1. AMAÇ: Başkent Üniversitesi Zübeyde Hanım Uygulama ve Araştırma Merkezi Gastroenteroloji Ünitesine, endoskopik işlemleri yapılmak üzere başvuran hastaları işleme hazırlamak, işlem öncesi hastanın psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak ve oluşabilecek yürütülmesini sağlamak 2. KAPSAM aksaklıkları engellemek amacıyla, hemşirelik hizmetlerinin nitelikli Başkent Üniversitesi Zübeyde Hanım Uygulama ve Araştırma Merkezi Gastroenteroloji Ünitesi. 3. KISALTMALAR 4. TANIMLAR Ayaktan Hasta: Yatış işlemi yapılmaksızın gerekli tanı ve tedavi işlemleri yapılan hastalardır Yatan Hasta: Yatış işlemi yapılarak tanı ve tedavi işlemleri yürütülen hastalardır. Yatan hastalara, günübirlik yatış işlemi yapılan hastalar dâhildir. Kimlik Doğrulama: Doğru hastaya doğru işlemin yapılmasını sağlamak üzere tıbbi hizmet alan bireyin doğru kişi olduğunun güvenilir bir şekilde belirlenmesini sağlayan uygulamalar bütünüdür. Advers Etki: Bir beşeri tıbbi ürünün; teşhis, tedavi ya da profilaksi amacıyla kabul edilen dozlarda kullanımı sırasında ya da sonrasında ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış bir etkidir. 5. SORUMLULAR yardımcısı Eğitim sorumlu hemşiresi Enfeksiyon hemşiresi Endoskopi hemşireleri Gastroenteroloji doktorları Anestezi doktorları Anestezi teknisyenleri Sekreter Teknik İşler Birimi KEİ personel 7. MALZEMELER 8. YÖNTEM 8.1. Genel İşleyiş Endoskopik işlemin hazırlığından bitimine kadar olan tüm aşamalarda Hasta Güvenliği Prosedürü (D.7.1.0.29) ne uygun olarak gerekli işlemler yapılır. Sayfa Sayısı:1 / 8
Endoskopi ünitesinde Çalışan Güvenliği Prosedürü ( D.7.1.0.30) uygulanmaktadır. Endoskopi ünitesi çalışanları bölüme özgü belirlenmiş olan kişisel koruyucu ekipmanlar kullanılmaktadır. Kişisel koruyucu ekipmanlar kliniklerde ulaşılabilir alanda, kişisel koruyucu ekipman dolaplarında muhafaza edilir. Kişisel koruyucu ekipman ile ilgili sorumlu hemşire tarafından çalışanlara eğitimler verilir. Kliniklerde çalışan güvenliğini tehdit eden bir durum olması halinde elektronik ortamda olay bildirim doldurulur ve İş Kazası Talimatı ( T.02.19) uygulanır. Endoskopik işlemin hazırlığından bitimine kadar olan tüm aşamalarda Enfeksiyon Kontrol Hizmet Prosedürü (D.7.1.0.28 ) ne göre hareket edilir. Afet durumda hastane Deprem, büyük yangın, toplu kaza, toplu zehirlenme gibi hasta yoğunluğunun arttığı durumlarda tüm sağlık çalışanları görev yaptığı hastaneye gelmek ve gerekli hizmeti sunmakla yükümlüdürler. Bu tür durumlarda Hastane Afet Planı uygulanır. 7.2. Genel Bakım ve Temizlik Her endoskopi işlemi sonrasında KEI personeli tarafından işlem yapılan yatağın çarşafları değiştirilir ve temizliği sağlanır. Endoskopi odalarının temizliği günlük ve haftalık olarak ilgili talimatlar doğrultusunda KEI yardımcı personeli tarafından Endoskopi Ünitesi Temizlik Talimatı (T.04.41) na uygun olarak yapılmaktadır. Yapılan temizlikler endoskopi ünitesi KEI şefi tarafından kontrol edilir. Endoskopi Ünitesi nde kullanılan otodezenfektörlerin bakımına yönelik süreç Gastroloji Cihazı Bakım Talimatı (T.06.22) doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. 7.3. Tıbbi Atık Yönetimi Endoskopi ünitesinden çıkan tüm atıklar Atıkların Toplanması ve geçici Depolama Talimat (T.04.23) larına göre ayrılır, toplanır ve işlem odasından uzaklaştırılır. 7.4. Endoskopi İşleminde Kullanılan Cihazların Bakımı ve Temizliği İşlemde kullanılan cihazların dezenfeksiyonu Endoskopi CihazıTemizlik ve Dezenfeksiyon Talimatı (T.10.16) na göre yapılmaktadır. Kullanılan cihazların bakım ve kalibrasyonu Biyomedikal ve Kalibrasyon Ünitesi tarafından ilgili prosedürüne uygun olarak yapılır. Kontroller sonrasında verilen dokümanlar ünitede dosyalanmaktadır. Cihazların kullanımı sırasında oluşan aksaklıklarda hemşire tarafından biyomedikal ünitesine bildirilir ve elektronik ortamda istek yaparak sorunun çözümlenmesi sağlanır. 7.5. Demirbaş ve Sarf Malzemeleri Temini Demirbaş malzeme istemi, sorumlu hemşire tarafından Satın Alma Prosedürü (D.7.4.0.01) ne göre yapılır. Sayfa Sayısı:2 / 8
Sarf malzeme temini, stok miktarı ve kritik seviye miktarlarına göre tıbbi malzeme deposundan elektronik ortamda sorumlu hemşire tarafından istenir. Hastaya kullanılan sarf malzeme ve ilaçların çıkışları Gastroenteroloji İlaç- Sarf Malzeme Formu (F.410) na yapıştırılan barkotlar ile ilgili sekreter tarafından yapılır. Ünitede bulunan tıbbi cihaz, hastabaşı test cihazları, demirbaş ve sarf malzeme kontrolü Hastabaşı Test Cihazı Kullanım Talimatı (T.02.60) doğrultusunda yapılır. Endoskopide kullanılan ilaçlar; elektronik ortamda eczane ünitesinden sorumlu hemşire tarafından temin edilir ve ünitede uygun koşullarda muhafaza edilir. Ünitede acil durumlarda kullanılmak üzere, acil müdehale seti bulunmaktadır. Acil müdehale setinde bulunan ilaç ve malzemelerin miktarları ve miad kontrolleri Acil Müdahale Çantası Kontrol Formu (F.733) doğrultusunda yapılır. Miadı geçmek üzere olan ilaç ve malzemelerin öncelikli kullanımı sağlanır ve kullanımı mümkün değilse başka birim ile değişimi sağlanır. 7.6. Endoskopik İşlem Yapılması Planlanan Hastanın Kabulü 7.6.1. Acil Endoskopi Yapılması Planlanan Hastalar İçin; Acil servise başvuran hasta acil servis doktoru tarafından değerlendirilir. Gastroenteroloji bölüm doktorundan konsültasyon istenerek konsültan bölüm doktoru tarafından hasta değerlendirilmesi sağlanır. Genel durumu stabil ve acil endoskopi işleminin yapılması gerekli olmayan hastalar acil servis doktoru tarafından tanı- tedavi planı yapılır ve gastroenteroloji polikliniğine yönlendirilir. Acil endoskopi yapılması planlanan genel durumu sıkıntılı hastalarda (aktif GIS kanama vs.), hastanın yataklı kliniğe yatışı yapılır ve acil servis doktoru tarafından elektronik ortamda endoskopi istemi verilir. Acil servis tarafından yönlendirilen hastalar, randevu verilmeden aynı gün içerisinde diğer hastaların işlem süreleri aksamayacak şekilde en kısa zamanda işleme alınır. Endoskopi doktoru tarafından acil servis aranarak hastanın işlem için hazırlanması ve üniteye getirilmesi istenir. Hasta genel durumuna uygun olarak sedye/ tekerlekli sandalye ile personel tarafından acil hemşiresi eşliğinde ambulans ile üniteye getirilir. Acil hemşiresi tarafından hastanın teslimi endoskopi hemşiresine verilir. Hasta işlem odasına alınır. 8.7.2. Yatan Hastalar İçin; Yatan hastalar tarafından yönlendirilen hastalar, randevu verilmeden aynı gün içerisinde diğer hastaların işlem süreleri aksamayacak şekilde en kısa zamanda işleme alınır. Ünitenin uygunluğuna göre, endoskopi doktoru tarafından hastanın yattığı klinik aranarak hastanın hemşiresine hastanın endoskopi işlemine uygun olarak hazırlanması bilgisi verilir. Sayfa Sayısı:3 / 8
Hasta genel durumuna uygun şekilde sedye/ tekerlekli sandalye ile, hemşire eşliğinde yardımcı personel tarafından ambulans ile endoskopi ünitesine getirilir. Hastanın teslimi endoskopi hemşiresine verildikten sonra hasta kimlik doğrulaması yapılır. Hasta işlem odasına alınır. 8.7.3. Ayaktan Gelen Hastalar İçin; İlgili polikliniğe başvuran hasta doktoru tarafından muayenesi yapılır. İleri tetkik amacıyla endoskopik işlem yapılması planlanan hastaya doktoru tarafından yapılacak işlem hakkında bilgi verilir. Randevu süreleri endoskopi ünitesinin yoğunluğuna, işlem yapılması planlanan hasta sayısına ve ünitede çalışan doktora göre değişiklik göstermektedir. Bu süre endoskopi işlemi için hasta aç ise en erken aynı gün, en geç bir hafta, kolonoskopi işlemi için en erken 2 gün, en fazla bir hafta arasında değişmektedir. İşlem saatleri 8:30 ile 15:00 arasındadır. Hasta/ hasta yakını endoskopi ünitesi/ gastroenteroloji poliklinik sekreteri tarafından karşılanır. İşlem ücreti konusunda bilgilendirme yapılır. Randevu tarihi ayarlanan hastalara doktoru tarafından işlem öncesi yapılması gerekenler (açlık süresi, diyet uygulamaları, aracı ile gelip gelmeyeceği, yanında yakınının olup olmayacağı, ilaçların kullanılıp kullanılmayacağı vb.) konusunda bilgilendirme yapılır. Her hangi bir nedenle, randevu tarihinde değişiklik yapılması gereken durumlarda hastalar, ünite sekreteri tarafından aranarak tarih değişikliği hakkında bilgi verilir. Verilen randevular doktor tarafından günlük olarak listelenir ve hemşireye verilir. İşlem günü; endoskopik işlem için üniteye gelen hasta, ünite sekreteri tarafından karşılanır. Hastaya doktoru tarafından yapılacak işlem hakkında bilgi verilir ve ilgili bilgilendirilmiş onam formu imzalatılır. İmzalı bilgilendirilmiş onam formu ünite sekreterinde muhafaza edilir. Randevu listesine göre, işlem sırası gelen hasta endoskopi hemşiresi tarafından kabul edilir. Hasta/ hasta yakınına yapılacak işleme özgü ön hazırlıkların (açlık süresi, diyet uygulamaları, aracı ile gelip gelmediği, yanında yakınının olup olmadığı, ilaçların kullanılıp kullanılmadığı vb.) yapılıp yapılmadığı sorularak teyit edilir. Ön hazırlığını yapan hastalarda, diş protezi ve kıymetli eşyalarının olup olmadığı sorgulanır. Var ise; hasta yakınına teslim edilmesi istenir. Ön hazırlığı tam anlamıyla yapamadığını ifade eden hastalar için, hastanın doktoru ile görüşülerek randevu tarihi ertelenebilir. Hasta kimlik doğrulaması yapılır. Hasta giyinme kabinine yönlendirilir ve hastaya box önlüğü verilerek işleme uygun şekilde giymesi sağlanır. Sayfa Sayısı:4 / 8
Hasta endoskopi hemşiresi tarafından işlem odasına alınır. 8.7.4. Enfekte Gelen Hastalar İçin; Endoskopi ünitesine klinikten enfekte hasta gelecek ise; sabah ve öğlen en son vaka olarak planlaması yapılır. İşlem sırasında izolasyon önlemleri İzolasyon Önlemleri ve Endikasyonları Talimatı (T.02.27) na uygun olarak alınır. Ayaktan gelen enfekte hastalar için endoskopi hemşiresi tarafından enfeksiyon hemşiresi aranarak bilgi verilir. Enfeksiyon hemşiresinin talimatı doğrultusunda hareket edilir. 8.8. Endoskopik İşlem Hastanın kimlik doğrulaması endoskopi hemşiresi tarafından yapılır. Hasta işlem odasına hemşire refakatinde alınır. Yapılacak işlem hakkında hastaya tekrar bilgi verilir ve hastanın soruları yanıtlanır. İşlem için gerekli malzemeler hazırlanır. Hastanın hazır olduğunu ifade etmesinden sonra hastaya sağ kolundan damar yolu açılır. Hasta işlem yatağına alınarak sol lateral pozisyon verilir. Hasta düşmesini önleyecek şekilde gerekli önlemler (Sedyenin tekerleklerinin kilitlenmesi, hastaya uzak taraftaki sedye korkuluğun kaldırılması) alınır. Hastanın diş protezi olup olmadığı tekrar kontrol edilir. Protezi olan hastaların protezi alınarak hasta yakınına verilir. Hastaya gözlem formu çıkarılır, izlem formunda yer alan işlem öncesi hasta kontrol bilgileri not edilir. Hasta monitörize edilir. Hastanın yaşam bulgular, Yaşam Bulguları Alınması ve Değerlendirilmesi Talimatı doğrultusunda alınır, değerlendirilir ve anormal değerler hastanın doktoruna iletilir. Hastanın Endoskopik İşlemler Talimatına (T.10.10) ve Kolonoskopi İşlem Talimatına (T.10.09) göre işlemi yapılır İşlem sırasında numune alınması gereken durumlarda, hastadan alınan numuneler Kan Alınma Talimatı (T.10.03 ) na göre laboratuara gönderilir. İşlem sırasında hastaya uygulanacak tedavi İlaç Hatalarının Önlenmesinde Temel İlkeler Talimatı (T.27.32) ve ilgili talimatlar doğrultusunda uygulanır. Uygulanan tedavi Endoskopi Ünitesi Hemşire Gözlem Formu (F.678) na kaydedilir. Hastaya verilen ilaçların etkileri hemşire tarafından gözlemlenir, advers etki oluşması durumunda Advers Etki Bildirim Formu (F.665) doldurularak eczaneye gönderilir. İşlem sırasında hasta mahremiyetine özen gösterilir. Endoskopik işlemin hazırlığından bitimine kadar olan tüm aşamalarda Hasta Güvenliği Prosedürü ( D.7.1.0.29) ne uygun olarak gerekli işlemler yapılır. Sayfa Sayısı:5 / 8
İşlem sırasında hastada gelişebilecek komplikasyonlara ekip tarafından müdehale edilir. Arrest olan hastaya mavi kod uygulaması doğrultusunda Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon Hizmet Prosedürü (D.7.1.0.51) uygulanır. Hastanın tıbbi bakım ve tedavi sürecinde ortaya çıkan komplikasyonlar doktoruna iletilerek Endoskopi Ünitesi Hemşirelik Gözlem Formu Endoskopi Ünitesi (F.678) na ve elektronik ortamda Olay Bildirim Formuna kayıt edilir. Hasta ve ailesine verilen eğitimler hemşire tarafından Endoskopi Ünitesi Endoskopi Ünitesi Hemşire Gözlem Formu (F.678) na kayıt edilir. 8.9. Sedasyon Süreci, Monitörize edilir, lokal anestezi yapılır, tansiyon, nabız ve solunum takibi ile anestetik ilaç hastaya uygulanır. Ağzına dişlerini koruması ve ağzının açık kalması için ağızlık takılır Kullanılan ilacın narkotik formuna kaydı yapılarak bilgisayardan da hasta üzerine düşüşü yapılır. İşlem bittikten sonra hastanın durumu stabil oluncaya kadar gözlem altında tutulur. Derlenme ve taburculuk skorlaması yapılır ve ona göre hasta taburcu edilir. 8.10. Doku Örneklerinin Alınması Endoskopik işlem sırasında gerek görülür ise doktor tarafından doku örneği alınır. Alınan doku örnekleri, içinde formaldehit solüsyonu bulunan numune kaplarına konur. Numune kapların üzerine hasta barkodu yapıştırılır, doku örneğinin alındığı bölge yazılarak numune hasta danışmanına bilgi verilerek Örnek Toplama Alanına bırakılır. İşlemi yapan doktor tarafından, elektronik ortamda doku örneklerinin patoloji istemi yapılır. Öğlen saatlerinde 12.00 ve 16.30 da görevli hemşire tarafından patoloji ünitesine teslim edilmek üzere laboratuara Patoloji İstek Formu ve sonuç raporu ile beraber götürülür ve Laboratuvar Numuneleri Teslim Formu (F.526) na imza karşılığı teslim edilir. Endoskopi işlemi sırasında alınan Helico bakteri pylori örneği ise; ünite içerisinde doktor tarafından hızlı üreaz testi yapılarak sonucu elektronik ortamda rapora kayıt edilir. 8.11. İşlem Sonrası Hastanın Üniteden Ayrılması Endoskopi işlemi tamamlanan hastalar endoskopi hemşiresi tarafından uyandırılır. Vital bulguları normal olan hastalar, yardımcı personel ve hemşire eşliğinde dinlenme odasına alınır. 8.11.1. Acil servisten gelen hastalar için; işlem sonrası acil servis aranarak işlemin bittiği bilgisi acil hemşiresine verilir. Acil hemşiresi hastanın teslimini endoskopi hemşiresinden alır. Hasta acil hemşiresi eşliğinde yardımcı personel tarafından sedye ile acil servise geri getirilir. Sayfa Sayısı:6 / 8
8.11.2. Klinikten gelen hastalar için; işlem sonrası klinik aranarak işlemin bittiği bilgisi verilir. Klinik hemşiresi üniteye gelerek hastayı teslim alır. Hasta klinik hemşiresi eşliğinde yardımcı personel tarafından sedye ile kliniğe götürülür. 8.11.3. Ayaktan Gelen Hastalar İçin; Hasta kendine geldikten sonra, sekreter tarafından işlemleri yapılır.. Hasta/ hasta yakınına işlem hakkında bilgi verilir, gerekli uyarılar yapılır, işlem ile ilgili karşılaşılabilecek durumlar ve hangi durumda hastaneye başvurmaları gerektiği konusunda hastanın doktoru/hemşiresi tarafından bilgi verilir, rapor süreci anlatılır, sonuç randevusu belirlenir. Hastanın damar yolu çekilerek kurumdan ayrılması sağlanır. 8.12. Rapor Yazılma Süreci Endoskopi işlemi tamamlanan hastaların dinlenme sürecinde işlemi yapan doktor tarafından elektronik ortamda işlem raporu 10 dakika içinde (üreaz testi yapılan hastalarda 30 dakika) hazırlanmaktadır. Raporda yapılan işlem, işlem sırasında karşılaşılan durumlar, sedasyon uygulaması, doku örneğinin alınıp alınmadığı, H. Pylori testi yapılmış ise, üreaz testi sonucu, işlem sonucu yer almaktadır. Hasta/ hasta yakınına raporun hazır olduğu bilgisi verilir. Hasta/ hasta yakını sonuç için doktora yönlendirilir. İşlem sırasında doku örneği alınan hastalar için, hasta/ hasta yakınına patoloji sonucunun 10 gün içinde çıkabileceği bilgisi verilir. Patoloji ünitesinin telefon numarası verilerek sonucun çıkıp çıkmadığı konusunda bilgi alabilecekleri bilgisi verilir. Patoloji raporunun çıktığı güne göre tetkiği isteyen doktordan sonuç randevusu almaları gerektiği bilgisi verilerek ilgili poliklinik sekreterine yönlendirilir. Hasta/ hasta yakınına endoskopik işlem rapor ve patoloji sonucu, hastanın doktoru tarafından elektronik ortamda görülür ve hasta/ hasta yakınına bilgi verilir. Bundan sonraki süreç hakkında bilgilendirme yapılır. 9. İLGİLİ DOKÜMAN Hasta Güvenliği Prosedürü (D.7.1.0.29) Çalışan Güvenliği Prosedürü ( D.7.1.0.30) İş Kazası Talimatı ( T.02.19) Enfeksiyon Kontrol Hizmet Prosedürü (D.7.1.0.28 ) Hastane Afet Planı Endoskopi Ünitesi Temizlik Talimatı ( T.04.41) Gastroloji Cihazı Bakım Talimatı (T.06.22) Atıkların Toplanması ve geçici Depolama Talimatı (T.04.23) Satın Alma Prosedürü (D.7.4.0.01) Sayfa Sayısı:7 / 8
Gastroenteroloji İlaç- Sarf Malzeme Formu (F.410) Hastabaşı Test Cihazı Kullanım Talimatı (T.02.60) Acil Müdahale Çantası Kontrol Formu (F.733) İzolasyon Önlemleri ve Endikasyonları Talimatı (T.02.27) Endoskopik İşlemler Talimatı (T.10.10) Kolonoskopi İşlem Talimatı (T.10.09) Kan Alınma Talimatı (T.10.03 ) İlaç Hatalarının Önlenmesinde Temel İlkeler Talimatı (T.27.32) Endoskopi Ünitesi Endoskopi Ünitesi Hemşire Gözlem Formu (F.678) Advers Etki Bildirim Formu (F.665) Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon Hizmet Prosedürü (D.7.1.0.51) Laboratuvar Numuneleri Teslim Formu (F.526) Sayfa Sayısı:8 / 8