Diyaliz Tedavisinde Geri Ödemenin Tarihçesi ve Ödeme Modelleri Dr. Ali Rıza Odabaş
Hemodiyaliz Geri Ödeme Ücretleri SGK Öncesi dönem her yıl enflasyon /yeniden değerleme oranına bağlı fiyat düzenlemesi yapılmış olmasına karşın SGK Dönemi olan son 12 yılda iki kez 4`er yıllık dönem sabit tutulmak kaydı ile sadece % 39,5`luk bir fiyat artırımı yapılmıştır.
Ana Ekonomik Parametrelerdeki Değişimler 12 Yıllık ( 2006 2017) SGK Döneminde artışlar; Enflasyon; % 99,77 Döviz; % 182 Diyaliz Maliyeti; % 78,8 Diyaliz geri ödeme ücreti; % 39,5
Sonuç Hemodiyalizde maliyet kalemlerinin yaklaşık % 20`si dövize, % 80`i enflasyona tabidir. 12 yıllık SGK döneminde gerçekleşen toplam enflasyon % 99,77, döviz artışı % 182 olup Hemodiyaliz Geri Ödeme Fiyatına bu sürede yapılan artış sadece % 39,5 `dur. Bu uygulama, diyaliz merkezlerinin sürdürülebilirliğinde ciddi sıkıntılara yol açmıştır.
Olmazsa Olmaz - Kalite Diyaliz tedavisinde KALİTE demek; Her hususun üzerinde olmak üzere; Daha uzun hasta yaşamı demektir, Daha kaliteli hasta yaşamı demektir, Diğer taraftan; Daha az ilaç kullanımı demektir, Daha az hastane yatışı demektir, Daha düşük morbidite demektir. Bu nedenlerle de; Sonuçta daha düşük KAMU MALİYETİ demektir.
Olmazsa Olmaz - Kalite Sonuçlarının direkt olarak Toplam Kamu Maliyetine etkisi olan diyaliz tedavisindeki kalitenin etki oranları; Hemodiyaliz Seansı Diyaliz Maliyetlerinin Kıyaslaması ( Avrupa ) Almanya ( 2010 ) İspanya ( 2010 ) İngiltere ( 2011) Türkiye ( 2011) 51% 55% 53% 52% İlaçlar 27% 22% 11% 23% Hastaneye Yatış 17% 14% 20% 14% Diğer 5% 8% 16% 11% Ref; E&Y Türkiye de diyaliz hizmetleri sunumu için yenilikçi geri ödeme modeli(2014)
Olmazsa Olmaz - Kalite Kaliteye dayalı modele dair ilk uygulama sonuçları, 2003 yılında A.B.D. Güney Kaliforniya da değerlendirilmiş, yayınlanmıştır. Uygulanan bu pilot proje sonucunda; Mortalitede % 31 azalma (% 26 dan, % 18 e; p=0.001), Hastane yatışlarında azalma (yılda hasta başına ortalama 9.6 günden, 7.6 güne), Diyaliz yeterliliğinde artış (Kt/V 1.2 olan hasta oranı % 71.8 den, % 86.2 ye), Arteriyovenöz fistüllü hasta oranında artış (% 28.6 dan, % 34.7 ye) saptanmıştır. Bir yandan medikal parametrelerde bu çarpıcı olumlu gelişmeler yaşanırken, öte yandan hasta başına yıllık harcamada da 6.000 USD azalma sağlanmıştır. Ref ; Crooks P, Nephrology News 6 Issues 2003; 17(11): 29-35
Geri Ödeme Modelleri Geri ödemeye performansa bağlı bir ek ödeme yapılması tedavi kalitesini artıran bir unsur olabilir ki artan kalitenin de toplam KAMU MALİYETİNİ düşüreceği bir gerçektir.
Geri Ödeme Modelleri Değişik Ülkelerdeki Ödeme Modellerine Örnekler
Geri Ödeme Modelleri Tüm gelişmiş ülkelerde sosyal güvenlik bütçelerinden SDBY harcamaları için ayrılan miktar önemli bir yer tutmaktadır. Amerika'da SDBY hastaları toplam hastaların %0,7si olmasına rağmen geri ödeme bütçesinin %5 ni almaktadır. Chronic renal diseases as a public health problem: Epidemiology, social, and economic implications ARRIGO SCHIEPPATI and GIUSEPPE REMUZZI Kidney International, Vol. 68, Supplement 98 (2005), pp. S7 S10
Geri Ödeme Modelleri Birçok ülke sağlıktaki geri ödeme politikalarında tasarruf ve sürdürülebilir kalite ekseninde yeni politikalar oluşturmaya yönelmiştir. A.B.D. 2011 yılından itibaren bazı ilaçları (ESA, Demir ve D-Vit.) diyaliz geri ödeme paket kapsamına almış ve 2012 yılından itibaren de geri ödemeye kalite performans kriterleri koymuştur.
A.B.D. Başarı Kriterleri Quality Incentive Program (QIP) Hemoglobin (Hgb) değeri 12 g/dlden büyük olan hasta yüzdesi (anaemia management) (2013) URR değeri en az 65% olan hasta yüzdesi (dialysis dose). (2013) Fistül ve Katater ile tedavi alan hasta yüzdeleri.(2014)
HOLLANDA «Bundled Payment» Haftalık Geri Ödeme ; 1668 USD (2012) Pakete dahi olan unsurlar; ESAs Intravenous iron Intravenous vitamin D analogs Heparin Nephrologist s fee Oral medications HARİÇ Biochemical (laboratory) analysis.hariç Ref; SPECIAL ARTICLEwww.jans.org-2012; Reimbursement of Dialysis: A Comparison of Seven Countries
ONTARIO - KANADA «Bundled Payment» Haftalık Geri Ödeme ; 745 USD (2012) Pakete dahi olan unsurlar; Intravenous iron Intravenous vitamin D analogs Heparin Biochemical (laboratory) analysis ESAs..... HARİÇ Oral medication HARİÇ Nephrologist s fee. HARİÇ Ref; SPECIAL ARTICLEwww.jans.org-2012; Reimbursement of Dialysis: A Comparison of Seven Countries
KAMU tarafından; Kaliteli diyalizin SDBY hastalarının Yaşam Süreleri ve Kalitelerini daha da artırmasının yanı sıra tedavi maliyetlerini azalttığı gerçeğinden (ilaç kullanımının, hospitalizasyonun ve morbiditenin azalması) hareketle her yıl artan KAMU MALİYETİNİN sürdürülebilir bir sisteme kavuşturulması amacı ile Dünyadaki halihazır uygulamalar benzeri kaliteyi teşvik eden yaklaşımlar geliştirmelidir.