Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER a. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi AVRUPA BİRLİĞİ: Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Temmuz 2014- Aralık 2014) (AB-28) Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Temmuz 2014- Aralık 2014) (AB-28) 1

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (AB-28), 2014 yılı tamamını içerir. Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Temmuz 2014- Aralık 2014) (AB-28) Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu 2

Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu Tablo-1: 2014 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları - Aylık Ortalama $/TON OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 5.998 6.191 6.250 6.190 6.240 6.326 6.424 6.912 7.049 7.378 AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya) ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.150 4.182 4.226 5.271 4.305 4.252 4.399 5.141 5.810 6.168 6.014 5.900 5.352 4.457 4.527 4.569 4.529 4.674 4.916 5.059 4.893 4.679 4.718 4.792 4.447 1.444 1.174 1.230 1.185 1.199 1.221 1.270 1.233 1.242 BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.841 1.831 1.824 1.929 1.973 2.045 2.038 1.992 1.962 2.006 1.969 Kaynak: FAO, 2014 yılı 12 ayının verileri FAO Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) 1996 yılında küresel tarım ürünleri piyasalarında yaşanan gelişmeleri izlemeye yardımcı olacak bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır. FAO Et Fiyatları Endeksi; 4 çeşit et türünün 2002-2004 dünya ortalama ihracat paylarına göre ağırlıklandırılmasıyla elde edilmektedir. Son iki ayın fiyatları tahmini olup revize edilebilir niteliktedir. (Tablo: 9-10) 3

Tablo- 2: FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi 2004-2013 (2002-2004=100) Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş 2004 114 114 115 113 115 2005 124 132 122 119 123 2006 121 122 123 121 103 2007 131 151 125 126 108 2008 161 184 152 158 128 2009 141 162 131 135 151 2010 158 179 138 165 158 2011 183 206 153 191 232 2012 182 201 153 195 205 2013 184 206 157 197 178 Tablo- 3: FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi 2014 (2002-2004=100) 2014 Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş Ocak 182 190 154 204 192 Şubat 182 189 149 208 195 Mart 186 191 154 212 197 Nisan 190 201 161 212 195 Mayıs 195 201 171 213 202 Haziran 203 206 185 217 212 Temmuz 206 207 178 231 218 Ağustos 212 207 178 250 211 Eylül 211 203 173 257 202 Ekim 210 206 169 256 204 Kasım 210 207 170 255 207 Tablo- 4: Aylık Sığır Eti Fiyatları 2014 ($/TON) 2014 ABD 1 BREZİLYA 2 AVUSTRALYA 3 Ocak 5998 4184 4182 Şubat 6191 4239 4226 Mart 6250 4255 4446 Nisan 6190 4435 4305 Mayıs 6240 4566 4252 Haziran 6326 4598 4399 Temmuz 6424 4617 5141 Ağustos 6912 4718 5810 Eylül 7049 4629 6168 Ekim 7378 4773 6014 Kasım 7600 4627 5900 Aralık 7700 4650 5352 Kaynak: FAO 1/ ABD : Dondurulmuş Sığır Eti, ihracat birim değeri, 2/ Brezilya : Soğutulmuş ve dondurulmuş halde parçalanmış sığır eti 3/ Avustralya : 90CL inek eti ABD'ye ihracat fiyatları (FAS) 4

TÜRKİYE: Hayvan Varlığı: TÜİK verilerine göre 2013 yılında toplam hayvan sayısı bir önceki yıla göre %6,4 artarken, büyükbaş hayvan %3,6, küçükbaş hayvan sayısı ise %7,6 oranında artmıştır. Yılsonu itibariyle sığır sayısı 14 milyon 415 bin baş, koyun sayısı 29 milyon 284 bin baş, keçi sayısı ise 9 milyon 225 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta %22,7 artış gerçekleşmiş, küçükbaşta bu artış %15,2oranında olmuştur. (Tablo-5) Tablo-5: Ülkemizde 2010-2013 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı 2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 2012-2013 2012-2013 Hayvan Türleri Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı % Değişim Hayvan Sayıları % Değişim Kesilen Hayvan TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 53.410.555 10.711.096 9.312.658 8.266.381 9.732.261 6,4 17,7 Büyükbaş 11.454.526 12.483.969 14.022.347 14.532.848 2.617.966 2.579.020 2.798.460 3.433.126 3,6 22,7 Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 14.415.257 2.602.246 2.571.765 2.791.034 3.430.723 3,6 22,9 Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 5.954.333 Kültür melezi 4.707.188 5.120.621 5.776.028 6.112.437 Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 2.348.487 Manda 84.726 97.632 107.435 117.591 15.720 7.255 7.426 2.403 9,5-67,6 Küçükbaş 29.382.924 32.309.518 35.782.519 38.509.795 8.093.130 6.733.638 5.467.921 6.299.135 7,6 15,2 Koyun 23.089.691 25.031.565 27.425.233 29.284.247 6.873.626 5.479.546 4.541.122 4.958.226 6,8 9,2 Merinos 1.086.392 1.220.529 1.532.651 1.799.081 17,4 Yerli 22.003.299 23.811.036 25.892.582 27.485.166 6,2 Keçi 6.293.233 7.277.953 8.357.286 9.225.548 1.219.504 1.254.092 926.799 1.340.909 10,4 44,7 Kıl keçisi 6.140.627 7.126.862 8.199.184 9.059.259 10,5 Tiftik 152.606 151.091 158.102 166.289 keçisi 5,2 Diğer 417.119 402.113 381.717 367.912-3,6 5

Tablo 6: Tür ve Irklarına Göre Hayvan Sayıları, Mayıs 2014 Hayvan türleri Sayı (Baş) Büyükbaş, küçükbaş ve diğer hayvan sayıları içerisindeki pay (%) Toplam hayvan sayısı içerisindeki pay (%) Toplam 57.627.908 100,0 a) Büyükbaş 14.898.533 100,0 25,9 Sığır 14.774.924 99,2 25,6 Kültür 6.216.665 42,1 10,8 Kültür melezi 6.366.660 43,1 11,0 Yerli 2.191.599 14,8 3,8 Manda 123.609 0,8 0,2 b) Küçükbaş 42.372.432 100,0 73,5 Koyun 32.186.210 76,0 55,9 Merinos 2.173.917 6,8 3,8 Yerli 30.012.293 93,2 52,1 Keçi 10.186.222 24,0 17,7 Kıl keçisi 10.009.766 98,3 17,4 Tiftik keçisi 176.456 1,7 0,3 c) Diğer 356.943 100,0 0,6 Deve 1.395 0,4 0,0 Domuz 2.878 0,8 0,0 At 132.499 37,1 0,2 Eşek 176.542 49,5 0,3 Katır 43.629 12,2 0,1 Kaynak: TÜİK, Hayvansal Üretim İstatistikleri Mayıs 2014 Grafik 7: 2010-2014 yılları arası Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan varlığı (Baş) Kaynak: TUİK 6

Kırmızı Et Üretimi: TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2014 yılı üçüncü çeyreğinde Toplam kırmızı et üretimi bir önceki döneme göre %7,3, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %1,9 oranında azalmıştır. Sığır eti üretimi bir önceki döneme göre %7,6, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %1,4 oranında azalmıştır. Koyun eti üretimi bir önceki döneme göre %7,8, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %18,1 oranında azalmıştır. Keçi eti üretiminde ise genel tablonun aksine bir önceki döneme göre %11,2, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %137,8 oranında bir artış görülmüştür. 2013 yılı ilk üççeyrek üretimi ile 2014 yılı ilk üççeyreğini kıyasladığımızda toplam kırmızı et üretiminde %3,51 oranında bir düşüş görülmektedir. (Tablo-7) Tablo-7 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2014 Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam 2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718 2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 TOPLAM 2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125 2014 184.975 218.432 202.530 605.937 2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584 2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 Sığır 2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292 2014 163.913 189.848 175.353 529.113 2010 813 1.219 958 397 3 387 2011 224 181 602 608 1 615 Manda 2012 565 926 79 166 1 736 2013 20 61 40 215 336 2014 26 274 141 2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687 2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 Koyun 2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943 2014 17.370 23.451 21.631 62.452 2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060 2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 Keçi 2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554 2014 3.666 4.859 5.405 13.930 Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri 7

Grafik 8. 2010-2014 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim İstatistikleri Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri Tablo-8 Kesilen Hayvan sayısı, et üretim ve karkas et ortalama verimi (2008-2013) Karkas Ort. (Kg/Baş) Karkas Ort. (Kg/Baş) Karkas Ort. (Kg/Baş) Kesilen Hayvan Üretim Kesilen Hayvan Üretim Kesilen Hayvan Üretim Yıllar Sığır Koyun Keçi 2008 1.736.107 370.619 213,5 5.588.906 96.738 17,3 767.522 13.752 17,9 2009 1.502.073 325.286 216,6 3.997.348 74.633 18,7 606.042 11.675 19,3 2010 2.602.246 618.584 237,7 6.873.626 135.687 19,7 1.219.504 23.060 18,9 2011 2.571.765 644.906 250,8 5.479.546 107.076 19,5 1.254.092 23.318 18,6 2012 2.791.034 799.344 286,4 4.541.122 97.334 21,4 926.799 17.430 18,8 2013 3.430.723 869.292 253,4 4.958.226 102.943 20,8 926.799 23.554 25,4 Tablo-9 Türkiye de 2013 Yılı Kişi Başına Düşen Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg) ÜRETİM Büyükbaş (TON) ÜRETİM Küçükbaş ÜRETİM TOPLAM (TON) NÜFUS (Bin) KİŞİ BAŞI Büyükbaş KİŞİ BAŞI Küçükbaş KİŞİ BAŞI TOPLAM Türkiye 869.628 126.497 996.125 76.668 11,34 1,65 12,99 Kaynak: TÜİK 2013 yılı Nüfus Verileri 8

Perakende Dana Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı ortalaması 28,43 TL/Kg. olup 2014 yılı Aralık ayında ise 30,78 TL/Kg dır 2014 yılı Ocak Aralık dönemi içerisinde fiyat artışı % 18,67 olmuştur.(grafik-9). Grafik-9: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg) Perakende Koyun Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21 TL, 2014 yılı ortalaması 26,76 TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Aralık ayı fiyatı ise 26,79 TL/Kg dır 2014 yılı Ocak Aralık dönemi içerisinde fiyat artışı %2,84 olmuştur. (Grafik-10). Grafik-10: TUİK Perakende Koyun Eti Fiyatları (TL/Kg) 9

TÜİK verilerine göre perakende sucuk fiyatları 2014 yılı Ocak Aralık ayları arası dönemde % 17,05 oranında artmıştır. Grafik-11 Perakende Sucuk Fiyatları (TL/Kg) TÜİK verilerine göre perakende sosis fiyatları 2014 yılı Ocak Aralık ayları arası dönemde % 20,77 oranında artmıştır. Grafik-12 TÜİK Perakende Sosis Fiyatları (TL/Kg) TÜİK verilerine göre perakende Salam fiyatları 2014 yılı Ocak Aralık ayları arası dönemde % 17,98 oranında artmıştır. 10

Grafik-13 TÜİK Perakende Salam Fiyatları (TL/Kg) TÜİK verilerine göre perakende sakatat fiyatları 2014 yılı Ocak Aralık ayları arası dönemde % 7,54 oranında artmıştır. Grafik-14 TÜİK Perakende Sakatat Fiyatları (TL/Kg) TÜİK verilerine göre perakende sakatat fiyatları 2014 yılı Ocak Aralık ayları arası dönemde % 6,44 oranında azalmıştır. Grafik-15 TÜİK Perakende Tavuk Eti Fiyatları (TL/Kg) 11

KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ: Dana Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43 TL/Kg. dır. 2014 yılı ortalaması 18,38 TL/Kg., Aralık ayında ise 19,91 TL/Kg olmuştur.(grafik-16). Grafik-16 Dana Karkas Ortalama Fiyatları (TL/Kg) Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Grafik-17 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) 12

Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2014 ortalaması 19,95 TL/Kg, 2014 yılı Aralık ayı itibarı ile fiyat ise 19,01 TL/Kg olmuştur (Grafik-18). Grafik-18 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Grafik-19 Yıllar İtibarı ile Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Tablo- 10: İngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları 27 Aralık 2014 EN EN ORTALAMA DÜŞÜK YÜKSEK Dana Kıyma-özel 24,62 TL 19,59 TL 35,25 TL Dana Kıyma-standart 18,84 TL 10,79 TL 31,65 TL Dana Kuşbaşı 29,53 TL 14,39 TL 37,21 TL Dana Bonfile 67,62 TL 50,65 TL 94,18 TL Kuzu Kıyma 28,94 TL 17,99 TL 38,59 TL Kuzu Kuşbaşı 36,59 TL 17,99 TL 49,05 TL Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk 13

Grafik-20: Kesimhanelerden Aylık Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg Kaynak: Ulusal Kırmızı Et Konseyi, 18 ilden alınan haftalık fiyatların aylık ortalamalarıdır. Tablo-11: Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (01.01.2015) Sıra No İL Dana Kesim Yağsız Kuzu Kesim Yağsız 1 Afyon 21,25 TL 2 Balıkesir 21,00 TL 21,33 TL 3 Bursa 4 Diyarbakır 21,00 TL 20,00 TL 5 Edirne 20,00 TL 23,00 TL 6 İzmir 19,88 TL 20,13 TL 7 Kahramanmaraş 20,00 TL 8 Konya 20,32 TL 19,25 TL 9 Gaziantep 20,20 TL 18,50 TL 10 İstanbul 20,50 TL 22,50 TL 11 Ankara 20,50 TL 20,00 TL 12 Elazığ 20,30 TL 18,50 TL 13 Burdur 19,60 TL 14 Kayseri 20,50 TL 15 Amasya 21,20 TL 21,00 TL 16 Çorum 20,50 TL 18,50 TL 17 Sakarya 20,75 TL 20,00 TL 18 Tokat 22,00 TL 20,50 TL 19 Kırşehir 21,00 TL 18,00 TL ORTALAMA 20,58 TL 20,09 TL Kaynak: Ulusal Kırmızı Et Konseyi, * Peşin Fiyatlardır. %2 Fire hariçtir. 14

b. Yem Sektörü Pazar Analizi 2014 yılı itibarı ile Yem ve yem hammaddelerinin çoğunluğunun fiyatlarının arttığı görülmektedir. Tablolara geriye dönük ve 2014 yılı aylar itibarı ile DDGS fiyatları eklenmiştir. (Tablo 12-13) Tablo-12: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) Yemlik Arpa *Yemlik Buğday *Yulaf Mısır Kepek ATK Besi yemi Süt yemi DDGS 2010 417 509 561 481 315 290 484 494 462 2011 521 580 824 622 429 363 665 686 682 2012 614 619 652 588 480 473 738 766 685 2013 632 700 648 640 484 505 760 780 755 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Tablo- 13: 2014 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON) Yemlik *Yemlik *Yulaf Mısır Kepek ATK Besi Süt yemi DDGS Arpa Buğday yemi Ocak 677 778 693 657 480 497 788 799 919 Şubat 667 782 705 672 460 508 767 778 897 Mart 667 804 689 697 455 594 767 778 919 Nisan 687 807 659 747 490 653 805 810 904 Mayıs 697 779 773 515 675 810 821 887 Haziran 737 846 798 556 626 842 853 899 Temmuz 707 809 793 798 556 596 886 896 835 Ağustos 707 792 711 707 535 556 842 864 786 Eylül 707 810 742 682 535 495 810 832 714 Ekim 727 856 780 692 505 424 788 810 685 Kasım 737 870 891 707 475 444 767 788 657 Aralık 747 872 864 707 477 457 767 788 761 Ortalama 701 817 753 721 505 552 807 821 827 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Grafik 21: 2014 Yılı İtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton) 15

c. Süt Sektörü Pazar Analizi Süt üretimi: TÜİK verilerine göre 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,939 milyon tondur. 2014 yılı 11 ayı itibarı ile bu rakam 7,94 milyon ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo: 14). Tablo-16: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011 2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794 2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485 2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605 2014 710.033 684.115 789.355 793.573 828.417 767.112 743.232 697.736 648.628 648.660 633.903 7.944.764 Kaynak: TÜİK,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi Süt Fiyatları: TÜİK in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2014 yılı ortalaması itibarı ile 2,63 TL/Kg dır. Aralık ayında fiyat 2,82 TL/Kg. olmuştur. Ocak 2014 Aralık 2014 arası bir yıllık dönemde artış %12,95 olmuştur. (Grafik-22) Grafik-22: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.) Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG) Tablo-15: 2014-2015 Yılı Çiğ Süt Fiyatları Dönemler Fiyat (TL/Litre) 2014 1 Ocak - 31 Ocak 1,00 1 Şubat -30 Haziran 1,05 1 Temmuz 31 Aralık 1,15 2015 1 Ocak - 31 Mart 1,15 Kaynak: Ulusal Süt Konseyi 16