Bugüne kadar durum ve koşullarla ilgili olarak iki faktör üzerinde çok durulmuştur. Bunlar teknoloji ve çevre dir. Organizasyonun kullandığı teknoloji, işletme içindeki pek çok sürecin işleyişini etkileyecektir. Bu çalışmalardan başlıcaları: 1. Woodward Araştırması Organizasyonun yapı ve işleyişini teknoloji koşuluna bağlayan önemli bir durumsallık yaklaşımı çalışmasıdır. İşletmelerin başarıları ile imalat metot ve süreçleri karşılaştırılmıştır. - Birim ve küçük partiler üretimi - Kitle üretimi veya büyük partiler üretimi - Süreç üretimi Sonuç, her teknoloji türü için değişik bir organizasyon yapısı uygundur. - Birim üretiminde, katılma yüksek, iş ilişkilerinde esneklik, sözlü iletişim...(organik yapı) - Kitle üretiminde, görevler açık-seçik belirli, emirkomuta-kurmay çatışması yüksek, endüstriyel ilişkiler bozuk, yazılı iletişim...(mekanik yapı) - Süreç üretiminde, birim teknolojiye benzer özellikler... (organik yapı)
2. Aston Grubu Araştırması Teknolojiyi, iş akışının entegrasyonu şeklinde tanımlamıştır. Ulaşılan sonuçlar Woodward çalışmasının sonuçlarını destekler niteliktedir. Aston Grubu organizasyonun büyüklüğü arttıkça, organizasyonda ihtisaslaşma ve formalleşmenin de arttığını belirlemiştir. 3. Tavistock Enstitüsü Çalışmaları Kömür madenlerinde teknolojinin yenilenmesi devamsızlık, çatışma ve tepkilere neden olmuştur. Sonuç olarak yeni bir sosyo-teknik sistem oluşturulmuştur.
4. James Thompson ın Temel Teknolojiler Sınıflaması Organizasyonun kullandığı temel teknolojiler üç şekilde olabilir: - Çözümleyici teknoloji, yapılan faaliyetler belirli grup veya kişileri birbirine bağlar...(telekom, sigorta şirketi) Standartlaşma önemli, mekanik yapı, gayri-şahsi ilişkiler... - Bağlı teknolojiler, yapılan faaliyetler birbirine bağlıdır...b yi yapabilmek için A nın yapılması gerekmektedir. (kitle üretimi) Özellikle planlama işlevi önemli... - Yoğun teknoloji, bir işi başarmak için yapılacak olan faaliyetlerin hepsi karşılıklı olarak birbirine bağlıdır. (hastane) Organik yapı, koordinasyon
5. Charles Perrow un Rutin / Rutin Olmayan İş Sınıflaması Yapıla işler iki grupta toplanır: Rutin işler, bilinen teknikler-aynı tür inputlar-süreç belirsizliği az... Rutin olmayan işler, pek az bilinen teknikler, inputlar standart değil, belirsizlik yüksek... İki boyut daha eklenebilir: işlerin çeşitlilik sayısı ve bunları yapmak için araştırma yapmanın gerekip gerekmediği... İşlerin çeşitliliği Az Çok Araştırma Çok Sanat Rutin olmayan ihtiyacı Az Rutin Mühendislik Kare 2 organizasyon yapısı organik Kare 3 organizasyon yapısı mekanik Kare 1-4 arada kalmaktadır.
ORGANİZASYON ve ÇEVRE Durumsallık yaklaşımının ulaştığı genel sonuç, çevre koşullarının özelliklerine bağlı olarak organizasyon yapıları ve organizasyonda kullanılan çeşitli süreçler farklılık göstermektedir. 1. Çevre: Anlamı ve kavramsallaştırılması Çevreyi organizasyonun sınırları dışında kalan herşey olarak tanımlamak mümkündür. Burada önemli olan, işletme sınırları dışında kalan bu faktörlerin hangilerinin işletme faaliyetlerini nasıl etkilediğidir. 2. Burns-Stalker Çalışması 3. Lawrence-Lorsch Çalışması 4. Emery-Trist Çalışması 5. J.Thompson Çalışması 6. Robert Duncan Araştırması
PROJE YÖNETİMİ ve MATRİKS ORGANİZASYON YAPILARI Proje türü işlerin, klasik organizasyon yapıları içinde gerçekleştirilmelerinde karşılaşılan güçlükler de yeni bir organizasyon yapısını ortaya çıkarmıştır. Proje, kendine has özellikleri olan işler grubu olarak tanımlanabilir. Burada, değişik kişi, bilgi, kaynak ve gruplara değişik zamanlarda ihtiyaç hissedilmesinin bir sonucudur. Proje organizasyonu adı altında üç ayrı organizasyon yapısı vardır: 1. Klasik fonksiyonel organizasyon yapısı 2. Saf (pure) organizasyon yapısı 3. Matriks organizasyon yapısı 1. Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yapısı Organizasyon yapısı temel işletme işlevleri üzerine kurulur. 2. Saf (Pure) Proje Organizasyonu Proje türü işlerin gerçekleşmesi için gerekli kaynaklar ve birimlerin bir proje yöneticisi nin emir komutasına verilmiş olmasıdır. Proje organizasyonu içinde yer alan birimler, proje yöneticisine emir komuta bağı ile bağlıdır. Esasında, proje organizasyonu ile klasik fonksiyonel organizasyon arasında yapı ve işleyiş açısından fark yoktur. Tek fark, proje organizasyonunun geçici olmasıdır.
3. Matriks Organizasyon Yapı, iki ayrı tür ilişki üzerine kurulmuştur: Dikey ve yatay... Hem uzmanlık dallarının proje ile ilgili işlere uygulanması (dikey) hem de bu uygulamanın belli bir koordinasyon ve zamanlama içinde (yatay) gerçekleşmesi gerekecektir. Bir yandan projenin gerçekleşmesi için çeşitli uzmanlık dallarından yararlanma, bir yandan da proje ile ilgili tüm işlerin tek sorumlusunun olması temeline dayanmaktadır. Matriks yapının sorunları: 1. Karışık ve düzensizliğe açık oluşu 2. İş ilişkilerinde açıklık ve sorun çözme yaklaşımını gerektirmesi 3. Kişilerin performansını değerleme sorunu 4. Beşeri ilişkilerde yumuşaklık 5. Tam bir iletişim zorunluluğu 6. Çatışmalara açık olması 7. Önderlik gerekliliği