NEOPLAZİ-III KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ Dr. Esin Kaymaz BEÜTF Patoloji AD
1)Coğrafik ve çevresel faktörler 2)Genetik faktörler 3)Yaş 4)Kalıtsal olmayan predispozan faktörler
COĞRAFIK FAKTÖRLER Kanser insidansı her ülkede farklı Mide kanseri Japonyada fazla iken akciğer kanseri Amerika da fazla. Deri kanseri Yeni Zelanda da fazla. Coğrafik faktörler çevresel faktörlerin de etkisinde. Japonyadan göç edenlerde ilk nesilden sonra risk azalıyor.
YAŞ Çoğu kanser 55 yaş sonrası ortaya çıkıyor. Kadınlarda 40-79, erkeklerde 60-79
GENETIK PREDISPOZAN Kanser kalıtsal mı? 1) Otozomal dominant kalıtsal kanser sendromları Retinoblastom %40 ı kalıtsal Adenomatöz polipozis koli 2) Defektive DNA tamir geni OR geçişlidir. Xeroderma pigmentozum, Ataxia telenjiyektazi, Bloom snedromu, HNPCC( herediter nonpolipozis colon kanser)
GENETIK PREDISPOZAN 3)Familyal Kanserler Bazı kanserler bazı ailelerde daha fazla görülür. Kolon, Meme, Over, Beyin gibi. Ailesel kanser özellikleri; Erken yaşta başlangıç 2 veya daha fazla yakın akrabada olması Ailesel kanserlerdeki geçiş paterni?
KALıTSAL OLMAYAN PREDISPOZAN DURUMLAR Kanser olmamanın tek yolu? Rejeneratif hiperplastik ve displastik değişiklikler önemli. Endometriyal hiperplazi-kanser Servikal displazi-kanser Bronşiyal mukozal metaplazi-bronş karsinomu
KALıTSAL OLMAYAN PREDISPOZAN DURUMLAR Kronik inflamasyon ve kanser? H. Pylori, Hepatit, pankreatit Mekanizma tam belli değil Kronik inflamasyon-sitokin salınımı- transforme hücrelerin gelişimi Dokunun mutajen olaylara hassas hale gelmesi- stem hücrelerinin artması Serbest oksijen radikalleri üretimi- genomik düzensizlik
KALıTSAL OLMAYAN PREDISPOZAN DURUMLAR Prekanseröz Durumlar Kronik atrofik gastrit Derinin solar keratozu Ülseratif kolit Lökoplaki Villöz adenom
KALıTSAL OLMAYAN PREDISPOZAN DURUMLAR Benign tümör malignleşir mi? Pleomorfik adenomdan gelişen CA Kanser benign tümörde var olan sessiz malign odaktan mı gelişiyor veya benign tümörde nonmalign hücreden mi gelişiyor?
NEOPLAZİ-IV TÜMÖR ETYOPATOGENEZİ ETYOPATOGENEZİ
Deney hayvanlarında çalışma Karsinojen,kanserojen veya onkojen Karsinojenik Ajanlar; Kimyasal Fiziksel Biyolojik
1. KIMYASAL KARSINOJENLER En büyük grubu oluşturur; A.Polisiklik Aromatik hidrokarbonlar B. Aromatik aminler Anilin boya ile mesane Ca C. Azo bileşikleri ile karaciğer tm
1. KIMYASAL KARSINOJENLER Kimyasal karsinogenezisde 2 basamak; 1. İnisiasyon 2. Promosyon
2. FIZIKSEL KARSINOJEN A. Güneş ışın ve ultraviyole DNA da mutasyona neden olur. B. Radyasyon Kromozom kırığı,translokasyon nokta mutasyonu Latent periyod uzun Çevresel faktörler de etkiler.
3. VIRAL KARSINOJEN A.DNA virusleri Papova, herpes virusu, Hepatit B B.RNA virusleri HTLV-1, Fare meme kanser,fare lösemi virusu
4. HORMONLAR Uzun süre Yüksek doz Östrojen
NEOPLAZİ-V TÜMÖR- KONAK CANLI İLİŞKİSİ
1.TÜMÖRLERIN KONAK CANLı ÜZERINDE ETKILERI Hastalığın bulunduğu organa göre değişir. Aynı hastalık kişiden kişiye değişir. Hiç yakınma olmadan tesadüfen saptanabilir. Doktora başvurmayı gerektiren durumlar
1.TÜMÖRLERIN KONAK CANLı ÜZERINDE ETKILERI Benign; Yerleşme yeri nedeniyle zarar verir. Boşluklara doğru gelişenler zararlı olmaz. Çevre dokuya bası Ülserasyon ve enfeksiyon,hormon salgısı
1.TÜMÖRLERIN KONAK CANLı ÜZERINDE ETKILERI Malign tümörler; Lokal tümöral etki ve metastaz Hematolojik,kilo kaybı gibi bulgular Köken aldıkları hücrede olmayan ektopik hormon salgısı Paraendokrin Sendrom
1.TÜMÖRLERIN KONAK CANLı ÜZERINDE ETKILERI 1.Vücudun herhangi bir yerinde şişlik Meme, boyun, koltuk altı,kasık,karın Her şişlik kanser demek değil 2. İyileşmeyen veya iyileşmesi geciken yaralar. 3. Ben ve siğillerdeki değişiklik 4. Olağan dışı kanama Balgam, kalın barsak, idrar yolları, adet kesilmesi sonrası
1.TÜMÖRLERIN KONAK CANLı ÜZERINDE ETKILERI 5. Yutma güçlüğü 6. Sürekli öksürük ve ses kısıklığı 7. İdrar ve dışkılama alışkanlığında değişim 8. Nedeni açıklanamayan ateş ve zayıflama
2. KONAK CANLıNıN TÜMÖR ÜZERINE ETKISI Tm gelişmesine etkili 2 faktör A.Hormonal etki: Gebelik sonrası meme kanseri hızlanır. Ooferektomi,hipofizektomi kanser gelişmesini engeller. B. İmmunolojik etki: İmmunite azalır İmmusupresif tedavi olanlarda tm sıklığı artar.
NEOPLAZİ-V TANI VE TEDAVİ
KANSERDEN KORUNMA Genetik yapı önemli ama %70-80 neden çevreseldir. Çevresel faktörlerle temasın kesilmesi kanser sıklığını azaltabilir. Birincil Korunma; Kanser yapıcı etkileri bilinen maddelerden korunmayı hedefler. İkincil Korunma; Erken dönemde tanı ve tedavi yollarının uygulanması
Birincil Nedenler: 1. Tütün ve tütün ürünleri 2. Alkol 3. Güneş ışığı 4. Mesleki temas 5. Beslenme
BESLENME VE KANSER Yemek borusu, mide ve kalın barsak kanseri sıklığı ülkelere göre değişir. Diyette yağ miktarı artışı; Meme Kalın barsak Prostat kanseri sıklığını arttırır. Hayvansal yağ, etten zengin posadan fakir gıda; Kalın barsak kanserini arttırır.
BESLENME VE KANSER 1. Posalı yiyeceklerle beslenme 2. C,E,A vitaminleri ile beslenme Yeşil ve kırmızı sebze ve meyva,turunçgiller 3. Kalsiyum Süt ve süt ürünleri 4. Zeytinyağı ve balık yağı KORUYUCU!!
İKINCIL KORUNMA Meme kanserinde kendi kendine muayene, mamografi Rahim kanserinde sürüntü yapılması Hepatit B aşısı riskli gruba yapılmalı
KANSER TANıSı 1. Klinik hikaye Aile öyküsü Sosyal durumu Memleketi Diyet alışkanlığı 2. Fizik muayene 3.Rutin muayene ve tetkikler
KANSER TANıSı TANı YÖNTEMLERI 1. Sitolojik Tanı Eksfolyatif sitoloji Fırçalama ve sürüntü İnce iğne aspirasyon biyopsisi 2. Histolojik Tanı Tanı için en kesin metod Yardımcı tekniklere Eksizyonel biyopsi İnsizyonel biyopsi Organ rezeksiyonları
KANSER TANıSı YARDıMCı TEKNIKLER 1. Frozen section Ameliyat anında gönderilen materyallere çabuk sonuç vermek için 2. Parafin Kesitler Formalinle fikse edilen dokular için 3. Histokimyasal metodlar 4. İmmunhistokimyasal metod 5. Elektron mikroskopisi 6. Flow sitometri 7. İnsitu hibridizasyon
KANSER TANıSı PATOLOJIK TANı 1. Neoplazmın tipi 2. Biyolojik davranışı 3. Histolojik grade 4. İnvazyon derecesi 5. Patolojik Evre
KANSER TANıSı PATOLOJIK TANı Histolojik grade Diferansiyasyon derecesini anlatır. İyi diferansiye(grade 1) Orta diferansiye(grade2) Az diferansiye (Grade3) Prognoz ve tedavi açısından önemli
KANSER TANıSı PATOLOJIK TANı İnvazyon derecesi Tümörün derinliğini gösterir Mesane Ca ve Malign Melanom Tedavi planlanırken
KANSER TANıSı PATOLOJIK TANı Patolojik Evre Neoplazmın yayılım miktarını gösterir. İnfiltrasyon düzeyi Metastazın varlığına göre gruplandırılır. Evre her organa göre değişir. TNM sınıflaması önemli T; Primer tümörün boyutu N; Lenf nodu tutulumu M;Uzak metastaz
KANSER TEDAVISI Tedavisi olmayan hastalık olarak biliniyor. Tanı ve tedavide gecikmeler Tedavisi mümkün!! Bazılarında zor da olsa bazıları yüz güldürücüdür.
Kanserden korkmamak gerekir. Tedavisi mümkün bir hastalıktır. ERKEN TANI HAYAT KURTARIR