agrotime ÖNSÖZ ESİN HEPSAVAŞCI editörden... esin@agrotimeyayincilik.com.tr Ag ro ti me Ya yın cı lık Adı na İm ti yaz Sa hi bi Gran te e on be half of Ag ro ti me Ya yın cı lık Fa hi re GÖ NEN Ge nel Ya yın Yö net me ni ve So rum lu Ya zı İş le ri Mü dü rü Exe cu ti ve Edi tor and Res pon sib le Edi to ri al Of fi ce Ma na ger Esin HEP SA VAŞ CI Say fa Ta sa rım / Pa ge De sign Mus ta fa SA RI KA YA Da nış ma Ku ru lu / Ad vi sory Bo ard Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Prof. Dr. Fe rit TU RAN LI Prof. Dr. Mus ta fa BOL CA Yrd. Doç. Dr. Mit hat Dİ REK Yrd. Doç. Dr. Y. Em re Kİ TİŞ Doç. Dr. Hüs nü KA YIK ÇI OĞ LU Dr. Fa di me ATEŞ Prof. Dr. Ya vuz AK BAŞ Prof. Dr. Öz dal GÖK DAL Yrd. Doç. Dr. Okan ATAY Dr. En gin YA RA LI Vet. Hek. Ta hir S. YA VUZ Prof. Dr. Su at Dİ KEL Prof. Dr. Işık ORAY Dr. Murat ÇİÇEKLİ Çe vi ri / Trans la ti on Bu rak Ca ner ÇAĞ LA YAN Bas kı Ön ce si / Bas kı / Bas kı Son ra sı Prep ress / Print / Af ter press Hür ri yet Mat baa sı 5501 Sk. No: 6 K: 1 Tu na Mah. Çam di bi/iz MİR Tel: +90 232 435 69 69 Fax: +90 462 31 62 Ya yın Tü rü: İki Ay lık Sü re li Ya yın Pub li ca ti on Type: Bi monthly Pe ri odi cal Bas kı Ta ri hi: Ağustos 2015 Da te of Print: August 2015 Yö ne tim Ye ri / Ad mi nis tra ti on Of fi ce 1847/12 Sk. No: 1/B Ye ni gir ne - Kar şı ya ka / İZ MİR Tel & Fax: +90 232 999 98 96 AG RO TI ME der gi sin de ya yın la nan rek lam, ya zı ve fo toğ raf la rın her tür lü te lif hak kı Ag ro ti me Ya yın cı lık a ait tir. İzin alın mak sı zın kul la nı la maz. AG RO TI ME, ba sın il ke le ri ne uy ma ya söz ver miş tir. Any ad ver ti sing, text, and pho tog raphy pub lis hed in AG RO TI ME be longs to Ag ro ti me Ya yın cı lık, and can not be used wit ho ut per mis si on. AG RO TI ME, pro mi ses to comply with the prin cip les of press www.ag ro ti me ya yin ci lik.com.tr in fo@ag ro ti me ya yin ci lik.com.tr Yazıların sorumlulukları yazarlarına aittir. Bir insan, günde 4 ton su tüketebilir mi? Evet tüketebilir. Nasıl mı? Son günlerde ülkemizde yaşanan kuvvetli sıcaklar, Büyük Okyanus taki deniz suyu yüzey sıcaklığının artmasından dolayı, en son 2009 yılında görülen El Nino atmosfer olayıyla, ilerleyen dönemde kuraklığa sebep olabilir. Sıcaklıklar mevsim normallerinin 7-9 derece üzerinde seyrediyor. İlginç olan, ülkemizin kuzeyinin, güneyinden daha sıcak durumda olması. Bu sıcaklık değişimleri küresel ölçekte de, büyük iklim dalgalanmalarına sebep oluyor. Bunun sonucunda topraklarımız, iklim değişikliğinin de etkisiyle zaman içinde verimliliğini kaybediyor. Bugün küresel boyutlarda etkili olan çölleşme ve kuraklık, Türkiye gibi kurak ve yarı kurak iklim kuşağında bulunan ülkelerde su kaynaklarında azalmaya, tarımda verim kaybına, biyolojik çeşitlilikte azalmaya neden oluyor. Artan sıcaklık, yağış miktarındaki azalma, su kaynaklarının tahrip edilmesi ve artan talepler sonucunda kişi başına kullanılabilir su miktarımız giderek azalıyor, erozyon sonucunda verimli topraklarımızı kaybediyoruz. Türkiye'de toprakların yaklaşık % 60 ında şiddetli erozyon ve çölleşme riski bulunuyor. Her yıl 500 milyon tondan fazla toprağımızı, çölleşmenin en önemli sebeplerinden erozyonla kaybediyoruz. Bu, sadece toprak kaybı değil, 500 bin ton buğday ve 50 milyon ton da su kaybı anlamına da geliyor. Sonuç olarak, açlık ve susuzluğa neden oluyor. Dünya nüfusu artarken, insanları besleyecek topraklar azalıyor. Birleşmiş Milletler bu sorunları göz önünde bulundurarak, 2015 yılını Uluslararası Toprak Yılı, 5 Aralık tarihini de Dünya Toprak Günü ilan etti. Ege Üniversitesi nden Doç. Dr Hüsnü Kayıkçıoğlu nun kaleminden Uygarlıklara Yön Veren Eşsiz Senfoni: Toprak yazısını, siz değerli agrotime okurları için kaleme aldı. Bir insan, günde 4 ton su tüketebilir mi? Evet tüketebilir. Nasıl mı? Bir insanın yeme içme dışında tüm ihtiyaçlarını gidermek için, bir günde 3 bin 794 litre suya ihtiyacı var. Bir elma için 70, bir kot pantolon için 6 bin, bir paket A4 kağıdı için 10, bir bilgisayar için 20 bin ve bir araba için de 400 bin litre suya ihtiyaç var. Çünkü, bir insanın ortalama su ayak izi, başka bir deyişle doğrudan ya da dolaylı olarak tükettiği su miktarı, günde 4 tona ulaşıyor. Birleşmiş Milletler, insanoğlunun gezegenimizin sürdürülebilir olarak sunabileceğinden çok daha fazla doğal kaynak tükettiğine yönelik uyarıda bulunuyor. Birleşmiş Milletler, mevcut tüketim ve üretim eğilimlerinin değişmemesi halinde, 2050 yılında dünya nüfusunun 9,6 milyara ulaşacağı tahmininde bulunuyor. Bu gidişle mevcut tüketim modelinin sürdürülebilmesi için, iki "dünyaya" daha ihtiyaç duyulacak. 2030 yılı itibarıyla, dünya nüfusu % 30 daha fazla su, % 40 daha fazla enerji ve % 50 daha fazla gıdaya ihtiyaç duyacak. Toprak ve su hayatın, sağlığın, canlıların kaynağı. Toprak ve su üretimin temeli. Dünyamız ve geleceğimiz için bilinçli tarım ile toprağı koruyalım. Bol, bereketli günler dileğiyle 2 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime İÇİNDEKİLER VEGETATIVE PRODUCTION BİTKİSEL ÜRETİM scientific approach bilimsel bakış Alternatiḟ Biṙ Tarımsal Üretim Biçimi; Seracılık Aşılı Domates Yetiştiriciliğinde Gübreleme Uygarlıklara Yön Veren Eşsiz Senfoni: Toprak Bağcılığın Diğer Kanadı: Sofralık Üzüm Üretimi actual güncel İmece Plastik ten Tarıma ve Sanayiye Dev Yatırım Bitki Koruma ve Besleme Için Yerli Çözüm: ETİDOT-67 agricultural banking tarım bankacılığı Ipard Projelerinin Finansman Modelleri interview röportaj Avrupa nın Devlerine, İyitar Tedariği 20 40 52 72 16 48 58 30 STOCKBREEDING HAYVANCILIK scientific approach bilimsel bakış İneklerde Yaz Mastitisi Keçi Islahında Melezlemeden Yararlanma İlkeleri actual güncel Tire Süt ten Organik Beyaz Peynir ATAFEN, Bilgi Paylaşımında Hız Kesmiyor Tarımda Doğru ve Ekonomik Yapılaşmanın Yansıması Yansı Yapı Atık Bertarafına, Kahyaoglu İle Çevreci ve Verimli Çözüm Geliyor 80 102 82 84 92 108 4 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime GÜNCEL Aspir ve Diğer Yağlı Tohumlar Yıldıray Gençer TÜRKTOB ve TSÜAB Yön.Kur.Başkanı bitkisel uretim Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) ve Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Yönetim Kurulu Başkanı Yıldıray GENÇER, bitkisel yağ açığının ancak yurt içi üretimin artırılması, yağlı tohumlar ve bitkisel ham yağda dışa bağımlılığı azaltacak politikaların uygulanması ile kapanabileceğini söyledi. Gençer, ülkemizde üretilen mısır, ayçiçeği ve pamuk tohumluklarının dış piyasada büyük rağbet gördüğünü, kanola ve aspir çeşitlerine ait yurt içi üretimin giderek arttığını vurguladı. TÜRKTOB ve TSÜAB Başkanı Yıldıray GENÇER, ''Yağlı tohumlar üretimi, Aspir ve Tohumluk Sanayisi'' konusunu dergimiz için değerlendirdi; Son 20 yıl içinde bitkisel yağlar tüm dünyada giderek önem kazanmış ve sonucunda yağ bitkileri üretimi ikiye katlanmıştır. Benzer şekilde ülkemizde de üretim ve verim artışları olmuştur. Bitkisel üretimdeki verim artışlarının yaklaşık yarısı yeni bitki çeşitleri ve kaliteli tohumluklarla mümkün olmaktadır. Tohumculuk sektörüne özel sektörün entegre olmasıyla, diğer bir değişle 1980'li yılların ikinci yarısından günümüze kadar yağ bitkilerinde tescil ettirilen mısır, ayçiçeği, pamuk, kanola ve soya çeşitlerinin büyük kısmı özel firmalarımıza aittir. Ülkemizde halen 30 kadar ayçiçeği, 100'den fazla mısır, 25 pamuk, 10 soya ve sınırlı sayıda kanola ve aspir çeşidine ait yurt içi üretim yapılmaktadır. Yağlı tohumlarda aspir, susam ve yer fıstığı çeşitlerinin %100'ü kendi çeşitlerimizdir. Şu anda tescil edilmiş 6 aspir çeşidimizin üretimi yapılmaktadır. Son dönemde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın aspir başta olmak üzere yağlı tohumlara verdiği destek artmaktadır. Hatta aspire pozitif ayrımcılık yapıldığı söylenebilir. Bu durum hepimizi memnun etmektedir. Ancak tün dünyada olduğu gibi ülkemizde de özellikle aspir tarımının yaygınlaşması henüz istenilen düzeyde değildir. Konuya tohumluk üretimi açısından yaklaştığımızda; ülkemizde 2009 yılında 248 ton olan aspir tohumluğu üretiminin, her geçen yıl artarak 2013 yılında 750, 2014 yılında ise 807 tona yükseldiğini görüyoruz. Şu anda uygulanan doğru politika ve teşviklerin artarak devamıyla birlikte aspir üretim alanları yaygınlaştığında özel sektörümüzde hem yeni çeşit geliştirme hem de üretim miktarının artması konusunda kamu kurumları ile işbirliği içinde üzerine düşen görevi en iyi şekilde yapacaktır. Tohumculuk sektörümüzün aspir başta olmak üzere yağ bitkileri tohumculuğuna ilgisi kamu tarafından özendirilmeli ve birim alandan daha fazla verim sağlayan çeşitlerin geliştirilmesi teşvik edilmelidir. Çeşitlerde tohum verimi ile birlikte yağ verimi ve yağ asitleri dengesi de dikkate alınmalıdır. Yağ bitkileri üretimindeki açık nedeniyle, bu bitki grubu ve ana konumuz olan aspir için üretim planlaması elzemdir. Bu çerçevede ihtiyaçlar ve öncelikler baz alınarak, bölge ve havzalara göre aspir yetiştirilecek alanlar belirlenmeli, verim yanında sosyo-ekonomik yapıda dikkate alınmalıdır. Özellikle aspir tarımı için nadas alanları değerlendirilmeli ve sulama imkanları artırılmalıdır. u 6 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime GÜNCEL Aspir, Türk Petrolüne de Girecek Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği (TTKKMB) ile TP Petrol Dağıtım AŞ. arasında, akademik destekle, aspir üretim, alım ve eğitimine ilişkin işbirliği ve iyi niyet protokolü imzalandı. TTKKMB Genel Müdürü İrfan Güvendi, TP Petrol Dağıtım AŞ. Genel Müdürü Mutlu Gül ün yer aldığı törende söz alarak, düşüncelerini şöyle aktardı: Hem değerli genel müdürümüze, hem çalışma arkadaşlarıma, bu olayı milli bir mesele olarak gören ve en çok emeği geçen hocama teşekkür ediyorum. Tarım açısından bakıldığında burada kullanacak olduğumuz alanlar zaten tarımda aktif olarak kullanılmayan alanlar. Asıl niyetimiz burada nadasa bırakılan, kıraç, işlenmeyen arazileri tarıma katmak, ekonomiye katmak. Hem bu arazileri değerlendireceğiz hem de bu arazilerden elde edilen ürün enerjide yakıt olarak kullanılacağı için ithal ettiğimiz, döviz dediğimiz ticari açığımızı tetikleyen unsurlarda yakıtla ilgili bir azalmaya gitmiş olacağız. Yani çift taraflı fayda sağlayan bir çalışma. Bir işe başlamanın gerçekten zor olduğunu ancak, aynı zamanda bitirmenin yarısı olduğunu aktaran Genel Müdür İrfan Güvendi, başlangıça kadar gecen süreçlerde tarafların ikna edilmesi, işin inandırıcılığı gibi konuların hep sorun olduğunu ancak bu konuda Prof. Dr. Fikret Akın Erdem e teşekkür ettiğini açıkladı. Genel Müdür Güvendi, Prof. Dr. Akın Erdem in hem iki Bakanlık, hem kurumlar, hem de özel sektörde bu konunun mücadelesini verdiğini ve vermeyi sürdüreceğini kaydetti. Kendilerinin de kurum olarak hem ülke, hem de çiftçi lehine olan, herkesin kazanacağı, kaybedenin olmadığı böyle bir çalışmada önemli bir ortak olarak görev alacaklarını dile getiren Genel Müdür Güvendi; Bunun yaygınlaşması hususunda elimizden gelen gayreti göstereceğiz. Bu güne kadar emek vermiş arkadaşlarımız var. Artık olayın ikinci aşamasına geçiyoruz. Sahada yaygınlaştırılması, sahada uygulamanın arttırılması, daha görünür olması dönemine geçiyoruz. Burada da kurum olarak bize daha fazla görev düşüyor. Biz de bu görevi yerine getirmeye çalışacağız. Bu işbirliğinin hayırlı uğurlu olmasını diliyor hepinize teşekkür ediyorum dedi. Sofraya uzun yol TP Petrol Dağıtım AŞ. Genel Müdürü Mutlu Gül de, uzun süren görüşmelerden sonra bu sofraya oturulduğunu, iyi bir iş birlikteliği olacağına inandıklarını kaydetti. TP nin esas katkısına da değinen Genel Müdür Mutlu Gül; Katkımız herhalde gerek buradaki pozisyonumuz, gerekse bakanlıktaki pozisyonumuzdan dolayı EPDK nezdinde harmanlama olayı olacak. İşin temel dinamiğinin bu olduğuna inanıyorum. Biz bu projenin arkasındayız. Türkiye Petrolleri olarak bu manada gerekli koordinasyonu ve desteği sağlayacağız şeklinde konuştu. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Endüstriyel Bitki Ana Bilim Dalı Başkanı ve TP Danışmanı Prof. Dr. Erdem de düşüncelerini aktararak, işin esas yürütücülerinin firma temsilcileri olduğuna vurgu yaptı. Firmaların bu işe zaten mecbur olduklarına dikkat çeken Prof. Dr. Erdem, sözlerini şöyle sürdürdü: Hele bazı düzenlemeler yapıldıktan sonra, ham maddeye ihtiyaçları var. İnşallah bu seçim döneminden önce hallederiz. Yani bir tarafta hammaddeci, bir tarafta dağıtıcı, bir tarafta da üretici var. Ben çok mutluyum. Bu imza bir başlangıç. Ülkemizin bu konudaki ithalatı azalacak. u 8 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime BİLİMSEL BAKIŞ Aspir Üretiminde Yeni Hedefler: Çiftçiye Alternatif Kazanç Aspir Hazırlayan: Prof. Dr. Fikret Akınerdem Dünya son yıllarda önemli derecede değişimleri ve dönüşümleri yaşıyor. Bunları insana ait temel başlıklar altında toparlayacak olursak; küresel ısınma, kuraklık, savaşlar ve açlık şeklinde ele alınabilir. BU BAŞLIKLAR İNSANIN MESELESİ OLDUĞU HALDE ZENGİN ÜLKELERİN UMURUNDA DEĞİL. Öte yandan fakir ülkelerin çoğunlukla maruz kaldığı meseleleri yine bu ülkelerin hakkından gelmesi pek mümkün görülmüyor. Zira dünya tek dünyadır ve yukarıda ki problemleri ortaya çıkaran zengin ülkelerdir. Bu ülkelerin zenginliği biraz da haksız rekabetten gelmekte ve her türlü rekabette zengin ülkeler galip gelmektedir. Zengin ülkelerin galip gelmelerinde fakir ülkeleri ve dünyanın kendi kontrolleri altında idare edilmesinde uzun vadeli politikalar üretmeleri ve bunları kendi lehlerine kullanmalarından gelmektedir. Bu değerler ışığında hızla dönen dünya ve geçen zamana bağlı olmaksızın özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin aralarında bir rekabet söz konusudur ve adeta belli politikalar çerçevesinde gelişmişlik payı almakta yarış içindeler diyebiliriz. Artan dünya nüfusunu beslemek için yapılan üretim girdileri, sanayi ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak yaşanan çevresel sorunlar, bölgesel ve ülkesel boyutları aşarak küresel problem haline gelmiştir. Bu değişim olayları ülke ve bölge politikalarında yer almakla birlikte devletler yenilenebilir enerji kaynaklarına olan politikalarını değiştirmiş durumdadır (Akınerdem ve Coşge, 2014). Dünya nüfusunun artışı ile birlikte değişik kesimlerce farklı boyutlarda olsa da gıda ihtiyacı miktar ve kalite bakımından yükselen değerlerde talep görmektedir. Artan nüfusu beslemek amacıyla gıda hammaddelerinde üretim ve kalite artışı için yapılan girdiler, sanayi ve teknolojik gelişme eğilimlerine bağlı olarak yaşanan çevresel sorunları günümüzün önemli bir problemi haline getirmiştir. Bu kaynaklar hükümetin yenilenebilir enerji kaynaklarına bakışını da değiştirmiş durumdadır (Akınerdem ve ark. 2013). Türkiye nin bitkisel yağ ve karma yem sektörleri için potansiyel hammadde kaynağı olması, alternatif alanlarda yetiştirilebilmesi, münavebeye girebilmesi, nadas alanlarını değerlendirmesi ve bu hususlardan dolayı hububat alanlarını daraltma ve gıda güvencesini tehdit etme gibi konularda önemli bir risk oluşturmayacağı için üzerinde önemle durulması gerekir (İlkdoğan, 2012). Aspir bitkisinin mekanizasyona uygun olması, 10 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime BİLİMSEL BAKIŞ yetiştirilmesi önerilen yerlerde önemli hastalık ve zararlısının olmaması nedeniyle kıraç alanlarda üretilebilmektedir. Tarımında en önemli avantajı, hububat tarımında toprak hazırlığından ürünün depoya alınmasına kadar geçen sürede kullanılan bütün aletekipmanın bu bitkinin tarımında kullanılabilmekte, herhangi bir makine değişikliğine gerek olmamaktadır. Yağı alındıktan sonra küspesi içerdiği %22-24 ham protein değeri ile iyi bir hayvan yemi olarak değerlendirilmesidir (Babaoğlu, 2007). Aspir adaptasyon sınırlarının geniş olması nedeniyle farklı ekolojilerde yetiştirilebilmektedir. Ayrıca köklerinin toprağın derin katmanlarına inebilmesi ve dikenli bitki oluşu kurağa ve sıcağa toleransını artırmaktadır. Bu özellikleri ile aspir, kuru tarım alanlarında ekim nöbetinde yer alabilecek bir yağ bitkisi olacaktır. Ülkemizde nadas-buğday sisteminin yaygın olarak uygulandığı İç Anadolu Bölgemizin kurak ve yarı kurak alanlarında aspir buğday ile ekim nöbetinde yer alabilir. Dünya yağlı tohumlar üretiminde soyadan sonra ikinci sırada yer alan kolza, yemeklik sıvı yağ, küspe ve biyodizel üretiminde kullanılan bir yağ bitkisidir. Ülkemizde ise aspir üretimi geçtiğimiz 2014 yılında 44.305 ha ekimi yapılmış olup, 62.000 ton üretim elde edilmiştir. 2013 yılında ekim alanı 29.292 ha, 2012 de 15.591 ha, 2011 de 13.166 ha, 2010 da 13.500 ha olmuştur. Görülen odur ki aspir üretimi ülkemizde yıldan yıla artış göstermektedir. Yaklaşık beş sene içerisinde aspirde hızla artan ekim alanları mevcuttur. Üretim olarak bakıldığında ise; 2013 yılında 45.000 ton, 2012 de 19.945 ton, 2011 de 18.228 ton, 2010 da 26.000 ton olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekim alanlarına bağlı olarak üretim değerlerinin artan bir trende sahip olduğu görülmektedir. Nitekim aspir verimi de dalgalı olarak arttığını söylememiz mümkündür. Rakam olarak bakılırsa; 2013 yılında verim 154 kg/da, 2012 de 128 kg/da, 2011 de 138 kg/da, 2010 da 193 kg/da olarak gerçekleşmiştir (TÜİK,2015). Aspirde yıllara göre desteklemeler; 2006 ve 2007 de 22 krş/kg, 2008 de 20,7 krş/kg, 2009 da 23 krş/kg, 2010 da 27,5 krş/kg, 2011, 2012, 2013 de 40 krş/kg, 2014 de ise 45 krş/kg olarak belirlenmiştir (byds.org.tr,2015). Bunun yanında desteklemeler de aspir en yüksek payı alan bir bitkidir ve sözleşmeli modelle üretime 15 TL/Da ilave destek verilmektedir. Aspir yüksek yağ oranının yanı sıra insan beslenmesine uygun yağ içeriğine de sahiptir. Ülkemizin bitkisel yağ açığını karşılayacak alternatif bir bitki olan ve uç alanlarda tarımının mümkün olduğu stratejik bir yağlı tohumludur. Bitkisel yağ ve karma yem sanayisinde önemli bir yer tutmasının yanında biyodizel konusunda da ilerlemeler kaydedilmiştir. Ülkemizin yağlı tohumlu bitkiler alanında açık olması ve bu açığı kapatmada üzerinde durulan en önemli bitki Aspirdir. Yukarıda bu bitkinin Türk tarımına verdiği faydaları ele almaya çalıştık ve böylece bu avantajlara bağlı olarak aspir Devlet politikalarında kurumlar arası protokollere de öncülük etmektedir. 2014 de Tarım ve Enerji Bakanları arasında yapılan protokolle bu bitkinin enerji amacıyla üretilebileceği vurgulanmıştır. Böylece bir bitki ilk defa iki bakanlığın gündeminde enerji hammaddesi olarak yer almıştır. Devamında biyodizel üreten firmalar aspir üretimini sözleşmeli modelle üretmeye başladılar ve son yıllarda 60 bin tonlara ulaşan üretimin neredeyse % 90 kadarı biyodizel üretimi için kullanılmıştır. Ancak aspir üretiminin daha teknik, ekonomik, sistematik ve yaygın olarak üretilmesi için biyodizel üreten firmalar ile Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği arasında Enerji Bakanlığının organizasyonunda ASPİR ÜRETİMİ İÇİN bir iyi niyet protokolü imzalanmıştır. Böylece de aspir devletin gündeminden, sanayicinin ve üreticinin de gündemine taşınmıştır. Protokolün imzalanmasında asıl amaçlardan biri nadasa bırakılan, kıraç ve işlenmeyen arazilerimizi tarıma ve ekonomiye katılımın gerçekleştirilmesidir. Nadasa bırakılan alanları işleyerek tarıma katmak hem de bu arazilerden elde edilen ürünü yakıt olarak değerlendirmek, ticari açığımızı kapatarak çift yönlü bir yarar sağlanan bir çalışma olduğu yönündedir (2015). Aspir üretimi için Tarım Kredi Merkez Birliği teknik elemanları, Aspir Derneği tarafından programlı olarak teorik ve uygulamalı eğitime alınacaktır. Bu protokol ile temelde 3 ana konu çözülecek; Biyodizel firmalarına hammadde sağlanacak, Atıl durumdaki alanlarının ekonomiye kazandırılması için sözleşmeli üretim yapılacak, Ülkemizin enerji ithalatının kısmen önüne geçilecek (Anonim, 2015). Bundan sonraki çalışmalarda fosil yakıta biyodizel katılmasının zorunlu hale getirilmesi için TP tarafından çalışmalar yapılacaktır. Bu gerçekleştirildiği zaman aspir üretimi daha da yükselerek, biyoyakıtlar alanında alanında ülkesel yeni hedefler gerçekleştirilmiş olacaktır. Bu projenin temel noktası uygulamalı eğitim çalışmaları ile devam edecektir. u KaynaKlar 1. akınerdem, F., Coşge, B., 2014. 2. Tarım ve Biyoyakıtlar Paneli. Bozok Üniversitesi, Erdoğan akdağ Kültür Merkezi, yozgat. 2. akınerdem, F., ada, r., Öztürk, Ö. 2013. Biyoyakıtlar: EPDK Kararları, Bugünü ve Geleceği. 1. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül, 2013, Konya. 3. anonim, 2015. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri aylık yayın Organı, Mayıs 2015, yıl 33, Sayı 514, s 15. 4. Babaoğlu, M. 2007. aspir ve tarımı. Trakya Tarımsal araştırmalar Enstitüsü, Edirne. 5. BySD,2015. (www.bysd.org.tr, 10.01.2015). 6. İlkdoğan, U. 2012. Türkiye de aspir üretimi için gerekli koşullar ve oluşturulacak politikalar. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi anabilim Dalı, Doktora tezi, ankara Üniversitesi. 7. TÜİK,2015.(www.tuik.gov.tr, 24.07.2015). Temmuz-Ağustos 2015 11
agrotime GÜNCEL May Tohum, Akıllı Markası SmartOR u Tanıttı MAY Tohum Türkiye deki ARGE faliyetleri sonucunda geliştirdiği ve ayçiçeği türünde dünyada geliştirilen en yenilikçi teknolojiyi temsil eden yeni markası SmartOR u Tekirdağ da düzenlediği MAY Bereket Şenlikleri nin birinci gününde gerçekleştirdiği lansmanda üretici, bayi, kurum yetkilileri ve basın mensuplarına tanıttı. Gerçekleşen lansmanda görüşlerini aldığımız MAY Tohum Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hamdi Çiftçiler Ayçiçeği tohumu için Türkiye de yerli Ar-Ge ile geliştirdiğimiz güvenli üretim çözümleri sunan ve en yeni konvansiyonel gen teknolojilerini içeren markamızı Dünya ile aynı anda üreticilerimizin hizmetine sunuyoruz. Türkiye de en son ıslah teknoloji ile geliştirdiğimiz yeni Ayçiçeği çeşitlerimiz ile Orobanş Parazitine Genetik Dayanım, Ayçiçeği Mildiyö Hastalığına (Plasmopara halstedii) Yüksek Derecede Tolerans, Clearfield ve/veya Clearfield Plus Üretim Sistemlerini tek bir platformda topladık dedi. Sözlerine MAY Tohum rakiplerinden farklı olarak yalnızca yurtdışı ıslah programlarına bağımlı değildir diye devam eden Çiftçiler; Türkiye de, üreticilerimiz için Türkiye koşullarına uygun olarak ıslah ediyor ve üretiyoruz. Türkiye de bulunan Ar-Ge merkezlerimizde çeşitlerimizi yerinde ıslah ederek geliştiriyoruz. Böylece ülkemiz ve hedef coğrafya için toprak ve iklim şartlarına en uyumlu, stres şartlarına en dayanıklı ve verimli tohum çeşitleri elde ediliyor. Bizi rakiplerimizden ayıran en önemli farkımız yerinde ıslah yapan bir tohum firması olmamız. MAY Tohum u tercih eden üreticilerimiz kendi topraklarında geliştirilen tohumları satın alarak yüksek verim ve kazanç elde ederken, Türk tohum firmasını tercih ederek ülkesine ilave katma değer de sağlamaktadır dedi. Son 5 yılda odaklanma ve uzmanlaşmaya bağlı olarak ARGE yatırımlarını maksimum seviyeye çıkaran MAY Tohum; yıllık ortalama cirosunun %7 sini Ar-Ge çalışmalarına ayırmaktadır. Aynı dönemde kurduğu yurtdışı satış altyapısının olumlu sonuçlarını da almaya başlayan MAY Tohum, hibrit ayçiçeği tohum tedarikinde dünya ölçeğinde ilk 7 firmanın içinde yer almaktadır. MAY Tohum, SmartOR ayçiçeği çeşitlerini Türkiye, Rusya, Ukrayna, Moldova, Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve diğer AB ülkelerinde 2015 ekim döneminden itibaren üreticilerin hizmetine sunmuştur. u 12 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime GÜNCEL Yağlı Tohum Üretimi Hüseyin Çevik Konya Ticaret Borsası Yön.Kur.Başkanı Yağlık tohumlar, insanların beslenmesinde temel besin maddelerinden yağların ana hammaddesidir. Yağlı tohumlardan yağ dışında elde edilen yağlı tohum küspeleri hayvan beslemede mutlak gerekli olan en önemli protein kaynağıdır. Son yıllarda alternatif enerji olarak önemi artan biyodizelin hammaddesidir. Dünya hububat üretimi, yağlı tohum üretiminin 3,4 katıdır. Türkiye de ise hububat üretimi yağlı tohum üretiminin 9,4 katıdır. A.B.D. petrole olan bağımlılığını azaltma, enerji arz güvenliğini sağlama ve mısır stoklarını değerlendirmeyi hedeflemiştir. Brezilya petrolden kaynaklanan finans yükünü azaltılmayı ve şeker kamışı stoklarını değerlendirmeyi amaçlamıştır. A.B. çevresel etkenlerin yanı sıra, kırsal kalkınmayı hedef olarak almıştır. Ana üretim hammaddesi kolzadır. Malezya petrole olan bağımlılığını azaltma ve yüksek palm yağı stoklarını değerlendirme amacıyla biyodizel üretimine destek vermektedir. Çin yağlı tohumlu bitkilerde net ithalatçı konumunda olduğundan ve tarımsal hammadde temininde arz açığı bulunduğundan biyodizel sektörünü desteklememektedir. Biyoyakıt üreten ülkeler incelendiğinde üretim sürecinde kullandıkları hammaddeleri ithal etmek yerine o ülkede yetiştirilen tarımsal ürünlerden sağlandığı görülmektedir. Petrolden Sonra En Fazla Yağlık Tohumlara Para Ödüyoruz Ülkemizde tarım sektörü son yıllarda ciddi bir atak yapmakla beraber, kendi bitkisel yağ ihtiyacını karşılamada yıllardır süren açığımız devam etmektedir. Türkiye de mevcut alanlarda 3,3 milyon ton yağlı bitki üretilmekte olup, bundan da 700 bin ton yağ elde edilmektedir. Halbuki bizim yağ ihtiyacımız yıllık 1,7 milyon ton civarındadır. İhtiyacımızın yerli üretim dışında kalan 1 milyon ton olan kısmı yağlı tohum veya ham yağ ithalatı ile karşılanmaktadır. Türkiye, petrolden sonra en fazla dışarıdan yağlık tohumluk bitkilere para ödemektedir. Bu ithalatın parasal karşılığı şimdilik 2,5 milyar dolar olup, bunun 3 milyar dolara çıkacağı belirtilmektedir. Ülkemizde biyodizel üretiminin artırılması için öncelikle yağlı tohum üretiminin artırılması gerekmektedir. Açığının kapatılması için ülkemizde yağlı tohum ekim alanları en az iki kata çıkmalıdır. Geçen yıl aspir, kanola ve soyada sözleşmeli üretim yapan çiftçilere dekar başına ödenen 10 TL destek 2015 yılında 15 TL ye yükseltilirken, yağlık ayçiçeği üretimi de bu kapsama alındı. Ayrıca yağlık ayçiçeğini sözleşmeli olarak üretenlerin 2015 ürünü için dekar başına 15 TL destek alacak olması da olumlu bir gelişme olmuştur. Öngörülen konulardan birisi de ayçiçeği, soya ve kolza toplam üretiminde yüzde 38 olan kendine yeterlilik oranının 2018 yılında yüzde 45 seviyesine çıkmasıdır. Nadas Alanları Değerlendirilmeli Tarımı gelişmiş batı ülkelerine bakıldığında, gelir açısından yağ bitkileri önemli bir yer alır. Konya Ovası nda münavebe sisteminde gelir getirebilen bitkilerin üretiminin yapılması gerekir. Bu bitkilerden en önemlisi yağ bitkileridir. İyi bir planlama ile kısa sürede üreticilerimiz alternatif tarım ürünlerinden yüksek kazanç elde edebilir. Çünkü Konya da 800 bin hektar alan nadasa bırakılmaktadır. Nadasa bırakılma sebebinin yağış yetersizliğine bağlı olarak tarlanın dinlendirilmesi olsa da, nadasa bırakılan bu miktar oldukça yüksektir. Bunun 500 bin hektarında aspir ekimi ile 1 milyon ton ürün alma şansına sahip olabiliriz ki bunun karşılığında 250 bin ton yağ, 750 bin ton yem elde edilecektir. Bu değerlerin parasal değeri çiftçi bazında ham olarak 500 milyon TL, ülke bazında ise 1 milyar TL demektir. Konya nın tarımsal alt yapısı buna uygun olup, yeterli kapasite ve kalitede tohum kırma ve rafineri tesisleri de bulunmaktadır. Neler Yapılabilir Türkiye de yağ bitkilerinin 2015 yılına kadarki üretim hedefleri incelendiğinde, yağ tüketimi kişi başına 23 kg olarak alınmış ve bitkisel yağ tüketiminin nüfus artışına bağlı olarak 2015 yılında 1,5 milyon tondan 2 milyon tona ulaşacağı, yağ bitkileri üretiminin ise 3,5 milyon tondan 4,5 milyon tona ulaşması gerektiği belirtilmektedir. 2015 yılı hedeflerinde yer alan bu rakamlar, yağlı tohumlu bitkilerin üretiminin arttırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bugün için yaklaşık 1,2 milyon hektarlık bir alanda üretimi yapılan yağlı tohumların ekim alanlarının ve üretim değerlerinin arttırılması için bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Orta Anadolu ve geçit bölgelerinde nadas alanlarının kaldırılması ve kolza ile aspirin ekim nöbetine eklenmesi, üretimi arttıracak bir önlem olarak düşünülebilir. Üretimi artırmak için ayrıca; Türkiye de nadasa bırakılan alanlarda yağ bitkisi yetiştirilmesinin teşvik edilmelidir. Yağ bitkisinin alım garantisi olmalıdır. Yağlı tohum bitkilerine verilen prim miktarları arttırılmalı, prim verilmeyen yağlı tohum bitkileri de prim kapsamına alınmalıdır. Yağlı tohumlu bitkilerde verimi arttırıcı araştırma faaliyetlerine kamu ve özel sektörce ağırlık verilmelidir, Fiyatlandırma politikası ile yağlı tohumların ekimi özendirilmelidir. Ekim öncesinde devlet tarafından teşvik ve güvence sağlanmalıdır. u 14 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime GÜNCEL İmece Plastik ten Tarıma ve Sanayiye Dev Yatırım A Huge Investment In Agriculture and Industry by İmece Plastic Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü nün bir iştiraki olarak 1989 yılında kurulan İmece Plastik A.Ş., Antalya Organize Sanayi Bölgesi tesislerine 2009 yılında transfer ettiği teknolojisini 2015 yılında yaptığı dev bir yatırımla geliştirerek, bu yatırım ile Türkiye ve Dünya'nın teknolojiye ve ar-ge yatırım yapan lider sayılı firmaları arasına girdi. İmece Plastic A.Ş. which was established in 1989 as a subsidiary of The Central Union of Turkish Agricultural Credit Cooperatives became one of the leading companies of Turkey and the world in terms of technology and r&d by improving its technology that it transferred to Antalya Organized Industrial Site with a huge investment in 2015. Sera örtüsü, ambalaj ve mulch plastiği, sebze meyve torbası, PE sulama hortumu üretimi ve anahtar teslimi hazır sera kurulumu alanlarında başlıca etkinlik gösteren İmece Plastik Tarım İnşaat Taahhüt Petrol Ürünleri ve Gıda Sanayi, toplamda 3 milyon EUR luk yatırımla tek katı 80 micron'dan 200 micron kalınlığa ve 16 metreye kadar çıkabiliyor. İmece Plastik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı aynı zamanda Tarım kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdür Yardımcısı Hüsamettin Gülhan, Co-Ex teknolojisiyle yapılan üretimde kullanılan UV, IR DIFFUSER ve THERMAL, EVA, AF, AD, AMIST, ANTI DUST gibi katkı maddelerinin, daha etkili ve yararlı olduğuna, ürünlerin rüzgar dayanımı, darbe mukavemeti, yırtılma direnci ve ömürlerinin daha yüksek olduğuna dikkat çekti. Aynı zamanda ışık geçirgenliği, termik ve difüzyon özelliklerinin daha etkili olduğunu dile getiren Yönetim Kurulu Başkanı Gülhan Çeşitlerimizle sera üreticileri yüksek kalitede yüksek verimli ürünleri, erkencilik sağlayarak hasat eder ve daha yüksek gelir sağlar. Aynı zamanda üreticilerimizin ihtiyaçlarına uygun sera örtüsü taleplerini diledikleri ebatta ve her zaman kalitesine güven duymalarının huzuru ile zamanında üretip teslim etmek vazgeçilmezimizdir şeklinde konuştu. İmece Plastik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Gülhan, geniş ebat tarımsal film sayesinde hedef kitleleri olan Karadeniz ve Marmara Bölgesi, Balkanlar, Türk Cumhuriyetleri ve Güney Amerika gibi yeni pazarlardan gelen istekleri karşılayabildiklerini, dünyada birbirinden farklı 20 noktaya her geçen gün kazandıran, büyüyen ve kazanan olmayı sürdürdüklerini vurguladı. Türk çiftçisinin güvencesi olan İmece Plastik A.Ş. nin tarımsal gelişmelere daima ışık tutmaya devam edeceklerini ifade eden Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Gülhan; Yıllık 20 bin tonu aşan bilgisayar kontrollü Co- Ex teknolojisi ile 24 saat esası ile üretim teknolojisi ve artan kapasitemizle, dünya seracılığında da aranılan marka olma hedefi ile gelişimimizi sürdürüyoruz. Kuruluşumuz 1988 den itibaren ar-ge çalışması ve yatırımlarla son zamanların İmece Plastic Agriculture Construction Contract Petrol Products and Food Industry Trade Inc which carries on business in greenhouse cover, package and mulch plastic, fruit and vegetable bag, PE irrigation hose and key-ready greenhouse installation fields can reach up to 16 meters and 200 micron thickness from 80 micron with 3 investment. Board Chairman of İmece Plastic Inc. and Vice General Director of The Central Union of Agricultural Credit Cooperatives Hüsamettin Gülhan pointed that additives which are used in Co-Ex technology such as UV, IR DIFFUSER and THERMAL, EVA, AF, AD, AMIST, ANTI DUST are more effective and useful and that the wind resistance, impact resistance, resistance to tear and life-span of the products are higher. Board Chairman also said that light transmittance, thermic and 16 Temmuz-Ağustos 2015
agrotime GÜNCEL adından söz ettiren bir markası haline geldik. 40'ın üzerinde farklı tür ile seracılık sektörünün talebine uygun olarak belirtilen ebatlardaki ürünlerimiz, uluslararası standartlarda kimyasal katkı ve hammaddeler kullanılarak, TSE nin yanı sıra TUV- EN ISO 9001:2008, UNICERT -ISO 10002, TUV -EN ISO 14001:2004, UNICERT - OHSAS 10001 belgeleri ile uluslararası standartlara uygun üretilmektedir dedi. İhracat artacak Hüsamettin Gülhan, şirketin gelirleri içerisinde ihracatın payını önemli bir seviyeye ulaşmasını sağlamayı uzun vadede hedefleri olduğunu kaydetti. Şu anki kapasitenin bu hedefleri sağlamakta yetersiz kalacağına inandıklarını dile getiren Gülhan, Ancak ufkumuz, vizyonumuz, fiziki ve mali altyapımız, bu ihtiyacı karşılamaya uygundur. Dolayısıyla yatırım yapmaya devam edeceğiz. Türkiye Tarım ve Kredi Kooperatiflerinin yüz akı bir kurum olmaya doğru adım adım ilerliyoruz. Bizimle benzer standartlarda üretim yapan Avrupalı ürünlere göre tedarik süremizin kısalığı, çiftçilerle aynı dili konuşmamız, Türkiye nin en ücra köşesine kadar ulaşma şansı, ortak olmayan çiftçilere ulaşabilmek için özel sektör temsilcileriyle bayilik anlaşması gibi avantajlara sahibiz şeklinde konuştu. Gülhan, ayrıca çiftçilerin İmece Plastik A.Ş. ye karşı geçmişten gelen güven ve inançlarının bulunduğuna, yatırım ve artan kapasite ile bu güvenin biraz daha pekiştiğine dikkat çekti. Daha da pekiştirmek için, diğer plastik üreticilerinden farklı uygulamalar yaptıklarını ifade eden Hüsamettin Gülhan, sözlerini şöyle sonlandırdı: Tarım Kredi Kooperatifleri gibi devasa bir kurumun bünyesinde bulunmaktan alınan cesaretle, çiftçilerin duyduğu güvenle hareket ederek, üreticilerin eğitim seviyelerini biraz daha yukarı çıkarmak için dönem dönem fabrikaya getiriyoruz. Üretim ve şirketle ilgili bilgileri paylaşıyor, sera örtüsünün nasıl yapıldığını, kullanmanın önceliklerini, özelliklerini, farklılıklarını ve İmece Plastik in kalitesini öğretiyoruz. Çiftçiler başka bir ifadeyle bir önceki güne göre daha bilgili olarak aynı zamanda daha kaliteli ve verimli mahsul elde etmenin yollarını öğrenmiş cevapsız kalan bir çok soruya cevap bulmuş ve öğrenmiş olarak örtü altı yetiştiricilik faaliyetlerini sürdürüyorlar. En büyük garantimiz, üreticinin gülümseyen yüzünde saklıdır u diffusion features are more effective and continued as follows; With our products, greenhouse producers harvest higher quality products with higher yield and generates more income. At the same time, we always produce and deliver various size - greenhouse covers that our producers demand, which makes us peaceful due to their trust. Board Chairman Hüsamettin Gülhan emphasised that they can meet the demands of new markets such as Black Sea and Marmara Regions,The Balkans, Turkish Republics and South America and they continue to be the most saving, growing and winning company of 20 different regions of the World each passing day. Board Chairman Hüsamettin Gülhan said İmece Plastic will continue to shed light on agricultural developments as the assurance of Turkish farmers and said; We keep growing with the purpose of being the most demanded brand in global greenhousing market with our computer controlled Co-Ex technology that reaches annual 20.000 ton, production technology that runs 24 hours and increasing capacity. Our company have become one of the most promising companies with its r&d and investments since 1988. More than 40 products,which are produced according to the size demands of our greenhouse market, are also produced with international standard chemical additives and raw materials as stated İn TUV- EN ISO 9001:2008, UNICERT -ISO 10002, TUV -EN ISO 14001:2004, UNICERT - OHSAS 10001. Export will increase Hüsamettin Gülhan said that increasing the share of export within the revenues to a certain degree is one of their long-term targets. Gülhan said that the capacity is not enough to achieve this target at the moment and continued as follows; However, our perspective, vision, physical and financial substructure are enough. Consequently, we will keep making investments. We proceed on our way to make The Agricultural Credit Cooperatives one of the best establishments of Turkey. We have the advantages of lead time compared to European products in similiar standarts, same language with farmers, the chance of reaching the remoter parts of country, dealership agreements with private sector representatives to reach other farmers. Gülhan also stated that farmers have been relying on İmece Plastic Inc. for a long time and investments and increasing capacity have made this relationship stronger. Hüsamettin Gülhan stated that they perform different activities than other companies to make it even stronger and ended his speech as follows; Thanks to courage of being a huge establishment and reliance that our farmers place, we sometimes bring them to factories to increase their educational levels. We share information about production and company and teach them how greenhouse covers are made, priorities of use, various features, differences and the quality of İmece Plastic. Thus, our farmers become more informed, learn the ways of obtaining higher quality and efficient products and they continue their greenhouse cultivation activities more consciously. Our most important assurance is the smile of our producers. u 18 Temmuz-Ağustos 2015