ÜROLOJİK SORUNLARDA NONİNVAZİV ULTRA HIZLI 3 BOYUTLU ELEKTRON IŞIN TOMOGRAFİ KULLANIMI VE YARARLARI



Benzer belgeler
Renovasküler Hipertansiyonda Doppler US

Böbrek kistleri olan hastaya yaklaşım

Akciğer kanserinde radyolojik bulgular, değerlendirme. Dr. Canan Akman İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı

Abdominal Bilgisayarl Tomografi (BT) De erlendirmesi. erlendirmesi. Dr. SEM H AYTAÇLAR

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

ADRENAL KORTİKAL KANSER TEDAVİSİNDE LAPAROSKOPİK CERRAHİ

Akciğer Kanserinde Tanı Yöntemleri

Toraks BT Angiografi Pulmoner emboli tanısı

Acil Serviste Bilgisayarlı Tomografi Kullanımı. Doç. Dr. M. Ruhi Onur Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD

KAROTİD VE SEREBRAL BT ANJİOGRAFİ

Üriner sistemde yer alan organların görüntülenmesi

TIBBİ ULTRASONOGRAFİ DERNEĞİ ÜST ABDOMEN ULTRASONOGRAFİ İNCELEMESİ UYGULAMA KILAVUZU

ÜRİNER SİSTEMİN KONJENİTAL ANOMALİLERİ VE ÜRINER SİSTEM TAŞLARI. Dr.Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul

KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ KRANİOSEREBRAL TRAVMALI HASTALARDA NÖROGÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI

Kombine İntrakavernozal Enjeksiyon ve Görsel Uyarı Testleri nin Erektil Disfonksiyon Tanısında Rolü

KORONER ARTER? NE ZAMAN? Hacettepe Üniversitesi Tıp T Fakültesi Radyoloji A.D.

AKUT PULMONER EMBOLİDE RADYOLOJİK ÖNEMLİ MESAJLAR

ÜST ÜRİNER SİSTEM KANSERLERİNDE GÖRÜNTÜLEMENİN ÖNEMİ

UROK 2012 Sözlü Sunum 32, 33 ve 34 e Bir Bakış. Doç. Dr. Mustafa Vecdi ERTEKİN Özel Universal İtalyan Hastanesi Radyasyon Onkolojisi

İatrojenik Bilateral İliak Arter Komplikasyonunda Başarılı Hibrit Tedavi

TRD KIŞ OKULU KURS 1, Gün 2. Sorular

Trakeobronþial obstrüksiyonlarda Multidedektör BT sanal bronkoskopi

TORAKS DEĞERLENDİRME KABUL ŞEKLİ 2 (Bildiri ID: 64)/OLGU BİLDİRİSİ: MEME KANSERİ İÇİN RADYOTERAPİ ALMIŞ OLGUDA RADYASYON PNÖMONİSİ

ADRENAL KİTLELERK TLELERİNDE DR. FATİH H TUNCA İSTANBUL TIP FAKÜLTES LTESİ GENEL CERRAHİ

BT de kontrast madde 2 : sınıflama

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

İSKEMİK BARSAĞIN RADYOLOJİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Ercan Kocakoç Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul

RADYOLOJİ RADYODİAGNOSTİK ANABİLİM DALI-DÜTF- DİYARBAKIR

MEME KANSERİNDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)

Multipl Myeloma da PET/BT. Dr. N. Özlem Küçük Ankara Üniv. Tıp Fak. Nükleer Tıp ABD

Küçük renal kitlelerde aktif izlem

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu

Meme Radyoterapisi sonrası komplikasyonlar. Dr. Görkem Aksu Kocaeli Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi AD

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

Karotis ve Serebrovasküler Girişimlerde Komplikasyonlar ve Önlenmesi. Doç Dr Mehmet Ergelen

Vasküler görüntülemede alt n standart olarak kabul edilen konvansiyonel

PULMONER GÖRÜNTÜLEME. Radyografi planlanması

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

DOÇ.DR.YAŞAR BOZKURT

Mesane Tümöründe Klinik Evrelemede Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

Prof. Dr. İrfan Orhan Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Üroloji AD, Androloji BD, Elazığ.

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi

CERRAHİ Üreteropelvik Bileşke Darlığı (UPD) Abdurrahman Önen FEBPS, FAAP-U, FEAPU

İçerik. Plak Oluşumu. Plak görüntüleme BT- BTA. Karotis Plağı: patofizyolojiden görüntülemeye. Karotis Plağı Kompozisyonu BT de dansitesine göre

Göğüs hastalıklarının tanısında ve ayırıcı tanısında sıklıkla arka-ön (posterior

GÖREV ANALİZİ 2. YAZILMA ÖĞRENİM HEDEFİ. Mesane ve üreterin normal ve patolojik özelliklerini belirler

Dr Talip Asil Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı

ABDOMİNAL AĞRI: USG Mİ, BT Mİ, MRG Mİ? Dr. Müge GÜLEN Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi Acil Tıp Uzmanı

Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

Kasık Komplikasyonları ve Yönetimi. Doç.Dr.Gültekin F. Hobikoğlu Medicana Bahçelievler

Kime? Pulmoner Görüntüleme. Hangi tetkik? Akciğer grafisi. Akciğer grafisi. Akciğer grafisi. Travma. Göğüs ağrısı. Nefes darlığı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

Abdominal Travmada Radyoloji. Dr.Gürsel SAVCI Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

APAH: konjenital kalp hastalığı. Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU

İLKYARDIM TEMEL EĞİTİMİ TEORİ SINAV SORULARI-4

ONKOLOJİDE SIK KULLANILAN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER VE SAĞKALIM EĞRİLERİ

Adrenal kitlelerde yönetsel sorunlar

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

TİROGLOSSAL DUKTUS KİSTİ EKSTİRPASYONU AMELİYATI HASTA BİLGİLENDİRME VE ONAM (RIZA) FORMU

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV Sayfa ISBN

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Biyoteknoloji Yükselen Sektör. Dr.Nezih Hekim Dr.Pakize İ.Tarzi Laboratuarları İstanbul

Tiroidin en sık görülen benign tümörleri foliküler adenomlardır.

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Dr.Süleyman Sami ÇAKIR Okmeydanı Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği

ÜROGENİTAL TRAVMALAR. Yard.Doç.Dr Haluk Söylemez

CİDDİ KOMORBİDİTESİ OLAN SEMPTOMATİK PRİMER HİPERPARATİROİDİLİ HASTALARDA RADYOFREKANS ABLASYON SONUÇLARI

EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

Canlı Vericilerde Renal Arterlerin Digital Subtraksiyon Anjiyografi ile Değerlendirilmesi

D- BU AMELİYATIN RİSKLERİ Bu ameliyatın taşıdığı bazı riskler/ komplikasyonlar vardır. Ameliyattaki riskler:

DEFECTOBOOK DIO 1000 PA. Phased Array in Avantajları

Düşüğe Neden Olan Bir Hipertansif Fibromusküler Displazi Vakası. A Case of Hypertensive Fibromuscular Dysplasia Leading To Abortus

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ

İnce barsak tıkanıklıklarının değerlendirilmesinde çok kesitli bilgisayarlı tomografinin rolü

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI

Rahim ağzı kanseri; Serviks tümörü; Cerviks kanseri; Cerviks tümörü; Cervix Ca;

İnsidental Adrenal Kitlelerinde ve Adrenal Metastazlarda Güncel Değerlendirme ve Cerrahi Girişim Kararı

Koroner Anjiyografi Darlık Derecesinin Değerlendirilmesi

Konveyörler NP, NI Serisi

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

BİT ini Kullanarak Bilgiye Ulaşma ve Biçimlendirme (web tarayıcıları, eklentiler, arama motorları, ansiklopediler, çevrimiçi kütüphaneler ve sanal

Penetran Göz Yaralanmaları

BATIN BT (10/11/2009 ): Transvers kolon orta kesiminde kolonda düzensiz duvar kalınlaşması ile komşuluğunda yaklaşık 5 cm çapta nekrotik düzensiz

Akciğer Dışı Tümör Olgularında İzole Mediasten FDG-PET Pozitif Lenf Nodlarının Histopatolojik Değerlendirilmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

DERS SOSYOLOJİ KONU SOSYOLOJİNİN ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

BÖBREK KİTLELERİ VE RENAL HÜCRELİ KARSİNOM

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: CANSU BÜYÜK. İletişim Bilgileri: Adres: Okan Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Akfırat-Tuzla / İSTANBUL

MANYETİK REZONANS TEMEL PRENSİPLERİ

TORASiK RADYOTERAPi UYGULANAN AKCİĞER KANSERi TANILI HASTALARDA FARKLI SET-UP POZiSYONLARINDAKi TEDAVi ALAN DEViASYONLARININ incelenmesi

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

İSTEK ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT LİSESİ

Transkript:

ÜROLOJİK SORUNLARDA NONİNVAZİV ULTRA HIZLI 3 BOYUTLU ELEKTRON IŞIN TOMOGRAFİ KULLANIMI VE YARARLARI BENEFITS OF USING 3 DIMENSIONAL NONINVASIVE ELECTRON BEAM TOMOGRAPHY AT UROLOGIC PROBLEMS Muzaffer Savaş TEPE*, Esat MEMİŞOĞLU**, Ali Rıza KURAL*** * TEST Kardiovasküler Görüntüleme Merkezi, İSTANBUL ** St. Louis University Hospital Department of Radiology, USA *** İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, İSTANBUL ABSTRACT Introduction: We aimed to indicate the use of 3D EBCTA (Electron Beam Computerized Tomography Angiography) for renal artery lesions, vascular variants which is crucial to detect before surgery especially for knowledge of extension of the intravascular tumor and partial nephrectomy. Use of EBT for detecting acute abdomen, urolithiasis, hydronephrosis, trauma, urologic congenital problems was discussed. Materials and Methods: Fifty patients (30 man, 20 woman, age range 13-82, mean age 54.2) underwent Electron Beam Computed Tomography (GE-Imatron, C 150 ultrafast CT scanner) Angiography of the renal arteries. Renal tumors of urinary system pathologies were searched. It was emphasized that before 3D technique was performed reviewing the axial images for all necessary information is essential. Results: Several 3-D imaging techniques; MPR (multiplanar reconstruction), MIP (maximum intensity projection) and VR (volume rendering) images were used in demonstrating stenosis of the renal arteries. Accessory and main renal arteries easily depicted and stenosis has been shown. In our study, among fifty renal angiography patients, 21 had stenosis of the renal arteries with a variety of percents. A total of 12 accessory renal artery (five left, seven right) were detected. In suspected urolithiasis conditions not only the calculi and its location, hydronephrosis are detected accurately, but also some situations that mimic calculi (eg. pheloboliths) are recognized. EBCT with its 3D techniques found accurate and useful for renal vascular anatomy as a noninvasive test to delineate renal tumors and renal anatomy prior to nephron sparing surgery because it is known to conserve of normal renal parenchyma adjacent to tumor. Conclusion: EBCT with its non invasive three dimensional techniques is easy to apply, functional and accurate for neoplasms, for renal vascular anatomy, UPJ stenoses and for renal artery stenosis. EBT is also valuable to apply in acute abdomen, trauma patients. Key words: EBT, noninvasive angiography, 3 dimensional, complicated cyst, tumor ÖZET Bu çalışmamızda, EBT (Elektron Işın Tomografi) anjiyografi ile, ürolojide karşılaşılan sorunları, akut abdomeni, ürolitiyazisi, hidronefrozu, travmayı, ürolojik doğumsal problemleri, parsiyel nefrektomi cerrahisi için gereken, renal arter lezyonlarını, vasküler varyantları, intravasküler tümör uzanımını değerlendirmeyi amaçladık. Yaşları 13-82 aralığında (ortalama 54.2), 20 kadın, 30 erkek toplam 50 hasta renal EBT (GE-Imatron, C 150 ultra hızlı BT) anjiografi yapılarak değerlendirildi. Renal alanı, renal arterleri ve üriner sistemi değerlendirmek amacıyla multiplanar rekonstrüksiyon (MPR), maksimum intensite projeksiyon (MIP) ve volume rendering (VR) gibi çeşitli 3 boyut teknikleri kullanıldı. Aksesuar ve ana renal arterler kolaylıkla değerlendirildi ve stenoz tespit edildi. Çalışmamızda 50 renal anjiografi vakamızdan 21 inde renal arter stenozu, 12 tanesinde aksesuar renal arter (beş sol, yedi sağ) saptandı. Kitlesel lezyonlar ve üriner sistemin diğer lezyonları araştırıldı. Üç boyutlu noninvaziv EBT, böbrek vasküler anatomiyi, ureteropelvik bileşke darlıklarının (UPJS) üreteri çaprazlayan olası aberran böbrek arter sebeplerini, böbrek arter patolojilerini, stenozlarını, böbrek parankim tümörlerini, nefron koruyucu cerrahiden önce değerlendirmek amacıyla uygulaması kolay, doğru ve kullanışlı bulundu. Anahtar Kelimeler: EBT, noninvaziv anjiyografi, 3 boyut, komplike kist, tümör GİRİŞ Renal anatomiyi ve renal arterlerin varyantlarını detaylı bilmek büyük yarar sağlamaktadır. Dergiye Geliş Tarihi: 18.04.2003 VR, MIP gibi üç boyut teknikleriyle vasküler kalsifikasyonlar, çevre dokular detaylı gösterilir, birbiri üzerine süperpoze damarlar VR tekniğiyle Yayına Kabul Tarihi: 05.01.2004 (Düzeltilmiş hali ile) Türk Üroloji Dergisi: 30 (1): 91-97, 2004 91

TEPE M.S., MEMİŞOĞLU E., KURAL A.R. MIP ve diğer 3 boyut tekniklerinden daha iyi değerlendirilir 1-4. Damarlar bütün açılardan bakış kolaylığı ile incelenir. BT Anjiyografi ile normal sonuç, renal arter sitenozunu ekarte eder 2. Resim 1. 3 boyutlu koronal MIP imaj. Bilateral normal ve bilateral aksesuar böbrek arterleri. GEREÇ ve YÖNTEM Şubat 2000 ile Aralık 2003 (46 ay) arasında 50 hasta EBT noninvaziv böbrek anjiyografi metodu ve tüm abdomene yönelik olarak ultra hızlı tomografi ile değerlendirildi. Çalışmamızda hastalarımıza özellikle 3 boyutlu VR tetkikten yararlanmayı azalttığı için oral kontrast vermedik. İnceleme parametreleri: 130 kv, 630 ma, 0.2 saniye, 3 mm, 1.5 mm kesit kalınlığı. 20 ml bolus tarzda enjeksiyon ile 3 ml/saniye hızda 12-16 sn gecikme ile, maksimum aorta kontrast madde tutulumu zamanı hesaplandıktan sonra (time density analysis=tda) 100 cc iyotlu kontrast materyal enjekte edildi. İnceleme zamanı 20-25 saniye idi ve hastaların bu zaman diliminde, görüntü kalitesi açısından nefes tutmaları zorunlu idi. Önce kontrastsız BT ile kalsifikasyonlar, kalkül, eğer yağ doku içeren lezyon varsa saptandı. Böbrekteki lezyonların değerlendirilmesinde en duyarlı faz parenkimal fazdı (kontrast materyal enjeksiyonundan 160 saniye sonra). VR BT Anjiyografi birçok kurumda ameliyat öncesi anjiyografi yerine rutin olarak kullanılmaktadır 5,8. Nefron koruyucu cerrahide tek bir testle ameliyat öncesi ve ameliyat sırasında planlama için gerekli bilgileri sağlar, tümörün bitişik kalikse ilişkisini değerlendirmek cerraha toplayıcı sisteme uzanımı konusunda bilgiler verir, bu durum üriner fistul veya ürinoma gibi ameliyat sonrası komplikasyonları azaltır 8. Böbrek arter stenozları, anevrizma, diseksiyon, venöz bozukluklar, tromboz, intravasküler tümör uzanımı değerlendirilir. Çalışmamızda üç fazlı inceleme yaptık. İlk olarak böbreklerin üstünden pubis simfizine 3 mm aralıkla kontrastsız, sonra, renal ve üst pelvik bölgeyi arteryal fazda kontrastlı, 1.5 mm kesit aralıklarıyla, üçüncü ve son olarak, renal ve üst retroperitonu nefrografik fazda (1.5 mm kesit kalınlığıyla) inceledik. BULGULAR Çalışmamızda, elli renal anjiyografi hastasında toplam 12 aksesuar böbrek arter (beş sol, yedi sağ) saptandı. Böbrek arterleri normal; hafif (%1-%49), orta (%50-%69), şiddetli (%70-%99) stenoz; veya tıkalı olarak kategorize edildi 2. Resim 2. Koronal MIP imaj. İki taraflı böbrek arterlerin ağzında %50 daralmaya neden olan kalsifiye plaklar mevcut. A- orta abdominalisde de kalsifik aterom plakları izleniyor. TARTIŞMA BT Anjiyografinin klinikte uygulama alanları renal arterler, travma, ürotelyal lezyonlar, renal anomaliler, ürolitiyazis ve renal kitledir. Böbrek arterleri Aksesuar böbrek arterleri en sık rastlanan renal vasküler varyantlardır ve hastaların 1/3 ünde görülür. 30% tek taraflı ve 10% iki taraflı böbrek arterleri multipl olabilir 9,10. Rubin ve arkadaşları 3 boyutlu BT Anjiyografinin aksesuar böbrek arteri saptamada %100 sensitiv olduğunu gösterdiler 11. 92

NONİNVAZİV ULTRA HIZLI 3 BOYUTLU ELEKTRON IŞIN TOMOGRAFİSİ BTA abdominal aorta ve böbrek arter darlıkları, anevrizmalar, AV malformasyonlar, diseksiyon, tromboz, fıbromüsküler displazi gibi renal arterleri etkileyen sorunlarda kullanılır. Fibromusküler displazi böbrek arter darlığının ve renovasküler hipertensiyon vakalarının önemli, ateroskleroza nazaran az rastlanan nedenlerindendir 12. Bu hastaların çoğunluğu genç yada orta yaşlı kadındır 13. Lezyonlar tipik olarak distal böbrek arterinde ve 2/3 hastada iki taraflıdır 14. Magnetik rezonans anjiyografi de radyolojik olarak böbrek arterlerinin değerlendirilmesinde başvurulan, iyotlu kontrast madde kullanımı ve radyasyon gibi dezavantajları olmayan etkin bir yöntemdir. Ancak duyarlılık, özgünlük, tanısal doğruluk, yalancı pozitif ve negatiflik değerleri kullanımını sınırlandırmaktadır 15. Travma Böbrek hematom, lazerasyon ve infarkt künt travmadan kaynaklanabilir. İnfarkt kısmi yada bütün, tromboz veya avulziyona sekonder ve retroperitoneal hematomla birlikte olabilir. Böbrek parenkimal lazerasyonlar, periferal damar yırtılması ve kaliks laserasyonuyla birlikte olabilir. Renal yaralanma şüphelenildiğinde BT üç fazlı yapılmalı, non-kontrast çalışma ile intraparenkimal hematom varlığı aranmalıdır. Dinamik fazla pelvikalisyel ve üreter yaralanmaları, perirenal yada pararenal boşluklara kontrast madde sızması olup olmadığı araştırılmalıdır. Resim 3. Koronal MIP imaj. 13 yaşında bayan hasta. Travma. Sağ böbrek infarkt. Sağ nonfonksiyone böbrek. Üst pol lateralde infarkt Hastalar 50 **** 30 Erkek 20 Kadın Yaş 13-82 Toplam RAS 21 **** 8 Hafif 9 Orta 4 İleri Aksesuar RA 12 **** 5 Sol 7 Sağ HT HT lu hastada RAS 18 7 Eşlik eden patoloji 14 Hipernefroma 3 Metastaz (Primer Akciğer) 1 Pararenal Tümör 5 Mesanede Kitle 1 Multikistik Displastik Böbrek 4 Üreter Kalkülü 4 Adrenal Gl. Kitle 4 Renal Pelvil Ektopi 7 Komplike Renal Kist 4 Ureteropelvik Bileşke Darlığı 3 Travma Tablo 1. Cinsiyet, yaş aralığı, aksesuar BA (böbrek arterleri), böbrek arterinde % darlık, HT (hipertansiyon) ve birlikte olan patoloji (BAD: Böbrek Arter Darlığı) Kategori I %80 II %10 III %5 IV Tanım Minör travma (kontüzyon, intra-subkapsüler hematom, minör lazerasyon, küçük subsegmental kortikal infarkt) Majör travma (lazerasyon korteks boyunca medullaya veya toplayıcı sisteme uzanıyor, idrar ekstravazasyonu olabilir, geç imajlar alınmalıdır.) Katastrofi (multipl renal lazerasyonlar, vasküler yaralanma pedikülü içerir.). Aktif arteriyal kanama Ureteropelvik bileşke yaralanması (Avulziyon: Komplet, Lazerasyon: İnkomplet yırtık) Tablo 2. Böbrek yaralanmaların radyolojik sınıflandırılması 16 93

TEPE M.S., MEMİŞOĞLU E., KURAL A.R. Urotelyal lezyonlar Ultra hızlı BT birçok açılardan ekskretuar fazda üst ve alt üriner traktı 3 boyutlu tekniklerle inceleme imkanı sağlar, böylece intralüminal ve ürotelyal lezyonlar, solid ve kistik böbrek parankimal lezyonlar kolaylıkla tanımlanabilir. Böbrek anomalileri Bir çok vasküler, parenkimal ve üriner trakt anomalileri (aksesuar renal arterler, aberan renal arter orijinleri, böbrek ven anomalileri, ptotik malrote ve atnalı böbrek, çift toplayıcı sistem ve ektopik üreterosel) rastlantısal olarak ultra hızlı BT çalışmaları esnasında gerek normal çekim gerekse rekonstrüksiyon teknikleriyle ve BT ürografide saptanır. Urolitiyazis Renal kolikten şüphelenildiğinde üreterdeki kalkülün teşhisi, yeri ve boyutu önem taşır. Abdominal radyografinin renal/üreteral kalkül teşhisinde 40% sensitif olduğu, belirgin derecede hatalı pozitif sonuçlar verdiği bildirilmiştir. BT ise hemen hemen (%100) duyarlıdır, kolay uygulanır, böylece renal kolikten şüphelenildiğinde tercih edilmelidir 17-19. Resim 4. Oblik koronal MIP imaj. 55 yaşında erkek. Sol renal pelvik ektopi. Sol renal arter ana iliyak arterin bifurkasyonu bölgesinden orijin almakta. Resim 5a. Koronal MIP imaj, 29 yaş bayan. Sol böbrek aksesuar arter UP bileşkeyi çaprazlayıp stenoza neden olmakta. Resim 5b. Koronal MIP. Nefrogram fazından 1 saat sonra, solda UP bileşke stenozu görülmekte ve sol üreteral orta ve distal segmentler normal kalibrasyonda. Böbretek kitle Kompleks kistik veya solid kitleleri değerlendirmede kontrastsız ve kontrast madde verilimini takiben EBT kullanılabilir. Lezyonlar karakteristiklerine göre (kontrast tutulum, Hounsfield ünitesi=hu, duvarı, homojenlik yada heterojenlik, septa, nodülarite, kalsifikasyon) değerlendirilir. İlk önce dinamik kontrastlı imajlarla solid renal neoplazmdan ötürü hepatik yada abdominal metastaz varlığı aranır. Geç kontrastlı fazda böbrek alan taranır. Her üç fazda böbrekte kitle HU bakılarak değerlendirilir. Böbrek kist sıvısı için HU 0-20 rakam aralığıdır. İntrarenal basit kistlerde, özellikle 15 mm den daha küçük olanlarda, kontrastsız çalışmada 0-20 HU aralığında iken, nefrogram fazında 15 HU kadar yükselerek, yalancı artış denen bir dansite artışı tanımlanmıştır 20-23. Örneğin basit bir böbrek kist, hatalı ola- 94

NONİNVAZİV ULTRA HIZLI 3 BOYUTLU ELEKTRON IŞIN TOMOGRAFİSİ rak böbrek neoplazm sanılabilir 20. Kistik lezyonlarda başka bulgularda mevcut olup karsinom şüphesi doğurabilir. Duvar kalınlaşması yada düzensizlik, lezyonun içeriğinin heterojenliği, duvar kalsifikasyonu, septalar, benin kistik lezyonlarda da, böbrek neoplazmların (böbrek hücreli karsinoma, Wilms tümör, diğerleri) kistik formlarında da bulunabilir 24-27. Bosniak sınıflaması, böbrek kistik kitlelerde malinite riskini açıklamada ve komplike kistlerin yönetiminde yardımcı olmaktadır 28. Bu sınıflama BT bulgularına dayanır, ancak ultrasonografi, MR ve takip bilgilerini de kullanır. Tip 1 lezyon, basit kistlerin bütün kriterlerine girer ve ileri tetkik, yada tedavi gerekmez. Tip 2 lezyon, şüphe uyandırır, örneğin ince septasyon, minimal mural kalsifikasyon, yüksek dansiteli içerik gibi, ancak daha ileri şüpheli bulgu içermez. Tip 2 lezyonlarda minimal malinite riski vardır. Tip 3 lezyonlarda bir yada daha fazla malinite şüphesi uyandıran bulgu vardır (kontraslı tetkikten sonra kontrast tutulum gösteren yumuşak doku komponent bulunması gibi) ama kesin malinite bulguları yoktur. Kaba yada nodüler septasyonlar, kalsifikasyon, duvarda nodülarite yada kalınlaşma, heterojen densite, tip 3 bulgularıdır. Kontrast tutulum olup olmadığı şüphe götüren (lezyon densitesinde kontrast sonrasında 10 HU den daha az artış) lezyonlar bu gruba konabilir. Bir çalışmada tip 3 lezyonlar 50% malinite grubuna girmiştir. Çok yakın takip edilmeli yada bu lezyonların yarısının benin olduğu olasılığı da göz önünde bulundurularak cerrahi tedavi edilmelidirler. Tip 4 lezyon, kesin kontrast tutulum alanı içermektedir, yani kistik neoplazmdır. Böbrek hücreli karsinomdan şüphelenildiğinde, nefron koruyucu cerrahi ve krioablasyon prosedürlerini planlamada, arteriyal ve venöz komponentlerin vasküler haritalamasında ve nefrogram fazında tümörün boyutu, yeri (polar, perihiler) ve renal sinusa mesafesini BT ile üç fazlı inceleyerek ameliyat öncesi değerlendirmek mümkündür 21. Üç boyutlu EBT teknikleri böbrek tümörleri, böbrek anatomisini nefron koruyucu cerrahiden önce değerlendirmede yararlıdır, çünkü tümöre bitişik normal renal parenkimi korur. Renal pozisyon, tümörün yeri, derinliği, uzanımı, toplayıcı sistemle ilişkisi kolay ve doğru olarak gösterilir 29-31. Resim 6a. Koronal VR imaj. Solda bifid pelvis ve distal üreteral kalkül. Resim 6b. Koronal MIP imaj. Orta derecede hidronefroz. Sol üreter geniş. Parankimde incelme yok. 95

TEPE M.S., MEMİŞOĞLU E., KURAL A.R. verilmeden ve verildikten sonra değişik çekim fazlarında incelenerek klinikte yararlar sağlanabilir. Resim 7a. 40 yaş erkek. Sağ çift toplayıcı sistem. Sağ böbrek kortikal, solid, 2 cm hipernefroma. Solda büyük bir kist görülüyor. Resim 7b. 45 yasında başka bir erkek hasta. Kortikal, eksofitik, 1.5 cm boyutunda böbrek hücreli kanser SONUÇ Ultra hızlı BT ile birçok klinik durumda, böbrek arter hastalıklarında, böbrek transplantasyonlarda vericinin ameliyat öncesi, renal anatomisinin değerlendirilmesinde, 3 boyut teknikleriyle birlikte, renal vasküler yapılar koronal, sagital ve oblik planlarda, invaziv bir yöntem olan konvensiyonal anjiyografiye gereksinim bırakmadan gerçek, hızlı ve emin bir şekilde değerlendirilebilir. Ultra hızlı tomografi ile ürolojik doğumsal sorunlar, kalkül, travma, şüpheli kitleler ve tümörler, adrenal gland kitleleri kontrast madde KAYNAKLAR 1- Fitoz S, Akyar S: Üç boyutlu BT Anjiyografi. Tanısal ve Girişimsel Radyoloji 7: 93-100, 2001. 2- Johnson PT, Halpern EJ, Kuszyk BS et al: Renal artery stenosis: CT Angiography-Comparison of Real-time Volume rendering and Maximum Intensity Projection Algorithms. Radiology 211: 337-343, 1999. 3- Johnson PT, Heath DG, Kuszyk BS, et al: CT angiography with volume rendering: Advantages and applications in splanchnic vascular imaging. Radiology 200: 564-568, 1996. 4- Johnson PT, Heath DG, Bliss DB, et al: Threedimensional CT: Real time interactive volume rendering. AJR 167: 581-583, 1996. 5- Kawashima A, Sandler CM, Ernst RD, et al: CT evaluation of Renovascular Disease. Radigraphics 20: 1321-1340, 2000. 6- Urban BA, Ratner LE, Fishman EK: Three-Dimensional Volume Rendered CT Angiography of the Renal Arteries and Veins: Normal Anatomy, Variants, and Clinical Applications. Radiographics 21: 373-386, 2001. 7- Halpern EJ, Mitchell DG, Wechler RJ, Outwater EK, Moritz MJ, Wilson GA: Preoperative evaluation of CT Angiography and MR Angiography. Radiology 216: 434-439, 2000. 8- Frager DH: Invited Commentary. Radiographics 20: 1353-1354, 2000. 9- Coll DM, Herts BR, Davros WJ, Uzzo RG, Novick AC: Preoperative use of 3D Volume Rendering to demonstrate Renal tumors and Renal anatomy. Radiographics 20: 431-438, 2000. 10- Kadir S: Angiography of the kidneys. In: Kadir S, ed. Diagnostic angiography. Philadelphia, Pa: Saunders, 445-495, 1996. 11- Spring DB, Salvatierra O Jr, Palubinskas AJ, Amend WJ, Vincenti FG, Feduska NJ: Results and significance of angiography in potential kidney donors. Radiology 133: 45-47, 1979. 12- Rubin GD, Alfrey EJ, Dake MD, et al: Assessment of living renal donors with spiral CT. Radiology 195: 457-462, 1995. 13- Youngberg JP, Sheps SG, Strong CG: Fibromuscular disease or the renal arteries. Med Clin North Am 61: 623-641, 1977. 14- Harrison EG Jr, Hunt JC, Bernatz PE: Morphology of fibromuscular dysplasia of the renal artery in renovascular hypertension. Am J Med 43: 97-112, 1967. 15- Yağmurlu B, Erden A, Erden İ, Fitoz S, Bilgiç S: Renal arter stenozlarında üç boyutlu kontrastlı 96

NONİNVAZİV ULTRA HIZLI 3 BOYUTLU ELEKTRON IŞIN TOMOGRAFİSİ MR anjiyografi. DSA ile karşılaştırma. Tanısal ve Girişimsel Radyoloji 8: 527-32; 2002. 16- Beregi JP, Louvegny S, Gautier C et al: Fibromuscular dyplasia of the renal arteries: Comparison of helical CT angiography and arteriography. AJR 172: 27-34, 1999. 17- Federle MP: Evaluation of renal trauma. Pollack HM, ed. Clinical urography. Philadelphia, Pa. Saunders, 1422-1494, 1989. 18- Kural AR, Talat Z, Gürtuğ A, Yalçın V, Erözenci A, Öner A: Üriner sistemdeki nonopak taşların teşhisinde kompüterize aksiyal tomografinin yeri. Türk Üroloji Dergisi. 17(2): 125-128, 1991.Urban BA, Fishman EK: Tailored helical CT evaluation of acute abdomen. Radiographics 20: 725-49, 2000. 20- Boulay I, Holtz P, Foley WD, et al: Ureteral calculi: Diagnostic efficacy of helical CT and implications for treatment of patients. American Journal of Roentgenology 172: 1485-90, 1999. 21- Maki DD, Birnbaum BA, Chakraborty DP, Jacobs JE, Carvalho BM, Herman GT: Renal cyst pseudocyst enhancement: Beam hardening effects on CT numbers. Radiology 213: 468-72, 1999. 22- Yuh BL, Cohen RH: Different phases of renal enhancement: Role in detecting and characterizing renal masses during helical CT. American Journal Roentgenology 173: 747-55, 1999. 23- Bosniak MA, Rofsky NM: Problems in the detection and charecterization of small renal masses. Radiology 1998: 638-41, 1996. 24- Birnbaum BA, Jakobs JE, Langlotz CP, Ramchandani P: Assessment of a bolus tracking technique in helical renal CT to optimize nephrographic phase imaging. Radiology 211: 87-94, 1999. 25- Lee JKT, Sagel SS, Stanley RJ, Heiken JP: Computed Body Tomography with MRI correlation. Kenney PJ, McClennan BL. Chapter 18, The kidney. Third edition, vol 2. 1101-2. Philadelphia-NY. Lippincott-Raven, 1998. 26- Hartman DS, David CJ, Johns T, Goldman SM: Cystic renal carcinoma. Urology 28: 145-53, 1986. 27- Hartman DS, David CJ, Sanders RC, Johns TT, Smirniotopoulos J, Goldman SM: The multiloculated renal mass: Considerations and differential features. Radiographics 7: 29-52, 1987. 28- Rosenberg ER, Korobkin M, Foster W, Sylverman PM, Bovi JD, Dunnick NR: The significance of septations in a renal cyst. AJR, 144: 593-5, 1985. 29- Bosniak MA: The current radiological approach to renal cysts. Radiology 158: 1-10, 1986. 30- Rydberg J, Kopecky KK, Tann M, et al: Evaluation of Prospective Living Renal Donors for Laparascopic Nephrectomy with Multisection CT: The marriage of Minimally Invasive Imaging with Minimally Invasive Surgery. Radiographics 21: 223-36, 2001. 31- Sheth S, Scatarige JC, Horton KM, Corl FM, Fishman EK: Current Concepts in the Diagnosis and Management of Renal Cell Carcinoma: Role of Multidetector CT and Three-dimensional CT. Radiographics 21: 237-54, 2001. 97