TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter
Gıda Üretimindeki Küresel Güçlükler Nüfus artışı İklim değişikliği Kuraklık Su kaynaklarının azalması Tarıma elverişli toprakların daralması Şehirleşme Biyoyakıt üretimi
11 Nüfus Milyar Kişi NÜFUS ARTIŞ TAHMİNİ (FAO, 2014) 10 9 8 7 1 milyar insan açlık çekmektedir 1,25 milyar insan az gelirden orta gelir grubuna geçecek (Çin, Hindistan, Endonezya, Brezilya ve Rusya) Hayvansal protein talebi 2050 de %70 artacak 9.3 6 5 4 3 2 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Global Hayvansal Protein Talebi,2014
Yem ve Hayvancılıkta Küresel Durum FAO, WHO, OECD, IFIF gündemi: Sürdürülebilirlik Gıda güvenliği Eşitlik/büyüme Aile tipi hayvancılığın desteklenmesi
Yem ve Hayvancılıkta Küresel Durum Gelişen ülkelerde kırsal kesimde yaşayanların %60 ı hayvan beslemektedir 1,7 milyar nüfus geçimini hayvancılıktan sağlamaktadır Hayvancılıkla geçinenlerin 1 milyarı yoksul 530 milyonu aşırı ölçüde fakirdir Dünya nüfusunun 150 milyonu göçer hayvancılıkla uğraşmaktadır Hayvancılık sektöründeki büyüme süreci eşit olmayan şartlarda gelişmektedir Küresel çapta hayvansal gıdanın insan beslenmesindeki payı %25 iken, bu değer gelişmiş zengin ülkelerde %40 tır
Yem ve Hayvancılıkta Küresel Durum Hayvancılık, insan gıdası olmayan maddeleri değerli besin maddelerine dönüştürmektedir Hayvancılık faaliyeti kullanılan arazinin %30 unu kaplar Dünya sera gazı emisyonunun %14,5 undan (%80 i ruminantlar) sorumludur Küresel su kullanımında payı % 8-15 dir Üretilen gıdanın %30 u israf edilirken, et ve et ürünlerinde bu oran %11 i bulmaktadır (Steinfeld, 2014)
Dünya Tahıl ve Karma Yem Durumu Milyon ton DÜNYA TAHIL VE SOYA ÜRETİM TAHMİNLERİ 11/12 12/13 13/14 (tahmin) 14/15 (öngörü) TOPLAM TAHILLAR a Üretim 1851 1790 1993 1988 Ticaret 271 269 308 295 Tüketim 1855 1815 1927 1961 Devreden stok 360 335 401 429 yıldan yıla değişim -4-25 66 28 Önemli ihracatçılar b 124 96 119 149 SOYA FASULYESİ Üretim 241 272 284 307 Ticaret 94 99 111 115 Tüketim 254 267 283 297 Devreden stok 23 27 29 40 yıldan yıla değişim -13 5 1 11 Önemli ihracatçılar c 6 9 10 22 a) Buğday, mısır, arpa, sorgum, yulaf ve çavdar b) Arjantin, Avustralya, Kanada, AB, Kazakistan, Rusya, Ukrayna, ABD c) Arjantin, Brezilya, ABD Kaynak : IGC, Ekim 2014
Dünya Tahıl ve Yağlı Tohum Fiyatları
Çin ve Diğer Pazarların Soya İthalat Payları Çin Soya İthalatı (1991-2020)
Dünya Karma Yem Üretimi 1100 1000 1 MİLYAR TON 900 800 700 600 500 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak: FEFAC-Feed International-Alltech Raporları, 2014
Bazı Ülkelerin Karma Yem Üretimi Sıra Ülke Milyon ton Sıra Ülke Milyon ton 1 Çin 200 9 Almanya 23 2 ABD 170 10 Fransa 21 3 AB 27 156 11 İspanya 21 4 Brezilya 67 12 Kanada 20 5 Meksika 29 13 Kore 19 6 Hindistan 26 14 Türkiye* 16 7 Rusya 25 15 İngiltere 16 8 Japonya 24 16 Tayland 16 *Karma yem üretimi kendi yemini yapan işletmeler dahil 20 milyon tondur. Kaynak: FEFAC, Alltech, 2104
Türlere Göre Türkiye Karma Yem Üretimi 18.000.000 16.000.000 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 KANATLI YEMLERİ BÜYÜK-KÜÇÜKBAŞ YEMLERİ DİĞER YEMLER TOPLAM Kaynak: Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü, GTHB (2014)
Türkiye Hububat Üretimi (Milyon Ton) 40 35 30 25 20 15 Mısır Arpa Buğday Toplam 10 5 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* Kaynak: TUİK, 2015
Türkiye Yağlı Tohumlu Bitki Üretimi (Milyon Ton) 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Soya Ayçiçeği Kolza Çiğit Toplam Kaynak: TUİK, 2015 0,5 0,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014*
Yem hammaddelerinin ithalat miktarı (bin ton) ve değeri (milyon USD) CİNSİ 2011 2012 2013 2014 (11 AYLIK) Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Arpa 475 156 7 2 216 71 645 155 Soya Fasülyesi 1.298 688 1.194 683 1.074 643 1.752 999 Soya Fas. Küsp. 542 243 1.002 531 1.087 628 554 315 Kepek* 807 199 1.159 278 1.508 417 1.537 365 Mısır 373 118 802 226 1.542 457 1.157 283 Balık Unu 44 61 65 89 73 115 72 97 Ayçiçeği Küsp. 569 142 728 185 462 142 683 192 Diğer yem mad. 192 360 1.059 498 1.165 535 1.305 595 TOPLAM 4.300 1.825 6.016 2.492 7.127 3.008 7.705 3.001 *DDGS ve mısır grizi kepeğe dahil edilmiştir. Kaynak : TÜİK, 2015
Mısır Arpa ve Çavdar İç Piyasa Fiyatları (TL) 900 800 700 735 695 680 600 500 400 300 200 Kaynak : Türkiyem-Bir, 2015 MISIR ARPA ÇAVDAR
Tam Yağlı Soya ile Soya Küspesi İç Piyasa Fiyatları ($) 900 800 700 600 580 500 530 400 300 Kaynak : Türkiyem-Bir, 2015 TAM YAĞLI SOYA SOYA KÜSPESİ
AB Yem Mevzuatına Uyum Süreci Devam Etmektedir Yem sektörü aşağıdaki konulara odaklanmış durumdadır: HACCP İzlenebilirlik Yem Hijyeni Etiketleme 2016 itibariyle hayvansal rendering ürünlerinin yemde kullanımının yasaklanması önemli bir kısıtlamadır (yaklaşık 600 bin ton, 2014).
GDO Durumumuz Onaylanmış GD Varyeteler GD Adet Mısır 16-(2)=14 Soya 3 Biotech firmaları yeni varyetelerin onayı için çekimser Sıfır tolerans (onaylanmamış GD materyali) Bulaşıklık (%0,9 seviyesi kabul edildi) GDO konusunda bilimsel altyapımız yetersiz Biyogüvenlik Kanunu ve ilgili yönetmeliklerdeki belirsizlikler
Kaynak: BESD-BIR, FABRI-ISU, FAO, 2013
Hayvansal Protein Artırılması Stratejileri Kişi başı, Kırmızı et tüketiminin 13,7 den 17 kg/yıl a Piliç eti tüketiminin 21 den 26,5 kg/yıl a Yumurtanın 10 dan 15 kg/yıl a Et + yumurta tüketiminin 45 den 59 kg/yıl a Balık tüketiminin 8 den 10 kg/yıl a Süt ve süt ürünlerinin 238 den 323 lt/yıl a çıkacağı Nüfusun 83 milyon olacağı VARSAYILMAKTADIR
2023 Yılı Ruminantlar için Kaba ve Karma Yem Üretim Projeksiyonu (Milyon Ton) 2013 2023 Üretim Gereksinim Gereksinim Kaba yem (KM ) 42 47 50 Doğal yem (as fed): Silaj 18 33 39 Kuru ot* 31 31 34 Saman 10 10 7 Toplam Kaba yem 59 74 80 Karma yem 9 14 18 *Çayır-Mera, yem bitkileri ve bahçe içi otların toplamıdır. Kaynak : Türkiyem-Bir, 2014
Ruminant ve Kanatlı Karma Yem Hammaddeleri 2023 Yılı İhtiyacı (Milyon Ton) Karma Yem Hammadeleri Milyon ton/yıl Tahıllar (mısır, arpa, buğday, çavdar, yulaf, tritikale) 14,0 Küspeler (soya, ayçiçeği, pamuk, keten, kolza/kanola, palm, DDGS) 9,6 Kepekler (buğday, mısır) 3,4 Yağ 0,2 Hayvansal yan ürünler 0,2 Katkı maddeleri 2,3 Toplam 29,8 Kaynak : Türkiyem-Bir, 2014
Dünyada Hayvansal Ürün Ticaret Ağı (Rabobank, 2014)
Türkiye nin Hayvansal Ürün İhracatındaki Gücü GÜÇLÜ YÖNLERİ Pazara yakınlık Kültürel bağlar Üretim potansiyeli Helal üretim tarzı Teknoloji birikimi Yetişmiş uzman personel ZAYIF YÖNLERİ Yem hammadde yetersizliği Enerji maliyetlerinin yüksekliği Kalite sorunları Bürokratik hantallık Dinamizmden yoksunluk Ara eleman eksikliği
Türkiye nin ithalatçı Pazarlara Yakınlığı ve Merkezi Konumu
Öneriler-1 AR-GE ve inovasyona dayalı hayvansal üretim modeli Yem bitkileri üretimine ağırlık verilmesi (meraların ıslahı, vb) Tahıl ve yağlı tohumlarda verimliliğin artırılması Kuraklığa ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin elde edilmesi (cisgenesis ve diğer biyoteknolojik metotlarla) Alternatif protein kaynaklarının geliştirilmesi (algler, maya, böcekler, un kurdu, yonca ve yeşil yapraklı bitkiler)
Öneriler-2 Yem katkı maddeleri üretimine yatırım ve AR-GE yapılması (aminoasit, vitamin, mineral premiksleri ile enzim, probiotik, mikotoksin bağlayıcı vb gibi yem katkıları) Tarım ve hayvancılıkta AR-GE ye ayrılan payın artırılması (Türkiye de GSMH nın %0,9 u, AB de %2 si) Hayvancılık sektörüne dinamizm kazandırılması Bürokratik engellerin kaldırılması
5. DÜNYA YEM & GIDA KONGRESİ 27. FEFAC KONGRESİ 12. ULUSLARARASı YEM YÖNETICILERI KONGRESI (IFRM) Herkese Eşitlik Herkese Refah 18-22 Nisan 2016 Antalya / Türkiye
Teşekkür ederiz