1 EMPATİ, ÖZEL EKİN KOLEJİ P.D.R.H. SERVİSİNİN AYDA BİR YAYIMLANAN SÜRELİ YAYINIDIR. YIL: 3 SAYI: 22 NİSAN 2004 AYIN KONUSU MOTİVASYON Herkes kontrolün elinde olmasını ister. Bu bütün insanların en güçlü arzularından biridir. Kontrolü elimizde tutamamaktan, ne yaptığımızı (ayrıca ne zaman ve nasıl yaptığımızı ) başka insanların yada dış koşulların yönlendirdiğini, kendimizin dışındaki güçler tarafından bir oraya bir buraya çekiştirilen kuklalar olduğumuzu hissetmekten daha kötü bir duygu yoktur. Hayatımızı başka biri veya başka bir şey kontrol ettiğinde ya mutsuzuzdur yada üretken değilizdir. Bunun sonucunda ise kendimizi huzurlu hissetmeyiz. Ne yazık ki, insanlar kendi hayatlarını kontrol edemediklerini hissettiklerinden, huzur, üretkenlik ve mutluluğun bugün az rastlanan üç değer olduğu görülüyor. Hyrum W. Smith
2 SAĞIR MÜZİSYEN Yenilik peşinde koşmasını kıyasıya eleştirenlere şöyle diyordu: "Birkaç sineğin ısırması yarışı kazanmaya azmetmiş bir atı durduramaz." Prensin sarayına Napolyon'un ordusuna mensup subaylar geldiğini görünce o gece piyano çalmaktan vazgeçmişti. Beethoven bir kahraman gördüğü Napolyon'u seviyordu ama imparatorluğunu ilan edince sevgisi nefrete dönüşmüştü. Üçüncü senfonisini O' na ithaf etmekten vazgeçmişti. Eserine "Kahraman" adını koymuş ve "Vücudu yaşadığı halde ruhu çoktan ölmüş bir büyük adamın hatırasına hürmeten" demişti. Prens "Misafirlerimin huzurunda piyano çalmazsan harp esiri olarak şatoda hapsedileceksin" deyince cevap vermeden oradan ayrıldı ve yağmur altında yürüyerek bir kasabaya geldi. Oradan prense bir mektup yazdı:"prens sen prensliğini, mensup olarak doğduğun ailene borçlusun. Ben kendimi kendime borçluyum. Daha binlerce prens gelip geçecek ama dünyada yalnız bir tek Beethoven vardır." En meşhur eseri Dokuzuncu Senfoni'dir. Bu eseri ilk defa 7 Mayıs 1824'de Viyana Kraliyet tiyatrosunda çalındı. Besteci eserin idaresini kimseye bırakmak istemediğinden şef değneğini alıp orkestranın başına geçti ve eseri sonuna kadar aksaksız idare etti. Konser bittiğinde salon alkıştan yıkılıyordu. O na işaretle, halkı selamlaması gerektiğini, eserin çok beğenildiğini anlatmaya çalıştılar. Çünkü Beethoven, sağır olalı çok olmuştu. Bu eseri sağırken bestelemiş, sağır olduğu halde idare etmişti. Azim ve çalışma ile işlenmiş bir kabiliyetin her türlü engelle bahşedebileceğinin en güzel örneklerinden biri de Beethoven'dir. YAYIN KÜNYESİ PDR YAYINLARI 1 Genel Koordinatör Behçet YAVUZ Bilim Kurulu Yavuz GÜNEŞ Rezan TURHAN Nesligül YAŞAROĞLU Düzelti Gülay ONBAŞILAR Aylin KAMA Dizgi-Tasarım Murat ÖZKAN Baskı Eylem ÇAKICI Özel Ekin İlköğretim Okulu İZMİR Tel:02328447475 Fax:02328447484 www.ekin.k12.tr bilgi@ekin.k12.tr İzinsiz kullanılamaz, kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Sevgili velilerimiz; Bu günlerde çalışma isteğim çok düşük. ya da Bir türlü çalışmaya başlayamıyorum, Bu konuda nasıl daha etkili olabilirim? gibi söylemleri son dönemlerde çok kullandığımızı gözlemliyoruz. Nedir bu motivasyon, nasıl sağlanır? Bu konuda araştırma yapan uzmanlar da zaman zaman farklı şeyler söyleyebiliyorlar. Motivasyonun tam olarak nasıl işlediğinden öte, motivasyonu etkileyen etmenler önemli rol oynamaktadır. Son dönemlerde günlük dilimize yerleşen bu sözcüğü biraz daha yakından tanımak ve etkilerini kontrol edebilmek adına sizlerle bu sayımızda motivasyonu paylaşmak istedik. EMPATİ Adına Yayın Kurulu
İÇERİK: 3 Tanım Motivasyon Türleri Çocukta İç Motivasyon Oluşturmanın Temelleri Çocukta Motivasyon Geliştirmenin Temelleri Kendi Motivasyonunuzu Nasıl Artırabilirsiniz? Motivasyonun Okul Başarısı ve Yaşam Başarısındaki Rolü TANIM Motivasyon, bir amacı gerçekleştirmek için belli miktarda çabayı harcamaya istekli olmaktır. Daha geniş tanımı ile motivasyon, kişiyi davranışı yapmaya iten, davranışa yön veren çeşitli iç ve dış etkenler ile bunların işleyişini sağlayan bir sistemdir. Size bir kez hediye edilen bu hayat, gerçekten sizin kontrolünüzde mi? yönetebildiğiniz, önceliklerinizi ve önemlilerinizi, değerlerinizi insandan yana belirlediğiniz, sizi üreten, çoğaltan, geliştirerek yarına kalmanızı sağlayan bir hayat mı.? Yaşamımız seçtiklerimizdir Seçmek... tam zamanında uygun olanı seçmek, geliştireni, büyüteni, insandan yana olanı seçmek ve başlamak... Motivasyonu bir başka boyutta, duygu ve aklın arkadaşlığı olarak da tanımlayabiliriz. Çünkü seçebilmek için, önce seçmeye istekli olmak, çalışmayı başlatacak duygusal donanımlara ihtiyaç vardır. Seçim yapmakta sıkıntıya düşmenin temel sebebi içimizdeki temel istekleri ve duyguları bilmemektir. Gerçek isteklerimizi fark edebildiğimiz ölçüde, sağlıklı seçimler yapmamız, kararlarımızı sıkıntıya düşmeden vermemiz kolaylaşır. Seçimi ya kendimiz yaparız veya yapılan seçimlere katılırız. Yapmak istediklerimiz ve yapmak zorunda olduklarımız arasında denge kurabilmek ve bu doğrultuda çaba sarf etmek motivasyonun kaynağını oluşturur. MOTİVASYON TÜRLERİ Birçok etken çocukların motive olmasına katkıda bulunur. Uzmanlar motivasyonun temel mekanizmaları konusunda fikir birliğine varamasalar da bu konudaki belli başlı teorileri bilmek, motivasyondan kaynaklanan sorunları çözmek için ışık tutabilir ve motivasyon tarzının belirlenmesini sağlayabilir. Motivasyon; İç motivasyon ve dış motivasyon olarak ikiye ayrılır. İÇ MOTİVASYON: Kişinin kendi motivasyonudur, değerleri, hedefleri, isteklerini içerir. Kişiyi harekete geçirecek olan da budur. Bir şeyi kendiniz istediğiniz için öğrenirseniz, daha etkili çalışır, daha tutarlı olur, daha iyi öğrenir, başarmak için farklı yollar denersiniz. Uzmanların aynı fikirde olduğu bir tek konu vardır; hemen herkes bir şekilde motive olur. Fakat motivasyon kaynakları kişiye göre değişir. Çünkü herkesin farklı bir geçmişi, farklı bir kişilik yapısı (ilgi ve ihtiyaçları) ve içinde yaşadığı farklı bir durumu vardır.
4 İçsel motivasyona dair bir uygulama; Öğreneceğiniz şeyi neden öğrenmek istediğinizin üç sebebini bir kağıda yazın. Bu üç sebep, sizin içinizden gelen, sizin ihtiyaçlarınız ve zevklerinizle ilgili olmalıdır. İÇSEL NEDENLERİM : 1....... 2....... 3....... Bu kağıdı keserek, odanızın duvarına ya da sürekli görebileceğiniz bir yere asabilirsiniz. Bu çalışma içsel motivasyonunuzun artmasına yardımcı olabilir. DIŞ MOTİVASYON : Kişiyi etkileyen, insanların değerlerini, hedeflerini ve ilgilerini içerir. Genellikle dışsal ödüllerden kaynaklanır. Hediyeler, notlar, hatıratlar ve diğerlerinden daha iyisini yapma isteği. Bu, öğrenciyi tamamen bu ödüller için hareket etmeye yönlendirir ya da sıkıntılı duruma düşmekten sakınmaya yönlendirebilir. Bu durumda, cezadan kaçmak ve ödül almak için ya da başkalarını mutlu etmek için öğrenme denenebilir. Dış motivasyon zaman zaman başlangıç için kullanılabilir. Ama sürekliliği, bağımlılığa ve iç motivasyonun düşüklüğüne neden olabilir. Buraya da, öğreneceğiniz şeyi öğrenmenizi isteyen birinin, size söyleyebileceği nedenleri yazın. DIŞSAL NEDENLERİM : 1....... 2....... 3...... Bu iki uygulamadan hangisinin daha kısa sürede tamamladığı kişinin motivasyon tarzınızın bir göstergesi olabilir. Eğer iç motivasyon çalışması daha kısa sürede tamamlandıysa; bu durum kişinin kendisi ile ilgili ne istediğini bildiğini ve yaşamını kendi kontrolünde yönlendirdiğini gösterebilir. Eğer dış motivasyon çalışması daha kısa sürede tamamlandıysa; bu durum kişinin çalışmanın amacını içselleştirmesi ile ilgili çaba harcaması gerektiğini gösterebilir. Dış kaynaklı motivasyonun sıklığı yukarıda belirttiğimiz bağımlılığa ve iç motivasyonun düşüklüğüne neden olabilir. ÇOCUKTA İÇ MOTİVASYON OLUŞTURMANIN TEMELLERİ Öncelikle, çocuğun sorumluluk alanları konusunda anne babaların uygun tutumları motivasyon tarzının belirlenmesinin çıkış noktası olabilir. Küçük yaşlardan itibaren çocuklarda motivasyonunun gelişmesi için ailelerin destekleyici tutumları ve hazırladıkları öğrenme ortamları önemlidir. Bu uygun tutumlarla ilgili aşağıdaki noktaları önemli görüyoruz.
Çocuğun kendini tanımasına yardımcı olma: güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesi, kendisi ile ilgili değerler oluşturması. 5 Kendini tanımladığı şekliyle kabul etme ve sevmesine yardımcı olma: ihtiyaçlarını fark etme, ne istediğini bilme Kendine hedefler koymasına yardımcı olma : ne istediğini bilme ve enerjisini bu yönde kullanma, hedeflere ulaşmak için sahip oldukları kaynakları fark etme ve bunlarla ilgili bağımsız davranabilme. Olumlu düşünmesine yardımcı olma: karşılaştığı durumları doğru tanımlama ve yaşadığı sorunları çözülebileceğine inanma, yaşadığı anın ve gelecekle ilgili olumlu düşünme. Güven duyma, başarıyorum duygusunu yaşatma. Yapmak istedikleri ile yapmak zorunda oldukları arasında denge kurmasına yardımcı olacak tutumlar geliştirme, ortamlar oluşturma: örneğin; bilgisayar oynayabilmek için ev çalışmalarını tamamlamış olma gibi. ÇOCUKTA MOTİVASYON GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ Motivasyonun gelişmesinde ve çocuğun bağımsız olmasında anne babanın nasıl bir role sahip olduğunun gözden geçirilmesi önemlidir. Ana babaya bağımlı, (sosyal doğumunu gerçekleştirmemiş) beklentinin yüksek olduğu, hata payı tanınmayan aile yapılarında yetişen çocuklarda motivasyon düşüklüğü görülebilir. Bunun nedenlerine baktığımızda çocukların kendi adına veya yapması gerekenler adına sorumluluk üstlenmeyi öğrenemediği görülmektedir. Nasıl olsa her zaman hatalarını düzeltecek, onun yerine ödev yapacak yada ne yapması gerektiğini söyleyecek birileri vardır. Eğer çocuğunuz motivasyonunu geliştirmesine yardımcı olmak istiyorsanız aşağıda verilen tekniklerden size uygun olanları kullanabilirsiniz. Uzun bir proje için çalışırken ya da her gün sabırla soru çözerken gösterdiği çaba için küçük ödüller verme: bu ödülün alışkanlık kazandıracak maddi bir ödül olmamasına ve çabayı fark etme ile ilgili olmasına özen gösterilmelidir. Hız çalışmaları yapılabilir; bir dakikada kaç tane hayvan ismi sayabiliyor, üç dakikada kaç tane sözcüğü doğru olarak heceliyor, beş dakika içinde kaç matematik sorusunu doğru olarak çözüyor gibi çalışmalarla yapabiliyorum duygusu yaşatılabilir. Yaptığı çalışmalar evin değişik yerlerine asılabilir, anne babanın olumlu duyguları, çocuk için iyi bir motivasyon kaynağı olabilir. Aferin ya da Çok güzel. sözleri yerine güzel olanı ve başarılan şeyleri ifade etme; Gözlemleri ve olumlu görüşleri paylaşma, Zamanında verdiği ödevleri, temiz çalışmaları fark etme, Çalışmalarını saklamak için küçük bir dosya bulundurma, Sınıfta ve ev ödevlerinde ne yapması gerektiğini bildiğinden emin olma, (Karmaşa ve belirsizlik her insanın motivasyonunu düşürür. )
Öğretmenlerden çocuğun düzeyi hakkında bilgi alma ve beklentilerin gerçekçiliğini kontrol etme, Çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmış olması önemlidir. Okul ile ilgili anlatmak istediklerini dinleme ve bir süre oyun oynaması için zaman tanıma. 6 KENDİ MOTİVASYONUNUZU NASIL ARTIRABİLİRSİNİZ? Motivasyon ile ilgili yapılan çalışmalarda yetişkinlerin model olma özelliği üzerinde de durulmuştur. Anne babaların kendi motivasyon tutumlarını paylaşmalarının çocukta model oluşturmada etkili olduğu bilinmektedir. Buradan yola çıkarak önce kendi motivasyonunuzu geliştirmek için yapabileceklerinizi bilmek ve bunları uygulamaya geçirmenin önemli olduğunu düşünüyoruz. Aşağıda bu konuyla ilgili örnekleri göreceksiniz. Başlangıç olarak kendinizi nasıl Kim olduğunuz ve kişiliğiniz, ne olduğunuzdan ya da ne yaptığınızdan daha değerlidir. Kendinize bir plan hazırlayabilirsiniz. Kişisel ve akademik hedeflerinizi bir kağıda yazıp, yapma isteğinizin az olduğunu hissettiğinizde bu hedeflerinizi okuyabilirsiniz. Kendinizi yetersiz hissettiğinizde; iyi yaptığınız şeyleri ve olumlu yönlerinizi kendinize hatırlatabilirsiniz. Kendinizi mutsuz hissettiğinizde, size değer veren ve sizi seven birilerinin yardımını alabilirsiniz. Olumlu yönlerinizi bir kağıda yazarak mutsuz olduğunuz zamanlarda bu listeyi okuyabilirsiniz. Eğer bir şeyden anlamsız ve sebepsiz yere korkuyorsanız, kendinizi tehlikeye sokmadan, onu sıkça yapın. Korkunuzun üstüne gidip onunla baş etmeye çalışabilirsiniz. Eğer uzun ve zor bir işi bitirmek zorundaysanız, çalışmayı parçalayabilir ve kolay parçadan yola çıkabilirsiniz. Çalışma koşullarınızı düzenleyebilirsiniz. Çalışmaya başlamadan önce, rahat kıyafetler giyip, sevdiğiniz bir ortamda, moralinizi yüksek tutacak şeyler yapabilirsiniz. Bir insanın sürekli enerjik, çalışma isteği dolu ve yüksek motivasyonlu olması ender bir durumdur. Kimi zaman çalışmak istemeyebilirsiniz, bu doğaldır. Bitirdiğiniz işler, ilginizi ve motivasyonunuzu yüksek tutar. Elinizde olan bir işin tamamını ya da en azından bir kısmını bitirmeye çalışabilirsiniz.
OKUL BAŞARISI, YAŞAM BAŞARISI VE MOTİVASYON 7 Neyi seçeceğinizi ve nasıl seçeceğinizi öğrenmek alabileceğiniz en önemli eğitim olabilir. Motivasyonu yüksek bireylerin yani, neyi istediğini bilen ve bu doğrultu da seçimlerini yaparak amacına ulaşmak için çabalayan bireylerin okul ve yaşam başarılarının yüksek olduğu gözlenmektedir. Kişilerin motivasyon yolculuğu aile ortamında başlar, okul ortamının da desteğiyle gelişir ve bir tutuma dönüşebilir. Bu tutumu geliştirmek için aile ve okulun sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukların ilk basamağı bireyi tüm yeterlilik alanları ile tanımaktır. Daha sonra bireyin kendini tanıması ve yeterliliklerini görmesi için ortamlar hazırlanabilir, programlar yapılabilir ve bu durum gerekli pekiştireçlerle desteklenebilir. Şimdi de sizlere okulumuzdaki motivasyon yolculuğundan söz etmek istiyoruz. Bu tanıma çalışmamıza okula attığınız ilk adımda başlıyoruz. Siz okulumuzu tanırken biz de çocuğunuzu tanımaya çalışıyoruz. Daha sonra anne baba mektupları ve ön bilgi formu aracılığı ile sizin pencerenizden çocuğunuzu görmeye çalışıyoruz. Bu tanıma yolculuğumuz çocuğunuzun okulumuzdaki eğitimi boyunca devam eder. (Bireyi tanıma test ve teknikleri, sosyal beceri kazandırma etkinlikleri, grup çalışmaları, bireysel rehberlik...) Bu edindiğimiz bilgilerin çocuğun kendini tanımasına yardımcı olacak ortamları hazırlamada kullanılması gerekir. Örneğin; çocuğa kendi duygu durumlarını yeterlilik alanlarını tanıtan çalışmalarımızdan biri Ekin de Ben uygulamasıdır. Okula yeni gelen ilk 3 sınıf öğrencileri ile yaptığımız bu çalışma çocuğa kendisini kabul etmek, olumlu benlik algısı kazandırmak ve gruba ait olma duygusu yaşatmayı hedefler. Bu çalışmalarla birlikte sınıf geceleri, drama çalışmaları, sosyal etkinlikler, proje ve kulüp çalışmaları, sportif çalışmalar yapılmaktadır. Böylece çocuk çeşitli alanlarda kendisini tanımakta ve yapabilirliği ile ilgili bilgilere sahip olmaktadır. Yapabilirliği boyutunda yetişkinler çabayı, gelişmeyi fark edebilir ve bu konuda çocuğa geribildirim verebilir. İç motivasyonu geliştirebilmek için şu tarz geribildirimler verilebilir : - Bunu nasıl başardığını bana anlatır mısın? - Bundan sonra ne yapmayı düşünüyorsun? - Bunu başardığın için çok mutlu olduğunu görüyorum - Bu alanda daha neler yapmayı düşünüyorsun? Kendini tanımaya başlayan çocuk, bir yandan da yaşam becerilerini kazanmaktadır. Yukarıda da vermeye çalıştığımız gibi, özgüvenli, kendine uygun hedefler koyabilen, başarmak için çabalayabilen çocukların yetişkin yaşamında da etkin bireyler olacağını düşünüyoruz. Aynı zamanda yaşamlarını kontrol edebilen, geleceği öngören, değişebilen ve değiştirebilen bireyler olarak yaşamlarını sürdürebilirler. Motivasyon alanındaki kazanımlar yaşam başarısında olumlu katkılar oluşturur. Örneğin; Bir girişimi başlatabilir ve sonuçlandırabilir, İşini ve kendisini geliştirebilir, değiştirebilir, Yaşamının tüm alanlarında olumlu düşünebilir ve bu olumluluğu çevresine yayabilir, Kendini iyi tanıdığı için neleri başarıp neleri geliştirmesi gerektiğini bilir. Dünyanın gördüğü her büyük başarı, önce bir hayaldi. En büyük çınar bir tohumda, en büyük kuş bir yumurtada gizliydi.
8 LÜTFEN YAYINIMIZ HAKKINDAKİ GÖRÜŞ, ÖNERİ VE BEKLENTİLERİNİZİ BİZE YAZINIZ YA DA TELEFONLA İLETİNİZ. İŞBİRLİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. ekinpdrh@ekin.k12.tr r.turhan@ekin.k12.tr y.gunes@ekin.k12.tr n.yasaroglu@ekin.k12.tr AYIN ÖNERİLERİ OKUYABİLİRSİNİZ SAKLI KİMLİK SEVDALI BİR YAZ HÜSEYİN YURTTAŞ FİRÜZAN İZLEYEBİLİRSİNİZ MUSTAFA HAKKINDA HERŞEY SİNEMA DİNLEYEBİLİRSİNİZ MEDİTERRANEO NİCOS KAYNAKÇA Helmstetter S. Martin M.,Greenwood. ( 1996 ) Bizi Biz Yapan Seçimlerimiz, Sistem Yayıncılık ( 2000 ) Çocuğunuzun Okulla İlgili Sorunlarını Çözebilirsiniz Sistem Yayıncılık Smith H. (1998 ) Hayatı Ve Zamanı Yönetmenin On Yasası, Sistem Yayıncılık Dökmen Ü. ( 2000 ) Varolmak Gelişmek Uzlaşmak GELECEK SAYIMIZIN KONUSU BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ