Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi PİYANO EĞİTİMİNİN İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN DİKKAT TOPLAMA YETİSİNE ETKİSİ Güler DEMİROVA * ÖZET Bu araştırma, ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetilerinin gelişiminde piyano eğitiminin rolünü saptamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada piyano eğitimi alan ilköğretim öğrencileri ile piyano eğitimi almayan öğrenciler arasında dikkat toplama yetisi bakımından fark olup olmadığını saptamak için Bourdon Testi ile özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçek uygulanmış; öğretmen ve velilerin görüşleri alınmıştır. Araştırmanın amacına ulaşabilmesi için çalışma gruplu tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda piyano eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisine olumlu yönde katkıda bulunduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Çalgı eğitimi, piyano eğitimi, dikkat, Bourdon Testi. ABSTRACT This study was carried out determining the role of piano training in the improvement of primary school students concentration abilities. In this study, The Bourdon Test a measure including spesial designed sign, graphic, figure, picture and symbols are applied to determine whether there was a difference between the students educated with piano or not in terms of concentration ability, opinions were taken from teachers and parents as well. Scanning model with studying group was used to achieve the goals of research. As a results of evaluation of taken information, it was determined that piano training attributes to the concentration ability of primary school students positively. Key Words: Attention, Bourdon test, instrument training, piano training. GİRİŞ Sanat eğitiminin ayrılmaz bir parçası olan müzik eğitimi çocuğun çok yönlü yetişmesine yardımcı olur. Müzik bilgisi, müziksel beceriler ve alışkanlıklar, müziksel düşünme, müzik beğenisi, müzik eğitimi süreci içinde çocuğa kazandırılan değerlerdir. Ayrıca, müzik eğitimi çocuğu duyuşsal ve zihinsel yönden geliştirir, algılama yeteneğini artırır, hayal gücünü ve hafızasını güçlendirir, kişiliğinin biçimlenmesine katkı sağlar. Macar eğitimci L. Kardoş a (2005, 233) göre, Müzikle uğraşma, çalgı çalma çocuklara dikkatli ve sabırlı olmayı öğretir, onlara duygularını anlatma fırsatı verir. Bu deneyimle ses ve * 1-Ankara Üniversitesi Devlet Konservatuarı, Opera Koro Bölümü. genceguler@yahoo.com 58 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA sessizliğin değerini, önemini bilir ve kavrar. Müzikle tanıştığı için yaşantısı değişir. Müzik eğitimi alan çocuklarda zaman kavramı da daha farklı bir anlamda değerlendirilir. Zamanı doğru kullanma konsantrasyon ve dikkat özelliği gerektirir. Bütün çalgılar içinde, çalışmaya en elverişli ve en erken başlanabilecek olanı piyanodur. Çünkü diğer müzik aletlerinden farklı olarak istenilen ses piyanoda hazır olarak bulunmaktadır. çocuğun genel olarak müzik yeteneğini daha ileri düzeye götürür. Özellikle işitme yeteneği ve ritim duygusunu ilerletir. Sesleri ve tartımları kendi yaşantısı yoluyla daha yakından tanır, birbirinden ayırt eder. Doğru ve yanlış sesleri bulabilmeyi öğrenir. Çoksesli müziği öğrenmesine olanak sağlar. H 1 afızasını geliştirir. Müzik iç disiplini sayesinde belli bir konuya konsantre olmayı (yoğunlaşmayı) ve dikkatini uzun süre sürdürmeyi öğretir. Çocuğun elerini ve parmaklarını ustalıkla kullanabilme yeteneğini geliştirir. Göz, el ve ayak işbirliği, kas koordinasyonu gelişimini artırır. Fazla enerjisini olumlu yönde harcamasını sağlar. Soyut düşünebilme becerisini kazandırır. Hayal gücü ve yaratıcılık yönlerini ortaya çıkarır ve güçlendirir. Disiplinli, titiz ve sabırlı olmayı öğretir, sorumluluk duygusu kazandırır. Kendine güvenini artırır. Kendi başına iş yapmanın zevkine varmasını sağlar. Kendini müzikle ifade etmeyi ve topluluk önünde becerisini sergilemeyi öğretir. sürecinde edindiği müziksel birikimle daha duyarlı ve duygusal olmasını sağlar. çocuğun zihinsel gelişimine etki ve katkıda bulunur. Çünkü çocuğun okuldaki derslerine kıyasla piyano eğitiminde zihinsel çözümlemeye daha fazla yer verilmektedir. Bu da zihnin gelişimine farklı katkılar sağlamaktadır. Sadece basit bir müzik yazısını okuyarak, çalgı üzerinde gerçekleştirme süreci içinde bile, aynı anda birçok zihinsel işlem yapılmaktadır. Ezgisel ve ritmik bir nota yazısını aynı anda iki farklı dizekten (porteden) farklı iki anahtarda okuma, iki elde de onları doğru, hatasız olarak çalma, doğru parmak numaralarını kullanma. Parmakların notaları net bir şekilde belirterek çalmasını sağlama, müzik cümlelerinin akışını hissedip belirtme, nüans işaretlerine uyma ve uygulama. Dostal a (1981, 15) göre çocuğa sessizliği dinleme, içten duyma, içindeki müziksel duygularını piyanoda çalarak gerçekleştirmesini öğretmek gerekir. Tüm çalınacak parça boyunca gereken tempoyu ve ritmi tutma, sus işaretlerini doğru uygulama yalnız ritim duygusuna bağlı değildir; burada iç disiplin, kontrol, konsantrasyon ve dikkatli olma becerileri gerekmektedir. Dikkatle ilgili problemler genellikle ilkokul döneminde fark edilmektedir. Çünkü bu dönemde çocuktan bir konu üzerinde dikkatini toplaması, belli bir süre yerinde oturması ve bir konu ile ilgilenmesi beklenmektedir. Bu nedenle, özellikle ilkokul döneminde dikkat toplama konusu ön plana çıkmakta ve dikkat toplama problemlerinin bu konuda herhangi bir sorun yaşanmadan önlenmeye çalışılması önem kazanmaktadır (Özdoğan, 2001, 26, 3-7). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 59
Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi nde dikkatli çalışma ve uzun süreli konsantrasyon en önemli işlemlerden biridir. Dikkat bütün ekollerin, eğitim sistemlerinin, öğretim programlarının uygulamasında aynı şekilde önem taşımaktadır. Dikkat öğrencinin müzikal gelişiminin ve onu piyano üzerinde uygulamasının arasında bir köprü, bir araçtır. Devinimsel yaklaşımdan kaynaklanarak piyano dersleri tamamıyla dikkatin yoğunlaştırılmasını ister. Çalgıdan ses çıkartma işlemi sadece ellerin veya parmakların işlemi değildir. Tüm dikkat, düşünce, hareket, kısaca tüm vücut bu işlem için çalışmalıdır (Gat, 1973, 82). Problem Müzik ve piyano eğitiminin çocukları genel gelişim, bilişsel, duyuşsal, devinimsel, fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden geliştirdiği bilinmektedir. Bunlara ek olarak müzik ve çalgı eğitiminin çocukların özgüven, disiplin, adaptasyon, sorumluluk gibi kişilik özelliklerini de olumlu yönde etkilediği araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Özellikle bir müzik aleti çalmanın dikkati, konsantrasyonu ve hafızayı etkilediği, okul başarılarına katkıda bulunduğu eğitimciler ve araştırmacılar tarafından ileri sürülmektedir. Bilindiği gibi ilköğretim öğrencileri, özellikle eğitimin ilk yıllarında dikkat toplama konusunda sorunlar yaşamaktadırlar. Bu nedenle, çalgı eğitiminin dikkat toplama konusundaki sorunları çözmeye etki ve katkıda bulunabileceği düşünülmüştür. İlköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisinin piyano eğitimi ile desteklenebileceği saptanmaya çalışılmıştır. Buna göre araştırmanın problem cümlesi nin ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisine anlamlı bir etkisi olmakta mıdır? şeklinde ifade edilmiştir. Amaç Araştırmanın amacı ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetilerinin gelişiminde piyano eğitiminin rolünü saptamaktır. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorular yanıtlanmaya çalışılmıştır: 1. alan ve almayan ilköğretim öğrencileri arasında dikkat toplama yetisi bakımından: a) Bourdon Dikkat Testi sonuçlarına göre, b) Özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçeklere göre, 2. Öğretmenlerin düşüncelerine göre, 3. Velilerin çocukların piyano eğitiminin dikkat toplama yetisi gelişimine katkısına ilişkin görüşlerine göre anlamlı bir fark var mıdır? 60 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA YÖNTEM Araştırmanın Modeli Bu araştırmada, piyano eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisine etkisini belirlemeye yönelik tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma Grubu Araştırmanın çalışma grubunu 2007 2008 öğretim yılında Ankara merkezdeki Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı özel ve vakıf ilköğretim okullarına devam eden 3., 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasından seçilen, 20 si en az bir yıl piyano eğitimi alan ve 20 si piyano eğitimi almayan, toplam 40 öğrenci oluşturmuştur. Çalışma grubuna seçilen 40 öğrenci sınıf seviyesi, ekonomik düzey, okul başarısı ve cinsiyet açısından olabildiğince eşit tutulmaya çalışılmıştır. Araştırma aşağıda isimleri verilen 4 okulda yapılmıştır: Milli Eğitimi Bakanlığı Ankara Tevfik Fikret İlköğretim Okulu Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı İlköğretim Okulu Gazi Üniversitesi Vakfı Özel İlköğretim Okulu Başkent Üniversitesi Ayşeabla İlköğretim Okulu Veri Toplama Araçları Veri toplama sürecinde araştırmanın dayanacağı temel gerçekleri saptamak ve kuramsal temeli oluşturmak amacıyla literatür taraması yapılmıştır. Araştırmada kullanılacak ölçme araçlarının geçerlik ve güvenilirliğini saptamak üzere bir ön uygulama çalışması yapılmıştır. Araştırma aşamasında veri toplama aracı olarak Öğrenci Bilgi Formu, Bourdon Dikkat Testi, özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçek ile öğretmen ve velilere uygulanan soru listesi kullanılmıştır. Öğrenci Kişisel Bilgi Formu; öğrenci hakkında yaş, okul, sınıf ve cinsiyet bilgileri verilmiştir. Bourdon Dikkat Testi; 1895 yılında ilk defa B. Bourdon tarafından uygulanmıştır. Dikkati, yorgunluğu, hareketliliğin hızını, çalışma temposunu, sürekli konsantrasyonun ve dikkatin yüksek seviyede olduğu monoton çalışma sürecinde dayanıklılığı ve çalışma performansını ölçen bir testtir (Brunner, 2006, 15-16). Araştırmada kullanılan Bourdon Dikkat Testi 3 kümeden oluşmuştur ve her kümede harfler karışık şekilde yerleştirilmiştir. Öğrencilerden, 3 dakikalık sürede, her kümedeki karışık yerleşmiş harflerin içinden yalnızca a, b, d ve g harflerini bulması ve işaretlemesi istenmiştir. İşaretlenmemiş veya yanlış işaretlenmiş harfler hata olarak kabul edilmiştir. Her küme üzerinde çalışmaya 3 dakika verilmiş ve süre bitince çalışma durdurulmuştur. Özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçek; Dikkati, sözel becerileri, Türkçe ve matematik öğretiminin alt yapısını oluşturacak, problem çözme ve yaratıcı düşünceyi geliştirecek etkinlikleri içeren kaynaklar taranmış (Tunca, 1981; Özmen, 2006; Hippenstiel, 2000) ve uygun olanlardan ismi geçen ölçek tasarlanmıştır. Bu test 5 kategoriden Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 61
Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi (Benzerlikler, Eksikler, Farklılıklar, Hataları Bul ve Sayılar) ve 10 sayfadan oluşmaktadır. Öğrenci bu çalışmada testin her kategorisinin yönergesine göre çalışmayı sürdürmüştür. Öğretmen Soru Listesi; Araştırmada, piyano eğitimi alan ve almayan öğrencilerin sınıf öğretmenlerinin görüşlerini öğrenmek amacıyla 10 maddeden oluşan anket kullanılmıştır (Lauth, Fellner, 2004, 13(3), 167-179). Anket soruları üç hazır yanıttan oluşmaktadır. Her yanıt belirli bir puanla değerlendirilmiştir: Her zaman 1,0; Bazen 2,0; Hiçbir zaman 3,0. Söz konusu anketin SPSS paket programında cronbach alfa (α) güvenirlik katsayısı hesaplanmış ve 0.73 olarak bulunmuştur. Veli Soru Listesi; Velilerden çocuklarının dikkat konusundaki durumlarına ilişkin görüşleri istenmiştir. Araştırmada, piyano eğitimi alan ve almayan öğrencilerin velilerinin görüşlerini öğrenmek amacıyla 10 maddeden oluşan anket kullanılmıştır (Lauth, Fellner, 2004, 13(3), 167-179). Anket soruları üç hazır yanıttan oluşmaktadır. Her yanıt belirli bir puanla değerlendirilmiştir: Her zaman 1,0; Bazen 2,0; Hiçbir zaman 3,0. 3 lü Likert tipinde geliştirilen ölçeğin güvenirliği 0.65 olarak bulunmuştur. Verilerin Analizi Araştırmada elde edilen verilerin analizinde SPSS bilgisayar programından yararlanılmıştır. alan ve piyano eğitimi almayan çalışma grupları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığı Mann Whitney U testi uygulanarak incelenmiştir. BULGULAR ve YORUMLAR Çizelge 1. alan ve almayan öğrencilerin Bourdon Dikkat Testine göre performansları (Mann - Whitney U Testi) Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p alıyor 20 18,83 376,50 166,50 0,36 Toplam 20 40 22,18 443,50 Çizelge 1 de piyano eğitimi alan ve almayan öğrencilerin Bourdon Dikkat Testine göre performansları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Fakat sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrencilerin hata puanlarının daha az olduğu görülmektedir. Sıra ortalamaları arasındaki farka rağmen analizin anlamlı sonuç vermemesi denek sayısının azlığı ile ilgili olabilir. Çizelge 2. alan ve almayan öğrencilerin özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçeklerin sonuçlarının karşılaştırılması (Mann Whitney U Testi) 62 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p alıyor 20 18,20 364,00 154,00 0,21 Toplam 20 40 22,80 456,00 Çizelge 2 deki piyano eğitimi alan ve almayan öğrencilerin özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçeklerin karşılaştırılması sonucunda anlamlı bir fark bulunamamıştır (U = 154,00, p>.05). Ancak sıra ortalamaları dikkate alındığında, piyano eğitimi alan öğrencilerin hata puanlarının daha az olduğu anlaşılmaktadır. Bu bulguya göre piyano eğitimi alan öğrencilerin daha dikkatli olduğu söylenemez, çünkü anlamlı sonuç vermemesinin nedeni denek sayısının az olmasıdır. Söz konusu ölçeklere göre hata puanlarının Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları çizelgesindeki (2. 1.) * işaretli verilerde piyano eğitimi alan öğrencilerin hata puan ortalamalarının daha düşük olduğu görülmektedir. Çizelge 2. 1. Özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan ölçeklere göre hata puanlarının Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları alıyor / N Ortalama Standart Sapma Ortalamanın Standart Hatası Benzerlikler-1 alıyor 20,55,88,19 20,15,48,10 Benzerlikler-2 alıyor 20,50*,82,18 20 1,05 3,59,80 Eksikler-1 alıyor 20,05*,22,05 20,15,36,08 Eksik-2 alıyor 20 4,10* 8,68 1,94 20 10,20 22,75 5,08 Farklılıklar-1 alıyor 20 4,05* 3,88,86 20 5,20 4,28,95 Farklılıklar-2 alıyor 20 1,15* 1,49,33 20 1,40 1,31,29 Hataları bul-1 alıyor 20 4,10* 2,10,46 20 4,80 3,01,67 Hataları bul-2 alıyor 20 1,60* 1,69,37 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 63
Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi 20 1,65 1,63,36 Sayılar-1 alıyor 20,00*,00,00 20,45 1,19,26 Sayılar-2 alıyor 20,50* 1,19,26 20,75 1,06,23 Çizelge 3. alan ve almayan öğrenciler hakkında öğretmenlerin yanıtlarının karşılaştırılması (Mann - Whitney U Testi) Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p alıyor 20 21,13 422,50 187,50 0,73 Toplam 20 40 19,88 397,50 Çizelge 3 te piyano eğitimi alan ve almayan öğrenciler hakkında öğretmenlerin yanıtlarının karşılaştırılması sonucunda anlamlı bir fark bulunamamıştır (U = 187,50, p>.05). Ancak sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrenciler hakkındaki öğretmen görüşlerinin daha olumlu olduğu söylenebilir. Öğretmen Soru listesine verilen yanıtların Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları çizelgesindeki (3. 1) * işaretli verilerde piyano eğitimi alan öğrenciler hakkındaki görüşlerin daha olumlu olduğu görülmektedir. Çizelge 3. 1. Öğretmen Soru listesine verilen yanıtların Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları 1,0 Her zaman 2,0 Bazen 3,0 Hiçbir zaman alıyor/ N Ortalama Standart Sapma Ortalamanın Standart hatası Benim söylediklerimi yapar alıyor 20 1,15*,36,08 20 1,20,40,09 Sırasında sessiz sakin oturur alıyor 20 1,37*,48,10 20 1,47,59,13 Ona söz verilinceye kadar bekler (kendi söz alıyor almak istemez) 20 1,73*,63,14 20 1,82,66,14 Dersleri dikkatlice takip eder alıyor 20 1,25,44,09 64 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA 20 1,12,30,06 Sınıftaki yazılı sınavları dikkatlice yapar alıyor 20 1,05*,22,04 20 1,10,30,06 Sınıftaki yazılı sınavları belirtilen süre içinde alıyor ve uygun bir şekilde tamamlar 20 1,00*,01,00 20 1,10,30,06 Dersler için gerekli olan materyali okula getirir alıyor 20 1,20*,40,09 20 1,10,30,06 Yaşına uygun başarı gösterir alıyor 20 1,00*,01,00 20 1,10,30,06 Derslere aktif katılır alıyor 20 1,25,44,09 20 1,10,30,06 Ev ödevlerini tam zamanında yapar alıyor 20 1,05,22,04 20 1,05,22,04 Çizelge 4. alan ve almayan öğrencilerin velilerin yanıtlarının karşılaştırılması (Mann - Whitney U Testi) Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p alıyor 20 20,03 400,50 190,50 0,79 Toplam 20 40 20,98 419,50 Çizelge 4 deki bulgulara göre piyano eğitimi alan ve almayan öğrencilerin veli görüşü yanıtlarının karşılaştırılması sonucunda anlamlı bir fark bulunamamıştır (U = 190,50, p>.05). Sıra ortalamaları dikkate alındığında, piyano eğitimi almayan öğrenciler hakkındaki veli görüşlerinin olumlu olduğu söylenebilir. Bunun nedeni velilerin kendi çocukları hakkında sorulan sorulara biraz duygusal yaklaşımları olduğu düşünülmektedir. Veli Soru listesine verilen yanıtların Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları çizelgesindeki (4. 1) * işaretli verilerde piyano eğitimi alan öğrenciler hakkındaki veli görüşlerinin daha olumlu olduğu görülmektedir. Çizelge 4. 1. Veli Soru listesine verilen yanıtların Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları 1,0 Her zaman 2,0 Bazen 3,0 Hiçbir zaman Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 65
Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Çocuğum hangi ödevi yapacağını bilir, ödevi için gerekli olan malzemeyi okuldan getirir Biz ona ödevini nasıl yapacağını gösterdikten sonra başlar ve hiç ara vermeden sonuna kadar yapar Ödevini kendi kendine yapar ve zamanında hatasız olarak bitirir Ertesi gün okula neleri götüreceğini düşünür ve akşamdan tam olarak çantasını hazırlar Daha önce belirlenmiş olan saatte herhangi bir tartışma olmadan, yatmadan önce yapması gerekenleri yaptıktan sonra yatağa gider. alıyor/ Standart N Ortalama Sapma Ortalamanın Standart Hatası *P.E alıyor 20 1,06*,22,05 *P.E 20 1,20,40,09 P.E alıyor 20 2,39*,66,14 P.E 20 2,52,64,14 P.E alıyor 20 2,30*,53,11 P.E 20 2,37,52,11 P.E alıyor 20 1,33,56,12 P.E 20 1,36,58,12 P.E alıyor 20 1,44*,58,13 P.E 20 1,52,59,13 Bizi dinler, ne istersek yapar P.E alıyor 20 1,50,48,10 P.E 20 1,52,59,13 İstediği yapılmasa dahi sakin durur P.E alıyor 20 1,56*,48,10 P.E 20 1,78,69,15 Sofrada uygun davranır ve yemeğin sonuna kadar sofradan kalkmaz P.E alıyor 20 1,38,47,10 P.E 20 1,36,66,14 Bir oyunla ya da ödevi ile yalnız ve devamlı ilgilenebilir P.E alıyor 20 2,72,59,13 P.E 20 2,56,57,12 Arkadaşları ya da kardeşleri ile iyi oynar P.E 20 2,75*,61,13 P.E 20 2,80,50,11 *P.E alıyor- alıyor *P.E - Araştırmanın sonucunda ortaya çıkan bulgulardan, piyano eğitimi alan öğrencilerin piyano eğitimi almayan öğrencilere göre hatalarının daha az sayıda olduğu görülmüştür. Bu sonuca göre piyano eğitiminin çocukların dikkat toplama yetisine katkısı olduğu söylenebilir. Ayrıca, araştırmacının gözlemlediği piyano eğitim alan öğrencilerin almayanlara göre daha seri davrandıkları, daha çabuk konsantre oldukları, daha çabuk ve hızlı şekilde yapılacak işlemleri tamamlamalarıdır. Ama, araştırmanın sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, piyano eğitimi alan ve almayan ilköğretim öğrencileri arasında dikkat toplama yetisi konusunda anlamlı bir fark 66 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA görülmemiştir. Bunun nedeni araştırmaya katılan çalışma grubunun sayısının az olması, ilköğretim öğrencilerinin özel okullarda öğrenim görmeleri ve sosyo ekonomik düzeyi yüksek ailelerin çocukları olmaları; piyano eğitimi almayan öğrencilerin de okul ve okuldışı kültürel ve sosyal etkinliklere (drama, koro, spor, resim, tiyatro vb) katılmaları olabilir. Türkiye deki eğitim sistemi koşullarında, ilköğretim öğrencilerinin derslerde ve sınavlarda sürekli çözmek zorunda oldukları testlerle, bilgisayarda yapılan ödev ve projelerin çocukların dikkat toplama yetisini etkilediği de varsayılabilir. Çağın teknolojideki hızlı gelişmeler sonucunda, çocuklar okul öncesinden başlayarak gündelik yaşamlarında kaçınılmaz olarak teknolojik, dijital aygıtlarla (bilgisayar, cep telefonu, video, müzik seti, DVD, VCD, İPOT, dijital fotoğraf makinesi vb) karşılaşmakta ve bunları kullanmaktadırlar. 21. yüzyılın hızlı yaşam temposunun her yönüyle çocuklar üzerindeki etkisi de başka bir faktör olarak düşünülebilir. SONUÇ ve ÖNERİLER alan ve almayan öğrencilerin dikkat farklılığını ölçmek için kullanılan Bourdon Dikkat Testi sonuçlarından her iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadığı saptanmıştır. Ancak, sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrencilerin hata puanlarının daha az olduğu anlaşılmaktadır. Bu bulguya dayanarak piyano eğitimi alan öğrencilerin bu eğitimi almayanlara göre biraz daha dikkatli olduğu düşünülebilir. Özel tasarlanmış simge, grafik, desen, resim ve sembollerden oluşan testlerden elde edilen verilere göre, piyano eğitimi alan ve almayan öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bununla birlikte sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrencilerin hata puanlarının daha az olduğu belirlenmiştir. Bu bulgudan piyano eğitimi alan öğrencilerin biraz daha dikkatli olduğu düşünülebilir. alan ve almayan öğrenciler arasındaki farklılığı saptamak için yöneltilen soru listesine sınıf öğretmenlerinin verdikleri yanıtlardan her iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Ancak sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrenciler hakkındaki öğretmen görüşlerinin daha olumlu olduğu söylenilebilir. alan ve almayan öğrenciler arasındaki farklılığı saptamak için yöneltilen soru listesine öğrenci velilerinin verdikleri yanıtlardan veli görüşlerinin piyano eğitimi almayan öğrenciler için daha olumlu olduğu sonucu çıkmıştır. Öğrenci velilerinin yanıtlarından piyano eğitimi alan ve almayan öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunmadığı saptanmıştır. Ancak sıra ortalamaları dikkate alındığında piyano eğitimi alan öğrenciler hakkındaki veli görüşlerinin daha olumlu olduğu söylenilebilir. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 67
Güler DEMİROVA Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Öneriler - Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesi sonucunda ortaya çıkan bulgulara dayanarak, piyano eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama yetisine etkisi konusundaki araştırmaların daha geniş bir zamana yayılarak yapılması önerilebilir. Böylece, piyano eğitimi alan çocuklardaki gelişmenin daha iyi gözlenebilmesi sağlanabilir. - Araştırmanın sonuçlarına göre bu türdeki konuları araştırmak için daha farklı bir model kullanılabilir: Örneğin, deney ve kontrol gruplu deneysel çalışma modeli. Bu tür araştırmalarda deney ve kontrol grubu kullanılarak dikkatin gelişimini ve piyano eğitimi alan ve almayanlar arasındaki farklılığı daha iyi ortaya çıkarma olanağı sağlanabilir. - Bu araştırma, genel olarak ilköğretim öğrencilerinin dikkat toplama konusundaki diğer araştırmalara yol gösterebilir ve kaynak oluşturabilir. - Araştırmanın bulgu ve sonuçlarına dayanılarak müzik ve piyano eğitiminin çocuğun çok yönlü gelişimine etkileri konusunda öğretmenler ve veliler bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirmenin makaleler, çalıştaylar, konferanslar, seminerler vb yolu ile, daha geniş çevrelere de yapılması sağlanabilir. - 21. yüzyılda çağdaş ve entellektüel bir kuşak yetiştirilmesi için müzik ve müzik eğitimi genel eğitimin ayrılmaz bir parçası olmalıdır. Bu bağlamda çalgı eğitimine de bireylerin çok yönlü gelişimine büyük katkısı olduğu için gereken önem verilmelidir. - 21. yüzyılın teknolojideki hızlı ilerlemeleri müzik eğitimini de etkilemektedir. Çocuklar kolayca teknolojinin en gelişmiş elektronik araçlarını kullanarak, hiçbir çaba göstermeden, niteliği tartışılabilen her tür müziği yapabilmekte ve ulaşabilmektedirler. Oysa, çocuğun doğal malzemeden üretilen, gerçek akustik nitelikli çalgıya dokunarak ses elde etmesi; sabırla, dikkatle, emek vererek, zaman ayırarak çalmaya çalışması onun her açıdan gelişmesi için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, çocukların genel eğitiminde müzik ve çalgı eğitimine mutlaka yer verilmelidir. - Çalgı eğitimi yaygınlaştırılmalı ve toplum çalgı eğitiminin çocuğun gelişimi üzerindeki etki ve katkıları konusunda her türlü iletişim araçları ile bilgilendirilmelidir. - Piyano tüm çalgıların içinde çoksesli olma özelliği ile, diğer çalgılara göre çocuğun müziksel gelişimi açısından daha uygun bir eğitim çalgısı olarak önerilebilir. Özellikle dikkat toplama yetisinin geliştirilmesi için piyano eğitimi en etkili araçlardan biri olabilir. - Aileler ve öğretmenler çocukları müzik ve çalgı eğitimine özendirmeli ve yönlendirmelidir. 68 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Piyano Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Dikkat Toplama Yetisine Etkisi Güler DEMİROVA Kaynakça Brunner, Y. Y. (2006, s.15-16). Luçşe, çem Supervnimaniye. Rostov na Donu: Feniks. Dostal, Y. (1981, s.15). Rebyonok Za Royalem. Moskva: Muzıka. Gat, Y. (1973, s.82). Tehnika Fortepiannoy İgrı. Moskva: Korvina, Budapeşt, Atenkeum. Hippenstiel, C. M., Krautz, H. (2000). Konzentrations Trainingsprogramm. Für Kinder des 3. und 4. Grundschuljahres. Dortmund: Borgmann. Lauth, G. W., Fellner, C. (2004). Therapieverlauf und Langzeiteffekt eines multimodalen Trainingsprogramms bei Aufmerksamkeitsdefizit -/Hyperaktivitatsstörungen. Einzelfallstudien. Kindheit und Entwicklung, 13 (3), 167 179. L. Kardos, E. (2005, s.233). Zeneterapia Szöveggyüjtemeny. Pecs: Kulcs a Muzsikahoz Kiado. Özdoğan, B. (2001). Altı On iki Yaşlarındaki Çocukların Eğitimi ve Okul Başarıları. Eğitim ve Bilim, 26, 3-7. Özmen, S. (2006). Dikkat Toplama Becerisini Geliştirici Etkinlikler. İlköğretim 1., 2. ve 3. Sınıf. Ankara: Anı Yayıncılık. Tunca, Ö., Kılıç, G. (1981). Dikkat Geliştirme. Yaratıcı ve Görsel Etkinliklerle Uygulamalı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. Ve Tic. A.Ş. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 69