İÇİNDEKİLER KIRMIZI ET, SÜT VE YEM SEKTÖRÜ ANALİZİ... 2 Başkan'dan...2 Kırmızı Et Sektöründeki Gelişmeler... 4 Yem Sektörü Pazar Analizi... 24 Süt Sektörü Pazar Analizi... 25 Aylık Sektör Değerlendirmesi... 27 Tüketici Gözüyle... 29 Küçükbaş Hayvan ırkları ve özellikleri... 35 MEVZUAT... 37 UKON OCAK AYI FAALİYETLERİ... 29 1
Değerli Üyelerimiz ve Sektör Mensuplarımız, Yeni yılın başlangıcında TÜİK tarafından açıklanan üretim ve hayvan varlığı rakamları sıkça gündeme geldi. Büyükbaş hayvan sayısı 16 milyon 105 bin baş olarak tahmin edildi, bir önceki yıla göre % 13,2 oranında, küçükbaş hayvan sayısı ise % 7,2 oranında arttı. Kesilen büyükbaş hayvan sayısında bir önceki yıla göre % 7,5 oranında azalma, küçükbaşta ise %23,3 oranında bir artış görüldü. Kırmızı et üretiminde ise sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %6,8 oranında azaldı. Koyun eti üretimi ise %21,3 oranında arttı. Yine TÜİK rakamlarına göre toplam süt üretiminin bir önceki seneye göre % 12 oranında artış ile 20 milyon 700 bin ton olarak tahmin edilmesine rağmen sanayiye gönderilen süt bir önceki seneye göre yaklaşık 100 bin ton azalmıştır. 2
TÜİK istatistiklerinin sahada yansımaları farklı olabilmektedir. Toplam üretim ile sığır eti üretimindeki azlık sahada görülmekte iken resmi istatistiklerde küçükbaşta artış olduğu belirtilmekte ancak yılbaşından bu yana küçükbaş fiyatlarında artış yaşanmaktadır. Üretimin sorunlarını ve sahada yaşananları daha net olarak gören üretici temsilcilerinin deneyim ve görüşleri bu sebeple önem arz etmektedir. Yeni yılın başlangıcında üye bültenimiz içerisinde sektör değerlendirmesi ile Tüketici Dernekleri Federasyonu nu temsilen Yönetim Kurulumuzda yer alan ve aynı zamanda Tüketici Hakları Derneği Genel Başkan Yardımcısı olan Sn. Ergün KILIÇ ın Tüketici Gözüyle başlıklı yazısını bültenimiz içerisinde okuyabilirsiniz. Saygılarımla. Ahmet HACIİNCE Yönetim Kurulu Başkanı 3
KIRMIZI ET SÜT VE YEM SEKTÖR ANALİZİ 1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA VE AVRUPA BİRLİĞİ (GÜNCEL): Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12 Aylık Dönem Şubat 2017- Ocak 2018) (AB-28) Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları / KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12 Aylık Dönem Şubat 2017- Ocak 2018) (AB-28) 4
Grafik-3: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12 Aylık Dönem Şubat 2017- Ocak 2018) (AB-28) Grafik-: 4 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, Ocak 2015 Ocak 2018 Tablo-1: Dünya Yıllık Ortalama Toptan Et Fiyatları, 2003-2014 ($/Ton) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535 4.217 6.201 5.569 AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya) 2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009 3.003 4.640 4.059 2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130 3.374 3.647 3.568 ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717 2.290 1.003 914 BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014 1.547 1.642 1.524 5
Tablo-2: 2017 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları - Aylık Ortalama $/TON OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 5.613 5.592 5.791 5.658 5.704 5.582 5.772 5.975 6.030 6.152 6.314 AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya) 4.098 4.315 4.425 4.430 4.532 4.681 4.645 4.209 4.251 4.344 4.491 4.212 3.611 3.740 3.723 4.035 4.205 4.709 4.898 4.933 5.113 5.015 4.975 4.880 ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 871 880 910 994 1.019 1.075 1.057 1.057 1.070 1.052 1.019 BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.635 1.683 1.683 1.679 1.674 1.647 1.578 1.642 1.625 1.697 1.689 1.607 Kaynak: FAO, Aylık veriler FAO Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) 1996 yılında küresel tarım ürünleri piyasalarında yaşanan gelişmeleri izlemeye yardımcı olacak bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır. FAO Et Fiyatları Endeksi; 4 çeşit et türünün 2002-2004 dünya ortalama ihracat paylarına göre ağırlıklandırılmasıyla elde edilmektedir. Son iki ayın fiyatları tahmini olup revize edilebilir niteliktedir. (Tablo: 3-4-5-6) Tablo- 3: FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi 2004-2016 (2002-2004=100) Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş 2004 114 114 115 113 115 2005 124 132 122 119 123 2006 121 122 123 121 103 2007 131 151 125 126 108 2008 161 184 152 158 128 2009 141 162 131 135 151 2010 158 179 138 165 158 2011 183 206 153 191 232 2012 182 201 153 195 205 2013 184 206 157 197 178 2014 198 200 164 231 202 2015 168 168 126 213 157 2016 156 156 123 191 154 2017 170 165 128 210 218 6
Tablo- 4: FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi Aylara Göre 2018 (2002-2004=100) 2017 Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş Ocak 171 165 128 210 218 Tablo- 5: Yıllık Sığır Eti Fiyatları, 2004-2016 ($/TON) ABD BREZİLYA AVUSTRALYA 2004 3690 1848 2481 2005 3619 1967 2565 2006 3803 2219 2522 2007 4023 2367 2544 2008 4325 3785 3024 2009 3897 3118 2562 2010 4378 3919 3272 2011 4516 4816 3944 2012 4913 4492 4176 2013 5535 4326 4009 2014 6678 4515 5016 2015 6201 4130 4638 2016 5569 3836 4059 2017 5880 4047 4378 Tablo- 6: Aylık Sığır Eti Fiyatları - 2017-2018 Yılı ($/TON) 2017 ABD BREZİLYA AVUSTRALYA Ocak 5.613 3.855 4.098 Şubat 5.592 3.920 4.315 Mart 5.791 3.972 4.425 Nisan 5.658 4.013 4.430 Mayıs 5.704 4.076 4.532 Haziran 5.582 4.083 4.681 Temmuz 5.630 4.098 4.645 Ağustos 5.975 4.073 4.209 Eylül 6.030 4.089 4.251 Ekim 6.152 4.085 4.344 Kasım 6.178 4.107 4.391 Aralık 6.195 4.118 4.212 2018 Ocak 6.380 4.166 4.289 7
TÜRKİYE: TÜİK - Hayvan Varlığı: (GÜNCEL) Toplam hayvan sayısı 2017 nin yılında 60 milyon 710 bin baş olarak tahmin edildi. Buna göre 2017 yılında bir önceki yıla göre % 8,7 oranında, 2014-2017 yılları arasında ise % 8,1 oranında artış görüldü. Büyükbaş hayvan sayısı 2017 yılında 16 milyon 105 bin baş, toplam küçükbaş hayvan sayısı ise 44 milyon 312 bin baş oldu. Büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre % 13,2 oranında, küçükbaş hayvan sayısı ise % 7,2 oranında arttı. Koyun sayısı yaklaşık 33 milyon 678 bin baş, keçi sayısı 10 milyon 635 bin baş olarak tahmin edildi. Koyun sayısı 2016 yılına göre % 8,7 oranında (yaklaşık 2 milyon 700 bin baş) oranında arttı. Keçi sayısının bir önceki yıla göre % 2,8 oranında arttığı tahmin edildi. (Tablo-7) (Tablo 7: Ülkemizde 2014-2017 Yılları Arasında Hayvan Varlığı) 2014 2015 2016 2017 Değişim 2014-2017 Değişim 2016-2017 Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) % % Toplam 56.177.592 56.375.507 55.864.066 60.710.179 8,1 8,7 a) Büyükbaş 14.344.935 14.127.837 14.222.228 16.105.025 12,3 13,2 Sığır 14.223.109 13.994.071 14.080.155 15.943.586 12,1 13,2 Kültür 6.178.757 6.385.343 6.588.527 7.804.588 26,3 18,5 Kültür melezi 6.060.937 5.733.803 5.758.336 6.536.073 7,8 13,5 Yerli 1.983.415 1.874.925 1.733.292 1.602.925-19,2-7,5 Manda 121.826 133.766 142.073 161.439 32,5 13,6 b) Küçükbaş 41.485.180 41.924.100 41.329.232 44.312.308 6,8 7,2 Koyun 31.140.244 31.507.934 30.983.933 33.677.636 8,1 8,7 Merinos 2.106.263 2.205.576 2.151.264 2.420.228 14,9 12,5 Yerli 29.033.981 29.302.358 28.832.669 31.257.408 7,7 8,4 Keçi 10.344.936 10.416.166 10.345.299 10.634.672 2,8 2,8 Kıl keçisi 10.167.125 10.210.338 10.137.534 10.419.027 2,5 2,8 Tiftik keçisi 177.811 205.828 207.765 215.645 21,3 3,8 c) Diğer 347.477 323.570 312.606 292.846-15,7-6,3 8
Kesilen Hayvan Sayısı: (GÜNCEL) Kesilen Toplam Hayvan Sayısı 2017 yılında 10 milyon 811 bin 442 baş olarak tahmin edilmiş, 2010-2017 yılları arasında % 0,9 oranında bir önceki seneye göre % 11 oranında artmıştır. Kesilen büyükbaş hayvan sayısı 2017 yılında yaklaşık 3 milyon 608 bin baş olarak tahmin edilmiştir. 2010 2017 yılları arasında % 37,8 oranında artmış, bir önceki yıla göre ise % 7,5 oranında azalmıştır. (Tablo: 8-9) Kesilen küçükbaş hayvan sayısı 2017 yılında yaklaşık 7 milyon 203 bin baş olarak tahmin edilmiştir. 2010 2017 yılları arasında % 11 oranında azalmış, bir önceki yıla göre ise % 23,3 oranında artmıştır. Kesilen koyun sayısı 2017 yılında 5 milyon 134 bin baş olmuş, son yedi sene içerisinde % 25,3 oranında azalmış bir önceki seneye göre ise % 25,7 oranında artmıştır. Kesilen keçi sayısı 2017 yılında yaklaşık 2 milyon 69 bin olmuş, 2010 2017 yılları arasında % 69,6 oranında, bir önceki seneye göre ise %17,8 oranında artmıştır. Tablo-8: Ülkemizde 2010-2017 Yılları Arasında Kesilen Hayvan Sayısı ve Değişimi TOPLAM Büyükbaş Sığır Manda Küçükbaş Koyun Keçi 2010 10.711.096 2.617.966 2.602.246 15.720 8.093.130 6.873.626 1.219.504 2011 9.312.658 2.579.020 2.571.765 7.255 6.733.638 5.479.546 1.254.092 2012 8.266.381 2.798.460 2.791.034 7.426 5.467.921 4.541.122 926.799 2013 9.732.261 3.433.126 3.430.723 2.403 6.299.135 4.958.226 1.340.909 2014 10.481.985 3.714.457 3.712.281 2.176 6.767.528 5.197.289 1.570.239 2015 10.774.120 3.766.468 3.765.077 1.391 7.007.652 5.008.411 1.999.241 2016 9.741.786 3.901.806 3.900.307 1.499 5.839.980 4.083.620 1.756.360 2017 10.811.442 3.608.238 3.602.115 6.123 7.203.204 5.134.338 2.068.866 2010-2017 Değişim % 2016-2017 Değişim % 0,9 37,8 38,4-61,0-11,0-25,3 69,6 11,0-7,5-7,6 308,5 23,3 25,7 17,8 9
Grafik-5: Toplam Hay. - Kesilen Hay. 2010-2017 (B.Baş+K.Baş) Değişimleri Grafik-5: Toplam Sığır - Kesilen Sığır Sayısı Değişimleri (2010-2017) Grafik-6: 2011-2016 Toplam Koyun - Kesilen Koyun Sayısı Değişimleri 10
KIRMIZI ET ÜRETİMİ (GÜNCEL): TÜİK Verilerine göre 2017 Yılı: Kırmızı et üretimi 1 milyon 126 bin 403 ton olarak tahmin edildi (Tablo - 10). Toplam kırmızı et üretimi bir önceki yıla göre % 4 azaldı. Sığır Eti Üretimi 987.482 bin ton olarak tahmin edildi. Sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %6,8 oranında azaldı. Koyun eti üretimi 100.058 bin ton olarak tahmin edildi. Koyun eti üretimi bir önceki yıla göre %21,3 oranında arttı. Keçi eti üretimi 37.525 bin ton olarak tahmin edildi. Keçi eti üretimi bir önceki yıla göre %21,0 oranında arttı. Toplam kırmızı et üretimi içinde sadece kesimhanelerde üretilen kırmızı et miktarı ise 384.411 ton olarak gerçekleşti. 2017 Yılı IV. Çeyrek Dönemi: Toplam kırmızı et üretimi IV. Çeyrek döneminde 295.329 ton olarak tahmin edildi. Toplam kırmızı et üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,1 oranında artmıştır. Toplam kırmızı et üretimi içinde sadece kesimhanelerde üretilen kırmızı et miktarı ise 109.080 ton olarak gerçekleşti. (Grafik 7-8) Grafik-7: Çeyrek Dönemler itibarı ile Toplam Kırmızı Et Üretimi (2010-2017) 11
Grafik-8: Çeyrek Dönemler itibarı ile Sığır Eti Üretimi (2010-2017) Grafik-9: Çeyrek Dönemler itibarı ile Koyun Eti Üretimi (2010-2017) Grafik-10: Çeyrek Dönemler itibarı ile Keçi Eti Üretimi (2010-2017) 12
Tablo-10 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2017 Miktar ( Ton ) I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam 2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718 2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 TOPLAM 2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125 2014 184.975 218.432 202.530 402.335 1.008.272 2015 210.475 261.871 380.162 296.754 1.149.262 2016 237.777 269.912 394.665 270.688 1.173.042 2017 232.404 260.683 337.988 295.329 1.126.403 2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584 2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 Sığır 2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292 2014 163.913 189.848 175.353 352.886 881.999 2015 184.511 229.549 342.190 258.675 1.014.926 2016 207.698 242.772 359.727 248.999 1.059.195 2017 207.779 229.227 290.395 260.080 987.482 2010 813 1.219 958 397 3.387 2011 224 181 602 608 1.615 2012 565 926 79 166 1.736 Manda 2013 20 61 40 215 336 2014 26 274 141 84 525 2015 71 201 24 30 326 2016 60 198 28 65 351 2017 237 851 142 109 1.339 2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687 2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 Koyun 2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943 2014 17.370 23.451 21.631 36.525 98.978 2015 18.090 24.653 27.499 29.779 100.021 2016 20.747 22.745 23.519 15.474 82.484 2017 18.668 22.276 33.081 26.033 100.058 2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060 2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 Keçi 2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554 2014 3.666 4.859 5.405 12.840 26.770 2015 7.804 7.468 10.449 8.269 33.990 2016 9.272 4.197 11.391 6.151 31.011 2017 5.719 8.329 14.370 9.107 37.525 Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri 13
Grafik-11: Dördüncü Çeyrek Kırmızı Et Üretimi Rakamları (2010 2017) Grafik-12: 2010-2017 Yılları Arası Dönemlere Göre Kırmızı Et Üretimi 14
TÜİK tarafından yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 2017 yılında Türkiye nüfusu 80.810.525 kişi olmuştur. Buna göre kişi başı kırmızı et üretimi 2017 yılında 13.94 kg olmuş bir önceki yıla göre % 5 oranında azalmıştır. (Tablo-11) Tablo-11 Türkiye de Yıllar itibarı ile Kişi Başı Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg) Koyun Keçi Sığır Manda Toplam 2000 1,64 0,32 5,23 0,06 7,24 2007 1,66 0,34 6,12 0,03 8,15 2008 1,35 0,19 5,18 0,02 6,75 2009 1,03 0,16 4,48 0,01 5,69 2010 1,84 0,31 8,39 0,05 10,59 2011 1,43 0,31 8,63 0,02 10,40 2012 1,29 0,23 10,57 0,02 12,11 2013 1,34 0,31 11,34 0,00 12,99 2014 1,27 0,34 11,35 0,01 12,98 2015 1,27 0,43 12,89 0,004 14,60 2016 1,03 0,39 13,27 0,004 14,70 2017 1,24 0,46 12,22 0,017 13,94 Değişim 2016-2017 (%) 20 20-8 276-5 Değişim 2016-2017 (%) -24 47 134-72 92 Kaynak: TÜİK verilerinden derlenmiştir Tablo-12: Ülkemizde 2000-2017 Yılları Arasında Kesilen Hayvan ve Et Üretim Miktarı Sığır Manda Koyun Keçi TOPLAM Kesilen Sığır Sayısı Et üretim miktarı Kesilen hayvan sayısı Et üretim miktarı Kesilen hayvan sayısı Et üretim miktarı Kesilen hayvan sayısı Et üretim miktarı Kesilen hayvan sayısı 15 Et üretim miktarı (baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton) 2000 2.101.583 354.636 23.518 4.047 6.110.853 111.139 1.166.169 21.395 9.402.123 491.217 2001 1.843.320 331.589 12.514 2.295 4.747.268 85.661 879.127 16.138 7.482.229 435.683 2002 1.774.107 327.629 10.110 1.630 3.935.393 75.828 757.465 15.454 6.477.075 420.540 2003 1.591.045 290.455 9.521 1.709 3.554.078 63.006 607.006 11.487 5.761.650 366.658 2004 1.856.549 364.999 9.858 1.950 3.933.973 69.715 570.512 10.301 6.370.892 446.964 2005 1.630.471 321.681 8.920 1.577 4.145.343 73.743 688.704 12.390 6.473.438 409.391 2006 1.750.997 340.705 9.658 1.774 4.763.394 81.899 803.063 14.133 7.327.112 438.511 2007 2.003.991 431.963 9.532 1.988 6.428.866 117.524 1.256.348 24.136 9.698.737 575.611 2008 1.736.107 370.619 7.251 1.334 5.588.906 96.738 767.522 13.752 8.099.786 482.443 2009 1.502.073 325.286 4.857 1.005 3.997.348 74.633 606.042 11.675 6.110.320 412.600 2010 2.602.246 618.584 15.720 3.387 6.873.626 135.687 1.219.504 23.060 10.711.096 780.718 2011 2.571.765 644.906 7.255 1.615 5.479.546 107.076 1.254.092 23.318 9.312.658 776.915 2012 2.791.034 799.344 7.426 1.736 4.541.122 97.334 926.799 17.430 8.266.381 915.844 2013 3.430.723 869.292 2.403 336 4.958.226 102.943 1.340.909 23.554 9.732.261 996.125 2014 3.712.281 881.999 2.176 526 5.197.289 98.978 1.570.239 26.770 10.481.985 1.008.272 2015 3.765.077 1.014.926 1.391 326 5.008.411 100.021 1.999.241 33.990 10.774.120 1.149.263 2016 3.900.307 1.059.195 1.499 351 4.083.620 82.484 1.756.360 31.011 9.741.786 1.173.042 2017 3.602.115 987.482 6.123 1.339 5.134.338 100.058 2.068.866 37.525 10.811.442 1.126.404
Grafik-13: Kesilen Sığır Sayısı / Et Üretim Miktarı Değişimleri (2000-2017) Tablo-13: Hayvan Türlerine Göre Karkas Et Ortalama Verimi (2000-2016) Yıllar SIĞIR KOYUN KEÇİ MANDA 2000 169 172 18 18 2001 180 183 18 18 2002 185 161 19 20 2003 183 179 18 19 2004 197 198 18 18 2005 197 177 18 18 2006 195 184 17 18 2007 216 209 18 19 2008 213 184 17 18 2009 217 207 19 19 2010 238 215 20 19 2011 251 223 20 19 2012 286 234 21 19 2013 253 140 21 18 2014 238 242 19 17 2015 270 234 20 17 2016 272 234 20 18 2017 274 219 19 18 Değişim 2016-2017 1-7 -4 3 Değişim 2000-2017 62 27 7-1 Kaynak: TÜİK verilerinden derlenmiştir. 16
PERAKENDE DANA ETİ FİYATLARI (GÜNCEL): TUİK TÜFE verilerine göre 2018 yılı Ocak ayında 40,01 TL/Kg. olan fiyatlar bir önceki aya göre % 1,82 oranında azalmış, son 12 aylık ortalama artış oranı ise % 1,21 olmuştur (Grafik-14). Grafik-14: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg) Perakende Koyun Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre 2018 yılı Ocak ayında 40,52 TL/Kg. olan fiyatlar bir önceki aya göre % 2,21 oranında azalmış, son 12 aylık ortalama artış oranı ise % 13,26 olmuştur (Grafik-15). Grafik-15: TUİK Perakende Koyun Eti Fiyatları (TL/Kg) Kaynak: TÜİK 17
Perakende sucuk fiyatları, Ocak 2018 tarihinde bir önceki aya göre % 2,22 oranında artarak 59,60 TL./Kg olmuştur. Fiyatlar son 12 ay içerisinde % 6,10 oranında artmıştır.(grafik-16). Grafik- 16 Perakende Sucuk Fiyatları (TL/Kg) Kaynak: TÜİK Perakende sosis fiyatları, 2018 yılı Ocak ayında 38,51 TL/Kg olmuş, bir önceki aya göre % 1,45 oranında azalmış, son on iki aylık dönemde ise % 4,29 oranında artmıştır. (Grafik-17). Grafik-17 Perakende Sosis Fiyatları (TL/Kg) Kaynak: TÜİK 18
Perakende salam fiyatları, 2018 yılı Ocak ayında 37,44 TL./Kg olmuştur. Bir önceki aya göre fiyat % 1,42 oranında azalmış, son on iki aylık dönemde ise % 3,23 oranında artmıştır. (Grafik-18). Grafik-18 TÜİK Perakende Salam Fiyatları (TL/Kg) TÜİK verilerine göre perakende sakatat fiyatları 2018 yılı Ocak ayında 33,44 TL./Kg olmuş, fiyat bir önceki aya göre % 1,74 oranında, son on iki aylık dönemde ise % 11,20 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-19). Grafik-19 TÜİK Perakende Sakatat Fiyatları (TL/Kg) 19
TÜİK verilerine göre perakende tavuk eti fiyatları Ocak 2018 tarihinde 8,26 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 0,08 oranında, son on iki ay içerisinde fiyatlar ise % 1,02 oranında azalış göstermiştir, (Grafik-20). Grafik-20 TÜİK Perakende Tavuk Eti Fiyatları (TL/Kg) Tablo-14 Et ve Et Ürünleri 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg) Oca.17 Şub.17 Mar.17 Nis.17 May.17 Haz.17 Tem.17 Ağu.17 Eyl.17 Eki.17 Kas.17 Ara.17 Oca.18 Perakende Dana Eti 39,60 39,54 39,76 40,73 42,00 43,52 43,77 43,28 43,22 42,21 41,13 40,76 40,01 Perakende Koyun Eti 35,55 35,78 37,32 39,39 41,01 43,88 43,65 43,63 43,02 41,95 40,54 39,64 40,52 Sucuk 55,79 56,17 56,67 56,78 57,08 56,72 58,15 58,86 59,01 59,66 58,69 58,31 59,60 Sosis 36,66 36,93 36,89 36,79 37,65 37,22 37,89 39,08 38,82 39,10 39,48 39,08 38,51 Salam 36,57 36,27 36,51 36,48 36,79 36,75 37,28 37,86 37,84 38,03 37,97 37,98 37,44 Sakatat 29,68 30,07 30,28 30,47 31,20 31,58 31,58 31,56 31,59 31,87 32,54 32,87 33,44 Tavuk Eti 8,43 8,35 8,65 9,09 9,39 9,94 10,08 9,49 8,73 8,30 8,38 8,27 8,26 Kaynak:TÜİK Tablo-15 Et ve Et Ürünlerinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ortalama Değişim Oranları (%) Bir Önceki Aralık 2017 Ocak 2017 Aya Göre Ocak 2018 Ocak 2018 Son 12 ay Perakende Dana Eti -1,82-1,82 1,06 1,21 Perakende Koyun Eti 2,21 2,21 13,98 13,26 Sucuk 2,22 2,22 6,84 6,10 Sosis -1,45-1,45 5,05 4,29 Salam -1,42-1,42 2,40 3,23 Sakatat 1,74 1,74 12,69 11,20 Tavuk Eti -0,08-0,08-2,02-1,02 20
KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ (GÜNCEL): Dana Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2018 yılı Ocak ayında fiyat 25,52 TL/Kg. olmuştur. Ocak ayında fiyatlar bir önceki aya göre % 2,68 oranında artmış, bir önceki yılın aynı ayına göre bu artış % 1,73 oranında olmuştur.(grafik:21-22). Grafik-21 Dana Karkas Ortalama Fiyatları (TL/Kg) Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri, Dana Eti Karkas, Tüccar Satışı (HTS) Grafik-22 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri * Son iki yıl verileri revize edilmiştir. 21
Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2018 yılı Ocak ayı itibarı ile fiyat 31,60 TL/Kg olmuştur. Ocak ayında fiyatlar bir önceki aya göre % 7,52 oranında artmış, bir önceki yılın aynı ayına göre ise % 22,03 oranında artış görülmüştür. (Grafik: 23-24). Grafik-23 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri * Son iki yıl verileri revize edilmiştir. Grafik-24 Yıllar İtibarı ile Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri c 22
Tablo- 16: Borsalardan Alınan Ortalama Dana Karkas Fiyatları Ocak 2018 Borsa Adı Miktar En az En çok Fiyat Fiyat Ortalama Fiyat Ankara 112.144 24,40 TL 28,00 TL 25,73 TL İstanbul 682.245 21,00 TL 34,64 TL 24,86 TL Kars Kayseri İzmir 236.178 24,50 TL 27,66 TL 25,63 TL Konya 100.310 22,63 TL 33,10 TL 25,05 TL Gaziantep 511.424 23,90 TL 26,25 TL 25,47 TL Diyarbakır 7.759 26,00 TL 28,00 TL 27,20 TL Tokat 95.818 24,50 TL 27,00 TL 26,12 TL Samsun ORTALAMA 23,85 TL 29,24 TL 25,72 TL Tablo- 17: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları Ocak 2017 Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA ET VE SÜT KURUMU Kıyma 39,95 TL 44,90 TL 28,75 TL Kuşbaşı 45,95 TL 43,90 TL 31,00 TL 20.01.2018 Biftek 52,95 TL 45,90 TL 36,00 TL Pirzola ** 69,90 TL 50,00 TL Kuzu Pirzola 79,95 TL 79,90 TL 50,50 TL Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır. 23
2. YEM SEKTÖRÜ PAZAR ANALİZİ (GÜNCEL) 2018 yılı Ocak ayına bakıldığında yılbaşına göre göre yemlik buğday, kepek ve ayçiçeği tohumu küspesi fiyatında düşüş görülmüş, besi yemi, süt yemi, yemlik arpa, mısır ve DDGS fiyatı ise artmıştır. (Tablo 18-19) Tablo-18: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) Yemlik Arpa *Yemlik Buğday *Yulaf Mısır Kepek ATK Besi yemi Süt yemi DDGS 2010 417 509 561 481 315 290 484 494 462 2011 521 580 824 622 429 363 665 686 682 2012 614 619 652 588 480 473 738 766 685 2013 632 700 648 640 484 505 760 780 755 2014 701 817 753 721 505 569 807 821 967 2015 695 826 807 716 489 612 808 844 960 2016 752 850 701 735 541 583 798 840 890 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Tablo- 19: 2017 Yılı İtibarı İle Yem ve Yem Hammaddeleri Aylık Fiyatları (TL/TON) Yemlik Arpa *Yemlik Buğday *Yulaf Mısır Kepek ATK 28 protein Besi yemi (14 P) Süt yemi (16 P) DDGS Ocak 828 1.045 803 690 720 930 1.000 994 Şubat 869 975 858 798 690 720 900 970 956 Mart 919 987 850 889 650 690 900 970 910 Nisan 990 1.042 914 640 620 900 970 885 Mayıs 939 992 904 630 610 900 970 864 Haziran 899 836 1.050 899 620 610 900 970 874 Temmuz 864 837 817 889 655 610 900 970 948 Ağustos 859 836 985 778 660 610 900 970 956 Eylül 859 871 700 778 640 550 860 920 962 Ekim 859 980 766 788 590 570 900 960 1.017 Kasım 869 993 782 864 670 665 960 1.020 1.079 Aralık 939 1.005 802 884 725 680 1.000 1.060 963 Ortalama 891 950 846 849 655 638 913 979 951 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır. (Yemlik arpa KDV %1 Mısır %1, DDGS %18). * TOBB fiyatlarıdır. Tablo- 20: 2018 Yılı İtibarı İle Yem ve Yem Hammaddeleri Aylık Fiyatları (TL/TON) Yemlik *Yemlik *Yulaf Mısır Kepek ATK 28 Besi yemi Süt yemi DDGS Arpa Buğday protein (14 P) (16 P) Ocak 879 1.002 798 833 740 730 1.000 1.060 1.009 24
3. SÜT SEKTÖRÜ PAZAR ANALİZİ (GÜNCEL) Süt üretimi: TÜİK verilerine göre toplam süt üretimi 2017 yılında bir önceki yıla göre %12,0 artarak 20 milyon 700 bin ton olarak gerçekleşti. Bu miktarın %90,6 sını inek sütü, %6,5 ini koyun sütü, %2,5 ini keçi sütü ve %0,3 ünü manda sütü oluşturdu. 2017 yılında sanayiye gönderilen süt miktarı 9 milyon 111 bin tondur. (Tablo: 20-21). Tablo-20: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011 2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794 2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485 2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605 2014 708.555 681.866 788.988 793.740 828.420 766.885 743.245 697.925 648.631 648.660 634.067 684.760 8.625.743 2015 712.942 698.164 804.210 816.750 864.101 791.429 744.380 722.532 680.990 695.642 677.056 728.944 8.937.141 2016 750.402 752.218 834.329 810.704 837.592 808.743 769.722 756.446 707.584 731.042 716.617 738.122 9.213.522 2017 745.578 702.788 794.235 765.449 808.916 750.297 740.977 755.136 729.491 756.970 749.772 812.046 9.111.655 Kaynak: TÜİK,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi Grafik-26: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton) 25
Tablo-21: Tür ve Irklarına Göre Süt Üretimi, 2015-2016 2015 2016 2017 2016-2017 Hayvan türleri Miktar (Ton) Miktar (Ton) Miktar (Ton) Değişim (%) Süt üretimi 18.654.682 18.489.161 20.699.894 12,0 Sığır 16.933.520 16.786.263 18.762.319 11,8 Kültür 9.672.573 9.825.300 11.355.933 15,6 Kültür melezi 6.315.366 6.101.826 6.620.540 8,5 Yerli 945.581 859.137 785.846-8,5 Koyun 1.177.228 1.160.413 1.344.779 15,9 Merinos 47.990 46.943 56.738 20,9 Yerli 1.129.237 1.113.469 1.288.041 15,7 Keçi 481.174 479.401 523.395 9,2 Kıl keçisi 477.824 476.234 520.197 9,2 Tiftik keçisi 3.350 3.167 3.198 1,0 Manda 62.761 63.085 69.401 10,0 Süt Fiyatları: TÜİK verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2018 yılı Ocak ayında fiyat 3,59 TL/Kg olmuştur. (Grafik-27). Grafik-27: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.) Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG) Tablo-22: 2017-2018 Yılı Çiğ Süt Tavsiye Fiyatları Dönemler 2018 Fiyat (TL/Litre) Minimum Değerler Yağ (%) Protein (%) 1 Ocak 31 Ocak 1,4 3,6 3,2 1 Şubat 30 Haziran 1,53 Kaynak: Ulusal Süt Konseyi, 1,53 TL/Litre olan fiyata 9 Kuruşluk hizmet bedeli dahildir. 26
2018 Yılı Ocak Ayı Değerlendirmesi TÜİK verilerine göre 2017 yılında büyükbaş hayvan sayısı 16 milyon 105 bin baş, küçükbaş hayvan sayısı ise 44 milyon 312 bin baş oldu. Büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre % 13,2 oranında, küçükbaş hayvan sayısı ise % 7,2 oranında arttı. Kesilen büyükbaş hayvan sayısında bir önceki yıla göre % 7,5 oranında azalma, küçükbaşta ise %23,3 oranında bir artış görüldü. Kırmızı et üretiminde ise sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %6,8 oranında azaldı. Koyun eti üretimi ise %21,3 oranında arttı. Yine TÜİK rakamlarına göre toplam süt üretiminin bir önceki seneye göre % 12 oranında artış ile 20 milyon 700 bin ton olarak tahmin edilmesine rağmen sanayiye gönderilen süt bir önceki seneye göre yaklaşık 100 bin ton azaldı. Toplam Kırmızı et üretiminde görülen artışın bir önceki yıla göre %4 oranında olmasına rağmen üretim rakamlarının sene içerisinde yapılan ithalatı da içermesi nedeniyle yerli üretimdeki azalmanın resmi rakamların daha üzerinde gerçekleştiği düşünülmektedir. Süt verilerinde görülen düşüşler aynı zamanda dişi hayvan kesiminin de devam ettiği anlamına gelmektedir. Yapılan et ithalatı ile her ne kadar fiyatlarda kısa ve orta vadede düşme görülse bile yukarıda görüldüğü üzere üretim verilerinin azalma göstermesi üretim odaklı tedbirlerin alınması gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu yönde üretimi artırıcı bir tedbir olarak Bakanlığımızın uygulamaya koyacağı 300 koyun projesini son derece önemli bulmakla birlikte başta üreticilerden istenecek teminat miktarı olmak üzere üreticilerden istenecek bazı şartların üretici için daha uygun olacak şekilde düzenlenmesi halinde projenin etkinliği daha da artacaktır. 27
Üreticilerin uygun finans kaynaklarına ulaşımı açısından Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından sübvansiyonlu kredilerin besicilik kısmında azami miktar ve kapsamının genişletilmesi ile süresinin 3 yıl olarak belirlenmesi son derece olumludur. Bununla birlikte 2018 yılında verilecek tarımsal desteklemelerin senelik olarak belirlendiğini görmekteyiz. Üreticilerin önünü görebilmesi ve sürdürülebilir üretime katkı sağlaması için desteklemelerin en az 3 yıllık olarak belirlenmesini ümit etmekteyiz. Ulusal Kırmızı Et Konseyi Yönetim Kurulu 28
TÜKETİCİ GÖZÜYLE Ette Yerli Üretim ve Tüketici Hakları Temel Gereksinimlerin Karşılanma Hakkı. Toplumları oluşturan sağlıklı bireyler sağlıklı ve doğru beslenen bireylerden oluşur. Dolayısıyla yurttaşların temel haklarından birisi de sağlıklı beslenmedir. Sağlıklı beslenmek için insanlar gelenekleri, görenekleri, bulundukları coğrafi koşullar etkili olmak koşuluyla temel gereksinimlerini karşılanmak, doğru ve sağlıklı besin maddelerine ulaşmak tüketicinin evrensel bir hakkıdır. Güvenlik ve Güven Duyma Hakkı Tüketicinin evrensel haklarından Güvenlik ve Güven Duyma Hakkına uygun olarak Gıda Güvenliği kavramına bir çerçeveden bakıldığında; gıdaların nihai olarak amaçlanan kullanımına uygun olarak hazırlanması ve tüketildiğinde tüketicilere zarar vermemesi anlamında kullanılan bir kavramdır. Gıda Güvenliği aynı zamanda; Gıda kaynaklı hastalıklara neden olan biyolojik, fiziksel ve kimyasal etkenleri önleyecek şekilde gıdaların işlenmesi, hazırlanması, depolanması ve son tüketiciye sunulmasını tanımlayan bilimsel bir sistem döngüsüdür. Güvenli gıda ise her türlü bozulma ve bulaşmaya yol açan etkenden arındırılarak tüketime uygun hale getirilmiş gıdadır. Tüketiciler kullandıkları gıda maddeleri konusunda hiçbir aldatmaya yanıltmaya yol açmayan net bilgilere kolayca ulaşabilmeli ve direkt sağlığını etkileyen bu gıda maddeleri konusunda üretici, satıcı ve tüketici kanallarından hiçbir tereddüt meydan vermeyecek nitelikte etik değerler hakim olmalıdır. Ancak bütün dünyada, günümüzde sağlıklı ve dengeli beslenme yeteri beslenme konularında önemli olumsuzluklarla karşı karşıya olduğu çok açıktır ve bu konu çok tartışmalıdır. 29
Günümüzde görülen kronik hastalıklar ve buna bağlı ölümler büyük çoğunlukta tüketicinin yeterli bilgi sağlayamadığı üretimin hangi koşularda, hangi süreçler kullanılarak üretilmiş olduğu meçhul olan gıda ürünlerine bağlanmaktadır. Özellikle son yıllarda damgasını vuran bitki ve hayvansal üretimlerde sıkça kullanılan genetik uygulamalar (GDO) tarımsal ürünlerde kullanılan zirai ilaç ve hormonlar, gıda ürünlerinin nakliyesi, saklanması konularında yaşanılan eksiklikler ve yanlışlıklar tartışılan konuları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu konuda en temel konu olan güven eksikliği bütün çıplaklığıyla gözler önündedir. Bunların dışında üretim nakliye ve saklama koşularının dışında en tartışmalı konulardan biri de işlenmiş gıdalarda işleme teknolojisi ve kullanılan katkı maddelerinin sağlıklı olması dikkat edilmesi gereken konulardır Bilgi Edinme Hakkı Tüketiciler olarak, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından beklentimiz çiftlikten sofraya kadar olan her aşamada gıda güvenliği için gerekli tüm önlemlerin alınmasıdır ve denetimlerin aralıksız olarak yapılmasıdır. Bakanlığın yapmış denetimler Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda Ve Yem Kanununun 31/1maddesinde Resmî kontroller, uygun sıklıkta, tarafsız, şeffaf ve meslekî gizlilik ilkelerine uygun olarak risk esasına göre, ön bildirim gereken hâller dışında, önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilir denetim sonuçlarının açıklanabileceğini de 31/6 fıkrasında Bakanlık, uygun gördüğü hâllerde yapılan kontroller sonucunda sahip olduğu bilgileri, kamuoyunun bilgisine sunabilir ayrıca Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmeliği 8/A-6 maddesinde Laboratuvar sonucuyla taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen gıda ve yemi üreten/ithal eden firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarası, Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarası açıklama yapabileceğini belirtilmişti.tüketicinin sağlığını, güvenliğini hiçe sayan kar odaklı firmaların kamuoyuyla paylaşılması uygulamasına devam edilmesi tüketicinin evrensel bilgilenme hakkının teslim anlamına gelecektir. Seçme hakkı kapsamında; Serbest piyasa ekonomisi alışverişin tam rekabet şartları içinde serbestçe yapıldığı, mal, hizmet ve üretim faktörleri piyasalarında tüketicilerin satın alma kullanma tercihleriyle fiyatların resmi olarak tespit edildiği durumların dışında oluşan piyasalara 30
paralel piyasa veya serbest piyasa ismi verilmektedir. Serbest ve rekabetçi piyasa ekonomisinde mal ve hizmet çeşitliliği tüketiciye kalite ve ucuz mal ve hizmeti getirmektedir. Tüketicinin hakları arasında yer alan seçme hakkı kapsamında; rekabetçi piyasa uygun fiyat ve karşılaştırılabilir diğer niteliklere sahip et ve et ürünlerinin tüketiciye sunulması fiyatta, kalitede ve satış sonrası kullanımda güven oluşturacaktır. Et piyasasını düzenleyen rekabetçi fiyatlar ve karşılaştırılabilir diğer niteliklere sahip, çok çeşitli et mamulünün tüketiciye sunulması için gerekli yerli et arzının oluşumunda kamu otoritesi, etkin rol almaktadır. Düzenleyici ve denetleyici kamu otoritesi piyasaya arz edilen etlerin kaliteli, sağlıklı ve karşılaştırılabilir rekabetçi fiyatının, garantisi sağlamalıdır. Tüketicinin kamu otoritesine güveni tam olmalıdır. Et ithalatının sıkıntıları geçmiş dönemlerde görülmüş olup, kısa dönemde tüketicilerin ucuz ete erişimini temin etse de orta ve uzun vadede yerli üretimi olumsuz etkileyeceğinden fiyatların tekrar yükselmesine yol açabilecek ve üretimde trajik nedenlere yol olabilecektir. Ayrıca ithal etin satış yöntemi perakende kesiminde sıkıntılara yol açmaktadır. Tarım ve hayvancılık politikalarımızda küçük ve orta ölçekli aile işletmelerinin sürdürülebilir üretim yapmasını sağlayacak önlemler alınması önemlidir. Bu da hayvancılıkta kurumsallıktan çok duygusallık ve gönül bağı ile bu işi yapan aile işletmelerinin üretime devam edebilmesi ancak gençleri bu işe yapmaya telkin ve teşvik etmek ile mümkün olacaktır. Buzağı ölümleri önlenmelidir Buzağı ölümleri hayvancılık ekonomisi açısından çok önemli bir yer tutmaktadır. Ülkemizde et açığının kapanmasında önemli rol alacağı nedeniyle buzağı ölüm oranlarının azaltılması önerimizin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkililerince dikkate alınması bizleri sevindirmiştir. Tüketiciler sağlıklı güvenli ve ulaşılabilir fiyatta et tüketmesi için önerimiz; Tüketicilerin sağlıklı, güvenli ete ulaşması için Devletin bu konuda acilen planlama yapması gerekiyor. Ne kadar yem ihtiyacımız, ne kadar et ihtiyacımız, kaç baş küçük veya büyükbaş hayvan ihtiyacımız var, bunlar planlanmalı ve gereken önlemleri almalıdır. 31
Küçük çiftçiler ve küçük hayvan üreticiliği her yönden desteklenmeli, kırsal kalkınma sağlanmalı ve güçlendirilmelidir. Meralar ıslah edilmeli ve kullanım hakkının öncelikle köyde yaşayan veya köy kütüğüne kayıtlı kişilere olmak üzere üreticilere tahsis edilmesi sağlanmalıdır. Yerli ve sağlıklı yem üretimini sağlayacak ve artıracak tüm önlemler alınmalıdır. Tarım toprakları ve meralar hiçbir yerde hiçbir şekilde amaç dışı yerleşmeye ve yapılaşmaya açılmamalıdır. Kırsal kesimde yaşamını sürdüren küçük hayvan üreticisi ve küçük çiftçilerin sosyal, ekonomik ve sanatsal olanaklar sağlanarak kırsal kesimde yaşama imkanları oluşturulmalıdır. Kırsal kalkınma ve üretim kooperatifleri ve kooperatifçiliği teşvik edilmeli, desteklenmeli ve geliştirilmelidir. Tüketim kooperatifleri teşvik edilmeli, desteklenmeli ve geliştirilmelidir. Saygılarımla Ergün KILIÇ Ulusal Kırmızı Et Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi 32
KÜÇÜKBAŞ YERLİ HAYVAN IRKLARI VE ÖZELLİKLERİ SAKIZ Yayılma Alanı : Çeşme, İzmir, Aydın, Marmara ve Ege Sahilleri Verim Yönü: Süt ve döl Genel Tanımı: Vücut dar ve yüksek, bacaklar uzundur. Vücut beyazdır, göz, ağız, burun ucu, kulak ve ayaklarda siyah lekeler vardır. Baş, bacaklar ve karın altı yapağısızdır. Yapağı tipi kaba karışıktır. Erkekler kuvvetli spiral boynuzlu, dişiler boynuzsuzdur. Kuyruğun dip kısmı az yağlı, üçgen görünümlü, uç kısmı yağsız, ince ve uzundur. Meme bezel yapıdadır. Bol süt verimine uygun, geniş, sarkık ve meme uçları genellikle iridir. İkiden fazla meme başı bulunur. 33
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler: Erken gelişen bir ırktır. Döl ve süt verimi yüksektir. Adaptasyon kabiliyeti düşüktür. Eti lezzetlidir. Sürü içgüdüsü zayıftır. Yetiştirme Koşulları: Aile işletmelerinde 3-5 başlık sürü halinde yetiştirilir. Ortalama 180-200 kg süt vermekle birlikte iyi bakım besleme koşullarında 500 kg ve üstünde süt veren koyunların sayısı az değildir. Döl ve süt veriminin yüksek olması nedeniyle özellikle verim dönemlerinde ek yemleme yapılmaktadır. Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 34
RESMİ GAZETE DE 2018 YILI OCAK AYINDA YAYIMLANAN MEVZUAT (www.resmigazete.gov.tr) 1. Canlı Hayvan Ve Hayvansal Ürünlerin İthalatında Kullanılacak Veteriner Sağlık Sertifikalarının Standart Modellerinin Belirlenmesine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik- 04.01.2018 Buna göre, Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ithalatında kullanılacak veteriner sağlık sertifikalarının standart modellerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyecek olan ve Yönetmeliğin 31 Ocak 2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin Yürürlüğe giriş süresi bu yıldan itibaren 3 yıl daha ertelenmiştir. 2. Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik -24.01.2018 Buna göre, 9/12/2017 tarihli ve 30265 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan, Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi değiştirilmiştir. Yönetmeliğin ilk halinde söz konusu bent, c) Kurulun üye tam sayısı ile toplanması esastır, ancak zorunluluk halinde en az altı üye ile toplanabilir. Kurul gündemindeki bir kararın geçerli olabilmesi için en az altı üyenin aynı yönde oy kullanması şartı aranır. Kurul, kararları en az üçte iki çoğunlukla alır şeklinde düzenlenmişti. Yönetmelik Değişikliği ile söz konusu bent şu şekilde değiştirildi. c) Kurulun üye tam sayısı ile toplanması esastır, ancak zorunluluk halinde en az altı üye ile toplanabilir. Kurul, kararları en az beşte üç çoğunlukla ve en az altı üyenin aynı yönde oy kullanması şartı ile alır. Ancak kamuya ait enerji ve ulaşım yatırım projelerinde Kurul, kararları toplantıya katılan üyelerin çoğunluğu ile de alabilir. Eklenen son cümle ile Kurulun, kamuya ait enerji ve ulaşım yatırım projelerinde, toplantıya katılan üyelerin çoğunluğu ile de karar alabileceği istisnası getirilmiştir. 35
3. Çiğ Sütün Sözleşmeli Usulde Alım Satımına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik -31.01.2018 Buna göre, 16/4/2015 tarihli ve 29328 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Çiğ Sütün Sözleşmeli Usulde Alım Satımına İlişkin Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrasının (ç) bendi ç) Ulusal Süt Konseyinin ilan ettiği tavsiye fiyatına göre, belirlenebilir. ifadesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. ç) Ulusal Süt Konseyinin, Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesinin görüşünü alarak ilan ettiği tavsiye fiyatına göre 36
UKON YÖNETİM KURULU FAALİYETLERİ OCAK 2018 1. UKON Y.K. Üyeleri TİGEM Genel Müdürü İsmail Şanlı ya Hayırlı Olsun Ziyaretinde Bulundu. Hayvancılık Genel Müdürü Dr. Durali KOÇAK ı ziyaret etti. 31 OCAK 2018 tarihinde gerçekleştirilen ziyaretlerde tarım ve hayvancılığa ilişkin güncel sorun ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Ziyaretlere Ulusal Kırmızı Et Konseyi adına Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet HACIİNCE ile Yönetim Kurulu Üyeleri Ömer Gökhan TUNCER, Ergün KILIÇ, Osman CİVİL ve Nuri KAHYA katılmıştır. HAYGEM Genel Müdürü Sayın Dr. Durali KOÇAK a yapılan ziyarette aynı zamanda UKON Yönetim Kurulu Üyesi, HAYGEM Altyapı ve Çevre İzleme Daire Başkanı Ramazan KOÇAK ta hazır bulunmuştur. 37
38