Kayseri deki Özel Hastanelerde Maliyet Etkinliğinin Veri Zarflama Metoduyla Ölçülmesi
|
|
- Esin Ertuğ
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Uluslararası Alanya İşletme Fakültes Dergs Internatonal Journal of Alanya Faulty of Busness Yıl:2014, C:6, S:2, s Year:2014, Vol:6, No:2, s Kayser dek Özel Hastanelerde Malyet Etknlğnn Ver Zarflama Metoduyla Ölçülmes Measurement Of Cost Effııeny In Prıvate Hospıtals In Kayser Usıng By Data Envelopment Analysıs Tunay ÇELİK Doç. Dr., Eryes Ünverstes, Uygulamalı Blmler Yüksekokulu Azze ESMERAY Yrd. Doç. Dr., Eryes Ünverstes, Uygulamalı Blmler Yüksekokulu Anahtar kelmeler: Türkye de sağlık sektörü, özel sağlık kuruluşları, teknk etknlk, ver zarflama metodu Key words: Health setor n Turkey, prvate health organzatons, tehnal effney, data envolopment analyss ÖZ Ülkemzde özel sağlık sektörü 1990 lı yıllardan sonra gelşme göstermeye başlamıştır yılında Sağlık Kanununda yapılan değşklkle özel sağlık kuruluşlarının sektöre grşne zn verlmş, böylee sağlık hzmetlernde kalte ve vermllğn artması amaçlanmıştır. Son dönemde özel sağlık kuruluşları sağlık sektöründek paylarını gderek arttırmışlardır. Bu gelşmeyle brlkte özel hastanelern kend aralarında br rekabet ortamı doğduğu gb, özel-kamu rekabet de ortaya çıkmıştır. Br şletmenn rekabetç br ortamda uzun süre faalyetne devam edeblmes çn, etkn ve verml br bçmde üretm yapması yan bell br grd mktarıyla en çok üretm gerçekleştrmes gerekmektedr. Bu çalışmada Kayser de faalyet gösteren özel hastanelern teknk etknlk skorları ver zarflama yöntemyle tespt edlmştr. Analze dahl edlen 13 özel hastanenn 2011 yılında 7 snn teknk açıdan etkn hzmet sundukları belrlenmştr. Teknk açıdan etkn olmayan dğer 6 hastanenn se, teknk açıdan etkn br hzmet üreteblmek çn çıktılarında bell oranlarda artış sağlamaları gerektğ ortaya çıkmıştır. ABSTRACT Prvate health setor n Turkey has to started to develop after 1990s. Wth the hange n Health Law n 1987; prvate health orporatons are permtted to enter the setor and by ths hange t s amed to mprove qualty and effeny n health serve. In reent years, prvate health orporatons have nreased ther share n the health setor. Wth ths development there s a ompettve envronment between the prvate hosptals, n addton to ths, there s also prvate-publ ompetton. In order to ontnue ts faltes for long tme n ths ompettve envronment, the orporaton has to produe n an effetve and effent way, n another words, t has to produe maxmum wth a partular nput. In ths study, tehnal effetveness sores of the prvate hosptals are determned by usng data envelopment method. It s deteted that 7 prvate hosptals n the sample of 13 prvate hosptals, whh s nluded n our analyss, serve effent serve n terms of tehnal perspetve. It s determned that 6 hosptals, whh are not effetve n tehnal perspetve, have to mprove ther output n ertan ratos n order to produe effent serve n terms of tehnal perspetve. 1.GİRİŞ Hastane en bast anlamda sağlık hzmet verlen ve gerektğnde ayakta ya da yatarak tedav olmak üzere gdlen sağlık kurumlarıdır. Hastane tanımı görüldüğü gb bast olmakla brlkte hastanelern sundukları sağlık hzmetler son deree karmaşık ve pahalıdır. Özellkte günümüzde gelşen teknoloj le brlkte hastalıkların tanısında kullanılan makne ve teçhzatlar le laboratuar malzemeler yüksek düzeylerde sağlık gderler oluşturmaktadır. Ayrıa hastanelern temel grds olarak kabul edlebleek olan yetşmş sağlık personel htyaı da öneml dğer br gder kalemn oluşturmaktadır. Bu açıdan bakıldığında hastaneler kalfye sağlık personeln ve öneml meblağları bulan sabt sermaye yatırımını br araya getrerek toplumsal sağlık hzmet sunan kuruluşlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Lberal endüstr ktsadı frma teorsne göre her rasyonel frma, kar maksmzasyonu amaıyla faalyet göstermektedr. Ülkemzde özel sağlık kurumlarının varlığından öne, sağlık hzmetler kamuya bağlı devlet ya da ünverste hastaneler le lçe sağlık kuruluşları tarafından kar maksmzasyonu amaından zyade toplumsal sağlığın korunmasına yönelk olarak verlmekteyd. Türkye de özel sağlık kuruluşlarının faalyetlernn artmasıyla brlkte özellkle son on yılda sağlık sektöründe etknlk ve rekabet, üzernde araştırma yapılması gereken öneml br konu halne gelmeye başlamıştır.
2 ÇELİK-ESMERAY Küreselleşmenn de etksyle sağlık hzmetler uluslar arası hasta hareketllğn arttırdığı gb, sunulan sağlık hzmetlernn çeştllğ de artmaya başlamıştır. Sağlık hzmet sunan özel sağlık kuruluşunun daha yüksek karlar çn daha fazla hastayı portfoyune katması gerektğ gb, malyetler açısından da etkn br bçmde hzmet sunması gerekmektedr. Son yıllarda sağlık sektöründe artan rekabet, teknk açıdan etkn yan malyetlern mnmuma ndrgeyeblmş frmaların ayakta kalableeklern ortaya koymuştur. Tam donanımlı sağlık hzmet sunan özel ya da kamuya bağlı hastanelern daha verml ve etkn hzmet sunması yapılan yatırımların karşılığının alınmasında da öneml br faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Hastaneler, yukarıda bahsedlen grdler kullanarak hastaları tedav etmektedrler. Sunulan bu hzmet, sağlık sektöründe yüksek meblağlarda gder ve gelrlern ortaya çıkmasına neden olmakta ve sağlık kuruluşlarını etkn br bçmde çalışmaya zorlamaktadır. Ülkemzde son yıllarda özel sağlık kuruluşlarının faalyetlernde görülen artışla brlkte, frmalar arası rekabet kamu-özel sektör arasında da baş göstermeye başlamıştır. Son dönemlerde bu rekabet özellkle özel hastanelerle ünverste hastaneler arasında artmaya başlamış gb görünmektedr. Rasyonel br şletme olarak düşünüldüğünde özel hastanelerde vermllk ve etknlğn artarak malyetlern düşürülmes bahsettğmz nedenlerden dolayı öneml br konu halne gelmştr. İşte bu nedenle bu çalışmada Kayser kent merkezndek özel hastanelerdek teknk etknlk skorları ver zarflama analz (data envolopment analyss) le tahmn edlmeye çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın lk bölümünde kısaa Türk sağlık sektörü ve Kayser de sağlık sektöründek gelşmeler hakkında blg verlmş, kn bölümde konuyla lgl teork temeller ve lteratür özetlenmş, üçünü bölümde kullanılan yöntemden bahsedlmş ve dördünü bölümde tahmn sonuçları verlerek genel br değerlendrme le çalışmamız sonlandırılmıştır. 2.TÜRKİYE VE KAYSERİ DE ÖZEL HASTANELERİN GELİŞİMİ İnsan sağlığına zarar veren çeştl faktörlern yok edlmes ve toplumun bu faktörlern tesrnden korunması, hastaların tedav edlmes, beden ve ruh kablyet ve melekeler azalmış olanların şe alıştırılması (rehabltasyon) çn yapılan tıbb faalyetlere sağlık hzmet, bu hzmet sunan şletmelere de hastane adı verlmektedr (Temel 2003:3). Sağlık hzmetler yılllara tüm dünyada kamu hzmet olarak sunulmuş fakat çağın htyaçları doğrultusunda özellkle 18. Yüzyılda İngltere önülüğünde özel sağlık hzmet veren kuruluşlar da bu sektöre grş yapmaya başlamışlardır. Bugünkü anlamda ülkemzde özel hastanelern kurulması ve gelşmes 1987 yılında yüürürlüğe gren 3359 sayılı Sağlık Hzmetler Temel Kanunu le gerçekleşmştr. Ülkemzde özellkle 1980 lerden öne sağlık hzmetler devlet hastaneler, SSK hastaneler,tsk hastaneler, ünverste hastaneler, lçe ve köylerde sağlık oakları tarafından yürütülmüştür. Sektörde rekabet ve etknlğn arttırılması, sağlık hzmetlernn daha kaltel ve hızlı br şeklde sunulablmes amaıyla özel hastanelern açılmasına zn verlmesyle brlkte 1990 lardan tbaren Türk sağlık sektörüne özel şletmelern grş hızlanmıştır l yıllara gelndğnde sadee İstanbul da 134, Türkye genelnde se 240 özel hastane sağlık hzmet sunar duruma gelmşken aynı yılda sağlık bakanlığına bağlı (SSK dahl) hastane 861, ünverste hastanes da 42 dr (Temel 2003:4). Bu dönemden sonra özel sağlık kuruluşları nda öneml artışlar meydana gelmş ve 2010 yılında sektördek özel hastane 489 a ulaşmışken, sağlık bakanlığına bağlı hastane 843 e gerlemş, ünverste hastane da 62 ye yükselmştr (Yased 2012:29). Sağlık kurumlarıyla lgl öneml br sıkıntı, sağlık personel nın hastane artış oranından düşük olmasıdır. Bu durum, özel hastanelern kamuda sthdam edlen sağlık personeln transfer etmelerne sebep olmaktadır. Avrupa le kıyaslandığında AB de 1000 kş başına düşen doktor ortalama 4 ken bu oran ülkemzde ortalama 1.5 varındadır (Yased 2012:24). Hemşre nda da benzer oranlar geçerldr. Konuya bu açıdan bakıldığında, sağlık kurumlarının temel grds olan sağlık personel ndak bu yeterszlk, hastaneler sabt grd mktarıyla daha fazla çıktı (tedav edlmş hasta) üretmeye zorlamaktadır. İşte br sonrak başlıkta detaylandıraağımız teknk etknlk kavramı, bu anlayış üzerne kurulmuştur. Özel hastanelern Kayser dek gelşmlerne bakıldığında se lk özel hastanenn 1963 yılında faalyetne başladığı görülmektedr. Bununla brlkte Kayser de özel hastanelk özellkle 2000 l yıllardan sonra gelşmeye başlamıştır. Son dönemlerde örneğn 2010 yılında Kayser de 12 özel hastane, 595 yatak kapastes ve 256 uzman doktoruyla sağlık hzmet verrken bu rakamlar 2011 yılında 14 özel hastane, 772 yatak kapastes ve 422 uzman doktor na ulaşmıştır (Sağlık İl Müd. verler). Verlen rakamlardan da anlaşılaağı gb Türkye genelnde olduğu gb Kayser de de özel hastaneler sağlık sektöründek ağırlıklarını hssettrr dereede yoğunlaştırmaya başlamışlardır. Teork detayları lerleyen başlıkta verleek olmakla brlkte, bell br sektörde etkn olarak çalışamayan yan malyetlern dğer şletmelere göre daha aşağıya çekemeyen frmaların ayakta kalmaları zor olaak, uzun dönemde etkn olamayan frmalar sektörden çeklmek zorunda kalableeklerdr. Bu nedenle hastanelern temel grds olan doktor ve hemşre sayılarının da azlığı dkkate alındığında, hastanelerde teknk etknlğn belrlenmes öneml br konu olarak karşımıza çıkmaktadır. 3. SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK Sağlık sektörü üzerne yapılan etknlk çalışmalarında (özellkle hastanelerde) teknk etknlğn tahmn edlmesne yönelk çalışmaların ağırlıkta olduğu dkkat çekmektedr. Teknk etknlk bell br mktar çıktıyı en az grd kullanarak üretmek ya 46
3 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/2 (2014) da bell br üretm düzeyn en az malyetle gerçekleştreblmek olarak tanımlanablr 1. Bu tanımlamada dkkat edlrse teknk etknlk üretm fonksyonuna atıfta bulunmaktadır. Aslında üretm fonksyonu, üretmde kullanılan grdlerle üretm mktarı arasında teknk olarak etkn br lşky tanımlamaktadır. Br frmanın aynı üretm mktarını daha az grd kullanarak gerçekleştrrken, ürünün ntelk ve kaltesnn de düşürülmemes gerekmektedr. Üretm sürende teknk etknlğ gerçekleştrmş br frmanın rakplerne göre üretm ya da malyet performansının da daha y olduğu söyleneblr. Lteratürde frmaların performansları parametrk ve parametrk olmayan yöntemler kullanılarak ölçülmeye çalışılmıştır. Değşkenler arasındak lşknn matematksel formlarının blnmes durumunda yapılan çalışmalar parametrk yöntemler oluştururken, özellkle çalışma alanımız olan hastaneler gb hzmet sektöründe faalyet gösteren ve değşkenler arası lşklern matematksel formunun tam olarak blnemedğ durumlarda parametrk olmayan yöntemlern kullanıldığı görülmüştür. Lteratürde frmaların teknk etknlklernn hesaplanmasında kullanılan yöntemlerden br ver zarflama analzdr. Bu yöntem, özellkle brden fazla grdyle brden fazla çıktı üreten hastane gb hzmet şletmelernn performanslarının ölçülmesn sağlayan parametrk olmayan br yöntemdr. Ver zarflama analz le performans karşılaştırması yapılaak frmalar çn aynı grd ve çıktı değşkenlernn belrlenmes gerekmektedr. Frmaların grdler le çıktıları arasında br lşk kuran ver zarflama analznn sağlıklı sonuçlar vereblmes çn, aynı sektörde faalyet gösteren frmalar çn aynı grd-çıktı değşkenlernn doğru br bçmde belrlenmes gerekmektedr. Ver zarflama analz uygularken ortaya çıkan bu hassasyet, çalışmada dkkate aldığımız hastaneler çn grd ve çıktı değşkenlernn doğru tespt sorununu da karşımıza çıkarmaktadır. Konuyla lgl yerl ve yabanı olmak üzere br çok araştırma mevutken, aynı sektör çn farklı araştırmaılar tarafından yapılmış çalışmalarda ble seçlen grd-çıktı değşkenlernn farklılık gösterdğ dkkat çekmektedr. Hastaneler açısından konuya odaklandığımızda bu farklılığın; sunulan hzmet farklılığından (branş hastaneler gb), kurumsal yapıdan (ünverste ve dğer), sahplk yapısından (özel-kamu) ya da ülkeler arası şleyş farklılıkları gb etkenlerden kaynaklandığı görülmektedr. Hastane şletmeler toplumsal sağlık hzmet sunan ve tam teşekküllü br yapıda kurulduklarında yüksek mktarlarda yatırım sermayes gerektren ve kalfye eleman çalıştırması gereken kurumlardır. Bu şletmelern şleyş ve yapıları yukarıda da belrttğmz gb farklılıklar göstereblr. Örneğn kamuya bağlı devlet hastanelernn önelkl amaçları toplum sağlığının korunması ve sosyal devlet anlayışı çnde temel sağlık hzmetnn verlmesdr. Her ne kadar kamuya bağlı hastaneler çn yüksek karlılık lk amaç gb görünmese de, kamu açıklarının mal baskı yaratmasına bağlı olarak bu kurumların da kaynaklarını y yöneterek verml çalışmaları beklenmektedr. Ayrıa özellkle örnekler Amerka da olmak üzere bazı dn vakıf ya da derneklere bağlı olarak kar amaı gütmeyen özel sağlık kuruluşları da bulunmaktadır. Bu kuruluşlar ble her ne kadar kar amaı gütmeseler de, etkn br bçmde çalışmaları gerekmektedr. Benzer sağlık hzmet sunan hastanelern, aynı grdlerle aynı çıktıyı üretmeler gerektğn blyoruz. Burada hastanenn çıktısı olarak tedav edlmş ve sağlığına kavuşmuş hastalar kastedlmektedr. Bu açıdan bakıldığında ünverste hastaneler ster kamu ster özel olsun, dğer hastanelerle grd kullanımı açısından farklılık gösterrler. Örneğn lteratürde konuyla lgl yapılmış çalışmaların br çoğunda hastanelern sağlık hzmet üreteblmek çn kullanmaları gereken temel grdlern yatak kapastes, uzman doktor, pratsyen hekm ya da sağlık personel gb değşkenler olduğu görülmektedr. Hastanede yatarak ya da ayakta tedav olmuş hasta, taburu olmuş hasta ve ölüm oranları gb değerler de çıktı değşken olarak tanımlanmıştır. Bazı çalışmalarda da yapılan harama kalemler grd, elde edlen gelrler de çıktı olarak tanımlanmıştır. Ünverste hastanelernde se bu tanımlamaya laveten sağlık eğtm alan öğrenler bu hastanelern grds ken, pratsyen doktor unvanıyla mezun olan öğrenler de bu hastanelern çıktısıdır. Bu ayrım dkkate alınarak bu çalışmada Kayser kent merkeznde benzer polklnk hzmetlern sunan özel hastaneler dkkate alınmıştır. Lteratürde hastanelerde etknlk ölçümü üzerne yapılan lk çalışmaların Amerka üzerne yoğunlaştığı ve daha sonra dğer ülkelerde benzer çalışmaların arttığı görülmektedr. Bu konuda yapılan yurt dışı çalışmalara Lavers ve Whynes (1978), Nunamaker (1983), Sherman (1984), Waldmans (1992), Hollngsworth ve dğ. (1999), Rollns ve dğ. (2001), Dash ve dğ. (2007), Udaya ve Pakkala (2010) örnek olarak verleblr. Konuyla lgl yurt ç çalışmalara da Kavunubaşı (1996), Ersoy ve dğ. (1997), Güçlü (1999), Şahn ve Özgen (2000), Güleş ve dğ. (2007), Temür ve Bakırı (2008), Çakmak ve dğ. (2009) örnek olarak verleblr. Lteratürde konuyla lgl yapılmış çalışmalardan bazıları seçlerek, çalışmalarda kullanılan grd ve çıktı değşkenlernn neler olduğunun görüleblmes amaıyla hazırlanmış olan tablo aşağıda sunulmuştur 2. 1 Teknk etknlk (tehnal effeny) ve tahss etknlğ (alloatve effeny) kavramları brlkte toplam etknlğ meydana getrrler. Br sağlık şletmesnn kaynaklarının etkn tahssn sağlamasıyla brlkte teknk olarak da etkn br bçmde faalyet göstermes, bu frmanın toplam etknlğnn yüksek olduğunu gösterr (Worthngton 2004:2). Bununla brlkte bu çalışmada teknk etknlk kavramı üzernde durulmuş ve hastane şletmelernn performansları teknk etknlk tanımı kapsamında belrlenmştr. 2 Konuyla lgl detaylı br lteratür taraması çn Worthngton (2004) Fronter Effeny Measurement n Healthare: A Revew of Empral Tehnques and Seleted Applatons adlı çalışmaya bakılablr. 47
4 ÇELİK-ESMERAY Tablo 1: Seçlmş Bazı DEA Çalışmaları ve Kullanılan Grd-Çıktı Değşkenler Araştırmaılar Ülke Kurum Grdler Çıktılar Lavers ve Whynes (1978) İngltere 193 hastane (kadın doğum polklnğ) teknk etknlk ölçümü 1.Hekm 2.Hemşre - dğer sağlık personel 1.Hasta 2.Günlük ortalama yatan hasta 3.İlaç + tıbb malzemeye yapılan toplam harama Nunamaker (1983) Amerka Wsonsn dönem Wsonsn hastane grubu (17 hastane) Waldmans (1992) Amerka 41 Mhgan hastanes Toplam yatan hasta gün malyet 1.İdar personel 2.Sağlık personel (doktor, hemşre ve dğ.) 3.Yatak 4.Net duran varlıklar 1.Rutn yaşlı hasta gün 2.Rutn doğum gün 3.Rutn dğer tedav gün 1.Günlük 2.Amelyat hasta 3.Günlük al vaka Kavunubaşı (1996) Türkye Kamu hastaneler 1.Yatak 2.Uzman hekm 3.Pratsyen hekm 1.Polklnk 2.Yatan hasta 3.Hasta günü 4.Amelyat Magnussen (1996) Norveç 46 Norveç hastanes dönem 1.Toplam personel (sağlık ve dğer) 2. Toplam yatak 1.Günlük hasta 2.Yapılan amelyat 3.Uzun süre tedav gören yatan hasta Güçlü (1999) Türkye TSK hastaneler 1. Toplam yatak 2. Hekm 3.Dğer sağlık personel 1.Yatan hasta 2.Polklnk 2.Yapılan amelyat 3.Yapılan 4.Sağlık kurulu toplantısı tetkk 48
5 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/2 (2014) Rollns ve dğ. (2001) Amerka 36 Amerkan hastanes dönem 1.Yönetm gderler 2.Hasta malyetler 1. Hasta yatılan gün 2. Ayakta tedav Güleş ve dğ. (2007) Türkye 50 SSK hastanes 2002 yılı 1.Yatak 2.Uzman 3.Pratsyen hekm hekm 1.Muayene 2.Amelyat 3.Yatan hasta 4.Hemşre-ebe Çakmak ve dğ. (2009) Türkye 41 Kamu kadın doğum hs.,2004 yılı 1.Yatak 2.Malzeme gderler (yatırım) 1.Polklnk 2.Amelyat (büyük,küçük, orta) 3.İlaç gderler 3.Doğum 4.Tıbb gderler malzeme 4.Ortalama yatış günü hasta 5. Toplam gelr 4. ETKİNLİK ÖLÇÜM METODOLOJİSİ: VERİ ZARFLAMA ANALİZİ Hastane şletmelernde etknlk kısaa, hastanelern personel (doktor, hemşre, sağlık personel ve dğer) ve fnansal sermaye gb grdler kullanarak ver çıktı düzeyn (tedav edlmş hasta) üreteblme yeteneğ le lgldr. Endüstrdek üretm teknolojs ver ken ve hastanelern homojen br hzmet sundukları dkkate alındığında, şayet br hastane grdlern çıktılarda br azalma meydana gelmekszn azaltamıyorsa, bu frmaya teknk olarak etkn denr. Fakat br hastane, aynı çıktı düzeyn sektördek dğer frmalara göre daha fazla grd kullanarak gerçekleştryorsa, bu frma kaynaklarını etkn kullanamıyor demektr. Teknk etknszlk brçok farklı sebepten dolayı ortaya çıkablr. Bu sebeplerden başlıaları kötü yönetm, uygun olmayan frma büyüklüğü ve dışsal faktörler olarak sıralanablr (Cummns, Wess ve Z, 1999). Etknlk ölçümü le lgl çalışmaların amaı, frmalar arası performansı yan malyet etknlğn değerlendrmek çn br referans (benhmark) kümes oluşturmaktır. Bu amaa yönelk olarak Farrell (1957), etknlk kavramının, teknoloj ver ken, frmanın etknlğnn amprk üretm mkanları sınır eğrsne olan uzaklığı olarak tanımlamıştır. Dğer br deyşle, Karar Verme Brmlernn (KVB) teknk etknlğ, en etkn üretm gerçekleştreblmek çn bütün grdlern azaltılması gereken oranı fade eder. Üretm sınırı, mevut teknoloj kullanarak ulaşılableek en y performansı temsl eder. Her br KVB'nn etknlğ de, sınırı oluşturan frmalarla bu brmn karşılaştırılması le ölçülür. Üretm sınırının belrlenmesnde alternatf yöntemler kullanılmakla brlkte (parametrk ve parametrk olmayan yöntemler), uygulamalı çalışmalarda en sık kullanılan yöntem parametrk olmayan VZA analzdr. Ver Zarflama Analz (VZA) le etknlğn nasıl ölçüldüğünü ve ne anlama geldğ aşağıda Şekl 1 de sunulan bast br örnek yardımı le gösterleblr. Göstermnde kolaylık açısından sağlık sektöründe faalyet gösteren br hastanenn tek br grd kullanarak tek br çıktı ürettğn varsayalım. Bu sektörün grafk gösterm aşağıdak şeklde verlmektedr. 49
6 Çıktı Y ÇELİK-ESMERAY H Y E B G F C E D A 0 X G X F X E Grd X Şekl 1: Etknlk Sınır Eğrs Şeklde yer alan A, B, C, D, E noktaları grd (X)-çıktı (Y) düzlemnde hastanelern yerlern göstermektedr (sektörde 5 frma olduğunu varsayalım). Ölçeğe göre sabt getr varsayımı altında, tek grd ve tek çıktının olduğu durumda etkn frma en yüksek çıktı-grd oranına sahp olan frmadır. Şeklde, ölçeğe göre sabt getr orjnden çıkan lneer br doğru le fade edlmektedr. Şekl 1'e göre en yüksek vermllğe sahp (dolayısıyla malyet en düşük) olan hastane B'dr çünkü orjnden gözlem noktalarına çzlen doğrunun eğm B noktasında en yüksek eğme sahptr. Bu durumda etkn üretm teknolojsn B noktasından geçen OH doğrusu belrler. Dğer bütün noktalar bu doğrunun altında kaldığı çn etknszdrler (dğer frmaların malyetler B noktasındak frmaya göre daha yüksektr). Etknlk sınır doğrusu belrledkten sonra kn aşamada etknlk ölçütü tanımlanır. Etknlk doğrusu üzerndek gözlemlern (bzm örneğmzde bu nokta B le gösterlmekte) tam etkn olduğu varsayıldığından, bu noktaya karşılık gelen etknlk değer brdr (veya %100 dür). Etknlk doğrusunun altında kalan noktalar etknszdr ve bu noktaların etknszlk düzey B noktasına olan uzaklıklarına bağlıdır. Şrket E çn etknlk değer, X grdsnn etkn kullanımının, X grdsnn gerçekleşen kullanım düzeyne oranı yan çıktı düzey sabt ken, X G /X E olarak belrlenr. Yalnıza br grd ve br çıktı olduğu durumda etknlk düzeynn hesaplanması kolay olmakla brlkte, grd ve çıktı arttığında, etknlk değernn bulunması bu kadar kolay olmamaktadır. Bu durumda etknlk değern bulmak çn lneer programlama yöntemnden yararlanılır. Ver Zarflama Analznn (VZA) teork altyapısı Farrell (1957) tarafından oluşturulmuş ve brden fazla grd ve çıktının olduğu durumda etknlk ölçümünü mümkün kılan VZA model Charnes, Cooper, ve Rhodes (1978) tarafından gelştrlmştr. VZA amprk üretm mkanları eğrsnn oluşturulmasında kullanılan ve homojen karar verme brmlernn (KVB) performanslarının değerlendrlmesnde kullanılan parametrk olmayan br teknktr. Bzm analzmzde KVB'ler brden fazla grd kullanarak brden fazla çıktı üreten özel hastanelerdr. Analzde, n sayıda hastane (KVB) bulunduğu ve bu brmlerden her brnn m adet grd ve s adet çıktı kullandıkları durumda VZA model matematksel olarak aşağıdak şeklde fade edleblr: VZA Model s u y r r r1 max h m (1) v x s r rj r1 m 1 u v x y j 1 1 u r, v 0 r 1,2..., s; 1,2,..., m; j 1,2,.., n 50
7 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/2 (2014) Model (1)'de yer alan, n adet KVB den etknlk düzey hesaplanaak olan KVB n, mktarını, x hastane j 'nn grd mktarını, j u ve r y hastane j 'ye at r çıktısının rj v modeln çözümü sonuunda bulunaak olan sırasıyla grd r 'nn ve çıktı 'nn ağırlıklarını göstermektedr. Model (1), amaç fonksyonu h 'nn, KVB 'nn ağırlıklandırılmış çıktısının ağırlıklandırılmış grdsne oranının, kendsde dahl olmak üzere hçbr KVB nn oranının brden büyük olmaması gerektğ kısıtı altında, maksmze edlmesn çermektedr. Modelde yer alan ağırlıklar blnmedğnden u ve v r le fade edlen ağırlıkların bulunması optmzasyonla bulunaaktır. Model (1)'de oran olarak verlmş olan optmzasyon problemn çözeblmek çn h 'nn paydasını bre eştlemek suretyle problem lneer program formu çevrmemz gerekmektedr. Model (1)'n lneer programlamaya uygun fades aşağıdak gb yazılablr: u, max h u y (2) s r1 r r m 1 x 1 s u y m r rj r1 1 x j 0 u, 0 r 1,..., s; 1,..., m ve j 1,..., n r Model (2)'de belrtlen optmzasyon problemnde üretmde ölçeğe göre sabt getr teknolojsnn kullanılmakta olduğu varsayılmaktadır. Ayrıa Model (2)'den anlaşılaağı üzere, grdlern ağırlıklandırılmış toplamı bre eştlenmş ve çıktılar maksmze edlmektedr. VZA modelnn bu şeklde formüle edlmes grd temell etknlk ölçümü olarak adlandırılır ve çıktılar ver ken hastanelern grdlern mnmze etmeye çalıştıklarını fade eder. Model (2)'dek prmal lneer programlama modelnn çözümünde kullanılan dual modeln, özel hastanelern grd ağırlıklarını olarak ve çıktı ağırlıklarını da olarak tanımlamak suretyle aşağıdak şeklde yazablrz: j Dual Model mn h (3) n j1 y j rj s y r n j1 x j j s x, s, s 0 j 1,2,.., n j Model (3)'ün çözümlenmes sonuu elde edlen değer bre eştse ve atıl değşkenler (slaks) s ve s sıfıra eştse hastane etkn demektr. Hastanenn etkn olması demek frmanın ver çıktı düzeyne daha az grd le ulaşmasının mkansız olduğu anlamına gelr. Şayet brden küçük se bu frmalar referans frmalara oranla daha az etkn olarak adlandırılır ve 'nn değer hastane 'nn etkn sınıra ulaşablmes çn grd kullanımını hang oranda azaltması gerektğn gösterr. Etknsz frmalar çn referans frma 'nn optmum değerler kullanılarak elde edlr. j 51
8 ÇELİK-ESMERAY 5. KAYSERİ KENT MERKEZİNDEKİ ÖZEL HASTANELERİN ETKİNLİK SKORLARI: TAHMİN VE SONUÇLAR Kayser kent merkeznde bulunan 13 özel hastanenn teknk etknlk skorlarını tahmn etmek çn kullanılan grd ve çıktı değşkenlerne at 2011 yılı verler İl Sağlık Müdürlüğünden temn edlmştr 3. Daha one de belrttğmz gb sağlık hzmet sunan kurumlarda grd ve çıktı değşkenlernn neler olduğunun belrlenmes öneml br konudur. Lteratürde konuyla lgl yapılmış çalışmalarda kullanılan grd ve çıktı değşkenlernn farklılık gösterdğ dkkat çekmektedr. Hastanelern kurumsal yapılarındak farklılıklar bu durumun ortaya çıkmasında öneml br etkendr. Bununla brlkte son yıllarda yapılan çalışmalarda tam teşekküllü yan br çok hzmet aynı anda sunablen hastaneler çn kullanılan ve bu nedenle bzm çalışmamızda da terh ettğmz grd ve çıktı değşkenler aşağıda belrtlmştr. Grdler: Çıktılar: 1. Toplam yatak 1. Ayakta tedav edlen hasta 2. Uzman doktor 2. Toplam yatılan gün 3. Pratsyen hekm 3. Taburu olmuş hasta Çalışmamıza konu edndğmz özel hastaneler herhang br ünversteye (kamu ya da özel) bağlı değllerdr. Bu açıdan bakıldığında ünverste hastanelernn grd ve çıktıları bu kategorde olmayanlara gore farklılık göstermektedr. Ünverste hastanelernn yukarıda belrttğmz grd ve çıktılara gore farklılığı se ünverste hastanelernde tıp eğtm alan öğrenlern (asstan) ya da sağlık personelnn de (teknker, hemşre, laborant vb.) olmasıdır. Ünverstelern tıp fakültelernn 1. sınıfına kayıt yaptırmış öğrenler le eğtm devam edenler ünverste hastaneler çn grd, mezun olan pratsyen doktorlar da bu hastanelern çıktısıdır. Görüldüğü gb ünverste hastanelernn grd ve çıktıları bzm araştırmamızda kullandıklarımıza gore lave gerektrmektedr. Ünverste hastaneler le dğerler arasında böyle br ayırım olmasına rağmen araştırmamıza konu olan özel hastanelern ünverste hastanes olmaması nedenyle grd ve çıktıları yukarıda belrtldğ şeklde analze dahl edlmştr. Son olarak araştırmamıza konu olan hastanelerden brkaçı bell br alanda spesfk hzmet sunarken (kadın doğum, kalp rahatsızlıkları) dğerler benzer polklnk hzmetler sunmaktadırlar. Bu farklılık, söz konusu hastanelern grd ve çıktılarının farklı olmasını gerektrmedğ çn önemsenmemştr. Ayrıa ver zarflama analz, her hastane çn etknlk skorlarını sadee o hastane verlern dkkate alarak ayrı ayrı hesaplamaktadır. Kayser kent merkeznde yer alan 13 özel hastaneye lşkn 2011 yılı teknk etknlk skorları aşağıdak tabloda özetlenmştr. Tablo 2: Hastane Teknk Etknlk Skorları Sıra Hastane Etknlk Skoru Çıktılarda yapılması gereken yleştrme oranları Ayakta tedav Yatılan gün Taburu olan 1 Melkgaz Beledye 91,19% 0 56% 63% 2 Aıbadem 77,15% 0 38% 0 3 Anakalp 100,00% Avrupa 100,00% Eryes 72,03% 1% 0 5% 6 Eryes Kartal 51,96% 0 1% 8% 7 Güneş 79,45% 0 19% 35% 8 Hüma 100,00% İbn Sna 64,26% 1% 31% 1% 10 Dünya 100,00% yılında Kayser kent merkeznde faalyet gösteren 14 özel hastane olmasına rağmen verlerne ulaşılmış olan 13 tanes analze dahl edlmştr. 52
9 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 6/2 (2014) 11 Kızılay 100,00% Sevg 100,00% Tekden 99,61% % Ortalama etknlk skoru 0.87 Not: Hastanelere at etknlk skorları EMS program le hesaplanmıştır., -: Etkn hastanelern grd ya da çıktılarında br değşklk yapmalarına gerek yoktur. Tablo 2 de de görüldüğü gb 2011 yılı çn araştırmamızda dkkate aldığımız 13 özel hastaneden 7 s teknk olarak etkn br şeklde faalyetlern sürdürmüşlerdr. Bu hastaneler, teknk olmayan dğer hastanelere gore bell br grd mktarıyla daha fazla çıktı üretme başarısı göstermşlerdr. Doğal olarak elde edlen bu sonuç, etkn olmayan hastanelere göre etkn olanların malyetlernn de daha düşük olduğu anlamına gelmektedr. Teknk olarak etkn olmayan hastaneler, teknk olarak etkn hastaneler referans (benhmark) alarak ya grdlern bell br oranda azaltmalı ya da çıktılarını bell br oranda arttırmalıdırlar. Anak bu şeklde söz konusu hastanelern teknk etknlğ sağlamaları mümkün olableektr. Araştırmamızda grd yanlı (nput orented) analz yapıldığı çn Tablo 2 de de görüldüğü gb etkn olmayan frmaların çıktılarında yapmaları gereken yleştrme oranları verlmştr. Tablo 2 de görüldüğü gb etkn olmayan hastanelern etkn br bçmde üretm yapablmelern sağlayaak çıktı artışlarının her çıktı çn geçerl olması gerekmemektedr. Örneğn sıralamada yer alan 1. hastanenn teknk olarak etkn br hzmet vereblmes çn ayakta tedav edlen hasta nda br artış gerektrmeden yatılan gün nda ortalama %56, taburu olan hasta nda da ortalama %63 lük br artış sağlaması gerekmektedr. Sıralamadak 2. hastanenn se etkn br hzmet sunmak çn sadee yatılan gün nda ortalama %38 oranında br artış sağlaması yeteektr. Benzer şeklde 5 ve 6 numaralı hastaneler taburu olan hasta nda sırasıyla ortalama %5 ve %8 lk artış sağlamalı, 7 numaları hastane yatılan gün nda %19, taburu olan hasta nda da %35 lk br artış sağlamalıdır. Son olarak, etkn br hzmet veremedğ görülen 9 numaralı hastanenn yatılan gün nda ortalama %31, 13 numaralı hastanenn de taburu olan hasta nda ortalama %18 oranında br yleştrme sağlaması gerekmektedr. Anak bu şeklde teknk olarak etkn yan bell br grd mktarıyla maksmum çıktıyı elde etmek mümkün olableektr. Teknk açıdan etkn br hzmet sunan ve %100 etknlk skoruna sahp hastanelern grd-çıktı oranlarında br değşklk yapmaları gerekmemektedr. 6. SONUÇ Toplumsal sağlık hzmet sunan hastanelern etkn br bçmde faalyet göstermeler, malyet avantajı sağlayarak rekabet güü kazanmaları ve sektörde devamlılık göstereblmeler çn öneml br gerekllktr. Özellkle ülkemzde kamu hastanelerne alternatf olarak gelşen özel sağlık kuruluşlarının hızla artmasıyla brlkte bu konu gttkçe önem kazanmaya başlamıştır. Özel sağlık şletmeler kaltel sağlık hzmetn daha uuza sunarak pyasada brbrlernn rakb oldukları gb, kamu şletmelernn özellkle de ünverste hastanelernn rakb halne gelmşlerdr. Bu çalışmada Kayser kent merkeznde faalyet gösteren ve benzer sağlık hzmet sunan 13 özel sağlık şletmesnn teknk açıdan etknlğ ver zarflama analz le ölçülmüş ve sektördek hastanelern 7 snn etkn olduğu sonuuna ulaşılmıştır. İşte teknk açıdan etkn olan bu şletmeler sektörde etkn olmayan şletmelere göre malyet avantajına sahptrler. Malyet avantajı açısından bakıldığında, teknk olarak etkn hzmet üretemeyen sağlık şletmelernn bu şeklde sektörde uzun süre faalyet göstermeler mümkün olamamaktadır. İşte bu nedenle bu frmalar bell br grd mktarıyla sundukları bazı hzmet çıktılarını lerleyen dönemlerde mutlaka arttırmak zorundadırlar. Sektörde teknk açıdan etkn frma nın artması, pyasada benzer hzmetn daha uuza bulunableeğ anlamına da gelmektedr k bu durumda sektördek rekabet de artmış olaaktır. Kayser kent merkeznde lerleyen yıllar çn benzer çalışmaların yapılmasıyla, yıllar tbaryle özel hastanelern etknlk değşmeler görülebleeğ gb, sektörde rekabetn artıp azaldığı konusunda da daha net blgler elde edlmş olableektr. KAYNAKLAR CHARNES, A. ve W.W. COOPER ve E. RHODES (1978), "Measurng effeny of deson makng unts", European Journal of Operatonal Researh, lt.2, ss CUMMINS, J.D. ve M.A. WEİSS ve H. Zİ (1999), " Organsatonal form and effeny: The oexstene of stok and mutual property-lablty nsurers", Management Sene, Clt.45, No.9, ss ÇAKMAK, M; M.K. ÖKTEM ve U. ÖMÜRGÖNÜLŞEN (2009), Türk Kamu Hastanelernde Teknk Vermllk Sorunu: Ver Zarflama Analz Teknğ le Sağlık Bakanlığı na Bağlı Kadın Doğum Hastanelernn Teknk Vermllklernn Ölçülmes, HÜ Sağlık İdares Dergs, 12(1),
10 ÇELİK-ESMERAY ERSOY, K.; KAVUNCUBAŞI, Ş.; ÖZCAN, Y.A.; HARİS M.J. (1997) Tehnal Effeny of Turksh Hosptals: DEA Approah Journal of Medal Systems, 21(2): FARRELL, M.J. (1957), "The measurement of Produtve Effeny", Journal of Royal Statstal Soety Seres A (General), lt. 120, no.2, ss GÜÇLÜ, A. (1999). Türk Slahlı Kuvvetler Hastanelernde Teknk Vermllk Ölçümü: Ver Zarflama Analz Uygulaması, Genel Kurmay Başkanlığı Gülhane Asker Tıp Akadems Sağlık Blmler Ensttüsü Sağlık Blmler Yönetm Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lsans Tez. Ankara. GÜLEŞ H.K.; A. ÖĞÜT VE M. ÖZATA (2007), Sağlık şletmelernde örgütsel etknlğn araştırılmasına yönelk ver zarflama analzne dayalı br uygulama, TSA Dergs, 11(1), İSM (2012), İl Sağlık Müdürlüğü, Özel sağlık hzmetler ezaılık ve tıbb hazlar şube müd., Kayser. KAVUNCUBAŞI, Ş. (1996) Hastanelerde Örgütsel Performans Ölçümü: Hastanelerarası Kalte ve Vermllk Karşılaştırması. Sağlık Hzmetlernde Toplam Kalte Yönetm ve Performans Ölçümü Sempozyumu Bldrler, Haberal Vakfı, Ankara. LAVERS, R.J.; WHYNESS, D.K. (1978) A Produton Funton Analyss of Englsh Maternty Hosptals, Soo- Eonom Plannng Senes, 12(2): MAGNUSSEN, J. (1996), Effeny measurement and the operatonalsaton of hosptal produton, Health Serves Researh, 31(1), NUNAMAKER, T. R. (1983), Measurng Routne Nursng Serve Effeny: A Comparson of Cost per Patent Day and Data Envelopment Analyss Models, Health Serves Researh, 18:2 (Summer 1983, Part I), ROLLİNS, J; K. LEE; Y. XU ve Y.A. ÖZCAN (2001), Longtudnal study of health mantenane organzatoneffeny, Health Serves Management Researh, 14(2), SHERMAN, H.D. (1984) Improvng the Produtvty of Serve Busnesses,Sloan Management Revew, 25(3): ŞAHİN, İ. ve ÖZGEN, H. (2000) Sağlık Bakanlığı İl Devlet Hastanelernn Karşılaştırmalı Vermllk Analz, HÜ Sağlık İdares Dergs, 5(3): TEMEL, TÜRKAN (2003), Özel Hastaneler Sektör Profl, İTO Yayınları, Hazran 2003, İstanbul. TEMÜR, Y. ve F. BAKIRCI (2008), Türkye de sağlık kurumlarının performans analz: Br VZA analz, CÜ Sosyal Blmler Ens. Dergs, 10(3), UDAYA SHETTY ve T.P.M. PAKKALA (2010), Tehnal effenes of healthare system n major states of Inda: An applaton of NP-RDM of DEA formulaton, Journal of Health Management, < sagepub.om/ontent/12/4/501>. WALDMANİS, V. (1992), Senstvty analyss for DEA models: An ampral example usng publ vs. NFP hosptals, Journal of Publ Eonoms, 48(2), WORTHİNGTON, A.C. (2004), Fronter Effeny Measurement n Healthare: A Revew of Empral Tehnques and Seleted Applatons, Medal Care Researh and Revew, 61(2):pp YASED (2012), Türkye Sağlık Sektörü Raporu 2012, Hazran 2012, İstanbul. 54
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TIBBİ GÖRÜNTÜ, ARŞİV VE İLETİŞİM SİSTEMLERİNİN DEVLET HASTANELERİ PERFORMANSINA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI
Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü DergsYıl: 2013/1, Sayı:17 Journal of Süleyman Demrel Unversty Insttute of Socal ScencesYear: 2013/1, Number:17 VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TIBBİ GÖRÜNTÜ,
DetaylıBANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ
BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Murat ATAN - Araş. Gör. Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 ÖZET Bu çalışma, Türk bankacılık sstem çnde faalyet gösteren tcar bankaların
DetaylıBIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: 4 Sayı: Ocak 04 ss. 9-9 BIST da Demr, Çelk Metal Ana Sanay Sektöründe Faalyet Gösteren İşletmelern Fnansal Performans Analz: VZA Süper Etknlk ve TOPSIS Uygulaması
Detaylıkadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.
KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X
DetaylıKAZAKISTAN BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TEKNIK ETKINLIĞIN VERI ZARFLAMA ANALIZI ILE ÖLÇÜLMESI:
Selçuk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Sosyal Ekonomk Araştırmalar Dergs (The Journal of Soal Eonom Researh) ISSN: 2148 3043 / Ekm 2016 / Yıl: 16 / Sayı: 32 KAZAKISTAN BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TEKNIK
DetaylıYÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,
DetaylıPARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON
HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal
DetaylıENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI
V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN
DetaylıVERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 27,Sayı:4,2013 110 VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE
DetaylıAntalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi
Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL
DetaylıX, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının
1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell
DetaylıDoğrusal Korelasyon ve Regresyon
Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan
Detaylı5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili
5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn
DetaylıMal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.
B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar
DetaylıTOPSIS ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME SİSTEMİ: TÜRKİYE DEKİ KAMU BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Araştırma Makaleler TOPSIS ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME SİSTEMİ: TÜRKİYE DEKİ KAMU BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Dr., Dokuz Eylül Ünverstes, İİBF İşletme Bölümü erhan.demrel@deu.edu.tr ÖZET Ekonomk faalyetlern
DetaylıAtatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225
Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ
DetaylıMuhasebe ve Finansman Dergisi
Muhasebe ve Fnansman Dergs Ocak/2012 Farklı Muhasebe Düzenlemelerne Göre Hazırlanan Mal Tablolardan Elde Edlen Fnansal Oranlar İle Şrketlern Hsse Sened Getrler Ve Pyasa Değerler Arasındak İlşk Ahmet BÜYÜKŞALVARCI
DetaylıMOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ
MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ 2011-2012-2013 MALİ yılına İLİşKİN YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU ("Şrket") 01012011-31 ı22013
DetaylıALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE HİZMET TERCİHİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ. Özet
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yayın Gelş Tarh: 18.02.2011 Clt: 13, Sayı: 1, Yıl: 2011, Sayfa: 21-37 Yayına Kabul Tarh: 17.03.2011 ISSN: 1302-3284 ALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK
DetaylıDersin Yürütülmesi Hakkında. (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için)
Ders Kodu Teork Uygulama Lab. Uluslararası Muhasebe ve Fnansal Raporlama Standartları Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS 344000000000510 3 0 0 3 6 Ön Koşullar : Bu dersn ön koşulu ya da yan koşulu bulunmamaktadır.
DetaylıTürkiye de Zeytin Sıkma Tesislerinin Karlılığı ve Etkinliği: Ege Bölgesi Örneği 1
Yıldıztekn ve Tuna Araştırma Makales (Research Artcle) Akın F.OLGUN M. Metn ARTUKOĞLU 3 Hakan ADANACIOĞLU 4 Ege Ünverstes Zraat Fakültes Tarım Ekonoms Bölümü 35100 Bornova/İzmr., e-posta: akn.olgun@ege.edu.tr
DetaylıÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU
6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız
DetaylıTürk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Analizi: 2008-2014
Uluslararası Aya İşletme Faültes Dergs Yıl:26, C:8, S:, s.-2 Internatonal Journal of Aya Faulty of Busness Year:26, Vol:8, No: s.-2 Tür Baılı Setöründe Etnl Analz: 28-24 Effeny Analyss n Tursh Bng Setor:
Detaylıİl Özel İdareleri ve Belediyelerde Uygulanan Program Bütçe Sistemi ve Getirdiği Yenilikler
İl Özel İdareler ve Beledyelerde Uygulanan Program Bütçe Sstem ve Getrdğ Yenlkler Hayrettn Güngör Mehmet Deınrtaş İlk 2 Mayıs 1990 gün ve 20506 sayılı, kncs 19 Şubat 1994 gün ve 2 ı 854 sayılı Resm Gazete'de
Detaylıdir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.
BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)
DetaylıKorelasyon ve Regresyon
Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon
DetaylıHAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :
HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını
DetaylıMaliyet Performansının Ölçümü İçin Göreli Etkinlik Analizi: BIST Çimento Sektöründe Veri Zarflama Analizi Uygulaması
Çankırı Karatekn Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs Y.2016, Clt 6, Sayı 1, ss.1-16 Çankırı Karatekn Unversty Journal of The Faculty of Economcs and Admnstratve Scences Y.2016, Volume 6, Issue
Detaylı04.10.2012 SU İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ. Suİhtiyacı. Proje Süresi. Birim Su Sarfiyatı. Proje Süresi Sonundaki Nüfus
SU İHTİYAÇLARII BELİRLEMESİ Suİhtyacı Proje Süres Brm Su Sarfyatı Proje Süres Sonundak üfus Su ayrım çzs İsale Hattı Su Tasfye Tess Terf Merkez, Pompa İstasyonu Baraj Gölü (Hazne) Kaptaj Su Alma Yapısı
Detaylı1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ
DERS NOTU 07 KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ, LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİ FAİZ ESNEKLİĞİ Bugünk dersn çerğ: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 1.1 İŞLEMLER (MUAMELELER) TALEBİ... 2 1.2 ÖNLEM (İHTİYAT) TALEBİ...
DetaylıPROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 3, Sayı:2, 2001 PROJE SEÇİMİ VE KAYAK PLALAMASI İÇİ BİR ALGORİTMA lgün MORALI 1 C. Cengz ÇELİKOĞLU 2 ÖZ Kaynak tahss problemler koşullara bağlı olarak
DetaylıTÜRKİYE HAYAT SİGORTASI SEKTÖRÜNDE ETKİNLİĞİN İNCELENMESİ *
D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergs Clt:19 Sayı:1, Yıl:2004, ss:1-14 TÜRKİYE HAYAT SİGORTASI SEKTÖRÜNDE ETKİNLİĞİN İNCELENMESİ Serdar KILIÇKAPLAN Gaye KARPAT ÖZET Sgorta sektörü tamamıyla güven sstemne dayalı br oluşumdur.
DetaylıBasel II Geçiş Süreci Sıkça Sorulan Sorular
Basel II Geçş Sürec Sıkça Sorulan Sorular Soru No: 71 Cevaplanma Tarh: 06.03.2012 İlgl Hüküm: --- Konu: Gayrmenkul İpoteğyle Temnatlandırılmış Alacaklar İçn KR510AS Formunun Doldurulmasına İlşkn Örnek
Detaylı( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3
Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör
DetaylıTEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ VE HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA
TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ VE HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA Yrd. Doç. Dr. Meltem KARAATLI * Yrd. Doç. Dr. Gonca DAVRAS ** ÖZ Otel şletmelernde,
DetaylıKÜRESEL FİNANSAL KRİZİN İŞLETMELERİN ETKİNLİK VE PERFORMANS DÜZEYLERİNE ETKİLERİ: 2008 FİNANSAL KRİZ ÖRNEĞİ
Ekonometr ve İstatstk Sayı:11 2010 61 89 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ KÜRESEL FİNANSAL KRİZİN İŞLETMELERİN ETKİNLİK VE PERFORMANS DÜZEYLERİNE ETKİLERİ: 2008
DetaylıTÜRKİYE DEKİ ÖZEL BANKALARIN FİNANSAL PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI: 2008-2011 DÖNEMİ. Fatih ECER *
AİBÜ Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs, Güz 2013, Clt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:171-189 TÜKİYE DEKİ ÖZEL BANKALAIN FİNANSAL PEFOMANSLAININ KAŞILAŞTIILMASI: 2008-2011 DÖNEMİ Fath ECE COMPAISON OF PIVATE BANKS FINANCIAL
DetaylıTAŞIMACILIK SEKTÖRÜNÜN İŞLEYİŞ SÜRECİ, BULANIK DAĞITIM PROBLEMİNİN TAMSAYILI DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODEL DENEMESİ
ZKÜ Sosyal Blmler Dergs, Clt 3, Sayı 6, 2007, ss. 109 125. TAŞIMACILIK SEKTÖRÜNÜN İŞLEYİŞ SÜRECİ, BULANIK DAĞITIM PROBLEMİNİN TAMSAYILI DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODEL DENEMESİ Yrd.Doç.Dr. Ahmet ERGÜLEN Nğde
DetaylıFLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ
FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,
Detaylı01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
01.01.2015 tarh ve 29223 sayılı Resm Gazetede yayımlanmıştır. Bu Doküman Hakkında TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem
DetaylıTEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH
TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr
DetaylıUYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.
UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres
DetaylıDeney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı
SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış
DetaylıKIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ
Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM
DetaylıİÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ
Türkye İnşaat Mühendslğ, XVII. Teknk Kongre, İstanbul, 2004 İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Nur MERZİ 1, Metn NOHUTCU, Evren YILDIZ 1 Orta Doğu Teknk Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 06531 Ankara
DetaylıDAĞITIM STRATEJİLERİNİN OLUŞTURULMASINA YÖNELİK MODEL OLUŞTURMA: BİR TÜRK FİRMASI ÜZERİNE ÖRNEK UYGULAMA
ZKÜ Sosyal Blmler Dergs, Clt 2, Sayı 4, 2006, ss. 123 145. DAĞITIM STRATEJİLERİNİN OLUŞTURULMASINA YÖNELİK MODEL OLUŞTURMA BİR TÜRK FİRMASI ÜZERİNE ÖRNEK UYGULAMA Yrd. Doç. Dr. Ahmet ERGÜLEN Nğde Ünverstes
DetaylıOLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI 2
OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI. OLİGOPOL OYUN KURALLARI. OLİGOPOL OYUN STRATEJİLERİ 3. OLİGOPOL OYUNUNDA SKORLAR 3 4. MAHKUMLAR ÇIKMAZI 3 5. BİR DUOPOL OYUNU 6 5.. MALİYET VE TALEP KOŞULLARI 6 5.. KAR MAKSİMİZASYONU
DetaylıÖğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT
Ünte 11: İndeksler Öğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT İndeks 2 Üntede Ele Alınan Konular 11. İndeksler 11.1. Bast İndeksler 11.1.1. Fyat İndeks 11.1.2. Mktar İndeks 11.1.3. Mekan İndeks 11.2. Bleşk
DetaylıKar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama
Anadolu Ünverses Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversy Journal of Socal Scences Kar Payı Polkası ve Yaşam Döngüsü Teors: İMKB İmalat Sektöründe Amprk Br Uygulama Dvdend Payout Polcy and Lfe Cycle Theory:
DetaylıEK-1 01 OCAK 2014 TARİHLİ VE 28869 SATILI RESMİ GAZETEDE YAYINLANMIŞTIR.
EK-1 01 OCAK 2014 TARİHLİ VE 28869 SATL RESMİ GAETEDE YAYNLANMŞTR. Bu Doküman Hakkında TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama
DetaylıDOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME. Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cinemre
1 DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cnemre 2 BİRİNCİ BÖLÜM HEDEF PROGRAMLAMA 1.1 Grş Karar problemler amaç sayısına göre tek amaçlı ve çok amaçlı
DetaylıÇok ölçütlü karar verme yaklaşımlarına dayalı tedarikçi seçimi: elektronik sektöründe bir uygulama
346 Çok ölçütlü karar verme yaklaşımlarına dayalı tedarkç seçm: elektronk sektöründe br uygulama Murat ARIKAN 1, Berat GÖKBEK 1 1 Endüstr Mühendslğ Bölümü, Mühendslk Fakültes, Gaz Ünverstes, Maltepe-Ankara
DetaylıOLİGOPOLİ. Oligopolic piyasa yapısını incelemek için ortaya atılmış belli başlı modeller şunlardır.
OLİGOOLİ Olgopolc pyasa yapısını ncelemek çn ortaya atılmış bell başlı modeller şunlardır.. Drsekl Talep Eğrs Model Swezzy Model: Olgopolstc pyasalardak fyat katılığını açıklamak çn gelştrlmştr. Olgopolcü
DetaylıResmi Gazetenin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı ile yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bldrm Resm Gazetenn 29.12.2012 tarh ve 28512 sayılı le yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket Bu Doküman
DetaylıBulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve İdeal Çözüme Yakınlığa Göre Sıralama Yapma Yöntemleri ile Tekstil Sektöründe Finansal Performans Ölçümü
Sosyal Blmler 8/1 (010) s 19516 SOSYAL BİLİMLER Yıl : 010 Clt :8 Sayı :1 Celal Bayar Ünverstes S.B.E. Bulanık Analtk Hyerarş Sürec ve İdeal Çözüme Yakınlığa Göre Sıralama Yapma Yöntemler le Tekstl Sektöründe
DetaylıTEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi. İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi
İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bldrm EK-1 TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama
DetaylıHİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER
İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Malye Araştırma Merkez Konferansları 47. Ser / Yıl 005 Prof. Dr. Türkan Öncel e Armağan HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER
DetaylıFatih ECER*, Fatih GÜNAY**
Anatola: Turzm Araştırmaları Dergs, Clt 25, Sayı 1, Bahar: 35-48, 2014. Copyrght 2014 anatola Bütün hakları saklıdır ISSN: 1300-4220 (1990-2014) Borsa İstanbul da İşlem Gören Turzm Şrketlernn Fnansal Performanslarının
DetaylıT.C. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ
Sayı Konu...12.30 : B.30.2.KHU.0.00.00.00- : Özürlü Öğrencler hk. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ VEDİ L~.10. 20 0 5 Yükseköğretm Kurulu Başkanlığına Ilg: 14.09.2009 tarh 29515 sayılı yazınız. Yükseköğretm
Detaylıbir yol oluşturmaktadır. Yine i 2 , de bir yol oluşturmaktadır. Şekil.DT.1. Temel terimlerin incelenmesi için örnek devre
Devre Analz Teknkler DEE AAĐZ TEKĐKEĐ Bu zamana kadar kullandığımız Krchoffun kanunları ve Ohm kanunu devre problemlern çözmek çn gerekl ve yeterl olan eştlkler sağladılar. Fakat bu kanunları kullanarak
DetaylıÖğretim planındaki AKTS TASARIM STÜDYOSU IV 214058100001312 2 4 0 4 9
Ders Kodu Teork Uygulama Lab. Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS TASARIM STÜDYOSU IV 214058100001312 2 4 0 4 9 Ön Koşullar : Grafk İletşm I ve II, Tasarım Stüdyosu I, II, III derslern almış ve başarmış
DetaylıKENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Dr. Ali Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selim Adem HATIRLI 2
Journal of Yasar Unversty 2010 3294-3319 KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ Dr. Al Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selm Adem HATIRLI 2 ÖZET Bu çalışmada, Batı Akdenz Bölges kent merkezlernde
DetaylıPamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences
Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs, Clt 0, Sayı 3, 04, Sayfalar 85-9 Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs Pamukkale Unversty Journal of Engneerng Scences PREFABRİK ENDÜSTRİ YAPIARININ ARMONİ
DetaylıKALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ
Central Bank Revew Vol. 11 (January 2011), pp.1-9 ISSN 1303-0701 prnt / 1305-8800 onlne 2011 Central Bank of the Republc of Turkey http://www.tcmb.gov.tr/research/revew/ KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON:
DetaylıNİTEL TERCİH MODELLERİ
NİTEL TERCİH MODELLERİ 2300 gözlem sayısı le verlen değşkenler aşağıdak gbdr: calsma: çocuk çalışıyorsa 1, çalışmıyorsa 0 (bağımlı değşken) Anne_egts: Anne eğtm sevyes Baba_egts: Baba eğtm sevyes Kent:
DetaylıT.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA
l!l KEÇÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI KEÇöREN BELeDYES SA YI : M.06.6.KEç.O-31/2009KONU: Yetk Devr bo f.!200fd 6.1. BAŞKANLIK MAKAMINA Blndğ üzere O 1.01.2006 tarhnden tbaren tüm yerel yönetmlerde 31.12.2005
Detaylıi 01 Ekim 2008 tarihinde yurürlüğe.giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
. '" ıo:."'. >.. ~. T.C. BAŞBAKANLIK Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sayı, Konu :B.02.ı.SYD.0.08.300.5990/8237 :tılkemz Vatandaşı Olmayan ve Muhtaç Durumda Bulunan Yabancılara S\'D Vakınarından
DetaylıAHP AND GRA INTEGRATED APPROACH IN INNOVATION PERFORMANCE REVIEW PROCESS: AN APPLICATION IN DAIRY INDUSTRY
Dumlupınar Ünverstes Sosyal Blmler Dergs / Dumlupınar Unversty Journal of Socal Scences İNOVASYON PERFORMANSI DEĞERLENDİRME SÜRECİNDE AHS VE GİA BÜTÜNLEŞİK YAKLAŞIMI: SÜT ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA
DetaylıCalculating the Index of Refraction of Air
Ankara Unversty Faculty o Engneerng Optcs Lab IV Sprng 2009 Calculatng the Index o Reracton o Ar Lab Group: 1 Teoman Soygül Snan Tarakçı Seval Cbcel Muhammed Karakaya March 3, 2009 Havanın Kırılma Đndsnn
Detaylı= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)
A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.
DetaylıMakine Öğrenmesi 10. hafta
Makne Öğrenmes 0. hafta Lagrange Optmzasonu Destek Vektör Maknes (SVM) Karesel (Quadratc) Programlama Optmzason Blmsel term olarak dlmze geçmş olsa da bazen en leme termle karşılık bulur. Matematktek en
DetaylıC.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195
C.Ü. İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt 13, Sayı 1, 2012 195 TÜRKİYE DE TİCARİ BANKACILIK SEKTÖRÜNDE REKABET DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (2002-2009) Abdulvahap ÖZCAN * Özet Türkye nn yaşadığı 2000 ve 2001 krzler
Detaylıİstanbul Ünverstes İşletme Fakültes Dergs Istanbul Unversty Journal of the School of Busness Admnstraton Clt/Vol:39, Sayı/No:2,, 310-334 ISSN: 1303-1732 www.fdergs.org Stokastk envanter model kullanılarak
DetaylıMESLEKi EGiTiMDE HizMET ici EGiTiM
MESLEK EGTMDE HzMET C EGTM Prof. Dr. Suna BAYKA (*) Yıldız GÜGE (**) Sevnç ÜAL (U) Br yükseköğretm programını btrmş ve meslek hayatına atılmış öğretmenlern çağımızdak blm ve teknolojk gelşmeler zlemeler
DetaylıSıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler
Sıklık Tabloları ve Tek Değşkenl Grafkler Sıklık Tablosu Ver dzsnde yer alan değerlern tekrarlama sayılarını çeren tabloya sıklık tablosu denr. Sıklık Tabloları tek değşken çn marjnal tablo olarak adlandırılır.
DetaylıBulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi
Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 2013 (61-67) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 2013 (61-67) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 1309-3983 Makale
Detaylı4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ
Ünsal M.; Varol, A.: Soğutma Kulelernn Boyutlandırılması İçn Br Kuramsal 8 Mayıs 990, S: 8-85, Adana 4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ Asaf Varol Fırat Ünverstes, Teknk Eğtm Fakültes,
DetaylıKısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği
Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,
DetaylıMaliyetlerinin Bulanık Mantık (Fuzzy Logıc) Yaklaşımı Đle Yönetilmesi ve Finansal Performans Üzerindeki Etkisinin Đncelenmesi
Yrd. Doç. Dr. Al Deran Yrd. Doç. Dr. Ahmet Ergülen Taşıma Malyetlernn Bulanık Mantık (Fuzzy Logıc) Yaklaşımı Đle Yönetlmes ve Fnansal Performans Üzerndek Etksnn Đncelenmes Yrd. Doç. Dr. Ahmet ERGÜLEN Yrd.
DetaylıÖZET. M. Ensar YEŞİLYURT * Filiz YEŞİLYURT **
128 POLİKLİNİK VE DOĞUM HİZMETİ VEREN HASTANELERDE GİRDİ TIKANIKLIĞI VE AYLAK GİRDİLER ÖZET M. Ensar YEŞİLYURT * Flz YEŞİLYURT ** Ver zarflama analzn kullanan çalışmalarda genellkle sadece teknk etknlk
DetaylıPamukta Girdi Talebi: Menemen Örneği
Ege Ünv. Zraat Fak. Derg., 2002, 39 (3): 88-95 ISSN 1018-8851 Pamukta Grd Taleb: Menemen Örneğ Bülent MİRAN 1 Canan ABAY 2 Chat Günden 3 Summary Demand for Inputs n Cotton Producton: The Case of Menemen
DetaylıTürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği
Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Kalte Artışları ve Enflasyon: Türkye Örneğ Yavuz Arslan Evren Certoğlu Abstract: In ths study, average qualty growth and upward
DetaylıTÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI FİRMA ÇEŞİTLENDİRMESİNİN FİRMA DEĞERİ, RİSKİ VE PERFORMANSINA ETKİLERİ: TÜRKİYE UYGULAMASI Emel YÜCEL DOKTORA TEZİ
DetaylıPÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI
PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI Mehmet ARDIÇLIOĞLU *, Galp Seçkn ** ve Özgür Öztürk * * Ercyes Ünverstes, Mühendslk Fakültes, İnşaat Mühendslğ Bölümü Kayser
Detaylı01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. KURUL KARARI. Karar No: 5398-1 Karar Tarihi: 30/12/2014
01.01.2015 tarh ve 29223 sayılı Resm Gazetede yayımlanmıştır. Enerj Pyasası Düzenleme Kurumundan : KURUL KARARI Karar No: 5398-1 Karar Tarh: 30/12/2014 Enerj Pyasası Düzenleme Kurulunun 30/12/2014 tarhl
Detaylıa IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI
Fırat Ünverstes-Elazığ MİTRAL KAPAK İŞARETİ ÜZERİNDEKİ ANATOMİK VE ELEKTRONİK GÜRÜLTÜLERİN ABC ALGORİTMASI İLE TASARLANAN IIR SÜZGEÇLERLE SÜZÜLMESİ N. Karaboğa 1, E. Uzunhsarcıklı, F.Latfoğlu 3, T. Koza
DetaylıBÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler
BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER 5.. İk Boyutlu Rasgele Değşkenler Br deney yapıldığında, aynı deneyle lgl brçok rasgele değşkenn aynı andak durumunu düşünmek gerekeblr. Böyle durumlarda
DetaylıÇOK AMAÇLI DOĞRUSAL PROGRAMLAMADAN SİSTEM TASARIMINA: DE NOVO. Özet
Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yayın Gelş Tarh: 0.0.00 Clt:, Sayı: 4, Yıl: 00, Sayfa: -74 Yayına Kabul Tarh: 7.0.0 ISSN: 0-84 ÇOK AMAÇLI DOĞRUSAL PROGRAMLAMADAN SİSTEM TASARIMINA: DE
DetaylıT.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI
T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI İMKB DE YÜKSELEN PİYASA VE DÜŞEN PİYASA DÖNEMLERİNDE DURUMSAL İLİŞKİ ANALİZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ TEMMUZ
DetaylıKRİZ DÖNEMİNDE KÜRESEL PERAKENDECİ AKTÖRLERİN PERFORMANSLARININ TOPSİS YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı: 2, 2011 151 KRİZ DÖNEMİNDE KÜRESEL PERAKENDECİ AKTÖRLERİN PERFORMANSLARININ TOPSİS YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ Nhan ÖZGÜVEN (*) Özet: Perakendeclk
DetaylıBİR UN FABRİKASINDA HEDEF PROGRAMLAMA UYGULAMASI
BİR UN FABRİKASINDA HEDEF PROGRAMLAMA UYGULAMASI Abdullah Oktay DÜNDAR * Muammer ZERENLER ** ÖZET İşletmeler günümüz rekabet ortamının çalkantılı doğasında faalyetlern sürdürürken, sahp oldukları kıt kaynakları
DetaylıPARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ
PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ 1 Populasyonun nceledğmz br özellğnn dağılışı blenen dağılışlardan brsne, Normal Dağılış, t Dağılışı, F Dağılışı, gb br dağılışa uygun olduğu durumlarda
DetaylıAsimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri
Asmetr ve Basıklık Ölçüler Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartllere dayanan (Bowley) omentlere dayanan asmetr ve basıklık ölçüler Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr III. Asmetr ve Basıklık
DetaylıYAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE
BAÜ Fen Bl. Enst. Dergs (6).8. YAYII YÜK İE YÜKENİŞ YAPI KİRİŞERİNDE GÖÇE YÜKÜ HESABI Perhan (Karakulak) EFE Balıkesr Ünverstes ühendslk marlık Fakültes İnşaat üh. Bölümü Balıkesr, TÜRKİYE ÖZET Yapılar
DetaylıSürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK
Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak
DetaylıSamsun İli Atakum İlçesinde Ekmek Üreten İşletmelerde Teknik Etkinlik. Technical Efficiency of Bakeries in Atakum District, Samsun
O. GÜNDÜZ, V. CEYHAN, K. OĞUZASLAN / Çankırı Karatekn Ünverstes SBE Dergs 4(2): 001-010 Çankırı Karatekn Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs 4(2): 001-010 Samsun İl Atakum İlçesnde Ekmek Üreten İşletmelerde
DetaylıTEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR
www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:134-4141 Makne Teknolojler Elektronk Dergs 28 (1) 61-68 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Kısa Makale Tabakalı Br Dskn Termal Gerlme Analz Hasan ÇALLIOĞLU 1, Şükrü KARAKAYA 2 1
DetaylıKOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hazırlayan İsmal ŞENTÜRK İktsat Ana Blm Dalı Yüksek Lsans Tez Danışman
Detaylıİyi Tarım Uygulamaları Ve Tüketici Davranışları (Logit Regresyon Analizi)(*)
Gazosmanpaşa Ünverstes Zraat Fakültes Dergs Journal of Agrcultural Faculty of Gazosmanpasa Unversty http://zraatderg.gop.edu.tr/ Araştırma Makales/Research Artcle JAFAG ISSN: 1300-2910 E-ISSN: 2147-8848
DetaylıGELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ Doç. Dr. M. Başaran ÖZTÜRK * Yrd. Doç. Dr. Kartal DEMİRGÜNEŞ ** Yrd.
Detaylı