HEMODİYALİZ HASTALARINDA DİYABET TEDAVİSİ Dr. Mürvet YILMAZ Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi KIŞ OKULU-2014
DM, genel popülasyonun % 3-6 20 yaş ve üzeri nüfus: 47.467.350 (%65.4) TURDEP-II de diyabet oranı: %13.7 Diyabetli sayısı: 6.503.027 kişi
Türkiye de Diyaliz Hastalarında Diyabet İnsidans ve Prevalansı TND Verileri
Diyabetik Hastada Sonuç GFH Tip 1 DM Tip 2 DM % 20-40 % 10-20 Diyabetik nefropati 7-14 ml/dk/yıl 2-5 ml/dk/yıl SDBY
BÖBREK NAKLİ Böbrek+ Pankreas Böbrek DM SDBY HD DİYALİZ PD
HD hastalarının etyolojiye göre dağılımı (2012 TND Registry)
KAN ŞEKERİ KONTROLÜ Standart takip: KŞ ölçümü + HbA1c Kan şekeri ölçüm aleti ile takip İnsülin kullananlar OAD kullananlar
GLİSEMİK KONTROL MONİTORİZASYONU HbA1c Yılda 2-4 kez 60-120 günü yansıtır. Genel popülasyondaki kadar hassas değil. >%7.5 hiperglisemi bulgusudur. Yalancı olarak artabilir veya azalabilir.
HbA1c Yalancı HbA1c BUN, karbamile olmuş hemoglobine sebep olur Sebep: ürenin siyanatla kompetisyona girmesi, siyanatın da Hb ile birleşmesi ile oluşan karbamile Hb nin ayraç ile reaksiyona girmesi Yalancı HbA1c Kısalmış eritrosit yaşam süresi Demir eksikliği ESA kullanımı Kan transfüzyonu
HbA1c Ne PD, ne de HD HbA1c düzeyini ciddi derecede değiştirmez. HbA1c en sık kullanılan parametredir.
Glisemik kontrol monitorizasyonu GLİSEMİK KONTROL MONİTORİZASYONU Glikated albumin Glisemik kontrolü daha kısa intervalde yansıtır (7-14 gün). Proteinürili hastalarda ve PD hastalarında güvenilir olmayabilir.
GLİSEMİK KONTROL MONİTORİZASYONU HbA1c, diyabet ve KBY li hastalarda uzun dönem glisemik kontrolün en iyi klinik belirleyicisidir. Rutinde hala HbA1c kullanılmakta
TEDAVİ HEDEFLERİ Hedef HbA1c %7 8 <50 yaş, co-morbid hastalık yok %7-7.5 Yaşlı ve co-morbid hastalık var %7.5-8
KDOQI CLINICAL PRACTICE GUIDELINE FOR DIABETES AND CKD: 2012 Update Mikrovasküler komplikasyonlarının önlenmesi veya yavaşlatılması amacı ile Hedef HbA1c ~ %7 Hipoglisemi riski olanlarda HbA1c < %7 olmaması Yaşam beklentisi kısa olanlar, komorbiditesi olanlar ve hipoglisemi riski olanlarda HbA1c > %7 Am J Kidney Dis. 2012;60(5):850-886.
TEDAVİ Nonfarmakolojik tedavi Diyet Egzersiz Kilo verilmesi Farmakolojik tedavi İnsülin Oral antidiyabetikler
DİYALİZ DIŞI KBY HASTALARINDA Kullanılacak ajan, glisemik hedefe ilaçla ilişkili yan etki riskine hastanın tercihi ve rahatlığına
DİYALİZ DIŞI KBY HASTALARINDA OAD GFR <30 ml/dk/1.73 m2 Glipizid 2.5-10 mg/gün (Minidiab tb) Repaglinid 0.5 mg/gün (Diafree tb, Novade tb, Novonorm tb, Repafix tb, Repelit tb, Replic tb)
DİYALİZ DIŞI KBY HASTALARINDA OAD Metformin; GFR <30 ml/dk/1.73 m2 GFR >45 ml/dk/1.73 m2 GFR 30-44 ml/dk/1.73 m2 kullanılmaz kullanılabilir karar klinisyenin
DİYALİZ DIŞI KBY HASTALARINDA TİAZOLİDİNEDİONLAR Pioglitazone Actos tb Dialic eff tb Dropia tb Glifix tb Piogtan tb Piondia tb Pioforce tb Rosiglitazone Avandamet tb Avandia tb Rosenda tb Rositaz tb Rosvel tb ALPHA-GLİKOZİDAZ İNHİBİTÖRLERİ Acarbose Acnor tb Glucartb Glukobay tb Oador tb Miglitol Migdia tb Miglitec tb DPP-4 İNHİBİTÖRLERİ Sitagliptin Januvia tb Saxagliptin Onglyza tb Linagliptin Vildagliptin Galvus tb
DİYALİZ DIŞI KBY HASTALARINDA İnsülin GFR >50 ml/dk/1.73 m2 GFR 10 50 ml/dk/1.73 m2 GFR <10 ml/dk/1.73 m2 doz ayarı gerekmez doz %25 azaltılır doz %50 azaltılır
İNSÜLİN PREPARATLARI İnsülin preparatı Etkinin başlangıcı Tepe etkisi Etki süresi Renal yetmezlikteki doz Hızlı etkili insülinler Regüler (Actrapid..) Lispro (Humalog) Aspart (Novorapid) Uzun etkili insülinler NPH Glargin (Lantus) Detemir (Levemir) Premixed 70/30 human mix 70/30 aspart mix 70/25 lispro mix 30-60 dk 5-15 dk 5-15 dk 2-4 saat 2-4 saat 3-4 saat 30-60 dk 5-15 dk 5-15 dk 2-3 saat 30-90 dk 30-90 dk 4-10 saat Yok 3-14 saat 3-12 saat 30-90 dk 30-90 dk 8-10 saat 4-6 saat 4-6 saat 12-18 saat 20-24 saat 6-23 saat 12-18 saat 12-18 saat 12-18 saat GFR 10-50 ml/dk ise doz %25 azaltılır. <10ml/dk ise doz %50 azaltılır.
HEMODİYALİZ HASTALARINDA İnsülin > OAD Başlangıç insülin dozu %50 azaltılır. İnsülin seçeneği ile ilgili ortak yaklaşım yoktur.
HEMODİYALİZ HASTALARINDA İnsülin glargine (lantus) NPH insülini + Lispro (Humalog) insülin aspart (Novorapid) 2-3 kez/gün yemekten önce
HEMODİYALİZ HASTALARINDA OAD Halen kullanmakta olduğu ve glisemik kontrolü sağladığı Glipizid 2.5-10 mg/gün (Minidiab tb) Repaglinid 0.5 mg/gün (Diafree tb, Novade tb, Novonorm tb, Repafix tb, Repelit tb, Replic tb)
HEMODİYALİZ HASTALARINDA DİYALİZ SOLÜSYONU Glukozsuz diyalizat riski 4 5 kat artar. hipoglisemi 100 mg/dl glukoz varlığı hipoglisemi riskini azaltır.
PROBLEMLİ HASTAYA YAKLAŞIM Hiperglisemi Ciddi hiperglisemi ve ketoasidoz Hipoglisemi Alterne eden hipoglisemi ve hiperglisemi
PROBLEMLİ HASTAYA YAKLAŞIM Dirençli Hiperglisemi: HbA1c > %9 Yetersiz insülin dozu Tedaviye uyumsuzluk (diyet ve insülin)
PROBLEMLİ HASTAYA YAKLAŞIM Ciddi hiperglisemi ve ketoasidoz: Serum glukoz > 1000 mg/dl Hipovolemi ve hipernatremi görülmez. Hiperkalemi, hiponatremi, akut intravasküler volüm artışı Tedavi: düşük dozda ıv insülin (2 U/saat)
PROBLEMLİ HASTAYA YAKLAŞIM Hipoglisemi: Yetersiz kalori alımı İnfeksiyon Malignite İnsülin dozu ayarlanmalı, kan şekeri ölçümleri sık yapılmalı Hipoglisemiye sebep olabilecek ilaçlar gözden geçirilmeli (örn beta blokerler), uzun etkili ve oral ajanlar kesilmelidir.
PROBLEMLİ HASTAYA YAKLAŞIM Alterne eden hipoglisemi ve hiperglisemi Gastroparezi insülin injeksiyon zamanının yanlış anlaşılması diyet kısıtlaması ve insülin tedavisine kötü uyum düzensiz yeme alışkanlığı görme bozukluğu depresyon
SAĞ KALIM Diyaliz hastalarında sağ kalım: Diyabetik hasta < nondiyabetik hasta 5 yıllık sağ kalım %30 Fransa da %32 hasta ortalama 211 günde ölmüştür.
SAĞ KALIM DİYALİZ x BÖBREK NAKLİ 5 yıllık sağ kalım; Böbrek nakli hastalarında %67-77 HD/PD hastalarında %30 Yaşam kalitesi böbrek nakli>hd/pd USRDS 2009 verilerine göre
En sık ölüm sebebi AGE lerin dokularda birikimi kardiyovasküler hastalık MORTALİTE NEDENLERİ Kardiyovasküler % 50-60 İnfeksiyon %15-20 Diyalizden çıkma % 10-20 Malignite % 5 Diğer % 10
KDOQI CLINICAL PRACTICE GUIDELINE FOR DIABETES AND CKD: 2012 Update DM ve KBY li hastalarda (böbrek tx dahil) statin; statin/ezetimib tavsiye edilir. Diyaliz tedavisi gören diyabetli hastalarda statin tavsiye edilmez. Am J Kidney Dis. 2012;60(5):850-886.
Sonuç olarak, Diyabet SDBY nin en sık sebebidir. Sağ kalım, nondiyabetik hastalara göre daha düşüktür. Kardiyovasküler hastalık, mortalitenin en sık sebebidir.
ÖNERİLER Dikkatli, bireyselleştirilmiş tedavi gereklidir. Glisemik kontrol monitorizasyonu HbA1c Tedavi nonfarmakolojik ve farmakolojik tedaviyi kapsar.
ÖNERİLER Başlangıç tedavisi olarak insülin > OAD İnsülinin başlangıç dozu %50 azaltılır. Eğer oral ajan kullanılacaksa tercih edilen ajanlar glipizid ve repaglinid dir.
ÖNERİLER Diyalizle karşılaştırıldığında, böbrek nakli daha iyi hasta sağ kalımı ve yaşam kalitesi ile birliktedir. Tüm diyabetik SDBY hastalarında, diyalizden ziyade böbrek nakli (ideali diyalizden önce olmak üzere) tavsiye edilir.
ÖNERİLER Periton diyalizi, el becerisi ve görme keskinliği olan diyabetik hastalara bir seçenek olarak önerilir. Ev hemodiyalizi de az sayıda diyabetik hasta için bir seçenek olabilir.