KARS YÖRESİ SIGIRLARINDA TOXOCARA VİTULORUM'UN YAYILIŞI

Ankara Ünv Vet Fak. Derg 42: 25-29. 1995 KARS YÖRESİ SIGIRLARINDA TOXOCARA VİTULORUM'UN YAYILIŞI Şnas UMURI Yunus GICIJ<.2 Prevalence of Toxocara vtulorum n cattie n Kars d"trct, Turkey. Summary: Ths study was carred out to determne prevalence of Toxocara vtulorum n caltle around Kars. Turkey, between March 1993-May 1994. For ths purpose, a tolal of 814 caltle faecal samples were collectedfrom one state (40 samples) and 15 prvate herds (774 samples). Theanmals were belonged to dfferent breeds. sexes and ther ages vared between seven days to fve years, 55.6% of 814 caltle were younger than su monthç and remaned were 2-5 years old. The older anmals whch faecal samples collected from. were chosed among the mother of calves. Toxocara vtulorum eggs werefound n thefaecal samples of 59 anmals out of 453 calves (13.0%) and 2 anmals out of 361 older anmals (0.6%). The nfecton rate n prvate farms (7.8%) was hgher than that n the state farms (2.5%). Each locaton was found to be nfected wth ths nematode, but the smallest nfecton rate was n Dkme vllage (1.2 %) and the hghest was n çamçavuş vl/age (33.3 %). The eggs of ths nematode were flrst found n the faeces of calves n 21 days old and the hghest nfecton rate were observed n anmals wth 1-3 months anmals. The nfecton rate and faecal egg counts n anmals wth older than three months decreased due LO age. Faecal egg counts (E.P.G.) were rangedfrom 850 to 16.200. Özet: Bu çalışma, Kars yöres sığırlarında Toxocara vlulorum'un yayılışını belrlemek amacıyla Mart 1993-Mayıs 1994 tarhler arasında yapılmıştır. Bu amaçla, br kamu kurumu olmak üzere, 16 farklı yerleşm brmnden değşk yaş, ırk ve cnsyette olan 814 sığıra at dışkı örneğ ncelenmştr. Dışkı baskısı yapılan 814 sığırın 453 'ünü (%55.6) 1 haftalık- 6 aylık buzağı ve danalar oluştururken, kalan 361 tanesn (%44.4) buzağı ve danaların anası olan ve yaşları 2-5 yaş arasında değşen nekler oluşturmuştur. Genç hayvanların %13 'ünde, yaşlı hayvanların %0.6'sında T. vtulorum yumurtasına rastlanmıştır. Enfeksyon oranı kamu kurumuna at hayvanlarda %2.5, halk elndek hayvanlarda se %7.8 olarak saptanmıştır. Dışkı bakısı yapılan tüm yerleşm brmlernde enfeksyona rastlanmış olup, en düşük enfeksyon oranı Dkme köyünde (%1.2), en yüksek se Çamçavuş köyünde (%33.3) görülmüştür. Toxocara vtulorum yumurtalarına en erken 21 günlük buzağılarda rastlanmış. en yüksek enfeksyon oranı 1-3 aylık buzağılarda saptanmış ve 3 aylık/an büyük hayvanlarda enfeksyon oram ve gram dışkıdak yumurta sayısı yaşa bağlı olarak azalmıştır. Enfekte hayvanlarda gram dışkıdak yumurta sayısı 850-16.200 arasında değşmştr. A.R.D., 1 Yrd. Doç. Dr., KafKas Ünv. Vet. rak. Paraztoloj Kars-TÜRKIYE 2 Araş. Gör., KafKas Ünv. Vet. Fak. l'ara7toloj h.b.d. Kars- TÜRKIYE. Grş Neml klme sahp tropk ve subtropk ülkelerde sığır. manda ve bzonların nce bağırsaklarında bulunan Toxocara (Neoascars) vtulorum

26 ŞİNASI UMUR-YUNUS GICIK (7-12, 14), yurdumuz sığır (,3-6, 13) ve malakla, nnda da (4, 5) görülmektedr. Ergn paraztler özellkle gençlerde olmak üzere, hayvanlarda ştahsızlık, zayıflama, shal veya kabızlık gb sndrm bozukluklan (2, 5, 6,.10-2) le ölümlere neden olablmekte (I 0-12), aynca enfekte hayvanlann nefes ve drarlannda bütrk ast kokusu duyulmaktadır (2, 7, ).. Bulaşma doğum önces plasenta le, doğum sonrası sütle, nadren su ve gıdalarla olmaktadır (2, 5, lo, 12). Yen doğan hayvanlann dışkısında yumurtaya lk defa doğum sonrası 16-23. günlerde rastlanmakta ve enfeksyon 1-3 aylık buzağılarda en yüksek düzeye ulaşmakta, 6 aydan büyük hayvanlarda se ender olarak görülmektedr (I, 7- LO). Paraztn gelşm sırasında göç geçren larvalar karacğer ve akcğerde fokal nekrozlara neden olmakta ve bölgesel lenf yumrulannda yangı le eosnofl görülmektedr. Enfekte yumurtalann nsanlar tarafından alınmasıyla, nsanlarda vsceral larva mgransa neden olduğu bldrlmektedr (10). Türkye'de yapılan çalışmalarda (I, 3, 13), T. vtulorum'un sığırlarda %0.8-16 arasında görüldüğü, enfeksyonun 1-3 aylık buzağılarda en yüksek düzeye ulaştığı ve gram dışkıdak yumurta sayısının 00-95.200 arasında değştğ kaydedlmştr. Merdvenc (4, 5), paraztn buzağılarda ölümlere neden olduğunu ve dışkı bakısı yapılan anaç nekler le malaklarda da paraztn yumurtalanna rastladığını bldrmştr. (, Bu çalışma, Türkye'de klm bakımından en soğuk, rakım bakımından en yüksek ve hayvancılığın temel geçm kaynağı olduğu llermzden br olan Kars'ta, Toxocara vtulorum'un varlığı ve yayılışı le lgl herhang br blg bulunmadığından dolayı yapılmıştır. Materyal ve Metot Bu araştırma, Mart 993-Mayıs 1994 tarhler arasında Kars Merkez ve yöresnde yapılmıştır. Bu amaçla hartada gösterlen br kamu kurumu (fanm ve Köyşler Bakanlığı, Kars Kazcılık Uretme İstasyonu)olmak üzere, toplam 16 farklı yerleşm brmne gdlerek değşk yaş, ırk ve cnsyette olan 814 sığıra at dışkı örneğ alınmıştır. Dışkı bakısı yapılan 814 sığırın 453 tanesn (%55.6) hafta-6 ayarası yaştak buzağı ve danalar, ger kalan 361 tanesn (%44,4) se kontrol edlen buzağı ve danalann anası olan ve yaşlan 2-5 yaş arasında değşen sığırlar oluşturmuştur. Dışkı örnekler drekt olarak rektumdan alınarak ~aylon torbalara konmuş ve bu şeklde Kafkas Unverstes Veterner Fakültes Paraztoloj Anablm Dalı Laboratuvanna getrlmştr. Dışkı örnekler, Fuelloborn'un doymuş tuzlu su flotasyon yöntemyle ncelenmş ve Toxocara vtulorum yumurtası saptanan dışkılarda McMaster yöntemyle gram dışkıda yumurta sayımı yapılmıştır (3, lo, 12). '-~, '... Ardahan N Iğdır Araşıınna materyalnn toplandığı yerleşm brmler: 1- Kars Merkez 2- Dereck Köyü 3-Yalınkaya K. 4-Subatan K. 5-Paşaçayın K. 6-Kümbetl K. 7-Dkme K. 8- Cumhuryet K. 9-Çakmak K. IO-Çamçavuş K. II-Aynalı K. 12-İncesu K.)3-Alçıh K. 14-Kayadb K. 15-Kırççek K. 16- Kazcılık Ur. ısı. Bakısı yapılan, kamu kurumuna at 40 sığırın tamamı (% 100 montofon ken, halk elndek sığırların ırkıara göre dağılımı aşağıdak şek..ldeolmuştur. 135' (% 7.4) Holştayn 127's (%16.4) Montofon 120's (%15.5) Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) 116'sı (%15.0) Zavot 99'u (%12.8) MontofonX DAK melez 77's (%9.9) Smental 55' (%7.1) Holştayn X DAK melez 25' (%3.2) Smental X DAK melez 14'ü (%1.8) Smental X Zavot melez 6'sı (%0.8) Holştayn X Zavot melez Bulgular Bakısı yapılan sığırlann yerleşm brmler" yaş gruplanna göre dağılımı le enfeksyon oranlan Tablo 'de 'özetlenmştr. Tablodan zleneceğ gb, ncelenen 814 sığırın 61'nde (%7.5) Toxocara vtulorum enfeksyonu saptanmıştır. Enfeksyon oranı yaşa göre çok farklı bulunmuş olup, 6 aylıktan küçük buzağı' ve danalann 59'unda (% 13.0) T. vtulorum yumurtasına rastlanırken, yaşları 2-5 yaş arasında değşen ve ncelenen buzağı ve danalann anası olan 361 sığırdan sadece ksnde (%0.6) enfeksyon saptanmıştır. Br kamu kurumu olan Kars Kazcılık Üretme İstasyonu da dahlolmak üzere, dışkı bakısı yapılan tüm yerleşm brmlernde T. vtulorum enfek-

KARS YÖRESı sı(jirlarlnda TOXOCARA vtrulorum'un YAYlUşı 27 Tablo 1: Dışkı bakısı yapılan sığırların yerleşm brmlerne göre dağılunı ve enfeksyon oranları. Table 1: Pereentage prevalenee oft. vtulorum n cattle from dfferent locatons n Kars. Yerleşm Brm Bakısı Yapılan Enfekte Sığır Enfeksyon Oram Sığır Sayısı Sayısı (%) 0-6 2-5 Toplam 0-6 2-5 Toplam 0-6 2-5 Toplam ay yaş ay yaş ay yaş Kars Merkez 44 37 81 8-8 18.2-9.9 Dereck Köyü 15 11 26 6-6 40.0-23.1 Yalınkaya K. 17 13 30 1-1 5.9-3.3 Subatan K. 26 19 45 1-1 3.8-2.2 Paşaçayın K. 45 37 82 4-4 4.9-8.9 Kümbetl K. 15 26 2-2 13.3-7.7 Dkme K. 45 39 84 2.2-1.2 Çakmak K. 28 20 48 3-3 10.7-6.3 ÇamçavWj K. 16 27 8! 9 50.0 9.1 33.3 Cumhuryet K. 21 16 37 3 3 14.3-8.1 Aynalı K. 21 17 38 2 2 9.5. 5.3 ıncesu K. 10 8 18 2-2 20.0 - LU Alçılı K. 92 67 159 10 10.9 1.5 6.9 Kayadb K. 9 7 16 4-4 44.4-25.0 Kırççek K. 29 28 57 3-3 10.3-5.3 Kazcı1ık Or. Isı. 20 20 40-5.0-2.5 Toplam 453 361 814 59 2 61 13.0 0.6 7.5 Tablo 2: Toxocara vtulorum'un yaş gruplarına göre dağılunı ve her gram dışkıdak ortalama yumurta sayıları. Table 2: Percentage prevalence of T. vtulorum n cattle of dfferem age groups and average E.P.G. of faeces. Yaş Bakısı Yapılan Enfekte Sığır Enfeksyon Ortalama Sığır Sayısı Sayısı Oranı (%) E.P.G. 0-1 ay 30 5 16.6 10580 1-2.. 101 20 19.8 9295 2-3.. 97 17 17.5 7900 3-4 " 103 II 10.6 6545 4.5.. 71 5 7.0 5880 5-6.. 51 1.9 3000 2.5 yaş 361 2 0.6 1475 ----- Tablo 3: Toxocara vtulorum'un cnsyete göre dağılımı. Table 3: Pereentage prevalenee oft. vtulorum n cattle of dfferent sexes. Cnsyet Bakısı Yapılan Enfekte Sığır Enfeksyo Sığır Sayısı Sayısı Oranı (%) 0-6 ay Dş 251 30 11.9 Erkek 202 29 1:4.3 2-5 361 2 0.6 syonu görülmüştür. Ancak yerleşm brmlerne göre enfeksyon oranları büyük farklılıklar göstermş olup, en düşük enfeksyona Dkme Köyünde (%1.2), en yüksek enfeksyona se Çamçavuş Köyündp. (%33.3) rastlanmıştır. Enfeksyon oranının yaşa göre dağılımı ve bu yaş gruplarında gram dışkıdak ortalama yumurta sayıları Tablo 2'de verlmştr. Toxocara vtulorum yumurtalarına en erken 21 günlük buzağıların dışkısında rastlanmış, fakat en yüksek enfeksyon oranı (%19.8) 1-3 aylık buzağılarda saptanmıştır. Gerek enfeksyon oranı, gerekse gram dışkıdak yumurta sayısı yaşa bağlı olarak kademel br azalış göstermştr. En düşük enfeksyon oranı (%0.6) ve gram dışkıdak en az yumurta sayısı (1475), yaşları 2-5 yaş arasında değşen yaşlı sığırlarda görülmüştür (Tablo 2). Enfeksyonun cnsyete göre dağılımı da ncelenmş ve sunçlar Tablo 3'de verlmştr. Tablodan zleneceğ gb enfeksyon oranları gerek erkek gerekse dşlerde brbrne yakın oranda bulunmuştur. Toxocara vtulorum'un ırkıara göre dağılımı da araştırılmış olup sonuçlar Tablo 4'de verlmş-

28 ŞİNASt UMUR- YUNUS GIClK Tablo 4: Toxocara vtulorum'un ırklara göre dağılımı. Table 4: Percentage prevalence of T. vtulorum n dfferent eattle breeds. Irklar Bakısı Yapılan Enfekte Sığır Enfeksyon Oranı Sığır Sayısı Sayısı ( %) 0-6 2-5 Toplam 0-6 2-5 Toplam 0-6 2-5 TopIam ay yaş ay yaş ay yaş Montofon 96 72 167 12 13 12.5 1.4 7.8 Holştayn 72 63 135 8-8 11.1-5.9 DAK. 62 58 120 9-9 14.5-7.5 zavot 70 46 116 4 5 5.7 2.2 4.3 MonL. X DAK me!. 54 45 99-20.4-11.1 Smenta! 47 30 77 5-5 10.6-6.5 HolşL. X DAK me!. 30 25 55 8-8 26.7-14.5 Smen. X DAK me!. 13 12 25-1 7.7-4.0 Smen.X zav. me!. 7 7 14 1-1 14.3-7.1 HolşL. X zav. me!. 3 3 6 - - - - - - - Doğu Anadolu KJrmızısı tr. Tabloda da görüldüğü gb Holştayn X Zavot melezier harç tüm ırklarda enfeksyon görülmüştür. En yüksek enfeksyon oranı % I. le Montofon X Doğu Anadolu KırmJZ1sı(DAK) meleziernde saptanırken, en düşük enfeksyon se (%4.0) Smental X DAK melezlernde bulunmuştur. Ancak enfeksyon oranları bakımından ırklar arasında çarpıcı br fark görülmemştr. Çalışma sırasında dışkı bakısı yapılan genç hayvanların tamamına yakın kısmında Coccda oocystlerne, yaşlı hayvanların çoğunda se Trchostrongyldae spp. yumurtalarına rastlanması kaydadeğer dğer br bulgu olmuştur. Tarbpna ve Sonuç Toxocara vtulorum, neml klme sahp tropk ve subtropk ülkelerde sık görülmekte, buzağı ve malakjarda sorun oluşturmakta, yayılışı bölge ve araştıncılara göre değşmektedr (1,3,7-10, 13, 14). Ntekm, paraztn yayılışının Endonezya, Njerya, Çn ve Zmbabwe gb ülkelerde buzağı ve malakjarda %2.6-90 arasında değştğ (7-9, 14), hatta çftlklere göre zaman zaman %IOO'e ulaştığı kaydedlmştr (9). Bu nematodun ülkemzde yayılışı le lgl çalışmalar sınırlı s~yıdadır (1, 3, 13). Oytun (6), T. vtulorum'un yurdumuz buzağı ve malaklarında bulunduğunu bldrmş fakat herhang br yayılış oranı vermemştr. Merdvenc (4,5), anılan nematodun Marmara bölgesnde buzağı ve malakjarda g!?rüldüğünü, dğer taraftan Yozgat l, Yerköy D.V.Ç'nde 3-6 haftalık buzağılarda ölümlere neden olduğunu, aynca dışkı bakısı yapılan anaç neklerde T. vtulorum yumurtasına rastladığını kaydetmştr. Bu paraztle lgl olarak lk kapsamlı çalışmayı yapan Güralp ve ark. (3), ülkemzn değşk llernden, kamu ve halka at sığırlardan temn ettkler 150 dışkı ncelemşler ve yayılışı kamu sığırlarında %0.1, hal.: ka at hayvanlarda %2.1 olarak bldrmşlerdr. Vanyöres sığırlarında benzer br çalışma yapan Toparlak ve ark. (13), nceledkler 379 sığınn % 6'sırıda anılan nematod yumurtasına rastlarnışlardır. Akyol se (1), yayılışın Bursa yöres sığırlarında %2.2 olduğunu, 6 aydan küçük buzağılarda bu oranın%5. 'e yükseldğn kaydetmştr. Bu çalışmada ncelenen 814 sığır dışkısının 61'nde (%7.5) T. vtulorum yumurtası saptanmıştır. Enfeksyon oranı yaşa göre çok farklı olup, 6 aylıktan küçük buzağılarda %13 olurken, 2-5 yaşlı sığırlarda %0.6 olarak belrlenmştr. Bu oran Güralp ve ark. (3) harç, ülkemzde yapılan dğer araşbrma sonuçlarıyla (1, 13) uyuşmaktadır. Yurtdışı çalışmalarda (7-9, 14) yayılış oranları çok değşk olup %2.6-90 arasında değşmektedr. Çalışmaların yapıldığı ülkeler Kars yöresne göre daha sıcak ve neml bölgeler olduğundan, yayılışırı yüksek olma nedenn paraztn epdemyolojsne bağlamak mümkündür. Dğer taraftan, çalışmaiann genellkle buzağılar üzernde yürütülmes de etkenlerden br olarak görülmektedr. Güralp ve ark. (3), yayılış oranını bu kadar düşük bulmalarını, nceledkler hayvanların çoğunun kamu kurumlarına at olması ve bu hayvanların düzenl olarak antelmntklerle laçlanmasına bağlamaktadır. Benzer şeklde Toparlak ve ark. da (13) kamu kurumlarına at sığırların hçbrnde enfeksyona rastlamarnışlardır. Bu çalışmada ncelenen 814 sığınn 40 tanes kamu kurumuna at olup bu hayvanlardan sadece 'nde enfeksyona rastlanmış olması yukarıdak bulgularla (3, 13) uyuşmaktadıro Bazı araştıncılar (3, 7-10, 13, 14) T. vtulorum'un 6 aydan küçük buzağılarda görüldüğünü

KARS YÖRESı SICIRLARINDA TOXOCARA vltulor UM'UN YA YlUŞI 29 ve en yüksekenfeksyon oranına 1-3 aylık buzağılarda rastlandığını kaydeunşlerdr. Bu çalışmada da benzer sonuçlar alınmış olup 6 aylıktan küçük buzağılarda enfeksyon sık görülmüş ve 1-3 aylık buzağılarda en yüksek düzeye ulaşmıştır. Enfeksyon yaşlı sığırlarda nadr görülmekte (1,6,9,10), bazen hç rastlanmamaktadır (3,8, 14). Bunun neden de paraztn prepatent süresnn kısa olması ve yaşa bağlı olarak gelşen drenç nedenyle paraztlern kısa sürede atılmasıdır (10). Bu araştırmada dışkı bakısı yapılan 361 yaşlı sığırın sadece ksnde (%0.5) enfeksyona rastlanmış olması yukarıdak blglerle açıklanablr. Roberts (10), paraztn neml tropk bölgelerde yaygın olduğunu, Soulsby se (I 2) tüm dünyada görüldüğünü bldrmektedr. Kars gb soğuk ve kısmen kurak br bölgede enfeksyonun bu derece yüksek görülmesnde, hayvanların uzun kış ayları boyunca zemn toprak ahırlarda sık olarak br arada barındırılması ve ahırlarda oluşan ısı ve nemn yumurtaların gelşm çn uygun br ortam oluşturması roloynamaktadır. Ntekm Akyol (1), deneysel koşullarda yumurtaların gelşm çn deal ısının 20-30 C olduğunu belrunş, Merdvenc se (5) ahır zemnn yumurtaların gelşm çn uygun ortam olduğunu kaydetmştr. Lteratürlere göre (3, 7, 8, 10-13) T. vtulorum yumurtaları buzağı ve malaklarda doğumdan sonra lk kez 15-23. günlerde dışkıda görülmektedr. Bu araştırmada da benzer sonuç alınmış, en erken 21 günlük buzağıların dışkısında T. vtulorum yumurtalarına rastlanmıştır. Enfeksyonun cnsyetle lgs olmadığı ler sürülmekle brlkte (10), bazı çalışmalarda (3, 13, 14), erkeklerde dşlere oranla daha yüksek enfeksyona rastlanmıştır. Bu çalışmada, 6 aylıktan küçük buzağılarda enfeksyon oranı erkeklerde % 14.3, dşlerde se % 1.9 olarak belrlenmştr. Ancak oranların brbrne çok yakın olması, erkek ve dşlern aynı yaş gruplarında bulunmaması ve çalışmanın örnekleme yöntemyle yapılması gb nedenler enfeksyonun cnsyetle lgs konusunda sağlıklı fkr yürüuney engellemektedr. Toxocara vtulorum'un yayılışı. üzerne ırkiarın etks tartışmalıdır. Rekwot ve Ogunsus (9), bu parazle karşı ırk duyarlılığı olmadığını bldrmştr. Toparlak ve ark. (13), se DAK'larında enfeksyonun dğer ırkıara göre yüksek olduğunu, ancak bu hayvanların halk elndek hayvanlar olduğunu bldrmştr. Buna karşın Güralp ve ark. (3), Holştayn ve Montofonlarda yüksek enfeksyona rastlamışlardır. Araştırmamızda se, Holştayn X DAK melezernde enfeksyon oranı (%14.5) dğer ırkıara göre kısmen yüksek olmasına karşın, Holştayn X Zavot melezier harç tüm ırkıarda enfeksyon oranları brbrne yakın bulunmuştur. Bu nedenle T. vıulorum enfeksyonlarında ırk duyarlılığından söz etmek güç olacaktır. Toxocara vtulorum le enfekte hayvanlarda gram dışkıdak yumurta sayısının enfeksyon şd- Alınmıştır Recelved 22.ı1.1994 detn belrlemedğ, bunun tamamen dşlern yumurta üretm yeteneğyle lgl olduğu bldrlmekte (10, 12), cdd enfeksyonlar çn gram dışkıdak yumurta sayısının 100.000 den fazla olması gerektğ ler sürülmektedr (12). Bununla brlkte yapılan bazı çalışmalarda (1,3,7, 13), gram dışkıdak yumurta sayısının 50-95.200 arasında değştğ kaydedlmştr. Bu çalışmada se gram dışkıdak yumurta sayısı 850-16.200 arasında saptanmış olup yukarıdak çalışmaların sonuçlarıyla uyum çndedr. Ancak, yumurta sayısının az olması, enfeksyonun yaygın olmasına karşın çok şddetl seyretmedğn göstermektedr. Sonuç olarak, Kars yöres sığırlarında, özellkle 6 aylıktan küçük buzağı ve danalarda T. vıulorum'un küçümsenmeyecek düzeyde yaygın olduğu anlaşılmış ve bu paraztle mücadele edlmesnn yöre sığırcılığı açısından yararlı olacağı kanısına varılmıştır. Dğer taraftan ülkemzn en soğuk ve rakımı en yüksek llernden br olan Kars'ta bu nematodun yaygın olarak görülmes T. vtulorum'un epdemyolojsnde çevre koşulları kadar, hayvan barınaklarının da rol oynamadığını düşündürmektedr. Kaynaklar ı. Akyol, ç.v. (1993). Epdemology of Toxocara vıulorum n ca/lle arowıd Bursa, Turkey. J. Helmnth., 67:73.77. 2. Güralp, H. (1981). Helmnıoloj A.Ü. Vet. Fak. Yay. No. 368. Ankara Ünv. Basımev, Ankara. 3. Güralp, N., Tınar, R., D~anay, A. ve COfIkun, Ş.Z. (1985). Türkye sığırlarında Toxocara vıulorum'un yayı/ışı. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 32:280.287. 4. Merdlvend, A. (1970). Türkye Paraztler ve Parazıolo. jk Yayınları. Kutulmuş Matbaası, ıstanbul. 5. Merdlvend, A. (1971). Neooscars vıulorum'un evrm üzerne.. Türk vet. Hekm Dem. Derg., 41:20.26. 6. Oytun, H.ş. (1961). Genel Parazıoloj ve Helmnloloj. A.Ü. Vet. Fak. Yay. NO.55. Ege Matbaası, Ankara. 7. Pandey, VS. Hııı, F.W.G. Hensmann, D.G. and Baragwanath, L.C. (1990). Toxocara vıulorum n beef calves kepı on efflwml.rrgaıed paslures n Zmbabwe. Vet. Parastol.,35:349.355. 8. Partoutoma, S. and Adlwnata, S.G. (1991). The nfec. ıon oftoxocara vıulorum n ca/lle and bu/falo calves n Sel. abnla Su1caraja and Suade n ıhe dslrcl Su1cabum. Penyakt Hewan, 23:53.56. (Ref.:Helmnth. Abst., 1993,62,42). 9. Rekwot, P.ı. and Ogunsusl, R.A. (1985). Preva/ence of Toxocara (Neoascars) vıulorum nfecıon n ca/lle arowıd Zara, Ngera. J. Anm. Prod. Res., 5:201.207. (Ref.: Helmnth. Abst., 1987,56,642). 10. Roberts, J.A. (1993). Toxocara vıulorum n rumnanıs. Helmnth. Abst., 62:151.174. ı. Schmldth, G.D. and Roberts, L.S. (1989). Founda. ıons of Parasıology..4th Ed. Tmes Mrror/Mosby College Publshng, Boston. 12. Soulsby, E..1.L. (1986). Helmmhs, Arıhropads and Pro. lozoo of Domesıcaled Anmals. 7th Ed. Balere Tndall, London. 13. Toparlak, M., Deter, S. ve Yılmaz, H. (1989). Van yöres sığırlarında Toxot!ara (Neoascars) vrulorum enfek. syonununyaylllşl. A.U. Vet. Fak. Derg., 36:404.412. 14. Wen, Y.L.. Zhuang, Z.L., Ln, B.M., Pan, 'Y.D. Gao, B.Z. and Wang, T..1. (1986). An epdemologc survey of Neooscars n calves. Chn. J. Vet. Sc. Techno!., 8:18.20. (Ref.: Helmnth. Abst., 1988,57,555).