Köpeklerdekİ malign meme tümörlerinin operasyona ek olarak uygulanan ile tedavisi

Transkript

1 Ankara Ünv Vet Fak Derg, 51,99-103,2004 Köpeklerdekİ malgn meme tümörlerinin operasyona ek olarak uygulanan le tedavisi Nlgün GÜLTİKEN Rıfat VURAL Ankara Ünverstes Veterner Fakültes Doğum ve Jnekoloj Anablm Dalı Özet: Sunulan çalışmada, malgn meme tümörü bulunan köpeklerde unlateral mastektom operasyonuyla brlkte gerçekleştrlen mmunoterapnn, yen tümör oluşumu üzerne etksnn araştırılması amaçlanmıştır. Brnc gruptak LO hayvana preoperatf 2 gün Baypamun@ uygulanıp komple unlateral mastektom le ktle uzaklaştırıldı. Postoperatf dönemde se enjeksyonlar 1.,3.,5.,8. günlerde, takben 1.,2.,3.,4.,5.,6. aylarda tekrarlandı. Kontrol grubundak 10 köpekte se sadece operasyon uygulanıp tedav uygulanmadı. Baypamun@ uygulanan O olgudan 3'ünde yen tümör oluşumları ve uzaklaştırılmayan zncrde bulunan tümörlerde büyüme gözlend. lk klnk muayenede belrlenen lenf büyümeler gerled. Sadece komple unlateral mastektom yapılarak tedav edlen kontrol grubundak köpeklerde, 10 olgudan altısmda yen tümörler oluştu ve bu 6 hayvandan ksnde akcğerlerde de odaklar belrlend. Yapılan çalışmada malgn tümörlerde sadece unlateral mastektom operasyonuy1a tedavnn yen tümör oluşumlarınm önlenmesnde ve lenf ndek büyürnelern gerlemesnde etkl br yöntem olmadığı, yen tümörlern oluşumunun engellenmesinde mmun sstem uyarıcı br laç olan Baypamun@ 'un etkl olduğu gözlenmştr. Anahtar kelmeler: mmunoterap, köpek, meme tümörü The use of Baypamun@ together wth operaton for the treatment of malgn mammary tumours n btches Summary: The objectve of the present study was to research the effects of mmunotherapeotc treatment appled together wth the operaton on the formaton of new masses n dogs wth malgn mammaı'y tumours. In the 1st group, Baypamun@ soluton has been appled for two days before the operaton, then comple unlateral masteetomy has been performed, the njectons were repeated at the ıst, yd, 5 th, 8 th days and 1st, 2 nd, yd, 4 th, 5 th, 6 th months of postoperatve perod. In the control group, only comple unlateral mastectomy has been carred out. In the Baypamun@ group, the new tumour formatons have been determned on 3 cases of 10 anmals. The masses on the other chan of mammary glands that has not been etrpated have become bgger. The Iymph node nvolvements observed on the frst eamnaton were regresssed. In the control group n whch the dogs were treated only wth comple unlateral mastectomy the new tumour formatons have been observed n 6 cases of 10 dogs and the lung metastass were determned n 2 cases. In the study, t has been concluded that only unlateral mastectomy s not a suffcent treatment for the preventon of new tumour formatons and for the regresson of lymph no de nvolvment. On the other hand Baypamun@ appled wth the operaton was found to be effectve for the treatment of malgn mammary tumours n the btch. Key words : Canne, mmunotherapy, mammary tumours Grş Köpeklerde gözlenen tümör olguları gderek artmaktadır. Bunun en öneml neden hayvanların daha uzun süre yaşamaları ve lerleyen yaşın da tümör oluşumu çn br rsk faktörü olmasıdır. Meme tümörler doğrudan meme beznde başlayan veya metastaz yoluyla prmer tümör odağından meme dokusuna yayılan tümörlerdr. Evcl hayvanlar çnde köpekler, meme tümörü nsdansı en yüksek hayvanlardır (%25-42). Bu türde der tümörlernden sonra en sık görülen tümör tp meme tümörlerdr (2). Tümörlern oluşum ve gelşmnde yaşın öneml br role sahp olduğu blnmektedr. Meme tümörü nsdansı 3-4 yaşlı köpeklerde % 4, 4-8 yaşlı köpeklerde % 29, 8 yaş ve üstü köpeklerde % 67'dr (14). İk yaşın altındak köpeklerde se oldukça enderdr (13). Meme tümörler en çok av köpeklernde en az da melez ırkıarda oluşmaktadır (4). Irkıara lşkn nsdans coğraf bölgeye göre de değşmektedr (12). Köpeklerde meme tümörlernn % 41-53'ü malgn karakterdedr. Yapılan çalışmalarda, köpeklerde en çok görülen meme tümörü tplernn mkst tümörler (%67), adenom ve adenokarsnomlar (%32) olduğu bulunmuştur (7,10). Meme tümörü olgularında başvurulan başlıca tedav seçenekler operasyon, radyoterap, kemoterap, mmunoterap olarak sıralanablr (8). Nelson ve Couto (8), k veya daha fazla tedav şekl br arada uygulandığında tedavde başarı oranının artacağını vurgulaımşlardır. Meme tümörlernn tedavsnde brçok seçenek olmasına rağmen, operasyon hala brnc seçenektr ( 1). Mastektom teknkler; lumpektom, parsyel mastektom, bast mastektom, regonal mastektom, komple unlateral mastektom, smultane komple blateral mastektom olarak sıralanablr. Lumpektom (nodülektom) çevre meme dokusunu çermekszn sadece tümörün; parsyel mammektom, tümör ve çevresndek meme dokusunun brlkte alınmasıdır. Bast mastektom teknğyle tümörü de çerecek şeklde tüm meme bez çıkarılır. Regonal mastektomde se (modfye radkal mastektom) tümörün bulunduğu meme bezne bağlı

2 100 olarak brden fazla meme bez alınmaktadır. Komple unlateral mastektom le (radkal mastektom) pslateral meme bezler, çevre dokular ve gerektğnde regonal lenf düğümler uzaklaştırılmaktadır. Smultane komple blateral mastektom se (blateral radkal mastektom), çevre dokuları da çerecek bçmde her k meme zncrnn de tamamen uzaklaştırılmasını çermektedr (3). İnsanlarda olduğu gb, hayvanlarda da tümör gelşm mmun reaksyonlarla yavaşlamaktadır. Bu nedenle, mmunoterap, operasyon veya dğer tedav seçeneklernden bryle beraber uygulandığında etkl olablr. Meme tümörü bulunan köpeklerde en öneml mmun reaksyon, srkülasyonda çok mktarda mmun kompleks bulunmasıdır. İmmun kompleksier, mmun sstem baskılayıcı etk yaratarak tümörlern gelşmn desteklerler. Bu kompleksiern uzaklaştırılması sonucu tümöre karşı antkor oluşumu artmaktadır (9). Bu çalışmada, malgn meme tümörlü köpeklerde, unlateral mastektom operasyonu le brlkte gerçekleştrlen mmunoterapnn, yen tümör oluşumu üzerne etksnn araştırılması amaçlanmıştır. Materyal ve Metot Çalışmanın hayvan materyaln, Ankara Ünverstes Veterner Fakültes Doğum ve Jnekoloj Anablm Dalı Klnğ'ne, meme tümörü şüphesyle getrlen değşk ırk ve yaşta dş köpekler oluşturdu. Hayvanlar gruplara ayrılmadan önce genel muayeneler yapılıp detaylı anamnez blgler alındı. Hayvanın yaşı, cnsyet, vücut ağırlığı, prmer tümör sayısı, ktlelern lokalze olduğu bezler ve çapları, aksllar ve ngunal lenf düğümlernde büyüme olup olmadığı, tümörün büyüme hızı, çevre dokulara fksasyon le meme bezlernde yangı, ödem ve prurts olup olmadığı kaydedld. Tümörün büyüklüğü en uzak k nokta arasındak mesafe cetvelle ölçülerek belrlend. Çalışmaya alınan hayvanlar tesadüf olarak k gruba ayrıldı. Grup : Brnc grubu oluşturan 10 hayvanda mmun sstem uyarıcı br laç olan parapo vrus ovs'n D-l70 1 suşu (Baypamun@ solusyon, Bayer, Almanya) kullanıldı. Preoperatf 2 gün Baypamun@ uygulanıp komple unlateral mastektom operasyonu le ktle veya ktleler uzaklaştırıldı. Postaperatf l., 3., S., 8. günü takben 1.,2.,3",4., S., 6. aylarda enjeksyonlar tekrarlandı. Baypamun@ solusyon her enjeksyonda O,S ml subkutan Nlgün Gültken - Rıfat Vural lerle takp edld. Bulgular, Çalışmaya alınan 20 olgudan IS olgu terrer,is olgu se brer adet olmak üzere peknese, Sıt.Bernard, German shepherd, doberman, cocker ırkı d. Malgn ı meme tümörü bulunan bu köpekler n yaşıjrı 7-13 arasında olup genel yaş ortalaması 9.0 d. ı Çalışmada değerlendrlen 20 0ılgunun % 9S'nde prmer tümörün ngunal veya kaudaıı abdomnall meme bezlernde lokalze olduğu gözlend. Baypamun@ uygulanan Grup I'de lk klnk muayenede olguların yedsnde ktl9 çapının 3 - S cm arasında olduğu ve bu ktlelern altısında çevre d~,kulara nfltrasyon oluştuğu gözlend. K~le çapı S em'nn üzernde bulunan 3 olgunun tümünae çevre ddkulara nfltrasyon belrlend. Lenf düğümle nn muaydesnde se, S köpekte ngunallenf düğümlernde büyüm6 ve bu olguların dördünde çevre dokulara nfltrasyon şekllendğ tespt edld. Ilaç tedavs uygulanmayan Gnıup II'de lk klnk muayenede olguların dördünde ktle çapının 3 em'den küçük ve bu olguların sadece brndederye nfltlrasyon olduğu tespt edld. Dört olguda kjtle çapı 3 -I S cm arasında ölçüldü ve bu ktlelern kshde çevre dökulara. nfltrasyon belrlend. Ik olguda se ktle çapının S cm'- den büyük ve bu ktlelerden brnde çbvre dokulara nfltrasyon oluştuğu gözlend. Olgularır~ ksnde nkunal, brnde se aksllar lenf düğümlernd~ büyüme vj çevre dokulara nfltrasyon olduğu belrlend. Tedav süresnce gruplarda len en klnk özellkler Grup : Grup ' dek köpeklerde uygulama [ÖnCeS yapılan muayenede LO köpekten y~dsnde br meme zncrnde ktle belrlenrken, üç olguıda se dğerlmeme zncrnde de 1 cm çapında ktleler bcllrlend. Adı geçen grupta sadece br hdyvanda çft taraflı total mastektom gerçekleştrlrken Idğer hayvanlarda unlateral total mastektom operasyonu uygulandı (Tablo I). O d.. d.1 h d k perasyon sonrası onem e, ı~ı ayvan aı uza - laştırılmayan meme zncrlerndek tümörlern b,yüme eğlmnde olduğu ve üç hayvanda se 1-3 cm çap'lı yen tümör gelşmler belrlend. İlk muayenelernde lgl le1nf düğümlrrnde büyüme gözlenen S köpeğn operas):'on sonrası fzleme dönemlernde bu büyürnelern artadah kalktığı belrlend. Bu köpeklerden brnde 8 aylık döhemde oluşa!n yen tümöre lşkn lenf nde bü+me tespt edld. Çalışma süresnce, operasyon sonrası alınan alkcğer radyograflernde de metastaz bulgusjna rastlanm1adı. Grup II: Kontrol grubu olarak aeğerlendrden bu grupta preoperatf dönemde yapılan llk muayenbde, 7 köpekte br meme zncrnde ktle bulunmasına k*rşın 3 köpekte prmer tümörün karşıtındak ~ncrde de ~apları 1-2 cm arasında olan ktleler tespt cdid (Tablo 2 ). Bu grupta k köpekte her k melne zncr deıuzaklaştırılırken dğer hayvanlarda sadecb prmer tüı;nörün uygulandı. Grup II: İknc grubu oluşturan 10 hayvanda se hçbr tedav şekl uygulanmayıp sadece komple unlateral mastektom operasyonu yapıldı. Bu grup kontrol grubu olarak değerlendrld. Her k grupta operasyonla uzaklaştırılan ktleler hstopatolojk tanı çn Ankara Ünverstes Veterner Fakültes Patoloj Anablm Dalı'na gönderld. Çalışmanın gözlem aşaması olan operasyonu zleyen 12 ay süresnce, bütün köpeklerde lokal üremeler olup olmadığı aylık kontrollerle, akcğerlerdek olası ınetastazlar se 2. ve 8. aylarda yapılan radyografk muayene

3 Ankara Ünv Vet Fak Derg, 51, Tablo 1. Grup I'de tedav süresnce zlenen klnk bulgular. Table 1. The clncal results of group observed durng the treatment. İlk muayene Olgu Sağ Sol Lenf Zncr 1 T2b Nlb 2 T2b 3 T3c Nlb 4 + T2b 5 T3c Nlb 6 T2a 7 T2b T2b Nla 9 T2b Lo T3c Nlb Operasyon Postoperatf muayene Lenf Akcğer Sağ Sol Tp Yen Esk metastazı Zncr Tümör aca Sağ + Sağ + Sağ + Büyüdü aca Sol + Büyüdü aca Tl : Çapı 3 cm'den küçük olan tümör Tl a : Çevre dokulara nfltrasyon yok Tl b : Derye nfltrasyon var T2 : Çapı 3-5 cm olan tümör T2a : Çevre dokulara nfltrasyon yok T2b : Derye nfltrasyon var T2c : Fasa ve kaslara nfltrasyon var T3 : Çapı 5 cm 'den büyük olan tümör T3a : Çevre dokulara nfltrasyon yok T3b : Derye nfltrasyon var T3c : Fasa ve kaslara nfltrasyon NI : İpslateral metastaz NI a : Çevre dokulara nfltrasyon NI b : Çevre dokulara nfltrasyon + : Tümör var : Operasyon yapıldı : Malgn mkst tümör aca : Adenokarsnom var yok var Tablo 2. Grup II'de tedav süresnce zlenen klnk bulgular. Table 2. The clncal results of group II observed durng the treatment. İlk muayene Olgu Sağ Sol Zncr Lenf Operasyon Sağ Sol Zncr Tp Postoperatf muayene Yen Esk Tümör Lenf Akcğer metastazı 1 Tlb 2 Tla 3 T3c Nlb 4 + T2c Nlb 5 T2a + 6 T2c + 7 T3a Nlb 8 T2a 9 Tla LO Tla Tl : Çapı 3 cm 'den küçük olan tümör Tl a : Çevre dokulara nfltrasyon yok Tl b : Derye nfltrasyon var T2 : Çapı 3-5 cm olan tümör T2a : Çevre dokulara nfltrasyon yok T2b : Derye nfltrasyon var T2c : Fasa ve kaslara nfltrasyon var T3 : Çapı 5 cm 'den büyük olan tümör T3a : Çevre dokulaı'a nfltrasyon yok + aca + + Sağ+ + + Büyüdü Sol+ + aca aca aca Sol+ aca + + T3b : Derye nfltrasyon var T3c : Fasa ve kaslara nfltrasyon var Nl : İpslateral meta staz N la: Çevre dokulara nfltrasyon yok N 1b : Çevre dokulara nfltrasyon var + : Tümör var : Operasyon yapıldı : Malgn mkst tümör aca : Adenokarsnonı

4 102 Nlgün Gültken - Rıfat Vural bulunduğu meme zncr komple unlateral mastektom teknğyle uzaklaştınldı. Operasyon sonrası dönemde br köpekte uzaklaştınlmayan meme zncrndek ktlelern çaplarının 3 cm' ye ulaştığı belrlend. Dğer hayvanların altısında se yen tümör oluşumları gözlend. Adı geçen grupta operasyon önces 3 hayvanda belrlenen lenf ndek büyürnelern operasyon sonrası 8 aylık dönemde de durumlarını korudukları belrlend. Dğer köpeklerde se 8 aylık zleme dönemnde lenf düğümlernde büyüme gözlenmed. Postoperatf dönemde alınan akcğer radyograflernde se k köpekte metastaz odakları belrlend. Tartışma ve Sonuç Veterner hekmlkte gerek enfeksyonlara karşı gelştrlen aşılar, gerekse beslenme koşullarının yleşmes nedenyle hayvanların yaşama süreler uzamakta, bu da lerleyen yaş le beraber meme tümörü nsdansının artmasına yol açmaktadır. Bu artışla brlkte son yıllarda veterner hekmler meme tümörlernn tanı ve klnk yaklaşımı üzerne yönelmşlerdr. Baypamun@ uygulanan Grup II' de, operasyon sonrası 3 hayvanda dğer zncrde yen tümör oluşumları, 2 hayvanda se operasyon yapılmayan zncrdek tümörlern büyüdüğü belrlend. Beş köpeğn lenf düğümlerndek büyürnelern se ortadan kalktığı tespt edld. Berg ve Rüsse (1), br grup köpekte sadece Baypamun@, br grupta se operasyonla beraber Baypamun@ uyguladıkları çalışmada başarılı sonuçlar aldıklarını belrtmşlerdr. Her k gruptak köpeklere operasyon önces k gün, operasyon sonrası 1.,3.,5.,8. günlerde ve takben 1., 2., 4. ve 6. aylarda Baypamun@ uygulanan çalışmada, operasyonla beraber Baypamun@ tedavs gören 19 köpekten 3'ünde yen tümör oluşumu gözlenmş ve lacın mmun sstem uyarıcı etks başarılı bulunmuştur. Berg ve Rüsse (1), bu çalışmada operasyon yapılmayan durumlarda sadece Baypamun@ tedavsn önermelerne rağmen operasyonla beraber uygulandığında en y sonucun alındığını vurgulamaktadırlar. Lano ve ark. (6),16 malgn meme tümörlü köpekte preoperatf br hafta süreyle, postoperatf 7., 14.,21., 28., 43. ve 58. günlerde Baypamun@ uygulayıp sonuçları sadeceoperasyon yaptıkları köpeklerle karşılaştridışlar ve bu çalışmada Baypamun@ uygulanan köpeklerden sadece brnde yen tümör oluştuğunu belrtmşlerdr. Dğer köpeklerde lk mmun sstem uyarıcı dozdan sonra ktlelerde kapsülasyonun arttığını ve büyümenn durduğunu vurgulamışlardır. Sunulan çalışmada yen tümör oluşumu Berg ve Rüsse (1) le Lano ve ark. (6)'nın bulgularına göre daha yüksek bulundu ve Baypamun@ enjeksyonlarından sonra ktlelerde sertleşme veya küçülme gözlenmed. Bu durum her organzmanın mmun sstem farklı yoğunlukta çalışableceğnden hayvanların Baypamun@ solüsyona verdkler cevabın farklı olableceğ ve bunun da çalışmalar arasındak ver farkını meydana getrdğ şeklnde yorumlandı. Sadece unlateral mastektom uygulanan Ikontroı grubunda se 6 olguda operasyon ya~ılmayan meme zncrnde ye~.tümör. oluş~mları ve ı 1 olguda lse esk tumorde buyume gozlendi. Aynı zamanda 3 hayvanda belrlenen lenf düğümlerndek büy6melern kojumunu korudukları belrlend. Karayanno~oulou ve <rk. (5) yaptıkları br çalışmada, sadece operhsyon uyguljnan br grup meme tümörlü köpekte, k ylılık süre ç6rsnde hayatta kalma oranını %28.6 olarhk belrlemlşler ve %71.4'Iük ölüm oranının neden blarak yen! tümör oluşumları veya organ metastazlarlnı göstermşlerdr. Ya~ı!an çalışmada Grup l' de 12 a~lık süreç ç~rsnde akcıger radyografılerınde metastaz olguları gözle n- mezken kontrol grubundak 2 köpekli te metastazı bulgularına rastlanmıştır.. Sunulan çalışmada kontrol grubıundakı 10 kqpekten altısında yen tümörlern oluşması re ksnde akcğer metastazının saptanması, operasyona ek olarak Baypamun@ le uygulanan tedajnn köpeklerdek meme tümörlernde y br alternbtf oluşturluğunu ortaya koymaktadır. " Yapılan çalışmada malgn tümörlerde sadelee unlateral mastektom operasyonuyla te~avnn yen! tümör oluşumlarının önlenmesnde ve lenf düğümfndek büyümelern gerlemesnde etkl bt yöntem olnadıgvı, ' yen tümörlern oluşumunun engellenmesnde lmmun sstem uyarıcı br laç olan Baypamuh@ 'un etkl olduğu gözlenmştr. İmmunoterap uyguljmaları, yanı' etks olmayan, kolay, etkl ve ucuz br tedav şekl olarak önerleblr Kaynaklar Berg G, Rüsse M (1994): Der Ensatz von Baypm11un HK n der Mammatumorbehandlung d~r Hündn. Teraerztl Umsch 49, Brearley MJ (1989): Mammary gland tumour~' n the dog. In practce, 23, Harvey J (1990): Mammary Clanas I,n: MJ. Bojrab (Ed), Current Technque~ n Sma]] Anmal Surgery. Lea and Febger, 3 th ed. L6ndon. Karayannopoulou M, Kaldrm~ou E, Des~rs A (1989): Some epdemologcal aspeets of canne nıammary tumours treatment and prognoslis. Buıı Helerc Vet Med Soc, 40, Karayannopoulou M, Kaldrmdou E, Constal1tnds TC, Dessrs A (200 ): Adjulant Post-oı~eratve chemotı.ıerapy n btches with manı\mary cancerl. J Vet Med A. 48, Lallo MA, Sanehez M, Rodrgues LC, Boman EF (2002): The use of Baypamun D9 İn the treatjnent of canne malgnant mammary HIII1OUı S. 271h worj1~smal Anİmal Veternary Assocaton Congress, 3-6 October 2002 Granada, Span. Erşm: Ihttp:// proceedngs/proceedngs.pl?cid=}vsa VA2002!&PID= PR02835] Erşm tarh: 23 Ocak 2003 Maeewen EG (1990): Spontaneus tumors İn dôgs and cats: models for the study of cancer bology. an,~, treat- men/. Cancer Metastass Rew, 9, ' Nelson RV, Couto CG (I 992). Esselltals ol Smal Anmallııtemal Medcne. Mosby-Year Book co!mpany, Mssour.

5 Ankara Ün v Yet Fak Derg, 51, Rutten VPMG, Msdorp W, Gauther A, Estrada M, Malot JP, Parod AL, Rutteman GR, Weyer K (1990): Immunologcal aspects of mammary tumors n dogs and cats: a survey ncludng own studes and pertnclll lterature. Yet Immunol Immunopathol, 26, J o. Sartn, EA, Barnes, S, Keapen, RP, Wolfe, LG (1992): Estrogen and progesterone receptar status of mammary carcnomas and carrelaton wth clncal outcome n dogs. Am J Yet Res, 53, I. Soderstrom MJ, Glson SD (]995): Prncples of surgcaloncology. Am Smal Anm Pract, 25,97-] ıo. 12. Wthrow SJ (1975): Surgcal management of canne mammary tumors. Am Smal Anm Pract, 5, Yamagam T., Kobayash T, Takahash K, Sugyama M (1996): Prognoss for canne malgnam mammary tumors based on TNM and hstologc classfcaton. J Vet Med Sc, 58, Zannovc P, Smde V (1991): Epdemology ofmammary tumours n dogs. Z B Yet Fak Unv Ljubljana, 1, Gelş Tarh Kabul Tarh Yazışma adres : Vet Hekm Nlgün GÜLTİKEN Ankaralılar Cad. Toptancı Hal Stes 2/ Çayyolu Ankara e-mal: gultken@emal.com ~ --