1.BÖLÜM BİLİM OLARAK SOSYOLOJİ...

İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM BİLİM OLARAK SOSYOLOJİ... 1-26 I. SOSYOLOJİNİN KONUSU... 1 Bilim... 2 Sosyolojinin Bilim Olarak Gecikmesinin Nedenleri... 3 Sosyolojide Yöntem... 6 II. SOSYOLOJİNİN YÖNTEM İLKELERİ... 8 1. Somutluk... 8 2. Bilmediğini Bilmek... 8 3. Nesnellik... 8 4. Tanımlama... 8 5. Bütünsellik... 9 6. Değişme... 9 III. SOSYOLOJİDE KULLANILAN TEKNİKLER... 9 1. İçerik Çözümlemesi... 9 2. Katılarak Gözlem... 9 3. Örnek Olay... 9 4. Anket... 10 5. Görüşme... 10 6. İstatistiksel Çözümleme... 10 IV. DEĞİŞİK SOSYOLOJİ YAKLAŞIMLARI... 10 Kuramsal Açıdan Değişik Sosyoloji Yaklaşımları... 11 1. İşlevselcilik... 11 2. Çatışmacılık (Marksizm)... 12 3. Simgesel Etkileşimcilik... 14 Sosyolojide İki Temel Yaklaşım... 15 V. DİĞER TOPLUM BİLİMLERİ VE SOSYOLOJİ... 16 1. Tarih... 17 2. Siyasal Bilim... 17 3. Ekonomi... 17

4. Antropoloji (İnsanbilim)... 18 5. Psikoloji... 18 VI. SOSYOLOJİNİN UZMANLIK ALANLARI... 18 1. Eğitim Sosyolojisi... 18 2. Edebiyat Sosyolojisi... 19 3. Köy Sosyolojisi... 19 4. Kent Sosyolojisi... 19 5. Bilgi Sosyolojisi... 19 6. Sanayi Sosyolojisi... 19 7. Din Sosyolojisi... 20 8. Hukuk Sosyolojisi... 20 9. Siyaset Sosyolojisi... 20 10. Ekonomik Sosyoloji... 20 Sosyolojinin Yardımı... 21 Sosyoloji Okumanın Yararları... 21 Sosyoloğun Rolleri... 22 Toplum Nedir?... 23 Toplumun Özellikleri... 23 Toplum Sınıflamaları... 24 VII. TOPLUMSAL OLGULAR... 26 Çözümleme Düzeyleri... 26 Mikro Sosyoloji... 26 Makro Sosyoloji... 26 2. BÖLÜM SOSYOLOJİK KURAMLAR... 27-48 I. İLK KURAMCILAR... 27 1. İbni Haldun ( 1332 1406)... 27 2. Saint Simon (1760 1825)... 29 3. Auguste Comte (1798 1857)... 30 4. W.F.Hegel (1770 1831)... 31 5. Karl Marx (1818 1883)... 33 6. Emile Durkheim (1858 1917)... 36 7. Max Weber (1864 1920)... 38 8. Talcott Parsons (1902 1979)... 40 vi

TOPLUMUN NİTELİĞİNİN AÇIKLANMASINDAKİ ÇIKMAZLAR41 I. Bir açmaz, insan eylemi ve toplumsal yapı ile ilgilidir... 41 II. Uzlaşma ve Çatışma... 42 III. Toplumsal Cinsiyet Konusu... 42 IV. Modern Toplumsal Gelişme... 43 II. YENİ SOSYOLOJİ KURAMLARI... 43 A. Postmodernizm... 43 1. Lytard... 43 2. Jean Baudrillard... 43 3. Michal Foucault (1926-1984)... 44 B. Çağdaş Sosyologlar... 44 1. Jürgen Habermas... 44 2. Ulrich Beck... 44 3. Manuel Castells... 47 3. BÖLÜM BİREY VE TOPLUM... 49-68 TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİ... 49 I. TOPLUMSALLAŞMA KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ... 52 A. Tanımı... 52 1. Nesnel Bakımdan Toplumsallaşma... 52 2. Öznel Bakımdan Toplumsallaşma... 53 B. Toplumsallaşmanın özellikleri... 53 C. Toplumsallaşmanın biyolojik temelleri... 54 1. İçgüdü... 54 2. Fiziksel Bağımlılık... 54 3. Öğrenme Kapasitesi... 54 4. Dil... 54 II. TOPLUMSALLAŞMA AMAÇLARI VE TİPLERİ... 55 A. Toplumsallaşmanın amaçları... 55 B. Toplumsallaşma tipleri... 55 1. Başarılı Toplumsallaşma... 55 2. Başarısız Toplumsallaşma... 56 III. TOPLUMSALLAŞMANIN BİREYSEL GÖRÜNÜMLERİ... 56 A. Toplumsal bakış çerçevesi... 56 vii

B. Toplumsal kişi... 57 C. Toplumsal öğrenim... 57 D. Bireyselleşme ve ayna benlik... 58 IV. TOPLUMSALLAŞMA ARAÇLARI... 59 A. Aile... 60 B. Arkadaş grupları... 60 C. Okullar... 61 D. Kitle iletişim araçları... 61 V. Cinsiyete dayalı toplumsallaşma... 62 1. Genel olarak... 62 2. Ülkemizdeki Durum... 63 VI. YETİŞKİN TOPLUMSALLAŞMASI... 63 A. Yetişkin toplumsallaşması... 63 B. Yeniden toplumsallaşma... 64 VII. TOPLUMSALLAŞMA KURAMLARI... 65 A. Psikanalitik kuram... 65 B. Kültürleştirme kuramı... 65 C. Öğrenme kuramı... 66 VIII. TOPLUMSALLAŞMA EVRELERİ... 66 1.Çocukluk... 66 2.Ergenlik Dönemi... 67 3.Yetişkinlik... 67 4.Yaşlılık... 68 4. BÖLÜM TOPLUMSAL KONUM (STATÜ) VE TOPLUMSAL ROL... 69-80 I. TOPLUMSAL KONUM KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ... 69 A. Tanımı... 69 B. Konumun kökeni... 69 1. Verilen Konumlar... 70 2. Kazanılan Konumlar... 70 C. Saygınlık... 71 D. Konum ölçütleri... 71 a. Soy Bağı... 71 viii

b. Biyolojik Özellikler... 72 c. Servet... 72 d. Bireyin İşlevsel Yararlılığı... 72 e. Eğitim- Öğretim Derecesi... 73 f. Dinî Bağlılık... 73 E. Kilit konum... 73 F. Konum simgeleri... 73 Toplumsal rol... 74 II. ROL KAVRAMI, SINIFLANDIRILMASI VE ÇEŞİTLERİ... 74 A. Rol kavramı... 74 B. Rollerin sınıflandırılması... 75 a. Tayin Edilmiş Roller- Kabul Edilmiş Roller... 75 b. İdeal Rol- Gerçek Rol... 75 c. Basit Roller- Karmaşık Roller... 75 d. İtibarlı İtibarsız Roller... 75 e. Büyük Sorumluluk- Hafif Sorumluluk Gerektiren Roller.. 75 f. Temel Rol- İkincil Rol... 75 g. Kilit Rol- Genel Rol... 76 C. Çeşitli rol kavramları... 76 1. Rollerin İçe Dönüşümü... 76 2. Rol Anlaşması... 76 3. Rol Takımı... 77 4. Rol Uzmanlaşması... 77 5. Rol Beklentileri... 77 6. Informal Rol Davranışı... 78 7. Rol Çatışması... 79 8. Rol Hareketliliği... 79 5. BÖLÜM TOPLUMSAL KATEGORİLER VE TOPLUMSAL GRUPLAR... 81-90 A.ÇAĞDAŞ BATI TOPLUMLARINDA BELLİ BAŞLI KATEGORİLER 82 Sosyal Azınlıklar... 82 a. Dinsel Azınlıklar... 82 b. Yabancılar... 82 ix

c. Etnik Azınlıklar... 82 Toplumsal yığınlar... 82 1. Basit Kalabalıklar... 83 2. Etken Kalabalıklar... 83 Irk... 83 Etniklik... 83 Irk kavramı... 84 Etnik Bütünleşme Modelleri... 84 Azınlık Grupları (Etnik Azınlıklar)... 84 Kıta Avrupası nda Göçmenlik ve Etnik İlişkiler... 85 Göç Hareketleri Modelleri... 85 3. İzleyiciler ve Dinleyiciler... 87 4. Gösteri Toplulukları... 87 5. Bölgesel Yığınlar... 87 6. İşlevsel Yığınlar... 87 Kitleler... 87 B. TOPLUMSAL GRUPLAR... 88 1. Grupların Özellikleri... 88 2. Gruba Alınma... 89 3. Grupların Tipolojisi... 89 6. BÖLÜM TOPLUMSAL YAPI VE KALIPLAR... 91-96 1. Toplumsal yapı... 91 2. Nüfus... 93 1. Gelişmiş Ülkelerde Nüfus... 93 2. Gelişmekte Olan Ülkelerde Nüfus... 94 3. Nüfus Denetimi... 95 7. BÖLÜM DAVRANIŞ KALIPLARI VE TOPLUMSAL SÜREÇLER. 97-104 I. DAVRANIŞ KALIPLARI... 97 1. Dış Davranış Kalıpları... 97 2. İç Davranış Kalıpları... 97 a. İnançlar... 98 x

b. Tutumlar... 98 c. İdealler... 98 d. Tercihler... 98 3.İçsel Davranışların Bazı Belirginleşme Biçimleri... 98 a. Moda... 99 b. İdeoloji... 99 c. Kamuoyu... 99 4. Davranış Kalıplarının Değiştirilmesi... 100 a. Propaganda... 100 b. Reklâm... 100 II. TOPLUMSAL SÜREÇLER... 101 1. Yakınlaştırıcı Süreçler... 101 a. İşbirliği... 101 b. Uyuşma... 102 c. Benzeşme... 102 2. Uzaklaştırıcı Süreçler... 102 a. Yarışma... 102 b. Karşı Gelme (Muhalefet Süreci)... 103 c. Çatışma... 103 8. BÖLÜM TOPLUMSAL KATMANLAŞMA (TABAKALAŞMA)... 105-140 TOPLUMSAL FARKLILAŞMA KAVRAMI... 105 I.TOPLUMSAL KATMANLAŞMA(TABAKALAŞMA) KAVRAMI... 105 II. BAZI KATMANLAŞMA KURAMLARI... 106 1. İşlevselci Tabakalaşma Kuramı... 106 a. Davis ve Moore e Göre Tabakalaşma... 106 b. Gerhard Lenski ye Göre Tabakalaşma... 108 2. Çatışmacıların Tabakalaşma Kuramı... 109 3. Vilfrede Pareto ya Göre Tabakalaşma... 110 III. BAŞLICA TOPLUMSAL TABAKALAŞMA TİPLERİ... 110 1. Kölelik... 111 2. Feodal Zümreler Mülk Sahipleri... 111 3. Kastlar... 114 xi

4. Toplumsal Sınıflar... 118 I. GENEL OLARAK TOPLUMSAL SINIFLAR... 118 Sınıf Kavramının Anlamı... 120 a. Marx a Göre Sınıf Yapısı... 121 b. Sınıf... 121 c. M.Weber e Göre Sınıf... 122 Sınıfsallıkla Birlikte Giden Bazı Durumlar... 123 Sınıf Bilinci... 124 II. ESKİ TÜRKLERDE TOPLUMSAL SINIFLAR... 125 III. TÜRKİYE DE TOPLUMSAL SINIFLAR... 126 1. Büyük Burjuvazi... 126 2. İşçi Sınıfı... 126 3. Küçük Burjuvazi... 127 4. Köylülük... 127 5. Küçük Esnaf ve Zanaatkârlar... 115 Seçkinler... 128 Aydınlar... 130 Toplumsal hareketlilik... 131 I. TOPLUMSAL HAREKETLİLİK KAVRAMI... 131 II. TOPLUMSAL HAREKETLİLİK TİPLERİ... 132 A. Yatay toplumsal hareketlilik... 132 B. Dikey hareketlilik... 132 a. Yukarı Doğru Hareketlilik... 133 b. Aşağı Doğru Hareketlilik... 135 III. YUKARI DOĞRU HAREKETLİLİK ETMENLERİ... 137 A. Göç politikası ve uygulamaları... 137 B. Farklı doğurganlık oranları... 137 C. Ayrım gözetmenin ortadan kalkışı... 138 D. Sanayileşme... 138 E. Fırsat eşitliğinin kabulü... 138 F. Yarışmaya yer verme... 138 G. Konumların saygınlığındaki değişmeler... 138 H. Miras yoluyla edinilen toplumsal Konumların sayılarındaki değişmeler... 139 IV. Kadının toplumsal hareketliliği... 139 xii

9. BÖLÜM TOPLUMSAL KURUMLAR... 141-216 I. TOPLUMSAL KURUMLARA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR141 Tanımlar... 141 A. KURUMLARIN AYIRICI ÖZELLİKLERİ... 142 a. Belli Bir Amaç... 142 b. Sürekli Bir İçerik... 142 c. Belli Bir Yapı... 142 d. Yekpare Bir Bütünlük... 142 e. Değerlerle Yüklü Olmak... 142 B. KURUMLARIN SINIFLANDIRILMASI... 143 a. Aile Kurumu... 144 b. Eğitim Kurumu... 144 c. Ekonomik Kurum... 144 d. Siyasal Kurum... 144 e. Dinsel Kurumlar... 144 f. Eğlendirme ve Dinlendirme Kurumları... 145 C. KURUMLARIN İŞLEVLERİ... 145 1. Olumlu İşlevler... 145 2. Olumsuz İşlevler... 146 Açık-Gizil İşlevler Ayrımı... 146 A. Açık İşlev... 146 B. Gizil İşlev... 146 Kurum- Örgüt (Birlik) İlişkisi... 147 Kurumlar Dokusu... 148 Eksen Kurum... 148 Kurumsal Değişme ve Direnç... 148 II. TEMEL TOPLUMSAL KURUMLAR... 149 A.AİLE KURUMU... 149 1. Özellikleri... 149 2.Ailenin Toplumsal İşlevleri... 150 a. Biyolojik İşlev... 150 b. Ekonomik İşlev... 150 c. Sevgi İşlevi... 150 xiii

d. Koruyucu İşlev... 151 e. Toplumsallaştırma İşlevi... 151 f. Eğitim İşlevi... 152 g. Ailenin Serbest Zamanları Değerlendirme İşlevi... 153 3. Türleri... 153 a. Geniş aile... 153 b. Çekirdek Aile... 153 4. Aile Tipleri... 154 Göçebe Aşiret Ailesi... 156 Soy, Sop ve Akrabalık... 157 Kentsel Aile... 159 Gecekondu Ailesi... 160 Evsizler... 160 Evsizlik Etmenleri... 161 I. AİLE TÜRLERİ VE DEĞİŞME... 162 II. SANAYİ SONRASI TOPLUMDA AİLE... 163 III. TOPLUMUMUZDA ÇEKİRDEK AİLEYE İLİŞKİN DEĞİŞMELER... 166 IV. AİLEDEKİ KÜLTÜREL DEĞİŞMELERİN TÜRK AİLE KİMLİĞİ ÜZERİNDEKİ OLUMLU-OLUMSUZ ETKİLERİ... 167 A. Olumlu etkiler... 167 B. Olumsuz etkiler... 168 V. AİLEDE ŞİDDET... 170 VI. AİLE SOSYOLOJİSİNDE FARKLI KURAMSAL YAKLAŞIMLAR... 171 Simgesel Etkileşimcilik ve Aile... 171 İşlevselciler ve Aile... 172 Çatışmacılar ve Aile... 172 Feminist Yaklaşımlar... 172 Liberal Feminizm... 172 Sosyalist ve Maxçı Feminizm... 172 Köktenci Feminizm... 173 Postmodern Feminizm... 173 Toplumsal Cinsiyet ve Küreselleşme... 173 Aile Hakkında Yeni Gelişmeler... 174 xiv

B. EĞİTİM KURUMU... 174 1. Örgün Eğitim... 174 2. Örgün Olmayan Eğitim (Doğal Eğitim)... 175 3. Yaygın Eğitim... 175 4. Eğitimin İşlevleri... 175 İşlevselcilerin Eğitim Anlayışı... 176 Çatışmacıların Eğitim Anlayışı... 176 Okulsuz Toplum ve Ivan Illich... 177 Bernstein: Dil Kodları... 178 Okullarda Toplumsal Cinsiyet ve Başarı... 179 C. SİYASAL KURUMLAR... 181 Açık İşlevler... 181 Gizli İşlevler... 181 1. Güç... 182 2. Devlet... 183 3. Hükümet... 183 4. Bürokrasi... 183 5. Siyasal Sistemler... 184 a. Totaliter Sistemler... 184 b. Demokratik Sistemler... 185 6. Sivil Toplum Kuruluşları... 187 7. Sivil Toplum ve Siyasal Partiler... 188 8. Çağdaş Siyasal Kurumlar... 190 9. Gelişmekte Olan Ülkelerde Siyaset... 191 D. SERBEST ZAMAN KURUMLARI... 193 1. Başlıca Sorunlar... 193 2. Serbest Zaman ve Çalışma Zamanının Ayrışımı... 194 3. Kapitalizm ve Serbest Zaman... 195 4. Serbest Zamana İlişkin Bazı Sosyolojik Yaklaşımlar... 196 5. Serbest Zaman Etkinliğinde Toplumsallık... 197 E. DİN KURUMU... 198 1. Giriş... 198 2. Dinin Temel Öğeleri... 199 a. Kutsal ve Doğaüstülük... 199 b. İnanç ve Değerler... 199 xv

c. Âyinler, Dinî Ekol ve Mezhepler... 199 3. Dinsel İnançların Özellikleri... 200 4. Dinlerin Sınıflandırılması... 200 a. Fetişizm - Doğaüstücülük... 200 b. Totemizm... 201 c. Ruha Tapma (Animizm)... 201 d. Tanrılı Dinler (Theism)... 202 a. Çok Tanrılık... 202 b. Henoteism... 202 c. Tek Tanrılık... 202 5. Dinin Görevleri... 202 a. Gönül Rahatlığı ve Huzur Sağlama... 203 b. Toplumsal Denetim ve Yol Gösterme... 203 c. Refah ve Dinlenme- Eğlenme Hizmetleri Sağlama... 203 d. Değerlerin Formüle Edilmesi... 203 Dinin Açık İşlevleri... 204 Dinin Gizil İşlevleri... 204 e. Sosyolojik Yaklaşımlar ve Din... 204 Dinin İşlevleri... 204 Çatışmacı Yaklaşım ve Din... 205 Sembolik Etkileşimci Yaklaşım ve Din... 205 Sosyolojik Kuramda Din... 205 Max Weber ve Din... 206 Sosyologlar ve Din... 207 f. İlkellerde Din... 208 Totemizm... 208 Anemizm... 208 Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet... 209 g. Uzakdoğu Dinleri... 209 Hiduizm... 209 Budizm, Konfüçyanizm ve Taoizm... 210 6. Ahlâk... 211 F. EKONOMİ KURUMU... 212 1. Giriş... 212 2. Üretim... 212 xvi

a. İşbölümü... 213 b. İşbölümü Türleri... 213 1. Basit İşbölümü... 213 2. Modern İşbölümü... 214 3. Değişim... 214 4. Tüketim... 214 5. Mülkiyet... 215 6. Başlıca Mülkiyet Sistemi Tipleri... 215 10. BÖLÜM KÜLTÜR VE TOPLUM... 217-224 I. KÜLTÜR KAVRAMI VE TANIMI... 217 II. İŞLEVLERİ... 218 III. KÜLTÜR DEĞİŞMESİ... 219 IV. ALT KÜLTÜR... 219 V. KARŞIT KÜLTÜR... 220 VI. KÜLTÜR VE UYGARLIK... 220 VII. KİTLE KÜLTÜRÜ... 221 VIII. KÜLTÜR ÇEŞİTLERİ... 222 Folk kültür ya da Halk Kültürü... 222 IX. YÜKSEK KÜLTÜR... 222 X. POPÜLER KÜLTÜR... 222 KLASİK SOSYOLOJİK KURAMDA KÜLTÜR... 222 Kültür-İşlevselci Yaklaşım... 222 Kültür-Marksist Yaklaşım... 223 ÇAĞDAŞ ELEŞTİREL YAKLAŞIMLARDA KÜLTÜR... 223 Frankfurt Okulu ve Kültür Endüstrisi... 223 Etnosantrizm... 223 Kültürel Rölativizm... 224 11. BÖLÜM SAĞLIK SOSYOLOJİSİ... 225-230 GİRİŞ... 225 A. BEDEN SOSYOLOJİSİ... 226 Bilimsel Tıp Eleştirileri... 227 xvii

Çeşitli Yaklaşımlara Göre Sağlık... 227 İşlevselci Yaklaşım ve Sağlık... 228 Çatışmacı Yaklaşım ve Sağlık... 228 Sembolik Etkileşimci Yaklaşım ve Sağlık... 228 Türkiye de Sağlık... 229 Engelliliğin sosyolojisi... 229 12. BÖLÜM TOPLUMSAL DEĞİŞME... 231-262 I. DEĞİŞME NEDİR... 232 II. TOPLUMSAL DEĞİŞME... 233 III. NELER DEĞİŞİYOR... 233 IV. DEĞİŞMELERİN SINIFLANDIRILMASI... 234 V. DEĞİŞMENİN GÖRÜNÜMLERİ... 236 A. Zaman... 236 B. Çevre... 237 C. İnsan... 237 VI. DEĞİŞME VE GELİŞME... 237 VII. DEĞİŞMENİN KOŞULLARI... 240 VIII. TOPLUMSAL DEĞİŞME ETMENLERİ... 241 A. Coğrafî etmenler... 242 B. Demografik etmenler... 242 C. Din... 242 D. Düşünceler... 245 E. Önderler... 245 F. Askerler... 245 G. Buluşlar ve keşifler... 246 H. Teknoloji... 246 İ. Çatışmalar... 246 IX. TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN KÖKENLERİ... 247 X. DEĞİŞİM HIZI... 247 XI. PLANLI VE PLANSIZ DEĞİŞME... 247 XII. TOPLUMSAL DEĞİŞME TİPLERİ... 248 A. Serbest toplumsal değişmeler... 248 B. Zorlayıcı değişmeler... 248 xviii

XIII. TOPLUMSAL DEĞİŞME ÖLÇÜTLERİ... 249 A. Toplumsal değişmenin nesnel ölçütleri... 249 B. Toplumsal değişmenin öznel ölçütleri... 249 XIV. NORM DEĞİŞMELERİ... 249 XV. BÜTÜNLEŞME DEĞİŞME... 250 XVI. ÇAĞDAŞ DEĞİŞMELERİN ÖZELLİKLERİ... 250 XVII. KONUM TEDİRGİNLİKLERİ VE DEĞİŞME... 251 A. Konum istikrarsızlığı... 251 B. Sonul (marjinal) insan... 252 C. Konum çekilmesi... 253 XVIII. TOPLUMSAL HAREKETLER... 253 1. Lois Wirth... 254 2. Toplumsal Hareket Kuramları... 255 3. Toplumsal Hareketin Öğeleri... 255 XIX. KÜRESELLEŞME... 256 13. BÖLÜM KENTLEŞME SÜRECİ... 263-274 I. Kent Nedir?... 263 II. Sorokin-Zimmerman a Göre Köy ve Kent Farklılaşması Şu Noktalarda Ortaya Çıkmaktadır... 264 III. Kentli Kimdir?... 265 IV. Ülkemizde Kentleşme Hareketlerini Doğuran Nedenler... 265 V. Gecekondular... 266 VI. Yoksulluk, Toplumsal Dışlanma ve Refah... 267 VII. Çevre Sosyolojisi... 270 I. Çevreye Sosyolojik Yaklaşımlar... 270 A. Avcı ve Toplayıcı Toplumlar... 271 B. Tarımcı Toplumlar... 271 C. Sanayi Toplumları... 272 D. Modernleşme ve Çevre... 272 E. Postmodernizm ve Çevre... 272 xix

14. BÖLÜM SANAYİLEŞME SÜRECİ... 275-280 I. ÇAĞDAŞ SANAYİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ... 275 a. Üretimin Toplumsal Birimi Fabrika ya da Büyük İşletmedir... 275 b. Üretim Öğeleri Arasındaki Yeni İlişki... 276 c. Çağdaş Sanayiyi Düzenleyen İlkeler... 276 d. Pazar için Üretim... 277 e. Teknik Örgütlenme... 277 f. Toplumsal Örgütlenme... 277 g. İşlevsel Farklılaşma... 278 h. Çağdaş Sanayide Toplumsal İlişkiler... 279 II. ÇAĞDAŞ SANAYİNİN ÇOĞULCU KARAKTERİ... 279 15. BÖLÜM KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI... 281-290 Yeni Medya... 282 Dijital Tv.... 282 İnternet... 282 İşlevselcilik... 283 Çatışma Kuramları... 284 Ekonomik Politik Yaklaşımlar... 284 Kültür Sanayii... 284 Yeni Kuramlar... 284 Medya ve Şiddet... 285 İnternet Kafeler... 287 16. BÖLÜM MODERNLEŞME (ÇAĞDAŞLAŞMA) SÜRECİ... 291-300 A. MODERNLEŞME VE KENTLEŞME... 292 B. MODERNLEŞME VE LAİKLEŞME... 292 C. MODERNLEŞME, BÜROKRATLAŞMA VE HÜKÛMET 293 D. MODERNLEŞME VE SANAYİLEŞME... 295 E. MODERNLEŞME KOŞULLARI... 295 F. MOORE A GÖRE MODERNLEŞME... 296 xx

G. MODERNLEŞME KURAMININ ELEŞTİRİSİ... 300 17. BÖLÜM POSTMODERN TOPLUM... 301-310 I. MODERNİTE KAVRAMI... 303 A. Bilimsel Devrim... 303 B. Siyasal Devrim... 304 C. Kültürel Devrim... 304 D. Sanayi Devrimi... 304 II. MODERNİZM-POST MODERNİZM KARŞITLIĞI... 304 III. POSTMODERN BELİRTİLER... 305 IV. DANIEL BELL VE POSTMODERN TOPLUMUN NİTELİĞİ... 306 Sonuç... 309 18. BÖLÜM TOPLUMSAL DENETİM... 311-322 I. TANIM... 311 II. TOPLUMSAL DENETİMİN TÜRLERİ... 312 A. Olumlu ve olumsuz denetim... 312 B. Formal(biçimsel)-informal (biçimsel olmayan) denetim... 312 a. Formal (Biçimsel) Denetim... 312 b. Informal ( Biçimsel Olmayan) Denetim... 313 C. Grupsal denetim ve kurumsal denetim... 313 III. TOPLUMSAL DENETİM MEKANİZMALARI... 314 A. TOPLUMSAL DEĞERLER... 315 1. Değerlerin Özellikleri... 315 2. Değerler ve Davranış Kalıpları... 316 3. Değerler ve Toplumsal Süreçler... 316 4. Değerler Tipolojisi... 316 5. Sonul Değerler... 317 6. Türk Toplumunda Değerler Sistemi... 317 B. NORMLAR... 318 Gelenekler... 319 xxi

Görenekler... 319 Norm... 319 Enformel Normlar Arası Çatışma... 321 19. BÖLÜM TOPLUMSAL SAPMA... 323-344 I. SAPMA TİPOLOJİLERİ... 323 A. OLUMLU VE OLUMSUZ... 324 Olumlu Sapma... 324 Olumsuz Sapma... 324 B. ROBERT MERTON UN TİPOLOJİSİ... 326 1. Buluşlar... 326 2. Biçimcilik... 326 3. Kaçış - Geri Çekilme... 326 4. İsyan... 326 C. SAPMA VE TOPLUMSAL ROL... 327 D. KURUMSALLAŞMIŞ SAPMA... 327 E. GRUPSAL NİTELİKTEKİ SAPICI DURUMLAR... 328 F. SAPICI GRUPLAR... 328 G. MARJİNAL GRUPLAR... 328 II. SAPMA KURAMLARI... 329 A. Biyolojik sapma kuramı... 329 B. Psikoanalitik sapma kuramı... 329 C. Etkileşim kuramı... 330 D. Sosyolojik sapma kuramları... 330 1. Alt Kültürel Sapma... 330 2. Robert Merton un Anomi Kuramı... 330 3. Olumsuz Toplumsallaşma... 331 4. Toplumsal Ekoloji Kuramları... 331 III. BELLİ BAŞLI SAPMA TÜRLERİ... 332 A. SUÇLULUK... 332 1. İşlevselci Kuram... 332 2. Çatışmacı Kuram... 333 3. Etkileşimci Kuram... 333 Örgütlü Suçlar... 334 xxii

Çocuk Suçluluğu... 334 Siber Suç... 335 B. İNTİHAR... 336 C. BOŞANMA... 336 D. YABANCILAŞMA... 337 a. Marx da Yabancılaşma... 338 b. Melvin Seeman a Göre Yabancılaşma... 338 c. Ülkemizde Yabancılaşma Örnekleri... 339 E. EŞCİNSELLİK... 340 F. FAHİŞELİK... 340 G. RUHSAL BOZUKLUKLAR... 340 H. ALKOL BAĞIMLILIĞI (ALKOLİK DURUM)... 341 İ. İLAÇ BAĞIMLILIĞI... 341 J. UYUŞTURUCU ALIŞKANLIĞI... 341 K. IRK ÇATIŞMALARI... 343 20. BÖLÜM SOSYOKÜLTÜREL BÜTÜNLEŞME... 345-350 I. İŞBİRLİĞİNİN GERÇEKLEŞMESİ... 345 II. GEREKSİNİMLERİN KARŞILANMASI... 346 III. KÜLTÜREL BÜTÜNLEŞME... 347 A. Davranış kalıplarının bütünleşmesi... 347 B. Kurumlar düzeyinde bütünleşme... 347 C. Toplam kültürün bütünleşmesi... 347 IV. TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞME... 347 V. BÜTÜNLENMEYİ SAĞLAYAN ETMENLER... 349 A. Temel etmenler... 349 B. Yardımcı etmenler... 349 VI. FARKLI TOPLUM TİPLERİNDE SOSYO-KÜLTÜREL BÜTÜNLEŞME... 350 21. BÖLÜM TOPLUMSAL ÇÖZÜLME, BOZULMA, DÜZENSİZLİK 351-356 I. TANIM... 351 1. Sorunun Kabulü... 353 xxiii

2. Çözümün Kabulü... 353 3. Çözüm Aracının Seçimi... 353 II. TOPLUMSAL SORUNLARIN SINIFLANDIRILMASI... 353 A. Ekonomik kökenli sorunlar... 353 B. Biyolojik kökenli sorunlar... 353 C. Psikolojik kökenli sorunlar... 353 D. Kültürel kökenli sorunlar... 353 III. GÜNÜMÜZ SORUNLARI... 355 22. BÖLÜM TOPLUMSAL PLANLAMA... 357-360 I. NİTELİK... 357 II. TOPLUMSAL PLANLAMAYA YAPILAN ELEŞTİRİLER... 358 23. BÖLÜM TÜRKİYE DE SOSYOLOJİ... 361-372 I. TÜRKİYE DE SOSYOLOJİNİN GELİŞİMİ... 361 II. TÜRK SOSYOLOJİSİNE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ... 364 A. Batı kavramlarının aktarılması... 365 B. Kavram kargaşası... 365 C. Ortaöğretimdeki sosyoloji öğretiminin Yetersizliği... 366 D. Meslek olarak sosyoloji... 366 E. Tek yönlü araştırmalar... 367 F. Resmî ideolojinin bakış açısı... 368 G. Ne yapmalıyız... 369 Türkiye de sosyologlar nerelerde çalışmaktadır?... 371 24. BÖLÜM GELECEKTE SOSYOLOJİ... 373-378 Sosyoloji Biliminin Gerekliliği... 373 KAYNAKÇA... 379 xxiv