlerini kendinize örnek alırsınız? Niçin? İşleniş Konuşma yapmaları için hazırlık yaptırınız. Konu dışına çıkmadan konuşmanın önemine dikkat çekiniz. Konuşmalarında ana fikri vurgulamalarını, yeni öğrendikleri kelimeleri kullanmalarını, destekleyici ve açıklayıcı ifadeler (örneğin, özellikle, örnek olarak, açıklamak gerekirse, başka bir deyişle vb.) kullanmalarını söyleyiniz. Yazılarında resimli sözlük ve İlköğretim Okulları İçin Yazım Kılavuzu na başvurabileceklerini söyleyiniz. Etkinlik sonrasında konuşması, konuşma içeriği ve konuşma ortamı hakkında düşüncelerini belirtmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Keloğlan la aranızda geçen bir diyalog yazınız. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Hayal güçlerini kullanarak 6. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. Yazılarında, kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını arkadaşlarının beğenisine sunmalarını sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Metinde geçen olayları canlandırınız. İşleniş Metne göre rol dağıtımını yapınız. Hazırlanmaları için yeterli süre veriniz. Okudukları metni beden dili ile canlandırmalarını sağlayınız. Üstlendikleri role uygun konuşmaları gerektiğini belirtiniz. 6. ETKİNLİK Kelo lan la aranızda geçen bir diyalog yazınız. 146 Pehlivan Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Kelo lan :... Siz :... Etkinlik sonrasında sunumları sırasında kendilerini nasıl hissettiklerini öğreniniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimelerden yararlanarak Keloğlan hakkında konuşmalarını isteyiniz. En güzel konuşmayı yapan öğrencinizi sınıfça birinci seçiniz ve bu öğrencinizi alkışlatınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz. Keloğlan nasıl biridir? Onu nasıl tanıdınız? Keloğlan ı tanıtmanız istense onun hangi yönlerini vurgularsınız? Niçin? Sizce kimler başkasının sözüne göre hareket eder? Keloğlan masallarının beğenilme sebebi ne olabilir? Çevrenizde davranışları ile kendisini Keloğlan a benzettiğiniz birileri var mı? Varsa Keloğlan ın hangi özelliklerini onlarda görüyorsunuz? Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Görsel Sunum Değerlendirme Ölçeği s. 223 ile değerlendiriniz. 176 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

177 DEĞERLERİMİZ 2 Anadolu Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK ANADOLU Sen ne güzel bulursun, Gezsen Anadolu yu. Dertlerden kurtulursun, Gezsen Anadolu yu. Billur ırmakları var, Buzdan kaynakları var, Ne hoş toprakları var, Gezsen Anadolu yu. Derde şifa bulursun, Halkta vefa bulursun, Kim der cefa bulursun, Gezsen Anadolu yu. 118 Bir ağaç kabuğundan İçince bir tas ayran, Erir, varsa her yaran Gezsen Anadolu yu. Hanlar, köprülerden aş, Ellerden ele dolaş. Yumuşak gelir her taş Gezsen Anadolu yu. Orda bahar başkadır, Kışlar, yazlar başkadır, Ah! Bu diyar başkadır, Gezsen Anadolu yu. Mehmet Faruk GÜRTUNCA Atatürk - Türkçemiz Vatan - Bayram Şiirleri (Kısaltılmıştır.) Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Dünya haritası, Türkiye siyasi haritası ve renkli kâğıtlar hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinize gazete, dergi ve kartpostallardan ülkemizin güzelliklerini gösteren görseller getirmelerini söyleyiniz. Öğrencilerinizden karton, renkli kalemler, yapıştırıcı ve kartpostal getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfa getirmiş olduğunuz Dünya haritası üzerinde Türkiye nin yerini bulmalarını isteyiniz. Türkiye nin Dünya üzerindeki yerinin önemini vurgulayınız. Daha sonra Türkiye siyasi haritasını tahtaya asınız. Öğrencilerinizin, Türkiye nin konumu ile ilgili duygu ve düşüncelerini alınız. Daha sonra onlardan harita üzerinde yaşadıkları yeri göstermelerini isteyiniz. Aşağıdaki soruları öğrencilerinize yönelterek hazırlık çalışmalarınızı tamamlayınız. Vatan nedir? Bizler niçin vatanımızı çok severiz? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Anadolu gezmek ırmak Anahtar kelimeleri tahtaya yazınız. Öğrencilerinizi üç gruba ayırınız. Her grubun anahtar kelimelerden birini seçmesini sağlayınız. Sınıfa getirdiğiniz sarı, kırmızı, beyaz ve mavi renkli kâğıtları gruplara dağıtınız. Gruplardan bu kâğıtlara anahtar kelimelerin kendilerine çağrıştırdıklarını iş birliği yaparak yazmalarını isteyiniz. Çağrışım yoluyla en çok kelimeyi bulan grubun kazanacağını belirterek etkinliğe başlayınız. c. Amaç Belirleme Bu şiiri niçin dinleyeceksiniz? Bu şiiri okumak size ne kazandıracak? vb. sorular sorarak öğrencilerinizin dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 177

178 DEĞERLERİMİZ B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Şiiri iyi anlamak için neler yapılması gerektiğini sorarak iyi bir dinleyici olmaya dikkatlerini çekiniz. Bir şiir okuyacağınızı söyleyiniz. Şiiri iki kez okuyunuz. İlk okumanızda onlardan şiiri; dikkatle dinlemelerini, dinlediklerini anlamlandırmada ön bilgilerinden yararlanarak zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. Dinleme sonrası öğrencilerinize, şiir ile ilgili çıkarımlarda bulunmaları için yeterli zamanı veriniz. b. Okuma Öğrencilerinizden okuma çalışması için hazırlanmalarını isteyiniz. Okuma kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Şiiri örnek okuyunuz. Daha sonra metni öğrencilerinize sessiz okuma yaptırınız. Öğrencilerin sessiz okuma kurallarına uyup uymadıklarını denetleyiniz. Sessiz okuma esnasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Ardından öğrencilerinize şiiri sesli okutunuz. Onlardan şiir okurken metindeki duyguları ses tonlarına yansıtmalarını, beden diliyle de bu duyguyu desteklemelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Öğrencilerinize şiirin görsellerini inceletiniz. Görselin onlara ne ifade ettiğini sorarak konuşmalarını sağlayınız. Şiirin görselleri ile içeriği arasındaki ilişkiyi sorgulamalarını isteyiniz. Bu şiirin görsellerini yeniden düzenlemek gerekseydi neler ekler ya da çıkarırdınız? sorusunu yönelterek öğrencilerinizin düşüncelerini söylemelerini sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Şiirde geçen anlamını bilmedikleri kelimeleri yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Bilinmeyen kelimelerin içinde geçtiği cümleleri okuyunuz. Bu cümlelerden yararlanarak kelimelerin anlamını tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlüğe bakarak kontrol etmelerini sağlayınız. Öğrencilerinizden, yeni öğrendikleri her kelime için defterlerine bir cümle yazmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Şiiri kavratmak amacıyla öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Şair Anadolu muzu nasıl anlatmıştır? Zihninizde neler canlandı? Betimleyerek anlatınız. Şiirin ana duygusu nedir? Anadolu 1. ETKİNLİK Aşağıdaki birinci bölüme şairin yurdumuzla ilgili duygularını, ikinci bölüme de kendi duygularınızı yazınız ETKİNLİK Aşağıdaki harita üzerinde, yaşadığınız şehri ve gezip gördüğünüz şehirleri renkli kalemler ile boyayınız. Anadolu ETKİNLİK Aşağıdaki afiş, ilan örneklerini inceleyiniz. Düşüncelerinizi verilen alana yazınız. Yukarıdaki görsellerle ilgili düşüncem: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

179 DEĞERLERİMİZ Anadolu 4. ETKİNLİK Aşağıdaki resimde gördüğünüz turistik yerlerimizle ilgili bir araştırma yapınız. Yaptığınız araştırma sonuçlarını yazınız. Anadolu ETKİNLİK Aşağıdaki gazete haberini okuyunuz. Bu gazete haberinden çıkardığınız sonucu aşağıya yazınız. ATİNA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ Bir gazeteye verdiği demeçte şöyle diyor: Türkiye yi, Türkleri bilimsel yaklaşımla tanımıyorduk. Türk tarihini, dilini, kültürünü, Türkiye nin ekonomisini, uluslararası ilişkilerini bilimsel olarak araştıran yoktu. Bu nedenle ülkemizde Türkoloji bölümünün açılmasına karar verdik. Bir şeyi ne kadar iyi bilirsek, ne kadar iyi tanırsak, o kadar anlayışlı ve hoşgörülü oluruz. İnsanların, kültürlerin buluşması daha kolay sağlanabilir. İki ülkedeki öğrencilerin karşılıklı ziyaretlerde bulunmaları, hatta üniversitelerde bazı dersler almaları çok önemli. Geçen yıl bazı öğrencilerimiz Türkiye ye gittiler ve hayran kalıp döndüler. 4 Kasım 2010 Cuma Bir gazeteden alınmıştır Şiirde Anadolu nun hangi özellikleri üzerinde durulmuştur? Şairin bu şiiri yazma amacı sizce nedir? Şiirin başlığı içeriği karşılıyor mu? Şiire yeni bir başlık bulunuz. Soruların yanıtlanmasından sonra 1. etkinlikteki ilk bölüme şairin duygularını, ikinci bölüme de kendi duygularını yazmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. 3. Söz Varlığını Geliştirme Şiirdeki eş sesli (el, taş, yaz) kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. Öğrencilerinize, tespit edilen bu kelimeleri diğer anlamıyla cümle içinde kullanmalarını söyleyiniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Şimdiye kadar gördükleri yerleri anlatmalarını isteyiniz. Daha sonra onlara Türkiye yi anlatan hangi belgeseller izleyip izlemediklerini sorunuz. İzleyen öğrencilerinize neler gördüklerini anlattırınız. Çalışma kitabındaki Türkiye haritası üzerinde, yaşadıkları şehri ve gezip gördükleri şehirleri renkli kalemlerle boyamalarını isteyiniz (2. Etkinlik). Öğrencilerinizden 3. etkinlikte verilen görselleri incelemelerini isteyiniz. Düşüncelerini verilen alana yazmalarını söyleyiniz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Gazete, dergi ve kartpostallardan derledikleri ülkemizin güzelliklerini temsil eden resimleri, resim defterlerine yapıştırarak bir kolaj çalışması yapmalarını isteyiniz. Müzik: Anadolu şiirini ezgi ile söylemelerini isteyiniz. 3. Araştırma Öğrencilerinizden 4. etkinlikte verilen görselleri incelemelerini ve bu yerlerle ilgili araştırma yaparak boş bırakılan yerlere yazmalarını isteyiniz. Belirlediğiniz günde yaptıkları araştırmaları okutunuz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz: Kendi yaşadığınız şehri en belirgin özellikleriyle anlatınız. Yaşadığınız yerle ilgili neler düşünüyorsunuz? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 179

180 DEĞERLERİMİZ Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Yabancı bir ülkede olduğunuzu düşününüz. Orada bulunan insanları yurdumuza getirmek için bir konuşma yapınız. Anadolu nun güzelliklerinin dünyaya tanıtılması için neler yapılabilir? Yurdumuza duyduğunuz sevgiyi anlatan bir afiş hazırlayınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize, amaçlarını belirlemeden yapılan konuşma, yazma, görsel sunumlarının anlaşılır olamayacağını açıklayınız. Çalışmalarla ilgili amaçların belirlenmesinde onlara yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçilen konuları hangi türde (şiir, masal, öykü, anı, günlük, skeç) sunacaklarını ve nasıl bir sunum (konuşma, yazma, görsel sunu) yapacaklarını belirlemelerine yardımcı olunuz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak öğrencilerinizden bu kurallara uymalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Yabancı bir ülkede olduğunuzu düşününüz. Orada bulunan insanları yurdumuza getirmek için bir konuşma yapınız. İşleniş Konuşma yapacak öğrencilerinizin konuyla ilgili hazırlık yapmalarını sağlayınız. Konuşmalarında ana düşünceyi vurgulamaları, kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları gerektiğini vurgulayınız. Konuşmalarında betimlemeler yapmalarını söyleyiniz. Konuşma yaparlarken ikna edici bir tutum geliştirmeye dikkat etmeleri gerektiğini belirtiniz. Konuşma sonrasında konuşma içeriği açısından kendilerini sorgulamalarını sağlayınız. b. Yazma Konu: Anadolu nun güzelliklerinin dünyaya tanıtılması için neler yapılabilir? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Belirlenen konu için bir başlık seçmeleri gerektiğini belirtiniz. Yazılarında belirlenen konuya bağlı olarak deneyim ve anılarına yer verebileceklerini söyleyiniz. Türkçe defterlerine yazacakları bu yazıyı arkadaşlarına okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Yurdumuza duyduğunuz sevgiyi anlatan bir afiş hazırlayınız. İşleniş Öğrencilerinizin sunum hazırlıklarını tamamlamalarına yardımcı olunuz. Öğrencilerinizden sınıfa getirmiş oldukları materyalleri kullanarak (karton, renkli kalemler, yapıştırıcı, kartpostal) yurt sevgisini dile getiren bir afiş tasarlamalarını isteyiniz. Bunun için kendi aralarında iş birliği yapabileceklerini belirtiniz. Beğenilen afişleri sınıf ve okul panosunda sergilenmesini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Çalışma kitabında yer alan 5. etkinlikteki gazete haberini okuyarak düşüncelerini etkinliğin ilgili bölümüne yazmalarını isteyiniz. Yazılarında öğrendikleri yeni kelimeleri kullanmalarını söyleyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla ve şiirin işleme süresi boyunca neler öğrendiklerini sorarak değerlendiriniz: Ülkemizin güzellikleri hakkında neler öğrendiniz? Bir yabancıya ülkemizi tanıtmak isteseydiniz hangi şehirlerimizi anlatırdınız? Niçin? Anadolu nun doğal ve tarihi güzelliklerinin korunması için neler yapılmalıdır? 180 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

181 DEĞERLERİMİZ 3 Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ NASRETTİN HOCA NIN YAŞAM ÖYKÜSÜ Nasrettin Hoca nın bazı araştırmacılara göre 1208 (bin iki yüz sekiz) de doğduğu, 1278 (bin iki yüz yetmiş sekiz) de öldüğü öne sürülmekte ise de bunların kesin tarihler olduğu söylenemez. Nasrettin Hoca, Sivrihisar Hortu köyünün imamı olan, Abdullah Hoca nın oğludur. İlk derslerini babasından almıştır. Daha sonra Sivrihisar medresesinde (okulunda) okumuştur. Babasının ölümü üzerine, Hortu köy imamlığına getirilmiştir. Burada çok az kalan Nasrettin Hoca, pek sevdiği Akşehir e gitmiştir. Bugün aynı adı taşıyan Kozağaç köyünden bir kızla evlenmiştir. Nasrettin Hoca, çok iyi bir eğitim görmüştür. Kadılık (hakimlik) görevine kadar yükselmiştir. 120 Nasrettin Hoca, dünyaca ünlü büyük bir halk bilginidir. Ömrü boyunca emeği ile geçinmiştir. Haksızlıklara karşı koymuş, her zaman doğrudan yana çıkmıştır. İğneleyici şakaları vardır. Hazırcevaptır. Çok zekidir. Güldürürken düşündürür. Fıkraları gerçeklerden kaynaklanmıştır. Fıkralarını herkesin gülmesi, eğlenmesi için değil, ders alması için söylemiştir. Nasrettin Hoca nın türbesi Akşehir mezarlığındadır. Gülmeyi unutanlar, Akşehir e gitsinler, Hoca dan güç alsınlar. 121 Mevlüt KAPLAN Nasrettin Hoca (Düzenlenmiştir.) A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Öğrencileriniz için Nasrettin Hoca fıkrası örnekleri hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden pamuk, renkli kartonlar, renkli keçeli kalemler, resimli sözlük getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Sınıfınıza getirdiğiniz Nasrettin Hoca fıkralarından bazılarını öğrencilerinize okuyunuz. Hoşlarına gidip gitmediğini sorunuz. Aşağıdaki soruları yönelterek ön bilgilerini harekete geçiriniz: Çevrenizde kimleri komik buluyorsunuz? Niçin? Nasrettin Hoca nın fıkralarını okudunuz mu? Hangisini daha çok sevdiniz? Niçin? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma Nasrettin Hoca şaka ders almak Anahtar kelime ve kelime gruplarını tahtaya yazınız. Bu kelime ve kelime gruplarının onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. Anahtar kelime ve kelime gruplarını kullanarak Nasrettin Hoca yı anlatan bir yazı yazmalarını isteyiniz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları ve benzerlerini yönelterek amaç belirlemelerine yardımcı olunuz. Bu metni dinlemenin size neler kazandıracağını düşünüyorsunuz? Bu metni okuduktan sonra neler öğrenebilirsiniz? Görsel okuma yaparak metinden ne öğrenmeyi amaçlıyorsunuz? B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatınız. Metni dinlerken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Metni sesli okuyunuz. Dinleme sonrasında metnin konusunu ve ana fikrini belirlemelerini isteyiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 181

182 DEĞERLERİMİZ Dinledikleri metinden hareketle birbirlerine metin ile ilgili sorular sormalarını isteyiniz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatınız. Metni örnek okuyunuz. Bu sırada öğrencilerinizden de kitaplarını açarak metni takip etmelerini isteyiniz.metni paylaşımlı okutarak bütün öğrencilerin okuma çalışmasına katılmasını sağlayınız. Dikkatlerini okudukları metne yoğunlaştırmalarını, okurken vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek akıcı okumalarını söyleyiniz. Öğrencilerinizden metni bir kez de sessiz okuma tekniğiyle okumalarını isteyiniz. Bu sırada anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine yazmalarını söyleyiniz. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini incelemelerini isteyiniz. Metindeki görseller, metni anlamanızı kolaylaştırdı mı? Nasıl? Metnin hangi görselini beğendiniz? Niçin? Görseldeki Nasrettin Hoca, hayallerinizdeki Nasrettin Hoca ya benziyor mu? sorularıyla söz alan öğrencilerinizin değerlendirmelerini dinleyiniz. Daha sonra onların dikkatlerini kontrol edebilmek için 1. etkinliği yaptırınız. Doğru yanıtı etkinlik sonrasında vererek kendilerini kontrol etmelerini sağlayınız. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde tespit ettikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimeleri tahtaya yazdırınız. Belirledikleri kelimelerin anlamlarını kendisinden önce veya sonra gelen ifadelerden yararlanarak tahmin etmelerini isteyiniz. Bunun için öğrencilerinize süre veriniz. Ardından her kelimeyi ayrı ayrı ele alınız. Bu kelimelerin anlamını bilen öğrenci olup olmadığını sorunuz. Bilen öğrencilerinizin katılımıyla bu anlamları kavratınız. Tahminlerinin doğru olup olmadığını resimli sözlükten kontrol etmelerini sağlayınız. Anlamı yeni öğrenilen bu kelimelerle cümleler kurdurarak pekiştirme çalışması yaptırınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize metni okuduktan sonra neler düşündüklerini sorunuz. Nasrettin Hoca nın yaşam öyküsü hakkında daha önce bilgileri olup olmadığını sorarak konuşma ortamı yaratınız. Okudukları metinden hareketle Nasrettin Hoca nın yaşam öyküsünde özellikle etkilendikleri bir bölüm varsa anlatmalarını isteyiniz. Nasrettin Hoca nın kişiliği hakkında hangi sonuçlara vardıklarını anlattırınız. Öğrencilerinizi 2. etkinlikte verilen yanıtların sorularını bulmaya yönlendiriniz. Zorlanan öğrencileriniz olabilir. Bu nedenle gerekli gördükleri durumlarda metni tekrar okuyabileceklerini belirtiniz. Daha sonra metnin genelinden hangi çıkarımlarda bulunduklarını anlattırınız. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 1. ETKİNLİK Aşağıdaki Nasrettin Hoca lardan hangisi ders kitabında verilen Nasrettin Hoca nın aynısıdır? Bularak işaretleyiniz. Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 2. ETKİNLİK Aşağıda verilen yanıtların soruları ne olabilir? Yazınız. Soru: Yanıt: Abdullah Hoca nın oğludur. Soru: Yanıt: Nasrettin Hoca, çok iyi bir eğitim görmüştür. Kadılık (hakimlik) görevine kadar yükselmiştir. Soru: Yanıt: Haksızlıklara karşı çıkan ve her zaman doğrudan yana olan bir kişidir. Hazır cevaptır. Çok zekidir. Güldürürken düşündürür. 152 Soru: Yanıt: Nasrettin Hoca nın türbesi Akşehir mezarlığındadır ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

183 DEĞERLERİMİZ Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 3. ETKİNLİK Aşağıda karşıt (zıt) anlamlı kelimeler karışık olarak verilmiştir. Karşıt anlamlı kelimeleri örnekteki gibi aynı renge boyayınız. açmak yükselmek almak ilk sonra az iyi kötü kapamak 4. ETKİNLİK Aşağıdaki fıkrayı okuyunuz. Yay ayraç içlerine gerekli noktalama işaretlerini koyunuz. ZATEN İNECEKTİM Hoca ormana gitmiş( ) oturmuş bir dalın üstüne( ) başlamış kesmeye( ) Aşağıdan geçen bir yolcu Hoca( )ya seslenmiş: Be adam! İnsan oturduğu dalı keser mi( ) fiimdi düşeceksin( ) Hoca adama aldırmamış( ) İşine devam etmiş( ) Az sonra dal kırılmış( ) Hoca, cumburlop yere düşmüş( ) Düştüğü yerden kalkarak seslenmiş: Ben de zaten inecektim( ) Nasrettin Hoca nın Yaşam Öyküsü 5. ETKİNLİK son çok vermek önce alçalmak Resme bakarak Nasrettin Hoca nın fıkrasını yazınız Söz Varlığını Geliştirme Önceki derslerde zıt anlamlı kelimeler hakkında bilgi vermiştiniz. Öğrendikleri bu bilgiyi çalışma kitaplarında yer alan 3. etkinlikle pekiştiriniz. Gerekli gördüğünüz durumlarda onlara yardımcı olunuz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize Nasrettin Hoca gibi hem eğlendiren hem düşündüren biri olmak ister miydiniz? Niçin? Nasrettin Hoca fıkraları sizi güldürüyor mu? vb. soruları sorunuz. Nasrettin Hoca nın fıkralarından kendi yaşamlarına nasıl sonuçlar çıkarabilecekleri üzerinde durunuz. Yaşadıkları komik olayları anlatmalarını isteyerek kendi hayatlarından örnekler vermelerini sağlayınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Müzik: Komşu şarkısını öğrencilerinize söyleyiniz. KOMŞU Bir gün bir komşu Kurmak ister bir turşu Çok lezzetli olsun ister Yıllanmış sirke arar Gider hocanın kapısını çalar Tık tık tık Ben dün duydum ki Kırk yıllık sirken varmış Bir ölçek ödünç versen de Güzel bir turşu kursam Hoca sinirlenir Evet var ama Vermem ondan bir parça Her isteyene verirsem Kırk yıl kalır mı sirkem Anonim Görsel Sanatlar: Resim defterlerine Nasrettin Hoca görseli çizmelerini söyleyiniz. Daha sonra çalışmalarını sınıf panosunda sergilemelerini sağlayınız. 3. Araştırma Öğrencilerinizden Nasrettin Hoca dan sevdikleri fıkraları araştırmalarını ve dosya kâğıdına yazmalarını isteyiniz. Sizin belirleyeceğiniz bir günde sınıfa getirmelerini ve anlatmalarını sağlayınız. Yazılan bu fıkraları, metin işleme süresi boyunca sınıf panosunda sergilenmesini sağlayınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 183

184 DEĞERLERİMİZ Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize, ön bilgilerini harekete geçirmek için Nasrettin Hoca nın en sevdiğiniz fıkrası hangisidir? Niçin? Nasrettin Hoca nın yeterince tanıtıldığına inanıyor musunuz? Neden? sorularını yöneltiniz. Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Nasrettin Hoca nın sorunları çözme şeklini beğeniyor musunuz? Niçin? Resme bakarak Nasrettin Hoca nın fıkrasını yazınız. Bildiğiniz bir Nasrettin Hoca fıkrasını canlandırınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinize, amaçlarını belirlemeden yapılan konuşma, yazma, görsel sunumlarının anlaşılır olamayacağını açıklayınız. Çalışmalarla ilgili amaçların belirlenmesinde onlara yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçilen konuları hangi türde (şiir, masal, öykü, anı vb.) sunacaklarını ve nasıl bir sunum ( konuşma, yazma, görsel sunu) yapacaklarını belirlemelerine yardımcı olunuz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize konuşma kurallarını hatırlatınız. Konu dışına çıkmadan konuşmaları için uyarılarda bulununuz. Yazma kurallarıyla ilgili gerekli hatırlatmaları yapınız. Yazılarında bitişik eğik yazı kullanmalarını, kelime tekrarlarından kaçınmalarını ve noktalama kurallarına uymaları gerektiğini vurgulayınız. Daha sonra onlara noktalama işaretleri ile ilgili bilgilerini hatırlatmak amacıyla 4. etkinliği yaptırınız. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Nasrettin Hoca nın, sorunları çözme şeklini beğeniyor musunuz? Niçin? İşleniş Konuşmalarına hazırlanmaları için yeterli süre veriniz. Öğrencilerinize konuşmalarında düşüncelerini mantıksal bir bütünlük içinde sunmalarını söyleyiniz. Cümlelerinde ancak, veya, fakat, yalnız, vb. ifadelerini kullanmalarını isteyiniz. Konuşmalarında sebep-sonuç ilişkisi içeren cümleler kurmalarını söyleyiniz. Konuşma sonrasında konuşmaları, konuşma içerikleri ve konuşma ortamı hakkında düşüncelerini belirlemelerini isteyiniz. b. Yazma Konu: Resme bakarak Nasrettin Hoca nın fıkrasını yazınız. İşleniş Yazma için hazırlık yapmalarını sağlayınız. Öğrencilerinize yazım kurallarına uymaları yönünde hatırlatmada bulununuz. Kelimeler cümleler arasına uygun boşluk bırakmaları gerektiğini belirtiniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları yönünde öğrencilerinizi teşvik ediniz. 5. etkinlikte verilen resmi inceletiniz. Resimden yararlanarak fıkrayı boş bırakılan yere yazarak anlatmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazılanları okutarak arkadaşlarının düşüncelerini öğrenmelerini sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Bildiğiniz bir Nasrettin Hoca fıkrasını canlandırınız. İşleniş Sunumları için yeterli süre veriniz. Canlandırmak istedikleri Nasrettin Hoca fıkrasını beraber belirleyiniz. Gönüllü öğrencilerinize rollerini dağıtınız. Sunumlarında gerçek nesne ve modelleri kullanabileceklerini söyleyiniz. Sınıfa getirilen pamuk, keçeli kalem ve renkli kartonları kullanarak Nasrettin Hoca karakteri hazırlayınız. Canlandırmalarınızda mizahi ögelere yer vererek doğaçlamalar yapabileceklerini belirtiniz. Sunum sonrasında canlandırmada görev alan öğrencilerinizden kendilerini nasıl hissettiklerini öğreniniz. ç. Söz Varlığını Kullanma Metinde ve işleniş sürecinde öğrendikleri kelimeleri kullanarak Nasrettin Hoca ile ilgili Türkçe defterlerine bir paragraf yazmalarını isteyiniz. Yazdıklarını arkadaşlarına okutunuz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla değerlendiriniz: Nasrettin Hoca hakkında neler öğrendiniz? Nasrettin Hoca fıkraları çok eskiden yazılmış olmasına rağmen günümüzde de insanları güldürmektedir. Bunun nedeni ne olabilir? Ülkemizde ve yurt dışında Nasrettin Hoca nın tanıtılması için neler yapılabilir? Nasrettin Hoca nın olayları çözüm yollarını doğru buluyor musunuz? Niçin? 184 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

185 DEĞERLERİMİZ 4 Mektup Dinleme Metni Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma MEKTUP HACİVAT Hoş geldin sevgili Karagöz üm! KARAGÖZ Hoş bulduk kel kafalı kara üzüm! HACİVAT Nereden gelip nereye gidiyorsun bakalım? KARAGÖZ Bir yere gittiğim yok da oğlumla kaç saattir okuma yazma çalıştık. Biraz gezeyim, dedim. HACİVAT Tabii iyi yaptın efendim, kafan balon olmuştur. KARAGÖZ Hay hay, kafam balon oldu da uçmasın diye boynuma yapıştırdım. HACİVAT Hemen yanlış anlama, yani uzun zaman ders çalışmaktan kafan şişmiştir. KARAGÖZ Kafam pişti de soğutmaya çıktım. HACİVAT Allah iyiliğini versin! Neyse, çalışmalar iyi gidiyor mu? KARAGÖZ Hem de nasıl iyi gidiyor bilemezsin Hacı Cavcav! Sen söyle de müdür benim ilkokul diplomamı hazırlasın. HACİVAT Efendim sen hele hepsini iyi öğren de diploma işi kolay. KARAGÖZ Şey, okuma yazma öğrenirsem diploma başka ne işime yarayacak? HACİVAT Bak, mesela artık mühre lüzum kalmayacak. KARAGÖZ Yerine kimse bakmayacak mı? HACİVAT Kimin yerine Karagöz üm? KARAGÖZ Artık müdüre lüzum kalmayacak. dedin ya! HACİVAT Efendim müdür değil, mühür! Hani imza yerine bastığın damga yok mu? KARAGÖZ Öyle söylesene köftehor! HACİVAT Pekâlâ mektup yazmasını biliyor musun? KARAGÖZ Biliyorum Hacı Cavcav, çok kolay!... HACİVAT Aferin, demek bilgini o kadar ilerlettin? O halde söyle bakalım, mektup nasıl yazılır? KARAGÖZ Oğlum, Hazır Mektuplar diye bir kitap getirmiş. Onun içinden seçip seçip yazılır. HACİVAT Allah iyiliğini versin! Desene oğlun da senin kafada yetişiyor. Hiç kitaptan kopya edilerek mektup yazılır mı? KARAGÖZ Niye yazılmasın. Bir yere yazdım, oldu. HACİVAT Pekâlâ cevap geldi mi? KARAGÖZ Cevap gelmedi, mektubun kendisi geri geldi. HACİVAT Neyse... O zaman seninle biraz mektup üzerine konuşalım. Örnek ister misin? KARAGÖZ Parasız olursa isterim Hacı Cavcav! Pişirip akşama yeriz. HACİVAT Yine ne anladın, mektup pişirilip yenir mi? KARAGÖZ Köftehor, Ördek ister misin? dedin ya!... HACİVAT Aklın yine başka yerlere gitti. Sen şimdi beni iyi dinle! Bir defa tarihsiz mektup olmaz. KARAGÖZ Anladım, talihsiz mektup olmaz. HACİVAT Talih değil, tarih! Yani mektup kâğıdının üst sağ köşesine o günün tarihi yazılır. KARAGÖZ Hay hay, yazılır! HACİVAT Mektubu kime göndereceksin Karagöz üm? KARAGÖZ Yabancıya gitmesin, kendime gönderirim. Hem de çabuk gelir. HACİVAT Saçmalama, insan kendine mektup göndermez. Diyelim ki babana yazacaksın! KARAGÖZ Pataklarım ha! Babam mezarda, postacı mektubu ona nasıl verecek? HACİVAT Allah Allah... Pekâlâ, mektubu bana yazıyorsun nasıl başlarsın? KARAGÖZ Keçi suratlı Hacı Cavcav, çabuk yanıma gel, canım seni pataklamak istiyor! diye, yazarım. HACİVAT Efendim olur mu? Çok sevgili arkadaşım, Hacivat Çelebi Beyefendi diye yazılır. KARAGÖZ Ben sana öyle yazamam, çok istiyorsan otur kendin yaz! HACİVAT Pekâlâ, bana yazma! Oğluna yazıyorsun Çok sevgili oğlum! diye başlarsın. KARAGÖZ Gerisini biliyorum. Mektup bitince zarfa koyar, üstüne de adres yazarım. HACİVAT Aferin Karagöz üm, sonra?... KARAGÖZ Sonra da oğluma telefon edip, mektubu okurum. HACİVAT Yine sinirlerim oynamaya başladı. Anonim Millî Kültür Dergisi METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Sınıfınıza Karagöz ve Hacivat ile ilgili kitaplar getiriniz. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden resimli sözlük, boya kalemleri, ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 185

186 DEĞERLERİMİZ mektup kâğıdı ve zarf getirmelerini isteyiniz. Metni dinletmek için CD ve CD çalar hazırlayınız. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinize sınıfınıza getirdiğiniz Karagöz ve Hacivat kitaplarını gösteriniz. Daha sonra 1. etkinliği yapmalarını isteyiniz. b. Tahmin Etme Mektup 1. ETKİNLİK Aşağıda verilen gölgelerden hangileri Karagöz ile Hacivat a aittir? Öğrencilerinize metnin başlığını söyleyiniz. Metinden seçeceğiniz örnek cümleleri okuyunuz. Metnin içeriğini tahmin ettiriniz. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme öncesi gerekli hazırlıkları yaptırınız. Dinleme kurallarını hatırlamalarını sağlayınız. Dinleme kurallarına uyup uymadıklarını gözlemleyip değerlendiriniz. Metni iki kez okuyunuz. Birinci okumanızda öğrencilerinizin dikkatlerini vurgu ve tonlamalara çekiniz. Dinledikleri metnin ana fikrini belirleyerek defterlerine not etmelerini isteyiniz. Anlamını bilmedikleri sözcükleri defterlerine yazmalarını söyleyiniz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bunların anlamlarını, kendisinden önce veya sonra gelen kelime ve cümlelerden yararlanarak tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerinin doğruluğunu resimli sözlükten yararlanarak bulmalarını sonra da bu kelimelerle cümleler kurmalarını sağlayınız. Öğrencilerinize Bu metinde neler anlatılıyor? sorusunu yönelterek metnin konusunu belirlemelerine yardımcı olunuz (1. Etkinlik). Öğrencilerinizi, Karagöz ile Hacivat ın kişilik özelliklerini karşılaştırmak için 2. etkinliğe yönlendiriniz. Yazdıklarını okutarak doğru sonuca varmalarını sağlayınız. 2. ETKİNLİK Karagöz ile Hacivat ın kişilik özelliklerini karşılaştırınız Mektup 3. ETKİNLİK Hayalinizdeki Karagöz ve Hacivat ı aşağıya çiziniz. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize teknolojinin gelişmediği yani sinemanın, tiyatronun olmadığı zamanlarda insanlar ne seyrediyor olabilir? sorusunu yöneltiniz. Onların televizyon, İnternet, radyo vb. teknolojik araçların olmadığı zamanlarda insanların vakitlerini nasıl geçirebilecekleri üzerine düşünmelerini sağlayınız. Gölge oyunumuz Karagöz ile Hacivat ın bir zamanlar toplumun en önemli eğlencesi olduğunu belirtiniz. Eskiden ramazan gecelerinde insanların Karagöz ve Hacivat gösterisini seyretmeye gittiğini söyleyiniz ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

187 DEĞERLERİMİZ Mektup 4. ETKİNLİK Karagöz ve Hacivat karakterlerinden hangisini beğeniyorsunuz? Niçin? Karagöz ve Hacivat gösterisini yaşatmak için kendilerinin neler yapabileceğini sorunuz. Bu konudaki hayal güçlerini kullanmalarına yardımcı olacak yönlendirmeler yapınız. 2. Araştırma Öğrencilerinizden, fazla ayrıntıya girmeden Karagöz ile Hacivat ın yaşam hikâyesi hakkında araştırma yapmalarını isteyiniz. Yapılan araştırmaları, belirlenen günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Karagöz ve Hacivat tiplemesinden en çok hangi karakteri beğeniyorsunuz? Karagöz ve Hacivat oyununda hangi karakteri canlandırmak istersiniz? Niçin? sorularını yönelterek ve 3. etkinliği yaptırarak öğencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz. Daha sonra birlikte konuşma yazma ve görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Günümüzde insanlar, uzakta olan kişilere duygularını nasıl dile getiriyorlar? Karagöz ve Hacivat karakterlerinden hangisini beğeniyorsunuz? Okuduğunuz metni canlandırınız. 157 b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizin dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için onlara, Bu metni dinledikten ve okuduktan sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Görsel sunuda neyi amaçlıyorsunuz? vb. sorular yöneltiniz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinize seçecekleri konuyu hangi türde sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Seçecekleri tür ve sunum hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Öğrencilerinize karşı grupları kendi görüşlerine ikna edebilmeleri için kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını, işitilebilir ses tonu ile konuşmalarını, göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Günümüzde insanlar uzakta olan kişilere duygularını nasıl dile getiriyorlar? İşleniş Konuşma yapmaları için yeterli süreyi veriniz. Konuşma yaparlarken kendine güvenerek konuşmanın önemine dikkat çekiniz. Konuşmalarında önemsedikleri bilgileri ses tonları ile vurgulayabileceklerini belirtiniz. Sunum sonrasında birbirlerini değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Karagöz ve Hacivat karekterlerinden hangisini beğeniyorsunuz? Niçin? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmaları, vurgulamak istedikleri kelime ya da cümleleri farklı renkle yazma, altını çizme, koyulaştırma vb. tekniklerle belirginleştirmeleri için gerekli yönlendirmeleri yapınız. Verilen konu ile ilgili düşüncelerini 4. etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Çalışma kitaplarını sıra arkadaşları ile değiştirerek birbirlerinin yazılarını okumalarını sağlayınız. Mektup türü hakkında aşağıdaki genel bilgileri veriniz. Daha sonra uygulama çalışmasına geçiniz. Zarf üzerinde adreslerini nasıl yazacaklarını göstererek eğik çizginin kullanımını kavratınız. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 187

188 DEĞERLERİMİZ Öğretmene Bilgi Notu Mektup: Günlük yaşamda her insanın başvurduğu bir yazı türüdür. Ayrı yerlerde bulunan, karşı karşıya gelemeyen insanlar birbirlerine söyleyeceklerini mektup aracılığıyla dile getirebilirler. Her yazı gibi mektup da bir plana göre yazılır. Özel mektuplar giriş, gelişme, sonuç olmak üzere üç bölümden oluşur. Giriş: Sesleniş (hitap), mektubun yazılış nedeninin ortaya konması. Gelişme: Mektup konusunun ortaya atılması, açıklanması, savunulması, kanıtlanması, tartışılması. Sonuç: İyi dilekler, sevgi, saygı sunma. c. Görsel Sunu Konu: Okuduğunuz metni canlandırınız. İşleniş Gönüllü öğrencilerinizi belirleyiniz. Rollerini dağıtınız. Metni beden dilini kullanarak canlandırmalarını, canlandırma sırasında sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat etmelerini isteyiniz. Rollerin özelliklerine uygun olarak konuşmaları gerektiğini belirtiniz. Sunum sonrası birbirlerini değerlendirmelerini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Metinde öğrenilen kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Bu şekilde öğrencilerinizin sözcük dağarcıklarının geliştirmelerine yardımcı olunuz. NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizin etkinliklere katılımını gözlemleyiniz. Etkinliklerdeki cevaplarını kontrol ettiriniz. Aşağıdaki sorularla genel bir değerlendirme yapınız. Tiyatro, insanların eğitiminde sizce etkili olabilir mi? Nasıl? Hacivat ile Karagöz ün bu kadar sevilmesinin nedeni ne olabilir? Gölge oyunlarının yaşatılması için neler yapılabilir? 188 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

189 DEĞERLERİMİZ SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ 23 NİSAN Bugün yirmi üç nisan, Toplandı bütün vatan. Millet Meclisimize, Atatürk oldu başkan. Kaldırdı hasta yurdu, Yılmaz bir ordu kurdu. Türk ün şanlı sesini, Dünyalara duyurdu.... Türk çocuğu gül, sevin, Yaşa yurdunda emin. Bugünü an, bayram et, Bugün senindir, senin. Vasfi Mahir KOCATÜRK En Güzel Çocuk Şiirleri ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 189

190 DEĞERLERİMİZ SERBEST OKUMA METNİ ÖLÜMSÜZLEŞEN BAHÇE İkinci Selim, padişahlığında kendi adına bir cami yaptırmaya karar verdi. Ülkenin mimarı Koca Sinan ı çağırttı. Ona: Ey ustalar ustası, dedi. Bana öyle bir cami yap ki ününe ün katılsın. Adımız sonsuza dek birlikte söylensin. Padişahın bu sözleri karşısında Baş Mimar Koca Sinan yerlere kadar eğildi. Buyruğunuz başım üstüne sultanım, dedi. Edirne de bildiğim bir tepe var. Emir verin, caminizi oraya yapayım. Padişahın buyruğu üstüne caminin Edirne de yapımına karar verilerek hemen hazırlıklara başlandı. 124 İlk iş, caminin yapılacağı tepedeki evlerin, bahçelerin satın alınarak cami alanının hazırlanmasıydı. Bunun için evlerin yıkımına girişildi. Bu tepede çok güzel bir bahçe vardı. Bu bahçe, Selim Dede adlı yaşlı bir adamındı. Çevredeki çocuklar, kendi bahçeleri gibi, gelip yerlerdi bahçedeki yemişleri. Selim Dede bu yüzden bahçesini, cami yapımı için vermekte direndi. Ak sakallı mimarbaşı, bir sabah erkenden, Selim Dede yi görmek için bahçesine geldi. Mimar, Selim Dede ye selam vererek; Bahçen gerçekten de dedikleri kadar güzelmiş. Hayran oldum! dedi. 125 Mimarın bahçeyi beğenmesi Selim Dede yi sevindirmişti. Sağolasın, bütün ömrümü şu gördüklerin için harcadım. Benim yerimde olsaydın ey koca mimar, elinde yarattığın bu bahçeyi kıyıp verebilir miydin? Hayır, ben de olsam vermezdim. Ama onu ölümsüzleştirirdim. Selim Dede, hayretle baktı: Nasıl? Camiyi yapmam için bahçeyi bağışlamak senden, ölümsüzleştirmesi benden. Cami bitince bahçe de ölümsüzlüğe kavuşacak. Bana inan! 126 Selim Dede, mimarın bu sözleri karşısında toprağını caminin yapımı için bıraktı. Caminin yapımı beş yıl sürdü. Selim Dede ölmeden caminin yapımı bitti. Selim Dede, avluda uçuşan güvercinleri ve açan çiçekleri görünce, Benim bahçem bu! diye bağırdı. Selim Dede, sevinçten gözyaşlarını tutamadı. Adnan ÖZYALÇINER Ölümsüzleşen Bahçe (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

191 DEĞERLERİMİZ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve Değerlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Keloğlan hakkında neler öğrendiniz? Yazınız Aşağıdaki fıkrayı okuyarak soruları yanıtlayınız. NASRETTİN HOCA Hoca, pazarda dolaşırken renkli bir kuşun on iki altına satıldığını görünce şaşıp kalarak yanındakilere sormuş: Bu kuş neden bu kadar para ediyor? Bu papağandır, konuşur, demişler. Hoca doğru evine gitmiş, hindisini koltuğunun altına alıp pazara getirmiş. Hindi kaça? diye sormuşlar. On altın, demiş. Herkes şaşırmış: Bir hindi on altın eder mi? Görmüyor musunuz? Papağanı on iki altına satıyorlar, demiş Hoca. Onun marifeti var, insan gibi konuşur. Ya seninki ne yapar? O konuşursa benimki de insanlar gibi düşünür! Okuduğunuz bu fıkra ilginizi çekti mi? Neden?... Nasrettin Hoca gibi bir insanın arkadaşı olmaktan zevk duyar mıydınız? Niçin? Ölçme ve Değerlendirme 3. Aşağıdaki bilgiler doğruysa başlarındaki kutuyu maviye, yanlışsa kırmızıya boyayınız. Nokta cümlenin sonuna konur. Soru bildiren cümlelerin sonuna virgül konur. Kısa çizgi, satır sonuna sığmayan kelimeleri ayırmada kullanılır. Kesme işareti, kişi ve yer adlarının aldığı ekleri ayırmak için kullanılır. 4. Karagöz ile Hacivat ne konuşuyor olabilir? Konuşma balonunu doldurunuz Aşağıda verilen soruları fotoğrafa göre yanıtlayınız. Fotoğraftaki ayrıntılar sizce nelerdir? Fotoğraf insanlara bir mesaj verseydi bu mesaj ne olurdu? Aşağıda verilen harflerle başlayan bir şiir yazınız. A... N... A... D... O... L... U TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 191

192 8 TEMA OYUN VE SPOR Tema Süresi: 36 Ders Saati - 8 Ders Saati Serbest Okuma METİNLERİMİZ Sporcu (Şiir) Oyuncakçı Dede (Öyküleyici Metin) Spor Deyince (Bilgilendirici Metin) Maviş Topum (Şiir, Dinleme Metni) SERBEST OKUMA METİNLERİ Spor (Şiir) Yeşil Bisiklet (Öyküleyici Metin) 192

193 Çalışma Kitabı nda verilen Temaya Hazırlık Çalışmaları nı öğrencilerinize uygulatınız. Temaya Haz rlanalım Spor dallarından hangilerini biliyorsunuz? Düzenli olarak spor yapıyor musunuz? Niçin? Oyuncaklarınız arasında neler var? Sportmen oyuncu deyince aklınıza neler geliyor? Oyun arkadaşlarınızdan en çok kimler mızıkçılık yapıyor? Niçin? Nerelerde oyun oynuyorsunuz? Oyun alanlarının azalmasının nedenleri neler olabilir? Oyuncaklarınızla kendi başınıza oynamak hoşunuza gidiyor mu? Niçin? 193

194 OYUN VE SPOR 1 Sporcu Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Adını dünyaya duyurmuş ünlü Türk sporcularına ait görseller getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden adını dünyaya duyurmuş Türk sporcuları/takımları ile ilgili haber, yazı, yaşam öyküsü, fotoğraf vb. bulup sınıfa getirmelerini isteyiniz. Öğrencilerinize boya kalemleri, dosya kâğıdı ve resim defteri hazırlamalarını söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Hazırlamış olduğunuz görselleri tahtaya asınız. Görsellerde gördüklerinin nitelikleri ile ilgili öğrencilerinizi bilgilendiriniz. Sınıfa getirmiş oldukları Türk sporcuları/takımları ile ilgili haber, yazı, yaşam öyküsü, fotoğrafları vb. dokümanları kullanarak duvar gazetesi ya da pano hazırlatınız. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yönelttikten sonra 1. etkinliği yaptırınız. Spor deyince herkesin aklına neler geliyor? Niçin? En sevdiğiniz ve en çok ilgilendiğiniz spor hangisidir? Niçin bu sporu seviyorsunuz? Beğendiğiniz bir sporcu var mı? Varsa kimi beğeniyorsunuz? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma sporcu futbol yüzmek Öğrencilerinize bazı kelimelerin beden diliyle anlatılacağını söyleyerek sınıfınızı üç gruba ayırınız. Gönüllü öğrencilerinizi grup temsilcisi seçiniz ve onlara anahtar kelimeleri yazılı olarak veriniz. Gönüllü öğrencilerinizden, arkadaşlarına anahtar kelimeleri beden dillerini kullanarak anlatmalarını isteyiniz. Diğer öğrencilerinize, anlatılan kelimeyi tahmin etmeye çalışmalarını söyleyi- SPORCU Pembe dünyalar taşır Her sporcu. Ne hayaller kurardım! Futbolcu olacaktım... En güzel çalımları, En güzel pasları Ben atıyor, En hızlı koşan, En güzel gol atan Ben oluyordum. Bütün stad ayakta Beni herkes alkışlıyordu. Lakabım fırtına, Fırtınalar estiriyordum. Veya En iyi ben yüzüyordum. Serbest, Kurbağalama, Sırtüstü Yine herkesi geçiyordum. Mavi havuzlara sığmıyor, Okyanuslarda yarışıyordum. Yunusları sevişim bundan. Ya da Masa tenisi, Ping-pong... Sayılar kazanıyordum. Geri dönüşü imkansız toplardan Set vermeden kazanıyordum. Servislerim ders olarak gösteriliyor, En usta hocalar tarafından İşte böyle! Uykulara dalışım, Uykulardan uyanışım Spor ile. Benim dünyam Çocukluk rüyam! Tanınan bir sporcu olmak, Binlerce genç arasından Çıkmak. Seçilmişlerden olmayı başarmak. Mustafa KAYA Damla Başkentli nin Sesi ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

195 OYUN VE SPOR Sporcu 1. ETKİNLİK Aşa ıda verilen resimler hangi spor dalına aittir? Altlarına yazınız Sporcu ETKİNLİK Sevdi iniz bir spor dalını aşa ıya resimleyiniz. 3. ETKİNLİK... Ülkemizde hangi spor dalına daha çok önem verildi ini düşünüyorsunuz? Niçin? niz. Tahmin edilen anahtar kelimelerin neler çağrıştırdığını söylemelerini isteyiniz. En hızlı tahminde bulunan grubu birinci ilan ediniz. c. Amaç Belirleme Dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için öğrencilerinize Bu şiiri niçin dinleyeceksiniz? Dinledikten ve okuduktan sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? vb. soruları yöneltiniz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Şiiri okurken vurgu ve tonlamanın nasıl yapıldığına dikkatlerini çekiniz. Şiiri bir kez sesli okuyacağınızı söyleyiniz. Dikkatle dinlemeleri gerektiğini belirtiniz. Şiiri örnek okuyunuz. Öğrencilerinizin dinleme kurallarına ne derece uyguladıklarını gözlemleyiniz. b. Okuma Okuma çalışması için hazırlanmalarını isteyiniz. Okuma kurallarını hatırlatınız. Gönüllü öğrencinizden birine şiiri örnek okutunuz. Daha sonra şiiri sessiz okutunuz. Sessiz okuma kurallarına uyup uymadıklarını denetleyiniz. Sessiz okuma esnasında anlamını bilmedikleri kelimeleri defterlerine not etmelerini isteyiniz. Ardından öğrencilerinize şiiri paylaştırarak okutunuz. Onlardan, okurken şiirdeki duyguları ses tonlarına yansıtmalarını, beden diliyle de bu duyguyu desteklemelerini isteyiniz. Şiiri okuyan arkadaşlarının vurgu ve tonlamalarına dikkat etmeleri gerektiğini belirtiniz. c. Görsel Okuma Şiirin görsellerini incelemeleri için öğrencilerinize süre veriniz. Görselleri dikkatli bir şekilde gözden geçirmelerini söyleyiniz. Öğrencilerinize metnin görsellerinde neler gördüklerini anlatmalarını isteyiniz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Şiirde belirledikleri kelimelerin anlamlarını tahmin etmelerini isteyiniz. Anlamı tahmin edilemeyen kelimelerin anlamlarını bulmaları için onları resimli sözlüğe yönlendiriniz. Daha sonra anlamını yeni öğrendikleri bu kelimelerle cümleler kurmalarını isteyiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 195

196 OYUN VE SPOR 2. Metni İnceleme Şiir ile ilgili aşağıdaki soruları yöneltiniz. Bu soruların yanıtlanmasından sonra kendilerinin de şiirle ilgili soru hazırlayarak arkadaşlarına sormalarını sağlayınız. Şair ilk önce hangi spor dalı ile ilgili hayal kuruyor? Okuduğunuz şiirde hangi spor dalları geçiyor? Şairin rüyası nedir? 3. Söz Varlığını Geliştirme Öğrencilerinizden belirleyecekleri eş sesli kelimeleri (ben, taş, dal, bin) tahtaya yazmalarını isteyiniz. Öğrencilerinizi bu kelimelerin anlamları ile ilgili konuşturunuz. Bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize son birkaç gün içerisinde gazete, dergi ya da televizyonda sporla ilgili neler okuduklarını ya da dinlediklerini sorunuz. Verilen yanıtları dinledikten sonra bu haberlerle ilgili yorumlarını anlattırınız. Daha sonra öğrencilerinizi Çevrenizde spor tesisleri bulunuyor mu? Tesis varsa buralardan yararlanıyor musunuz? sorularıyla konuşturunuz. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Görsel Sanatlar: Sevdikleri bir spor dalını 2. etkinliğe resimlemelerini isteyiniz. Çalışmalarını arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. Beden Eğitimi: Öğrencilerinizi bahçeye çıkarınız. Sevdikleri sporları yapmaları için onlara uygun ortamlar sağlayınız. 3. Araştırma Sevdikleri bir spor dalı hakkında araştırma yapmalarını isteyiniz. Onlara, araştırma yaparken bilişim teknolojilerinden yararlanabileceklerini hatırlatınız. Araştırma sonuçlarını belirlediğiniz günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki sorulardan yararlanabilirsiniz. Daha sonra öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Spor yaparken yeni arkadaşlar edindiniz mi? Anlatınız. En çok hangi tür spor haberleri dikkatinizi çeki- Sporcu 4. ETKİNLİK Düzenlenecek bir koşu yarışması için afiş yapınız. 5. ETKİNLİK Aşa ıda verilen resimde neler görüyorsunuz? Yazınız yor? Niçin? Düzenli olarak yaptığınız bir spor var mı? Bu sporun faydalarını görüyor musunuz? Örnek Konular Spor yapan insanla spor yapmayan insanı karşılaştırınız. Ülkemizde hangi spor dalına daha çok önem verildiğini düşünüyorsunuz? Niçin? Düzenlenecek bir koşu yarışması için afiş hazırlayınız. b. Amaç Belirleme Konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerine yardımcı olmak için Konuşmalarınızda ve yazılarınızda neyi anlatmayı amaçlıyorsunuz? Nasıl bir görsel sunu yapmak istiyorsunuz? sorularını yöneltiniz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Konuyla ilgili kullanılacak tür ve sunu şeklini önceden belirlemelerini isteyiniz. Sunumlarda deneyim ve anılarından da yararlanabileceklerini hatırlatınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak bu kurallara uymalarını isteyiniz. 196 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

197 OYUN VE SPOR 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Spor yapan insanla spor yapmayan insanı karşılaştırınız. İşleniş Konuşma yapmaları için hazırlık süresi veriniz. Konuşmalarında vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini, karşılaştırmalar yapmalarını, yeni öğrendikleri kelimeleri kullanmalarını, destekleyici ve açıklayıcı örneklere yer vermelerini söyleyiniz. Konuşurlarken birbirlerine sorular sormalarını sağlayınız. Konuşma sonrasında kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Ülkemizde hangi spor dalına daha çok önem verildiğini düşünüyorsunuz? Niçin? İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Yazacakları konu için bir başlık belirlemelerini isteyiniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmalarını, sebep-sonuç ilişkisi kurmalarını sağlayınız. Belirlenen konu ile ilgili düşüncelerini 3. etkinliğe yazmalarını söyleyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Düzenlenecek bir koşu yarışması için afiş hazırlayınız. İşleniş 4. etkinlikte verilen konuda bir afiş hazırlamalarını isteyiniz. Bunun için istedikleri renk, şekil ve sembollerden yararlanabileceklerini belirtiniz. Hazırlanan afişleri arkadaşlarına göstermelerini sağlayınız. Sınıfça beğenilen afişleri sınıf panosunda sergiletiniz. ç. Söz Varlığını Kullanma 5. etkinlikte verilen fotoğrafı incelemelerini isteyiniz. Bu resmi, yeni öğrendikleri kelime ve kelime gruplarını kullanarak anlatmalarını isteyiniz. ve kazanımları göz önüne alarak öğrencilerinizi değerlendiriniz. Daha sonra aşağıdaki soruları yöneltiniz: Sporun yararları nelerdir? Ne tür sportif yeteneklerinizin olduğunu düşünüyorsunuz? Anlatınız. Spor yapmayan birine neler söylemek istersiniz? Beğendiğiniz, kendinize örnek aldığınız bir sporcu var mı? Varsa onu niçin örnek aldığınızı açıklayınız. NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süresi boyunca yapılan etkinlikleri ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 197

198 OYUN VE SPOR 2 Oyuncakçı Dede Metnin türü: Öyküleyici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Çocuk dergilerden oyuncak temasına değinen metinler ya da şiirler bulunuz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayarak ders işlemek için sınıfta uygun ortamı sağlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Sevdikleri bir oyuncağı sınıfa getirmelerini isteyiniz. Öğrencilerinize araç ve gereçlerini hazırlamalarını söyleyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Çocukların en çok arzuladığı şeyler oyuncaklardır. Bunu dikkate alarak öğrencilerinize, çocukluğunuzda oynadığınız oyuncaklarla ilgili bir anınızı anlatınız. Onlardan da oyuncaklarıyla ilgili bir anılarını anlatmalarını isteyiniz. Daha sonra sınıfa getirdikleri oyuncaklarını tanıtmalarını isteyiniz. 1. etkinliği yaptırınız. Ardından getirmiş olduğunuz oyuncak konulu metinleri okuyarak öğrencilerinizi metne hazırlayınız. b. Anahtar Kelimelerle Çalışma oyuncakçı çocuklar dükkân Öğrencilerinizden, anahtar kelimelerin kendilerine neler çağrıştırdığını söylemelerini isteyiniz. Bu sırada içlerinden geldiği gibi bir konuşma yapabileceklerini belirtiniz. c. Amaç Belirleme Dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için öğrencilerinize Bu metni dinledikten ve okuduktan sonra neler öğreneceğinizi düşünüyorsunuz? Görsel okuma yaparak metinden nasıl çıkarımlar yapacaksınız vb. sorular yöneltiniz. Ortaya konan düşünceler doğrultusunda dinleme, okuma, görsel okuma amaçlarının belirlenmesi için gerekli yönlendirmeleri yapınız. OYUNCAKÇI DEDE Bir zamanlar küçük bir şehirde bir oyuncakçı yaşardı. Bembeyaz sakalı pamuk gibiydi. Oyuncak dükkânı açacak kadar parası yoktu. Koluna taktığı sepetinde çeşit çeşit oyuncaklar bulundururdu. Bebekleri, arabaları, bilyeleri, çemberleri vardı. Yaptığı oyuncakları yavaş adımlarla, sokak sokak gezerek satardı. Yazın sıcak havalarda, titrek sesiyle: Oyuncakçı geldi, güzel oyuncaklarım var, diye seslenirdi. Sesini duyan çocuklar birer ikişer evlerinden çıkar, sepetin başına toplanırlardı. Oyuncakları, çok ucuz olduğu için çocuklar tarafından kapışılırdı. Bir gün oyuncakçı dede, her zamanki gibi sabah erkenden evden çıktı. Ama hiç keyfi yoktu. Sanki biraz hâlsiz gibiydi. 132 Bugün işe gitmesem olmaz mı? dediğinde hanımı büyük bir ciddiyetle: Olmaz, çocuklar yolunu gözlüyordur, merak ederler, dedi. Öğle vaktiydi. İyice yorulan oyuncakçı dede bir ağaç gölgesi bulup oturdu. Hanımının yolluk olarak hazırladığı yemeği yedi. Bir süre sonra uykusu geldi. Oyuncakçı sepetini baş ucuna koyup derin bir uykuya daldı. İşte bu sırada çocuklardan biri geldi. Bir süre dedeyi izledikten sonra dedenin yanı başına oturdu. Oyuncaklarla oynamaya başladı. Bu sırada oyuncakçı dede çocuğun sesine uyandı. Yavaşça gözlerini aralayıp onu izledi. Çocuk o kadar güzel oyun oynuyordu ki çocuğun oyununu bölmek istemedi. Bir süre daha uyuyormuş gibi yaptı. Çocuk arabalarla oynarken tatlı hayallere daldı. Kendisinin büyüdüğünü ve bir şoför olduğunu hayal ederek: Hıın hıın! Düüüt! deyip korna çaldı ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

199 OYUN VE SPOR ç. Metni Tanıma ve Tahmin Etme Öğrencilerinize kitaplarını açtırınız. Metnin başlığını ve anahtar kelimeleri okuyunuz. Görsellere dikkat çekiniz ve metni tanımalarını sağlayınız. Görsellerden, başlıktan hareketle konuyu ve içeriği tahmin etmelerini, tahminlerini defterlerine yazmalarını isteyiniz. Dinleme sonrasında da tahminlerini kontrol etmelerini sağlayınız. Oyuncakçı dede daha fazla dayanamayıp gözlerini açtı: Şoför amca, beni de evime kadar götürür müsün? dedi. Daldığı hayallerden sıyrılan çocuk şaşırdı. Utangaç bir tavırla: Şey, ben sadece oyuncaklarınızla oynuyordum, dedi. Oyuncakçı dede gülümseyen gözleriyle: Biliyorum. Hem de çok güzel oynuyordun, dedi. Bu son söz çocuğu rahatlattı. Yaşlı dedenin kendisine kızmadığını anlayınca: Sizden izinsiz oyuncaklarınızla oynadığım için özür dilerim, dedi. Oyuncakçı dede: Bir şartla, diyerek sepetten kırmızı renkli bir kamyon çıkarıp çocuğa uzattı. 134 Çocuk: Alamam, diyerek geri çekildi. Oyuncakçı dede: Nedenmiş o? dedi. Çocuk utanarak: Çünkü param yok, dedi. Bu arabayı sana hediye etmek istiyorum. Para versen de almam, dedi. Çocuk: Bizim mahalleye geldiğinizde size yardım etmeme izin verirseniz hediyenizi alırım, dedi. Oyuncakçı dede bu teklifi kabul etti. O gün küçük çocuğun yardımıyla bütün oyuncaklarını sattı. Oyuncakçı dede küçük çocuğa oyuncak yapmayı öğretti. Yıllar sonra birlikte şehrin en güzel yerinde bir oyuncakçı dükkânı açtılar. Rabia KANDIRA Masal Yıldızı (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) 135 B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme öncesi gerekli hazırlıkları yaptırınız. Dinleme kurallarını hatırlamalarını sağlayınız. Dinleme kurallarına uyup uymadıklarını gözleyip değerlendiriniz. Metni iki kez okuyunuz. Birinci okumanızda vurgu ve tonlamalara dikkatlerini çekiniz. İkinci okumanız sırasında metinde geçen olayları defterlerinde sınıflandırmalarını isteyiniz. Daha sonra dinlediklerini metni özetlemelerini isteyiniz. b. Okuma Okuma kurallarını hatırlatarak örnek okuma yaptırınız. Okuma sırasında vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat etmelerini isteyiniz. Metni okuyan arkadaşlarının yanlış telaffuz ettiği kelimeleri defterlerine yazdırınız. Okuma sonrasında bu kelimelerin nasıl okunması gerektiğini buldurunuz. Sorgulayıcı okuma yaptırınız. Cümlelerinde vurgu ve tonlamalarını belirginleştirmelerini öğrencilerinize söyleyiniz. Ön bilgilerini kullanarak okuduklarını anlamlandırmalarını, metindeki düşüncelerle kendi düşünceleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemelerini söyleyiniz. Metni sessiz okumalarını isteyiniz. Okurken metinde anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizmelerini isteyiniz. c. Görsel Okuma Metinde kullanılan görselleri yorumlamalarını, görsellerle ilgili duygu ve düşüncelerini sınıfla paylaşmalarını isteyiniz. Metinde anlatılanlardan ve görsellerden hareketle Oyuncakçı dedeyi kendi hayallerine uygun olarak görselleştirmelerini isteyiniz (2.Etkinlik). ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde belirledikleri anlamını bilmedikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimeleri tahtaya yazınız. Bunların anlamlarını kelimenin içinde geçtiği cümlelere ve görsellere bakarak tahmin etmelerini isteyiniz. Anlamı tahmin edilemeyen kelimeler için öğrenci- ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 199

200 OYUN VE SPOR lerinizi resimli sözlüğe yönlendiriniz. Daha sonra anlamı yeni öğrenilen tüm kelimeleri cümle içinde kullanmalarını sağlayınız. 2. Metni İnceleme Öğrencilerinizi ikişerli eşleyiniz. Birbirleri için metinle ilgili sorular hazırlamalarını isteyiniz. Biri diğerine metinle ilgili sorusunu sorsun ve cevabını dinlesin. Sonra da eşinin sorusunu dinlesin ve cevap versin. Çalışmayı bu şekilde sürdürünüz. Metnin kavranması için öğrencilerinize aşağıdaki soruları sorunuz. Oyuncakçı dede nasıl biridir? Betimleyerek anlatınız. Çocuk kendisini nasıl hayal etmiş? Oyuncakçı dede çocuğa ne öğretmiş? Yıllar sonra ikisi ne yapmışlar? Öğrencilerinize metinde ortaya konan sorunun ne olduğunu sorunuz. Oyuncakçı dedenin yerinde siz olsaydınız neler yapardınız? sorusunu yönelterek konuşma ortamı yaratınız. 3. Söz Varlığını Geliştirme Aşağıdaki kelimeleri tahtaya yazınız. Bu kelimelerin eş anlamlılarını bulmalarını isteyiniz. Buldukları bu kelimeleri cümle içinde kullandırınız. Bu etkinlik ile dilimizde aynı anlama gelen ama yazılışları farklı olan kelimelerin bulunduğunu hatırlatınız. Başka örnekler vermelerini de sağlayınız. Şehir, vakit, utangaç C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Oyuncaklar çocuğun hayal gücünü ve yaratıcılık yeteneğini geliştirirken düşünmeyi ve keşfetmeyi öğrenmesini, kendisine güven kazanmasını sağlıyor. Çocuklar için sosyalleşmeyi sağlayan oyuncakların faydaları tahmin ettiğimizden çok daha fazladır. Onlara Hangi oyuncaklarınızla oynamaktan daha çok zevk alıyorsunuz? Arkadaşınızın oyuncağını hiç izinsiz aldınız mı? Niçin? sorularını sorunuz. Bu soruların yanıtlanmasını sağlayarak öğrendiklerini günlük hayata aktarmalarına yardımcı olunuz. Oyuncakçı Dede 1. ETKİNLİK Aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Alacağınız oyuncağı kim seçer? Niçin?... Oyuncaklar hangi dükkânlarda satılıyor?... Evde oyun oynamadı ınız zamanlarda oyuncaklarınız da ınık mı, toplu mu durur? Niçin?... Oyuncaklarınızla oynarken neler hissediyorsunuz? ETKİNLİK Oyuncakçı dedenin resmini çiziniz. Oyuncakçı Dede 3. ETKİNLİK 165 Oyuncaklarınızla oynarken nasıl hayaller kuruyorsunuz? Anlatınız ETKİNLİK Bir oyuncak tasarlayınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Beden Eğitimi : Öğrencilerinizi okulun bahçesine çıkarınız. Onlara sevdikleri bahçe oyunlarını oynatınız ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

201 OYUN VE SPOR Oyuncakçı Dede 5. ETKİNLİK Aşa ıda çeşitli oyuncaklar verilmiştir. Bu oyuncakların size ça rıştırdıklarını cümleler hâlinde yazınız Araştırma Araştırma için neler gerektiğini, neler yapacaklarını öğrencilerinize sorunuz. Aldığınız yanıtlara karşılık olarak yapacağınız yönlendirmelerle öğrencilerinizin çalışma için hazırlanmalarını sağlayınız. Araştırma yaparken bilişim teknolojilerinden yararlanabileceklerini hatırlatınız. Bu konudaki bilgilerin hatırlanmasını sağlayarak oyuncaklarla oynamanın yararlarını araştırmalarını isteyiniz. Belirlediğiniz günde yazdıklarını okutunuz. Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Aşağıdaki soruları yönelterek öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçiriniz. Hiç kendi oyuncağınızı yaptınız mı? Anlatınız. Büyükleriniz, size oyuncak alırken nelere dikkat ediyor? Özel günlerde büyükleriniz size hediye olarak oyuncak aldı mı? Aldılarsa o an neler hissettiniz? Anlatınız. Öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. 167 Örnek Konular Çok istediğiniz hâlde, büyüklerinizin almadığı bir oyuncak oldu mu? Niçin? Oyuncaklarınızla oynarken nasıl hayaller kuruyorsunuz? Anlatınız. Bir oyuncak tasarlayınız. b. Amaç Belirleme Yapacağınız çalışmada neleri anlatmayı, okuyanları ve dinleyenleri hangi yönden etkilemeyi düşünüyorsunuz? soruları ile öğrencilerinizin çalışma amaçlarını belirlemelerini sağlayınız. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Seçecekleri konuyu hangi türde (anı, hikâye, şiir,...) sunacaklarını (konuşma, yazma, görsel sunu) sorunuz. Bu tür ve sunumlar hakkında bilgi veriniz. 2. Kuralları Gözden Geçirme Yapılacak çalışmanın ikna edici konuşma ve yazmaya dayalı olduğunu açıklayınız. Karşı grupları kendi görüşlerine ikna edebilmeleri için kendilerine güvenerek konuşmalarını, beden dilini kullanmalarını işitilebilir ses tonu ile konuşmalarını ve göz teması kurmanın önemli olduğunu belirtiniz. Yazılarında anlamlı ve kurallı cümleler kurmalarını, konu dışına çıkmadan yazım kurallarına uymaları gerektiğini belirtiniz. Konuşma ve yazma kurallarının tamamına değininiz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Çok istediğiniz hâlde büyüklerinizin almadığı bir oyuncak oldu mu? Niçin? İşleniş Sunumlarını yapmaları için yeterli süre veriniz. Konuşma kurallarını hatırlatınız. Konuşmalarında açıklayıcı örnekler vermelerini isteyiniz. Destekleyici ve açıklayıcı örnekler verirlerken örneğin, örnek olarak, özellikle, gibi, açıkçası, açıklamak gerekirse, yani, başka bir deyişle vb. ifadeleri kullanmaları gerektiğini hatırlatınız. Konuşmalarında, önemsedikleri bilgileri ses tonları ile vurgulayabileceklerini belirtiniz. b. Yazma Konu: Oyuncaklarınızla oynarken nasıl hayaller kuruyorsunuz? Anlatınız. İşleniş Yazma kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Verilen konu ile ilgili düşüncelerini 3. etkinliğe ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 201

202 OYUN VE SPOR yazmalarını söyleyiniz. Yazılarında giriş ve sonuç cümlelerini özenle seçmelerini, sebep-sonuç ilişkileri kurarak hayallerini anlatmalarını isteyiniz. Yazdıklarını arkadaşlarına okutunuz. c. Görsel Sunu Konu: Bir oyuncak tasarlayınız. İşleniş Etkinlik için hazırlık yaptırınız. Bir oyuncak tasarlamalarını isteyiniz. Oyuncağın resmini 4. etkinliğe çizmelerini isteyiniz. Öğrencilerinize belli bir süre veriniz. Daha sonra onların sıra ile sunum yapmalarını sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimeleri kullanarak 5. etkinliği yapmalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında konuşma ortamı yaratınız. Ardından aşağıdaki metni tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden metni okumalarını ve metinde geçen anlam bakımından çelişkili ifadeleri belirlemelerini isteyiniz. Oyuncaklarımıza iyi davranmalıyız. Onları hor kullanmalıyız. Onları hor kullanmalıyız. Oyuncular, bizim hayal dünyamızı zenginleştiriniz. Oyuncularla zamanımız eğlenceli olur. Onlarla oynamak çok sıkıcıdır. Çünkü oyuncakların bize hiçbir yararı yoktur. NOTLAR D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizin etkinliklere katılımını gözlemleyiniz. Etkinliklerdeki cevaplarını kontrol ettiriniz. Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla da değerlendiriniz: Oyuncaklarla oynamak hayal dünyanızı nasıl zenginleştiriyor? Anlatınız. Hangi oyuncağınızın gerçeğine sahip olmak isterdiniz? Niçin? Sevdiğiniz bir arkadaşınıza, hangi oyuncağı hediye etmek isterdiniz? Niçin? Büyüyünce oyuncakçı dükkânı açmayı düşünür müsünüz? Niçin? Hangi oyuncaklar zararlı olabilir? Niçin? Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen İletişim Becerileri Gözlem Formu s. 225 ile değerlendiriniz. 202 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

203 OYUN VE SPOR 3 Spor Deyince Metnin türü: Bilgilendirici metin Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma METİN İŞLEME SÜRECİ SPOR DEYİNCE Spor yaparken uygulanan bazı kurallar vardır ki bunlar oyunu büyük bir zevke, oyun arkadaşlığını da derin bir dostluğa dönüştürebilir. Bunu sağlamak için oyunları kurallarına göre oynamalıyız. Şimdi bu kurallara bir göz atalım: Oyunlarda öfkelenmek çocuksu bir davranıştır. Hatta raketini yere atanlar, hakeme kızanlar bu gruptandır. Elinizden geldiğince iyi oynayın ve açıkçası oyunun tadını çıkarın. Keyifle spor yapanla herkes oynamak ister. Bir hata yaptığınızda uzun uzun niçin ve nasıl o hatayı yaptığınızı açıklamanıza hiç gerek yok. Kusura bakma. demek yeterli. Diyelim ki tenis oynuyorsunuz ve maçı siz kazandınız. Yenilenin elini sıkıp ona olumlu bir şeyler söyleyin. Seninle oynamak zevkli oluyor. veya Bayağı zorlandım. gibi. 136 Yendiği kişiye moral verebilen, yaptığı spordan zevk duyabilen kişi sadece maçta değil, spor yaşamında da başarılı olmuş demektir. Yenilen siz olduğunuzda; maçın galibinin elini sıkın ve onu kutlayın. Şansınıza küsmeyin yenildiğinizde mazeretler sıralamayın ve hakeme sakın kötü bir söz söylemeyin. Unutmayın ki ne oynarsanız oynayın, nasıl oynarsanız oynayın, sportmenliği elden bırakmamalısınız. Oyunda düşünceli, dürüst ve saygılı olmalısınız. Bir de oyundan keyif almaya çalışın ve bunu yansıtın. İşte o zaman sporu hem kendiniz hem de etrafınızdakiler için büyük bir zevk hâline dönüştürmüş olacaksınız. 137 İpek ONGUN Bir Pırıltıdır Yaşamak (Düzenlenmiştir.) A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Gazete ve dergilerden spor konulu gazete yazıları getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Gazete ve dergilerden başarılı sporcularla ilgili buldukları görselleri sınıfa getirmelerini isteyiniz. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Gazete ve dergilerden başarılı sporcularla ilgili buldukları görselleri sınıf panosuna asmalarını isteyiniz. Daha sonra hazırlamış olduğunuz spor konulu haber yazılarını öğrencilerinize okuyunuz. Bu haber yazıları ile ilgili duygu ve düşüncelerini alınız. Öğrencilerinizi aşağıdaki sorularla ve 1. etkinlikle metne hazırlayınız. Sporun kuralları var mıdır? Niçin? Arkadaşlarınızla maç yaparken hangi kurallara dikkat ediyorsunuz? b. Anahtar Kelimelerle Çalışma spor maç hakem Gönüllü öğrencilerinize yukarıdaki anahtar kelimeleri yazılı olarak veriniz. Anahtar kelime ve kelime gruplarını beden dili ile arkadaşlarına anlatmalarını isteyiniz. Diğer öğrencilerinize, anlatılan kelimeyi tahmin etmeye çalışmalarını söyleyiniz. Ardından tahmin edilen anahtar kelimelerin onlara neler çağrıştırdığını sorunuz. c. Amaç Belirleme Öğrencilerinize dinleme, okuma ve görsel okuma amaçlarını belirlemeleri için Bu metni dinleme ve okuma amacınız ne olabilir? Bu metinden neler öğreneceğinizi tahmin ediyorsunuz? vb. sorularla amaçlarını belirlemelerine yardımcı olunuz. B. ANLAMA 1. Dinleme, Okuma, Görsel Okuma a. Dinleme Dinleme kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Metni bilgi edinmek amacıyla dinlemelerini isteyiniz. Metni vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okuyunuz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 203

204 OYUN VE SPOR Dinleme sırasında belirledikleri eş sesli kelimeleri defterlerine not etmelerini söyleyiniz. Dinleme sonrasında dinledikleri metinden yola çıkarak kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örnekler vermelerini isteyiniz. b. Okuma Okuma kurallarını ve amaçlarını hatırlatınız. Okumak için hazırlık yapmalarını söyleyiniz. İşitilebilir bir ses tonuyla okumaları için gerekli yönlendirmeleri yapınız. Metni gönüllü bir öğrencinize yüksek sesle okutunuz. Daha sonra dikkatlerini okudukları metne yoğunlaştırmalarını söyleyerek uygun gördüğünüz sayıda öğrenciye metni tekrar okutunuz. Okuma sırasında metinde altı çizili ifadelere dikkatlerini çekiniz. Metni bir kez de sessiz okutunuz. Sessiz okumaları sırasında öğrencilerinizin dikkatini koyu renkle yazılmış kelimelere çekiniz. Bu kelimelerin destekleme ve açıklama ifadeleri olduğunu sezdiriniz. Okuma sırasında anlamını bilmedikleri kelimelerin altını çizmelerini isteyiniz. Okuma sonrasında başlık ve içerik ilişkisini sorgulatınız. c. Görsel Okuma Metnin görsellerini dikkatle incelemelerini isteyiniz. Ardından gözlerini kapatmalarını, metnin görsellerini zihinlerinde canlandırmalarını isteyiniz. Bir süre sonra gözlerini açmalarını isteyiniz. Metnin görsellerini beğenip beğenmediklerini, görsellerin metnin içeriği ile uyumlu olup olmadığını sorarak düşüncelerini sınıfla paylaşmalarını isteyiniz. ç. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Metinde geçen anlamını bilmedikleri kelimeleri 2. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Bu kelimelerin anlamını tahmin ettiriniz. Tahminlerini resimli sözlükten kontrol etmelerini sağlayınız. Bu kelimeleri cümle içinde kullanmalarını isteyiniz (2. Etkinlik). 2. Metni İnceleme Öğrencilerinize aşağıdaki soruları yönelterek metni incelemelerini sağlayınız: Metnin başlığını beğendiniz mi? Niçin? Metne siz nasıl bir başlık koymak istersiniz? Metnin en ilginç bölümü neresiydi? Metnin konusu nedir? Yazarın düşüncelerine katılıyor musunuz? Niçin? Metinde dikkatlerini çeken altı çizili ifadelerin neden önemli olduğu konusunda düşüncelerini alarak metni kavramalarını sağlayınız. 3. Söz Varlığını Geliştirme Metinde belirledikleri eş sesli kelimelerin neler ol- Spor Deyince 1. ETKİNLİK Aşa ıda verilen boşlu u tamamlayınız. Spor yaşamında başarılı olmak için gerekir. Çünkü ETKİNLİK Metinde geçen kelimelerden anlamını bilmediklerinizi aşa ıya yazınız. Bu kelimelerin anlamını ö rendikten sonra cümle içinde kullanınız Spor Deyince 3. ETKİNLİK Ailenizle birlikte jimnastik yapınız. Buna göre aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Büyüklerinizle hangi günler jimnastik yaptınız?... Hangi saatleri jimnastik için kullandınız?... Yaptı ınız jimnastik ne kadar sürdü?... Jimnastik için nereyi kullandınız?... Jimnastik için ne tür hazırlıklar yaptınız?... Jimnasti e büyüklerinizden kimler katıldı?... Jimnastikten sonra kendinizi nasıl hissettiniz? ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

205 OYUN VE SPOR Spor Deyince 4. ETKİNLİK Aşa ıdaki soruları yanıtlayınız. Sizce bazı kişiler maçlarda niçin öfkelenir?... Bir oyunu kaybetti inizde nasıl davranıyorsunuz?... Spor yapılırken neler hissediyorsunuz? Anlatınız. Sizce kimler iyi sporcudur? Niçin? Spor Deyince 5. ETKİNLİK Sporun dünya barışına katkısı nedir? Düşüncelerinizi yazınız duğunu sorunuz. Belirledikleri kelimeleri tahtaya yazmalarını söyleyiniz. Kelimelerin anlamları üzerinde beyin fırtınası yaptırdıktan sonra bu kelimeleri farklı anlamlarıyla birer cümle içinde kullandırınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinize, Oyunlar arkadaşlarınızı tanımanıza nasıl yardımcı oluyor? Maçlarda mızıkçılık yapan arkadaşlarınıza nasıl davranıyorsunuz? sorularını yöneltiniz. Özellikle günümüzde yapılan maçlarla ilgili neler düşündüklerini öğreniniz. Metinde okudukları bilgileri günlük hayatlarında uygulayıp uygulayamadıkları yönünde kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. 2. Diğer Dersler ve Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Beden Eğitimi: Öğrencilerinize Bayrak Kapmaca oyununu oynatınız. BAYRAK KAPMACA Öğrencileri beşerli iki gruba ayırınız. Gruplardan biri savunma, diğeri ise hücum takımıdır. Savunma takımı kendisine ait bayrağı arkalarında bulunan daha önce çizilmiş bir çemberin içine yerleştirir. Bundan sonra oyun başlar. Oyunun amacı, hücum takımının bayrağı ele geçirmesidir. Bayrağı savunan takım, diğer oyuncuların onu ele geçirmesini engellemeye çalışır. Bayrağı diğer grup ele geçirirse bu kez bayrağı savunanlar hücum takımı olur. Hayat Bilgisi Okul Heyecanım teması Kazanım A.3.12: Oyun sonucunda kazanmanın ve kaybetmenin doğal olduğunu kabul eder. Öğrencilerinize metinden ve Bayrak Kapmaca oyunundan hareketle oyunun sonunda kazanmanın yanı sıra kaybetmenin de doğal olduğunu belirtiniz. İnsan Hakları ve Vatandaşlık: İş birliği yapmayı sever ve iş birliği yapmak için olanaklar sağlar. ara disiplini Söz Varlığını Kullanma aşamasında gerçekleşmiştir. 2. Araştırma Öğrenilen bilgilerden ve metinden hareketle öğrencilerinizin, aşağıdaki konulardan birini seçerek araştırma yapmalarını isteyiniz. Araştırma sonuçlarını sınıfa belirlediğiniz bir günde sunmalarını sağlayınız. Örnek Konular Beğendiğiniz ve başarılı bulduğunuz bir sporcunun hayatı hakkında kısa bir araştırma yapınız. Bir spor dalında başarılı olmak isteyen kişilerin nasıl davranması gerektiğini büyüklerinizin de yardımını alarak araştırınız. Büyükleriyle birlikte jimnastik yapmalarını isteyiniz. Yaptıkları jimnastikle ilgili 3. etkinlikte verilen soruları yanıtlamalarını isteyiniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 205

206 OYUN VE SPOR Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Ön bilgilerini harekete geçirmek için onları 4. etkinliğe yönlendirerek verilen soruları yanıtlamalarını isteyiniz. Etkinlik sonrasında yazdıklarını arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız. Daha sonra öğrencilerinizle birlikte konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Örnek Konular Arkadaşlarınızla maç yaparken haksızlığa uğradığınızı düşündüğünüzde neler yapıyorsunuz? Sporun dünya barışına katkısı nedir? Yazınız. Bir spor sunucusunu beden diliniz ile canlandırınız. b. Amaç Belirleme Metinle ilgili amaç belirlemek için öğrencilerinize aşağıdaki soruları yöneltiniz: Konuyla ilgili olarak neler anlatmak istersiniz? Bu çalışmanın size kazandıracakları nelerdir? Görsel sunu ile arkadaşlarınıza neler anlatmayı düşünüyorsunuz? c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Konuyla ilgili olarak kullanılacak tür ve sunu şeklini belirlemelerini isteyiniz. Tür ve sunum şeklini belirlemede zorlanan öğrencilerinize rehberlik yapınız. Sunumlarında deneyim ve anılarından yararlanabileceklerini hatırlatınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşma ve yazma kurallarını hatırlatarak bu kurallara uymalarını isteyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Arkadaşlarınızla maç yaparken haksızlığa uğradığınızı düşündüğünüzde neler yapıyorsunuz? İşleniş Konuşma yapmaları için hazırlık süresi tanıyınız. Konuşmalarını, kendi yaşantılarından ve günlük hayattan örneklerle desteklemelerini, konuşmalarında ana fikri vurgulamalarını isteyiniz. Konuşurlarken birbirlerine sorular yöneltebileceklerini belirtiniz. Konuşma sonrasında kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. b. Yazma Konu: Sporun dünya barışına katkısı nedir? Düşüncelerinizi yazınız. İşleniş Yazma kurallarını hatırlatınız. Belirlenen konu ile ilgili düşüncelerini 5. etkinliğe yazmalarını isteyiniz. Anlamlı ve kurallı cümleler kurmaya özen göstermeleri gerektiğini belirtiniz. Yazılarında kelimeleri yerinde ve anlamına uygun olarak kullanmalarını, sebep-sonuç ilişkisi kurmalarını sağlayınız. Etkinlik sonrasında yazdıklarını okutarak kendilerini değerlendirmelerini sağlayınız. c. Görsel Sunu Konu: Bir spor sunucusunu beden diliniz ile canlandırınız. İşleniş Televizyonda seyrettikleri ya da radyodan dinledikleri bir spor türünün nasıl sunulduğunu düşünmelerini isteyiniz. Sürekli konuşmalar, sessizlikler, azalan sesler, gevezelikler vb. Seçtikleri stilde, bir spor türünü sunma alıştırması yapmaları için birkaç dakika süre tanıyınız. İstekli öğrencilerinize spor sunucusu rolünü oynatınız. Bu etkinlikte yer alan öğrencilerinizin arkadaşları tarafından değerlendirilmesini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Yeni öğrendikleri kelimelerin neler olduğunu sorunuz. Bu kelimeleri kullanarak arkadaşlarıyla iş birliği içinde istedikleri bir konuda yazı yazmalarını sağlayınız. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süresi boyunca yapılan etkinlikleri ve kazanımları göz önüne alarak öğrencilerinizi değerlendiriniz. Öğrencilerinize aşağıdaki soruları da yönelterek değerlendirebilirsiniz: Yaptığınız sporu nasıl daha zevkli hâle getirebilirsiniz? Bir spor dalında başarılı olan kişilerin yaşam tarzı nasıldır? Herhangi bir zorluk yaşıyor olabilirler mi? Çok beğendiğiniz bir sporcu ile bir gününüzü geçirseydiniz ona neler sorardınız? Onunla nereye gitmek ve neler yapmak isterdiniz? Anlatınız. 206 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

207 OYUN VE SPOR Maviş Topum 1. ETKİNLİK Aşa ıda verilen oyunlar ne olabilir? Altlarına yazınız. 4 Maviş Topum Dinleme Metni Metnin türü: Şiir Süre : 9 ders saati, 2 ders saati serbest okuma MAVİŞ TOPUM Babamla el ele tutuşmuş, Kaldırımda yürüyorduk. Çevremize, insanlara, Vitrinlere bakıyorduk. Bir dükkânda çeşit çeşit Topları görünce durdum, Babacığım bana bir top Alır mısın? diye, sordum Oynayacak yer yok diye, Babam almak istemedi. Apartman dairesinde Top oynanmaz yavrum. dedi. 172 Teşekkür ettim babama. Maviş topu kucakladım. Hemen orada, kaldırımda Top zıpladı, ben zıpladım. 2. ETKİNLİK Maviş Topum Aşa ıda verilen toplar hangi spor dallarına ait olabilir? Altlarına yazınız. Tekerleme söyleyerek Evde yere vurdum pat pat. Alt kattaki teyze, kızdı, Oyna fakat biraz dikkat! Ama ben de haklı idim. Evde oyuncağım çoktu. Hatta birkaç arkadaşım, Oynayacak yerim yoktu ETKİNLİK Şiirde ortaya konan sorun nedir? Niçin? Bir park varsa da uzaktı, Oraya götüremezlerdi... Evde uslu uslu otur, Tek başına oyna! derlerdi. Kaldırımlar insan dolu, Caddelerde arabalar. Büyüklerim, amcalarım, Nerde oynasın çocuklar? Hasan KALLİMCİ Dünya Sizlere Emanet 173 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 207

208 OYUN VE SPOR METİN İŞLEME SÜRECİ A. HAZIRLIK 1. Ön Hazırlık a. Öğretmen Hazırlığı Dilekçe örnekleri hazırlayıp sınıfa getiriniz. Ders araç ve gereçlerinizi hazırlayınız. b. Öğrenci Hazırlığı Öğrencilerinizden sınıfa oyun tekerlemeleri, boya kalemleri, resim defteri, Türkçe defteri, resimli sözlük, İlköğretim Okulları için Yazım Kılavuzu ve dosya kâğıdı getirmelerini isteyiniz Metni dinletmek için CD ve CD çalar hazırlayınız. 2. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgilerini Harekete Geçirme Öğrencilerinizin ön bilgilerini harekete geçirmek için aşağıdaki soruları yöneltiniz. Nasıl bir yerde (kırsal bir alanda, ormanlık bir alanda, bir kasabada, çok gelişmiş ve yüksek binaların olduğu büyük bir kente vb.) ve ne zaman yaşamak istersiniz? Niçin? Yaşadığınız yerde rahat oyun oynayabiliyor musunuz? Soruların yanıtlanmasından sonra 1. etkinlikte verilen görselleri inceleyerek bu oyunların adlarını yazmalarını isteyiniz. Yapamayan öğrencilerinizin arkadaşlarınızdan yardım almasını sağlayınız. Daha sonra 2. etkinliği uygulatınız. B. ANLAMA 1. Dinleme a. Dinleme Dinleme kurallarını hatırlatarak öğrencilerinize, şiiri dinlemeye hazır olup olmadıklarını sorunuz. Şiiri vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek metni dinlemeleri gerektiğini belirtiniz. Okumanız bitince şiirin konusunu belirlemelerini ve şiirin konusuna uygun farklı başlıklar bulmalarını isteyiniz.anlamını bilmedikleri sözcükleri defterlerine yazmalarını söyleyiniz. b. Anlamı Bilinmeyen Kelimelerle Çalışma Şiirde belirledikleri anlamı bilinmeyen kelimeleri yüksek sesle okumalarını isteyiniz. Yüksek sesle okunan her kelimenin anlamı üzerine konuşunuz. Daha sonra anlamı bilinmeyen kelimeler için resimli sözlük kullandırınız. Bu kelimelerle cümle kurmalarını isteyiniz. 2. Metni İnceleme Aşağıdaki soruları sorarak öğrencilerinizle şiirin içeriği hakkında konuşunuz. Metnin başlığı nedir? Çocuk, babasından ne istemiş? Altta oturan teyze neden kızmış? Maviş Topum 4. ETKİNLİK Arkadaş grubunuza yeni biri katıldı. Her zaman oynadı ınız oyunu bilmiyor. Bu oyunun kurallarını, nasıl ve kaç kişiyle oynandı ını yazarak anlatınız ETKİNLİK Belediyeden oyun parkı ve yeşil alan istemek için bir dilekçe yazınız Öğrencilerinizi, şiirde anlatılan sorunun ne olduğunu bulmaları için 3. etkinliği yapmaya yönlendiriniz. Yazdıklarını arkadaşlarına okutarak ortak bir sonuca varmalarını sağlayınız. C. ZİHİNDE YAPILANDIRMA 1. Günlük Hayatla İlişkilendirme Öğrencilerinizden aşağıda verilen soruları yanıtlamalarını isteyerek öğrendiklerinin günlük hayatlarında kullanılmasına yardımcı olunuz: Mahallede ve okulda arkadaşlarınızla hangi oyunları, nerede oynuyorsunuz? Oyun oynamakta zorluk çektiğiniz zaman ne yapıyorsunuz? Yollarda oyun oynayan arkadaşlarınız var mı? Bu durumda siz ne yapıyorsunuz? 4. etkinliğe, oynadıkları oyunlardan birinin kurallarını anlatmalarını isteyiniz. Yazdıklarını daha sonra sınıf ortamında paylaşmalarını sağlayınız. 2. Araştırma Öğrencilerinizden büyüklerinin, küçükken oynadıkları oyunları araştırmalarını isteyiniz. Araştırma sonucunda edindikleri bilgileri belirlenen günde arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. 208 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

209 OYUN VE SPOR Ç. KENDİNİ İFADE ETME 1. Zihinsel Hazırlık a. Ön Bilgileri Harekete Geçirme-Konu Belirleme Öğrencilerinize Oyun oynarken büyüklerinizden hiç uyarı aldınız mı? Çocuklar oyunlarını nerede oynamalıdır? vb. sorularla öğrencilerinizi diğer çalışmalara hazırlayınız. Öğrencilerinizle konuşma, yazma, görsel sunu konularını belirleyiniz. Aşağıdaki konuları önerebilirsiniz: Örnek Konular Çocukların oyun alanları ile ilgili bir konuşma yapmanız istenseydi neler anlatırdınız? Niçin? Belediyeden oyun parkı ve yeşil alan istemek için bir dilekçe yazınız. Saklambaç oyununu oynayınız. b. Amaç Belirleme Öğrencilerinizden konuşma, yazma, görsel sunu amaçlarını belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlemede zorlanan öğrencilerinize yardımcı olunuz. c. Tür ve Sunu Şeklini Belirleme Öğrencilerinizden, konuyu anlaşılır kılmak için neler yapılması gerektiği konusunda sunularını ve sunu türünü belirlemelerini isteyiniz. Çalışmalarını tür ve sunu şekline göre bireysel ya da grupça yapmaları için gerekli ortamı hazırlayınız. 2. Kuralları Gözden Geçirme Konuşmalarında ve yazılarında uymaları gereken kuralları hatırlatınız. Onlara yapacakları bu çalışmalarda mutlaka kurallara uymaları gerektiğini söyleyiniz. 3. Konuşma, Yazma, Görsel Sunu a. Konuşma Konu: Çocukların oyun alanları ile ilgili bir konuşma yapmanız istenseydi neler anlatırdınız? Niçin? İşleniş Konuşma kurallarını hatırlatınız. Dilek, istek, beğeni ve şikâyetlerini ilgili kişilere anlatacak şekilde bir konuşma izlemelerini isteyiniz. Konuşma yaparken kendilerine güvenmelerini, dinleyici grubunu ve bulundukları ortamı dikkate almalarını, bir fikre katılıp katılmadıklarını nedenleriyle ortaya koymalarını söyleyiniz. Konuşurken arkadaşlarına sorular sorabileceklerini belirtiniz. Dinleyici konumundaki öğrencilerinizden konuşma biçimini, içeriğini ve konuşma ortamını değerlendirmelerini isteyiniz. b. Yazma Konu: Belediyeden oyun parkı ve yeşil alan istemek için bir dilekçe yazınız. İşleniş Çalışmalar öncesinde gereken hazırlıkları tamamlamalarını sağlayınız. Sınıfa getirmiş olduğunuz dilekçe örneklerini tanıtınız. Dilekçe yazımı üzerinde durunuz. Yazılarında resimli sözlük ve İlköğretim Okulları için Yazım Kılavuzu ndan yararlanmalarını isteyiniz. Öğrencilerinizi 5. etkinliğe yönlendiriniz. Çalışma sırasında ve sonrasında öğrencilerinizi değerlendiriniz. c. Görsel Sunu Konu: Saklambaç oyununu oynayınız. İşleniş Sınıf ortamını sunum için hazırlayınız. Oyunun kurallarını hatılatınız. Öğrencilerinizden birini bu oyun için ebe seçip dışarı çıkarınız. Sınıftaki öğrencilerinizden birine de saklanma görevi veriniz. Ebe içeri girince tuttukları arkadaşlarının özelliklerini saymalarını isteyiniz (sakin, uzun boylu, sarı saçlı, siyah gözlü vb.). Bu oyuna, ebe seçilen kişinin arkadaşını buluncaya kadar devam etmesini sağlayınız. ç. Söz Varlığını Kullanma Bildikleri oyunları anlatmalarını isteyiniz. Konuşurlarken yeni öğrendikleri kelimeleri kullanmaya teşvik ediniz. Ardından öğrencilerinizden defterlerine bildikleri bir oyunu yazmalarını isteyiniz. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Metin işleme süresi boyunca öğrendiklerini değerlendirmek amacıyla öğrencilerinize şu ana kadar öğrendikleri ile ilgili ne tür çıkarımlar yaptıklarını sorunuz. Yanıtlarını dinledikten sonra onlara Oyun ile derse ayıracağınız zamanı nasıl dengeliyorsunuz? sorusunu yöneltiniz. Öğrencilerinizi konuşmalarında düzgün cümleler kurup kurmadıkları yönünde değerlendiriniz. Öğrencilerinizi, öğretmen kılavuz kitabının sonunda verilen Görsel Sunum Becerileri Öz Değerlendirme Formu, s. 224 ile değerlendiriniz. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 209

210 OYUN VE SPOR SERBEST OKUMA METİN MİNİMALLERİ Serbest okuma metinlerini, serbest okuma alışkanlığı kazandırmak amacı ile kullanabileceğiniz gibi gerçekleşemediğini düşündüğünüz kazanımları vermek amacı ile kendi belirleyeceğiniz işleniş süreciyle de kullanabilirsiniz. SERBEST OKUMA METNİ SPOR Yaparak düzenli hareketler, Organlarımız sağlıklı işler. Spor, vücudu hareketlendirir, Her noktaya kan gönderir. Temiz havada yaparak Kanımız hızla temizlenir. Hem de besinler, Daha iyi sindirilir. Fazla enerjiyi yaktırır, Bize çeviklik kazandırır. Can sıkıntımızı giderir, Mutluluk, güven getirir. Spor çok önemli ve anlamlı, Ancak, yaşa ve ortama, Uygun biçimde yapılmalı. Sabahları kalkınca, Pencere önüne koşmalı, Beden hareketleri yapmalı, Eğer düzenli yaparsak, Oluruz güçlü, çevik, canlı. Sevilay KOCAOĞLU Belirli Günler ve Haftalar (Kısaltılmıştır.) 138 SERBEST EST OKUMA METNİ YEŞİL BİSİKLET O gün uyandığında çok keyifliydi. Akşam yatarken babası Doğum gününde seni en çok hangi hediye sevindirir? diye sormuştu. O da hiç düşünmeden Yeşil, kocaman bir bisiklet! demişti. Pırıl pırıl, yeşil bisiklet uzun zamandır düşlerini süslüyordu. Babası ona doğum gününde bir sürpriz yapmıştı. Uzun zamandır düşlediği yeşil bisiklet en güzel doğum günü hediyesi olmuştu. Evet, artık düşlerindeki bisiklete kavuşmuştu. Bir sabah kahvaltısını yaparken evlerinin karşısındaki kocaman ceviz ağacının altında bir kalabalık gördü. Arkadaşları bir bisiklet yarışması düzenlemişti. İki gün sonraki bu yarışmaya komşuları olan sevimli dede de ödül olarak bir futbol topu koymuştu. Ve yarışma başladı 139 Bisikleti sanki kuş olmuş uçuyordu. Uzun bir süre hızla gitti. Küçük ormanlık alana vardığında arkadaşları çok gerilerde kalmıştı. Köprüden geçerken dereden gelen seslerle irkildi. Bir yavru köpek dereye düşmüş ve son anda bir taşın üzerine sığınmıştı. Her an akıntıya kapılıp boğulabilirdi. Hemen bisikletinden atladı, koşarak dere kenarına inip suya girdi. Köpeği kurtardı, bisikletine bindirdi. Tekrar yola koyuldu. Bisikletinin sepetine oturttuğu köpek keyifle etrafına bakınıyordu. Yarışma alanına döndüğünde her şey çoktan bitmişti. Çocukların hepsi ona şaşkın şaşkın baktı. Çünkü hem en sonuncu gelmişti hem de giysileri sırılsıklamdı. Ama köpeği görünce her şeyi anladılar. Sonuncu gelmesine rağmen o yine de çok mutluydu. Sait MUNZUR Yeşil Bisiklet (Kısaltılarak düzenlenmiştir.) ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

211 OYUN VE SPOR ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrencilerinizden tema sonunda verilen Ölçme ve Değerlendirme çalışmalarını yapmalarını isteyiniz. Ölçme ve De erlendirme TEMA SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıda görseli verilen oyunu anlatınız Aşağıda görselleri verilen spor dallarından hangisini daha çok seviyorsunuz? Niçin? Ölçme ve De erlendirme 3. Aşağıda verilen oyuncakları istediğiniz renklere boyayınız. 4. Aşağıda oyun oynayan çocukların yüz ifadeleri verilmiştir. Bunlara bakarak resimdeki çocukların nasıl bir duygu içinde olduklarını altlarına yazınız Aşağıdaki boşlukları doldurunuz. Tema sonunda öğrendim. Öğrendiklerimi kullanmayı düşünüyorum TEMA NOTLARIM ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 211

212 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ 212 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

213 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Dinleme Becerileri Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin dinleme becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Çok Yetersiz 1. Dikkatini dinlediğine yoğunlaştırır. 2. Görgü kurallarına uygun dinler. 3. Dinlediklerinin ana düşüncesini belirler. 4. Dinlediklerinin konusunu belirler. 5. Dinleme sırasında anlamadıklarını sorar. 6. Dinlediği konuda sorulan sorulara cevaplar verir. 7. Dinlediklerini özetler. Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 213

214 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Dinleme Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin dinleme becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Tarih:... /... /... Öğrencinin Adı Soyadı :... Öğretmenin Sınıfı :... Adı Soyadı :... Numarası : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER 1. Konuşanı dikkatli dinlerim. 2. Dinlerken görgü kurallarına (konuşanın sözünü kesmeme, söz hakkı isteme vb.) uyarım. 3. Dinlediklerimin ana düşüncesini belirlerim. 4. Dinlediklerimin konusunu belirlerim. 5. Dinlediğim konuda anlamadığım noktalara ilişkin sorular sorarım. 6. Dinlediğim konuda sorulan sorulara cevaplar veririm. 7. Dinlediklerimi özetlerim. Okurken zorlandığım anlar: Daha iyi okuyabilmek için yapmam gerekenler: Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

215 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin okuma becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Çok Yetersiz 1. Konuyu amacına uygun okur. 2. Okurken noktalama işaretlerine dikkat eder. 3. Kurallara uygun, sessiz okur. 4. Sesli okumalarda vurgu ve tonlamalara dikkat eder. 5. Okunan metnin konusunu ifade eder. 6. Okuduğu metnin ana düşüncesini ifade eder. 7. Okuduğu metnin içeriği hakkında düşüncelerini ifade eder. 8. Okuduğunu özetler. 9. Okuduklarında dil, ifade ve bilgi yanlışlarını belirler. 10. Okuduklarını anlamadığında başka kaynaklardan yararlanır. 11. Okuyarak söz varlığını geliştirir. 12. Metnin türünü (hikâye, şiir vb.) dikkate alarak okur. 13. Not alarak okur. Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 215

216 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin okuma becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Tarih:... /... /... Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER 1. Okurken noktalama işaretlerine dikkat ederim. 2. Kurallara uygun, sessiz okurum. 3. Sesli okumalarda vurgu ve tonlamalara dikkat ederim. 4. Okuduğum metnin konusunu ifade ederim. 5. Okuduğum metnin ana düşüncesini ifade ederim. 6. Okuduğum metnin içeriği hakkında düşüncelerimi ifade ederim. 7. Okuduğumu özetlerim. 8. Okuduğum metinlerde dil, ifade ve bilgi yanlışlıklarını belirtirim. 9. Okuduklarımı anlamadığımda başka kaynaklardan yararlanırım. 10. Okuyarak yeni sözcükler öğrenirim. 11. Metnin türünü (hikâye, şiir vb.) dikkate alarak okurum. 12. Not alarak okurum. Öğretmenin Adı Soyadı : Okurken zorlandığım anlar: Daha iyi okuyabilmek için yapmam gerekenler: Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

217 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Görsel Okuma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin görsel okuma becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Çok Yetersiz 1. Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını bilir. 2. Grafik ve tabloya verilenleri yorumlar. 3. Harita ve kroki okur. 4. Trafik işaretlerinin anlamlarını bilir. 5. Reklamlarda verilen mesajları sorgular. 6. Resim ve fotoğrafları yorumlar. 7. Kitle iletişim araçlarıyla (gazete, dergi, televizyon vb.) verilen bilgileri, haberleri ve düşünceleri sorgular. 8. Bir insanın vücut hareketlerinden (yüz ifadesi, el kol hareketleri) ne hissettiğini anlar. 9. Doğayı izler, doğadaki değişimleri fark eder ve yorumlar. 10. Çevredeki sosyal olayları (düğün, bayram, tören vb.) gözlemler ve yorumlar. 11. Bilgi toplamak amacıyla bilişim teknolojilerinden (İnternet vb.) yararlanır. Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 217

218 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Görsel Okuma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin görsel okuma becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Tarih:... /... /... Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER 1. Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını bilirim. 2. Grafik ve tabloya verilenleri yorumlarım. 3. Harita ve kroki okurum. 4. Trafik iflaretlerinin anlamlarını bilirim. 5. Reklamlarda verilen mesajları sorgularım. 6. Resim ve fotoğrafları yorumlarım. Öğretmenin 7. Kitle iletişim araçlarıyla (gazete, dergi, televizyon vb.) verilen bilgileri, haberleri ve düşünceleri sorgularım. 8. Bir insanın vücut hareketlerinden (yüz ifadesi, el kol hareketleri) ne hissettiğini anlarım. 9. Doğayı izler, doğadaki değişimleri fark eder ve yorumlarım. 10. Çevredeki sosyal olayları (düğün, bayram, tören vb.) gözlemler ve yorumlarım. 11. Bilgi toplamak amacıyla bilişim teknolojilerinden (İnternet vb.) yararlanırım. Adı Soyadı : Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

219 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Konuşma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin konuşma becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Çok Yetersiz 1. Amacına uygun konuşur. 2. Konuşurken ses tonunu ayarlar. 3. Görgü kurallarına uygun konuşur. 4. Düşüncelerini sözlü olarak ifade eder. 5. Duygularını sözlü olarak ifade eder. 6. Hayallerini sözlü olarak ifade eder. 7. Konuşmasında önemli yerleri vurgular. 8. Nezaket ifadelerini (teşekkür etme, selamlaşma vb.) yerinde kullanır. 9. Topluluk önünde konuşur. 10. Konuşması ikna edicidir. 11. Konuşurken beden dilini etkili kullanır. 12. Konuşurken dinleyicilerle göz teması kurar. Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 219

220 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Konuşma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin konuşma becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Tarih:... /... /... Adı Soyadı :... Öğretmenin Sınıfı :... Adı Soyadı :... Numarası : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER 1. Konuşma amacıma uygun cümleler kurarım. 2. Konuşurken ses tonumu ayarlarım. 3. Düşüncelerimi sözlü olarak ifade ederim. 4. Duygularımı sözlü olarak ifade ederim. 5. Hayallerimi sözlü olarak ifade ederim. 6. Konuşmamda önemli yerleri vurgularım. 7. Nezaket ifadelerini (teşekkür etme, selamlaşma vb.) yerinde kullanırım. 8. Topluluk önünde rahat konuşurum. 9. Konuşmam ikna edicidir. 10. Konuşurken beden dilimi (yüz ifadesi, el kol hareketleri vb.) etkili kullanırım. Konuşma sırasında zorlandığım anlar: Konuşmalarımda geliştirmem gereken yönlerim: Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

221 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Yazma Becerileri Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin yazma becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli (5) Yeterli (4) Kısmen Yeterli (3) Yetersiz (2) Çok Yetersiz (1) 1. Yazma amacını belirler. 2. Anlamlı ve kurallı cümleler yazar. 3. Yazım kurallarına uyar. 4. Yazılarında bitişik eğik yazı harflerini kurallarına uygun yazar. 5. Olayları oluş sırasına göre yazar. 6. Yazılarında ana düşünceye yer verir. 7. Duygu, düşünce ve hayallerini anlatan yazılar yazar. 8. Farklı yazı türlerine uygun yazılar yazar (hikâye, şiir, mektup, davetiye vb.). 9. Okunaklı yazar. 10. Öğrendiği yeni sözcükleri yazılarında kullanır. Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 221

222 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Yazma Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin yazma becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Tarih:... /... /... Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Öğretmenin Adı Soyadı : Yazma amacımı belirlerim. 2. Anlamlı ve kurallı cümleler kullanırım. 3. Yazım kurallarına uyarım. 4. Yazılarımda bitişik eğik yazı harflerini kurallarına uygun yazarım. 5. Olayları oluş sırasına göre yazarım. 6. Yazılarımda ana düşünceye yer veririm. 7. Duygu, düşünce ve hayallerimi anlatan yazılar yazarım. 8. Farklı yazı türlerine uygun yazılar yazarım ( hikaye, şiir, mektup, davetiye vb.). 9. Yazım okunaklıdır. 10. Öğrendiğim yeni sözcükleri yazılarımda kullanırım.... Yazma çalışmalarımda zorlandığım anlar: Yazma çalışmalarımda geliştirmem gereken yönlerim: Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

223 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Görsel Sunu Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, öğrencilerin sunu becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli (5) Yeterli (4) Kısmen Yeterli (3) Yetersiz (2) Çok Yetersiz (1) 1. Gösteri konusu 2. Gösteri konusunun amaca uygunluk düzeyi 3. Oyuncunun gösteriye hazırlık düzeyi 4. Gösteriyi severek yapma 5. Gösterinin bütünü 7. Gösterinin grubu etkileme düzeyi 8. Türkçeyi doğru ve düzgün kullanma 9. Gösteriyi hedefe dönük materyallerle destekleme 10. Gösteriyi verilen sürede tamamlama 11. Gösteri sırasında öz güvene sahip olma 12. Gösteriyle ilgili sorulara cevap verme Toplam Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 223

224 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Görsel Sunu Becerileri Öz Değerlendirme Ölçeği Açıklama: Bu ölçek, sizin görsel sunu becerinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Tarih:... /... /... Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Öğretmenin 1. Bilgi, düşünce ve izlenimlerimi resim, şekil ve sembol kullanarak görselleştiririm. 2. Duygu, düşünce ve bilgilerimi görselleştirmede renkleri kullanırım. 3. Duygu, düşünce ve izlenimlerimi drama, tiyatro, müzikli oyun, kukla vb. yollarla sunarım. Adı Soyadı : Sunumlarımda gerçek nesne ve modelleri kullanırım.... Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI

225 DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ İletişim Becerileri Gözlem Formu Açıklama: Bu form, öğrencilerin iletişim becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... Tarih:... /... /... Öğretmenin Adı Soyadı : Yönerge: Aşağıdaki ifadeleri okuyarak uygun seçeneği işaretleyiniz. İFADELER Çok Yeterli (5) Yeterli (4) Kısmen Yeterli (3) Yetersiz (2) Çok Yetersiz (1) 1. Ses tonu 2. Yüz ifadesi 3. Göz teması (göz göze bakma) 4. Duruş şekli 5. Soruları dinleme 6. Sorulara yanıt verme 7. Türkçenin akıcılığı Öğretmenimin görüşü: ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI 225

226 YILLIK PLAN VE İLİŞKİLENDİRMELER YILLIK PLAN VE İLİŞKİLENDİRMELER 226 ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI