RADYOTERAP AMAÇ VE TEMEL LKELER DR. FADME AKMAN DEÜTF RADYASYON ONKOLOJS AD 2005
Kanser tedavisi multidisipliner yaklaım gerektirir: Cerrahi Onkolog Radyasyon Onkolojisi Medikal Onkoloji Patoloji Radyodiagnostik Dier
Tedavi kararı: Tanı Evreleme Deerlendirme Hastaya ait faktörler Tedaviye ait faktörler Tümöre ait faktörler
Tedavi amacı: Küratif: En iyi fonksiyonla, sakalımı arttırmak Palyatif: Yaam kalitesini arttırmak Profilaktik: Yayılım olasılıını ortadan kaldırmak
Tedavi: Yerel-bölgesel tedaviler: -Cerrahi -Radyoterapi Sistemik tedaviler:-kemoterapi -Hormonoterapi -Biyolojik yanıt deitiriciler -Gen tedavileri?...
Cerrahi Tanı: Biopsi (punch, eksizyonel, insizyonel, ince ine...) Küratif: Yerel ve bölgesel tümörün eradikasyonu (Ba-boyun, GS, Beyin, Meme, Ürogenital..tümörler) Geni, en bloc, cerrahi çıkarım Negatif cerrahi sınır oluturmak Fonksiyon korumak, rekonstrüksiyon
Cerrahi Kurtarma: -Yinelemeler (ba-boyun, kolon...) -Metastazlar: Soliter ve geç dönem oluan akcier, karacier metastazları (yumuak doku, kolon..) Palyatif: Baırsak tıkanıklıı, kanama, açık yaralar...
Cerrahi baarısızlık Tümör boyutu Çevre doku mikroskopik yayılımları Bölgesel lenf nodlarına yayılım Sistemik yayılım Adjuvan kombine tedaviler!
Kombine tedaviler: Cerrahi+Radyoterapi Büyük tümör boyutu Cerrahi sınır devamlılıı Bölgesel yayılım Kapsül tutulumu Radyoterapi+kemoterapi Baımsız etki Additif etki-supra additif etki Ardısıra (adjuvan/neoadjuvan) E zamanlı uygulama (konkomitan)
Radyasyon Onkolojisi Iyonizan ıınları tek baına veya dier tedavi yöntemleri ile birlikte kanserli hastaların ve bazı benign hastalıkların tedavisi amacı ile uygulayan, radyoterapinin fizik ve biyolojik temellerini inceleyen, bu konuda eitim veren klinik bilim dalıdır.
Tarihçe 1895 X ıınları 1898 Ra 1903 Serviks üteri kanseri Ra ile tedavi 1922 Paris uluslar arası Onkoloji kongresi Coutard-Hautant larenks Ca RT ile tedavi 1934 Coutard; fraksiyonasyon..
Radyoterapi: Hedef hacimde homojen doz daılımı ile en yüksek tümör öldürücü doz ve çevre dokuda minimal hasar oluturacak planlama -Günlük tedavi güvenilirlii -Planlanan sürede tedavinin tamamlanması
Radyoterapide basamaklar: 1-KLNK DEERLENDRME 2-TEDAV KARARI 3-HEDEF VOLÜM TESBT 4-TEDAV PLANLAMA 5-SMÜLASYON, TEDAV PLANININ KONTROLÜ 6-TEDAV 7-PERYODK DEERLENDRME 8-ZLEM K A Y I T!!!
KLNK DEERLENDRME TEDAV KARARI Radyasyon Onkolou Cerrahi Onkolog Medikal Onkolog Radyolog Patolog Dier
HEDEF VOLÜM TESBT Tümör volümü Kritik organlar Hasta konturu -Radyasyon Onkolou, -Tekniker, -Radyasyon Fizikçisi (veya dozimetris)
TEDAV PLANLAMA SMÜLASYON, TEDAV PLANININ KONTROLÜ Bilgisayarlı planlama Koruma blokları, aksesuarlar, Alternatif planlamaların deerlendirilmesi, Tedavi planının seçilmesi Doz hesabı -Radyasyon Onkolou, -Tekniker, -Radyasyon fizikçisi
TEDAV lk set-up (tedavi) Portal görüntüleme (port filmi) Dozimetri konrolü (TLD) Tedavinin süreklilii Radyasyon Onkolou, Tedavi teknikeri, Radyasyon fizikçisi
ZLEM-DEERLENDRME Tedavi sırasında: - yanıt - yan etki - destek tedavi Tedavi sonrası -Yanıt -Geç yan etki -Yanıtın devamlılıı -Yeni tedaviler Radyasyon onkolou, cerrah, medikal onkolog, radyolog, patolog.
Radyoterapi dozları Epitelyal tümörler: Subklinik hastalık: 45-50 Gy (<10 6 hücre/mm 3 ) Mikroskopik hastalık: 60-65 Gy (>10 6 hücre/mm 3 ) Makroskopik hastalık: 60-80 Gy Lenfoproliferatif tümörler: 10-50 Gy Mezenkimal tümörler: 60-80 Gy
YONZAN RADYASYON Elektromanyetik radyasyon: X ıınları ve gama ıınları Partiküler radyasyon: è, proton, α-partikülleri, nötron,negatif - mesonlar, aır yüklü iyonlar (karbon,neon, argon, demir)
Radyoterapi uygulamaları Eksternal Radyoterapi: 1-Röntgen X ıını aygıtları: 2-Radyoaktif kaynaklarla çalıan teleterapi aygıtları 3-Tanecik hızlandırıcıları (elektron hızlandırıcılar) Brakiterapi
Eksternal Radyoterapi: Kobalt 60 (Co 60): 1.17 ve 1.33 MeV Ba-boyun, ekstremite gibi orta kalınlıktaki yapıların ıınlanması Lineer hızlandırıcılar: 4-25 MV X ıını ve 3-22 MeV arası elektron enerjisi üretirler, -Elektron yüzeyel ıınlama, -Düük enerjili X ıını ba-boyun, ekstremite, -Yüksek enerji X ıını toraks, batın...
Brakiterapi nterstisyel: Doku içi radyoaktif kaynak; meme, yumuak doku, prostat... ntrakaviter: Jinekolojik kanserler ntralüminal: Bron, özefagus içi ntravasküler: Kardiyoloji En sık kullanılan kaynaklar Ir 192, I 125 Düük /yüksek doz hız oranlarında kullanım var