1. Aktif Eğitim Kurultayı 29-30 Mayıs 2004 İzmir DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ Aktif Eğitimde Öğrencilerin Öğrenme Ortamına Uyumlarının Araştırılması: Denizcilik Eğitiminde Bir Uygulama Selçuk NAS
AMAÇ Bu çalışmanın amacı öğrencilerin içinde bulundukları probleme dayalı öğrenme ortamı hakkındaki algılarını araştırmaktır. Bu algılardan yola çıkarak öğrenme ortamına uyumsuzluklarının nedenlerini ve ortama uyum sağlama konusundaki önerileri ortaya koyarak uygulayıcılara yol göstermektir.
(Williams et al. 2003) PROBLEME DAYALI ÖĞRENİMDE UYUM SÜRECİ Öğrenci sistemin başarısını kabul ediyor. Yeni karşılaşılan olaylar endişe ve kaygıya neden oluyor. Öğrenci sonuçları değerlendirerek stratejiler geliştiriyor. Yeni öğrenim sisteminin faydalarını ifade ediyor Öğrenci heyecanlı fakat bilinmeyene karşı çok meraklı. Yeni sistem çok yorucu gibi gözüküyor Sonuç olarak güven artıyor ya da strateji değiştiriyor
UYUMUN TANIMI Probleme Dayalı Öğrenim Ortamına Uyumda; o o o o o Öğrenim ortamının içerisinde katılımcı olarak kendi yerini bulabilmelidir. Öğrenme sorumluluğunu yerine getirmelidir. Zaman tuzakları ve stres ile baş edebilmelidir. Grubu ile birlikte derinlemesine öğrenme sürecini gerçekleştirebilmelidir. Kendi öğrenme yapısına ve sonuçlarına göre uygun yeni öğrenme stratejileri geliştirebilmelidir.
Probleme Dayalı Öğrenime Uyum ve Literatürdeki Nitel Çalışmaların Karşılaştırması Uyumsuzluk Nedenlerinin Özeti Güncelleştirilmiş ve Gerekli olan bilginin derinliği ve genişliğinin belirlenememesi (Solomon P & Finch E., 1998) (Williams et al., 2003) (Khoo, 2003) (Nas, 2003) Gerekli olan biliginin derinliğinin ve genişliğinin belirsizliği Öğrenilecek Olan Bilgilerin Genişiliği Ve Derinliğinin Belirlenmesindeki Zorluk Kaynağı Araştırmada Bulmada zorluk. Probleme dayalı öğrenimin öğrenme hedeflerinin net olmaması Neyi nereye kadar çalışacağının bilinememesi PDÖ in Öğrenciye Deverettiği Öğrenme Sorumluluğu ile Baş Etme Konusunda Kendine Güvenememek Kendisinden Bekleneni Gerçekçi Bulmamak PDÖ ye Adapte Olmada Güvensizlik Öğrenilen Bilgilerin Onaylanmasına İhtiyaç Duyulması Öğrenme Biçiminin Öğrenmeyi Desteklenmesi Eğitici rehberliği olmadan öğrencilerin bağımsız bilgi arayışlarında kendilerine güvenememesi Öğrencilerin uzman ile karşı karşıya gelme korkusu. Bir çok eğitim uygulamasının bigisayara dayalı olaması. Öğrenme Sorumluluğunun Grup Halinde Üstlenilmesinin Zorluğu Grupla Birlikte Öğrenme Grup Paniği Grup Hailnde Çalışmaya Uyum Sağlama Ve Grup Dinamiklerinin Farkına Varmak Geri Bildirim Alma Ve Vermenin Zorluğu Ve Değeri Asya kültürünün veya Konfiçyus Felsefesinin açık sözlü olmamayı gerektirmesi Öğrencilerin Eski eğitim deneyimleri ile PDÖ arasında farklılıklar PDÖ Uygulamasının Net Olarak Anlaşılmaması PDÖ in Anlaşılamaması Öğrencilerin Kendi Öğrenme Yapılarını Kurma Zorunluluğu Öğrencinin Değerlendirme Yapıldığı için Kendini Konuşma Mecburiyetinde Hissetmesi. Öğrencilerin Tartışmalara Katılımlarının Sağlanması Konusunda Zorluk ve Zayıf Katılım PDÖ uygulmasının tam olarak anlaşılamaması Özyönlendirili Öğrenimin Zorluğu Çalışma Metodunun Farklı Olması Çalışma tutkusunda eksiklik. Yetenek Eksikliği ve Soru Sorma Konusunda Motivasyon Eksikliği PDÖ in düzenli çalışmayı gerekli kılması. Stres ile Baş Edememe İş Yükü Araştırma Stresi Stres İle Başetme Stratejilerinin Geliştirilmesi Boş zaman ve sosyal aktiviteler için zaman bulunamaması. Zaman Yönetimi Konusunda Yaşanan Problemler Yabancı Dil ile Öğrenim Yapılan Okullarda PDÖ Oturumlarında Tartışma Zorluğu Okulun Sağladığı Öğrenme Ortamı İmkanları ve Öğrenci Başarı Değerlendirme Süreci Zaman Baskısı Çok zaman harcanması Süreç Değerlendirmesi Okulun Rolü Oturumlarda kullanılan dilin çalışma dilinden farklı olmasının getirdiği zorluk Ana dil İle öğrenim dilinin birbirinden farklı olması
METOD 1. 2002/2003 Öğretim yılı 7. modül ve 14. modül sonunda açık uçlu sorularla nitel araştırma tekniği kullanarak aktif eğitime uyum ile ilgili sorulan açık uçlu sorulara yazılı cevaplar alınmıştır. 2. 2002/2003 öğretim yılında yapılan çalışmadaki en çok tekrarlanan yazılı bildirimler den ortak noktalar tespit edilerek bir anket formu oluşturulmuştur. 3. 2003/2004 öğretim yılında aktif öğretim öğrencileri ile fokus grup çalışması yaparak aktif öğretim sürecine uyum sağlama konusunda karşılaşılan sorunlar araştırılmıştır. 4. Gerek fokus grup gerek se 2002/2003 öğretim yılında yapılan anket birleştirilerek yeni bir anket formu oluşturulmuştur. Oluşturulan yeni anket formu yine aktif öğrencilerden oluşan bir grup ile tartışılarak ifadeler ve anlamları üzerinde tartışılmıştır. 5. Oluşturulan anket formu, 5 li Likert ölçeğinde düzenlendikten sonra nihai şeklini verebilmek için okulumuzdaki öğretim elemanlarının görüşleri alınmıştır. 6. Nihai şeklini alan anket formu, 2003/2004 öğretim yılı 7. modül sonunda Güverte ve Denizcilik İşletmetmeleri Yönetimi Bölümlerinin 1. ve 2. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır.
Ölçme ve Analiz Aktif Eğitime Uyum Sağlanabilmesi İçin Önerilen 28 Adet Değişken Aktif Eğitime Uyum Sağlanamamasının Nedenleri İçin 33 Adet Değişken 1 Kesinlikle Katılmıyorum. 2 3 4 5 Tamamen Katılıyorum SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) Programı
Analiz Sonuçları 1. SINIF 2. SINIF UYUM SAĞLADIM 35 36 71 %45 %55 KARARSIZIM 26 15 41 %33 %23 UYUM SAĞLAYAMADIM 17 14 31 %22 %22 78 65 143 Geleneksel eğitim sistemine dönmek isteyenler ile aktif eğitime uyum sağlayanlar arasında orta düzeyde, negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. (r=-0,631, p<.01). Öğrenme sorumluluğunu yerine getiren öğrenciler ile aktif eğitime uyum sağlayan Öğrenciler arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. (r=0,392, p<.01).
Aktif Eğitime Uyum Sağlanabilmesi İçin Önerilen, En Yüksek Ortalamaya Sahip Değişkenler Değişkenler N Mean Std. Deviation Yapılan sunumlara tekrar ulaşma imkanı 145 4,6897,76845 Öğretim elemanlarının anlaşılır dil kullanması 145 4,5517,91235 Simülatör laboratuvar vb imkanların kullanılması 145 4,5517,84106 Sistemi eleştirebilme hakkımın olması 144 4,5417,87606 PDÖ oturumlarına mesleğimizin uzmanlarının girmesi 144 4,4931,91603 Okulumun bana saygı duyması. 145 4,4552,86586 Senaryoların merak uyadırması ve çekici olması 143 4,4336,93868 Dersleri ve Öğ. elemanlarını eleştirebilme hakkımın olması. 143 4,3427 1,10125
Aktif Eğitime Uyum Sağlanamamasının Nedenleri İçin Önerilen, En Yüksek Ortalamaya Sahip Değişkenler Değişkenler N Mean Std. Deviation Konuların nereye kadar çalışılacağının bilenememesi 138 4,3261 1,06821 Kendimize yeteri kadar zaman ayıramamamız. 137 4,1971 1,02784 Üniversitede daha rahat bir ortam bekleniyor olması. 138 4,1377 1,06841 Çok fazla bilgi ile boğuşmak zorunda kalmak. 138 4,1304 1,07273 Sosyal hayatın azalması veya kısıtlanması. 136 4,0882 1,20167 Neyi nereye kadar çalışacağının anlaşılamaması. 138 4,0580 1,15112 Geleneksel eğitimden daha fazla çalışma gerektiği. 137 4,0146 1,16937 Yeni bir sistem olması 136 3,8971 1,30116 Geleneksel ders işleme tarzından farklı olması. 137 3,7445 1,24280 Öğrenme sorumluluğunun öğrenciye ait olması. 135 3,6593 1,32802
Probleme Dayalı Öğrenim Ortamına Uyum Sağlamak için Önerilen Değişkenler için Faktör Analizi Faktör Grubu I II III IV Faktörler Faktör Grubu Faktörler Alfa Orta* 1 SS* 2 Faktör Alfa Orta* 1 SS* 2 Faktör PDÖ ORTAMINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN Ağırlığı PDÖ ORTAMINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN Ağırlığı 0,8538 Okulun Sağladığı Öğrenme Ortamı İmkanları 0,7508 V Eğitim Hizmetinin Hedeflerine Ulaşması 0,6305 Okulun eğitim alt yapısı ve yeterliği. 4,2708 0,9403 0,7708 Araştırma yapmanın çekiciliği. 3,3916 1,3270 0,7502 Eğitim alt yapısının yeterli olması 4,3194 1,1566 0,7280 Aktif eğitimin öğrenmedeki itici gücü. 3,6312 1,2036 0,6954 Senaryoların merak uyadırması ve çekici olması 4,4336 0,9387 0,7255 Okulun tümden aktif eğitim sistemini benimsemesi. 3,6713 1,2603 0,5729 Okulumun bana saygı duyması 4,4552 0,8659 0,5743 VI Aktif Eğitimin Faydalarının Anlaşılması 0,4623 Ufak guruplar halinde öğrenme ortamında olmamız. 4,2759 0,9894 0,4328 Bu sistemin en az liseden başlayarak uygulanması. 3,6713 1,4181 0,6482 Eğitim Hizmetinin Yerine Getirilmesi Rehberlik sistemi ile öğrenciye her zaman yakın 0,7710 olunması 4,0915 1,1724 0,5410 Simülatör, laboratuvar vb. İmkanların daha sık Aktif eğitimde bilgisayarın yoğun olarak 4,5517 0,8411 0,8260 kullanılması. kullanılması. 4,0625 1,2015 0,5323 PDÖ oturumlarına mesleğimiz uzmanlarının VII Aktif Eğitim Ortamının Güvenilirliği 4,4931 0,9160 0,7118 girmesi 0,4887 Yapılan sunumlara tekrar ulaşılabilme imkanın bulunması. 4,6897 0,7685 0,5929 Geleneksel eğitim sistemine güvenilmemesi. 3,1549 1,2954 0,7540 Öğretim elemanlarının anlaşılır bir dil kullanması. 4,5517 0,9123 0,4833 Sistemin öğrenciyi uyum sağlamaya mecbur bırakması. 3,4375 1,3879 0,5794 Öğrencinin üzerine düşen görevi yerine getirmesi 4,1793 0,9330 0,4825 Öğrenim sisteminin gerçek olaylar üzerine oturtulması. 4,2553 0,9885 0,4900 Öğrenci İle İletişim ve Etkileşim 0,7074 VIII Uyum Konusundaki Baskılar 0,4578 Öğretim elemanlarının az sayıda öğrenci ile Ailemin sisteme uyumum husundaki dolaylı 4,0280 1,1924 0,7605 birlikte olması. baskısı. 1,9930 1,3135 0,7296 Kendimi ifade edecek ortam bulabilmem. 4,1597 1,1073 0,6071 Öğ. elemanlarının sisteme uyumum husundaki baskısı. 3,0966 1,3193 0,6667 Öğretim elemanlarının tutum ve davranışları. 4,2276 1,0720 0,6036 Okulun sahip olduğu kalite yönetim sistemi. 4,0282 1,2142 0,3781 Aktif eğitim sisteminin daha iyi bir şekilde anlatılması. 3,7083 1,3056 0,5352 Eğitim Hizmetinin Sorgulanabilirliği 0,7997 * 1 5-li Likert ölçeği- 1: Kesinlikle Katılmıyorum, 5 : Tamamen Katılıyorum. Dersleri ve Öğ. elemanlarını eleştirebilme * 2 Standart Sapma 4,3427 1,1012 0,8499 hakkımın olması. Sistemi eleştirebilme hakkımın olması. 4,5417 0,8761 0,8328
Faktör Grubu I II III IV V Faktörler Alfa Orta* 1 SS* 2 Faktör PDÖ ORTAMINA UYUM Ağırlığı SAĞLANAMAMASININ NEDENLERİ İÇİN 0,8890 Öğrenci İle İletişim ve Etkileşim Faktör Grubu Faktörler PDÖ ORTAMINA UYUM SAĞLANAMAMASININ NEDENLERİ İÇİN Okulun Sağladığı Öğrenme Ortamı İmkanlarının Eksikliği 0,7018 Alfa Orta* 1 SS* 2 Faktör Ağırlığı 0,8240 Öğretim elemanlarının bize karşı olan tutumları. 2,9706 1,4191 0,8306 Okulun kitap dokuman vb. eksikliği. 2,8913 1,4483 0,8087 Öğrencilere pisikolojik destek imkanlarının sağlanamaması. 2,8593 1,4045 0,7082 Okulun fiziksel alt yapısının eksikliği. 2,8188 1,4908 0,7133 Öğ. elemanlarının bizim için gerekli zamanı ayırmamaları. 3,5435 1,3729 0,6367 Okuldaki araç, gereç, malzeme eksiklikleri. 2,7080 1,4811 0,6951 VII Stres İle Baş Edememe Eğitim yönlendiricisinin bize karşı tutumları. 3,1087 1,3759 0,5762 0,6539 Bilgiye nasıl ulaşılacağının bilinememesi. 3,4234 1,3489 0,4797 Öğrencinin okulda kendisini yalnız hissetmesi. 2,8613 1,5913 0,7948 Doğru, Gerekli ve Yeterli Bilgiye Ulaşmada Zorluk 0,7848 Fazla girişken bir yapıya sahip olunmaması. 3,2190 1,4075 0,5824 Konuların nereye kadar çalışılacağının bilenememesi. 4,3261 1,0682 0,8194 Kalınan ortamın ders çalışmaya müsahit olmaması. 3,0365 1,5359 0,5414 Çalışacak konunun ne olacağını bilememek. 4,0580 1,1511 0,8054 Kendi kendine ders çalışma zorluğu. 3,4130 1,3602 0,4417 Neyi nereye kadar çalışacağının anlaşılamaması. 3,5912 1,2518 0,7737 VIII Zamanı Yönetme Problemi 0,441 Kütüphanede çok fazla zaman geçirmenin Çok fazla bilgi ile boğuşmak zorunda kalmak. 4,1304 1,0727 0,4799 gerekliliği. 3,6087 1,1741 0,6920 Aktif Eğitim Sisteminin tam olarak kavranamaması. 3,3623 1,3613 0,3878 Tembel bir yapıya sahip olunması. 3,1522 1,4544 0,6870 Özyönlendirili Öğrenimin Zorluğu 0,6522 Sistemin düzenli çalışmayı gerektirmesi. 3,6159 1,3087 0,4122 Üniversitede daha rahat bir ortam bekleniyor IX PDÖ Uygulamasının Net Olarak olması. 4,1377 1,0684 0,8027 Anlaşılmaması 0,5395 Geleneksel eğitimden daha fazla çalışma gerektiği. 4,0146 1,1694 0,6708 Geleneksel ders işleme tarzından farklı olması. 3,7445 1,2428 0,6414 Diğer fakültedeki arkadaşların daha az çalışıyor olması. 3,4161 1,3861 0,6666 Hala geleneksel sistemin arzu ediliyor olması. 3,1533 1,4896 0,5601 Sosyal Ortamdan Uzaklaşma Kaygısı X Yabancı Dil ile Öğrenim Yapılan Okullarda 0,7777 PDÖ Oturumlarında Tartışma Zorluğu Kendimize yeteri kadar zaman ayıramamamız. 4,1971 1,0278 0,8499 Eğitimin İngilizce olması. 3,2971 1,5111 0,8293 Sosyal hayatın azalması veya kısıtlanması. 4,0882 1,2017 0,7853 Bireysel Problemler 0,6823 Aileden ayrı olmak. 2,5588 1,5765 0,7103 Sistemin bigisayar kullanmayı gerektirmesi. 3,1704 1,5138 0,6457 Çalışıp çalışılmadığının her an takip edilebiliyor olması. 3,1250 1,2791 0,5917 Maddi zorluklar. 2,9270 1,4685 0,4898 Öğrenme sorumluluğunun öğrenciye ait olması. 3,6593 1,3280 0,3754 Probleme Dayalı Öğrenim Ortamına Uyum Sağlanamamasının Nedenleri İçin Faktör Analizi VI * 1 5-li Likert ölçeği- 1: Kesinlikle Katılmıyorum, 5 : Tamamen Katılıyorum. * 2 Standart Sapma
Sonuç ve Öneriler Probleme Dayalı Öğrenim Ortamına Uyum Sağlamak için Önerilen Değişkenler için Faktör Analizi Eğitimin Alt-Üst Yapı Yerterliği Eğitim Hizmetinin Gerçekleştirilmesi ve Sunumu Öğrenci İle İletişim ve Etkileşim Eğitim Hizmetinin Sorgulanabilirliği Eğitim Hizmetinin Hedeflerine Ulaşması Aktif Eğitimin FaydalarınınAnlaşılması Aktif Eğitim Ortamının Güvenilirliği Uyum Konusundaki Baskılar Probleme Dayalı Öğrenim Ortamına Uyum Sağlanamamasının Nedenleri İçin Faktör Analizi Öğrenci İle İletişim ve Etkileşim Doğru, Gerekli ve Yeterli Bilgiye Ulaşmada Zorluk Özyönlendirili Öğrenimin Zorluğu Sosyal Ortamdan Uzaklaşma Kaygısı Bireysel Problemler Okulun Sağladığı Öğrenme Ortamı İmkanlarının Eksikliği Stres İle Baş Edememe Zamanı Yönetme Problemi PDÖ Uygulamasının Net Olarak Anlaşılmaması Yabancı Dil ile Öğrenim Yapılan Okullarda PDÖ Oturumlarında Tartışma Zorluğu
Sonuç ve Öneriler 1. Öğrencinin aktif eğitim ortamına uyumunda onu güdüleyerek başarılı olmasını sağlayacak etken, öğrenim ortamının öğrenciye sunumudur. (Senaryo, Problem, Materyal vb.) Bunun için aktif eğitim ortamı, eğitim hizmetinin kalite boyutları dikkate alınarak tasarlanması gerekmektedir. 2. Öğrencilerin aktif eğitim ortamına uyumları ile ilgili problemleri öncelik değiştirdiği gibi niteliğini ve niceliğini de değiştirmektedir. Bu yüzden uyum problemleri her zaman tespit edilmesi ve çözülmesi gereken bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. 3. Bu tip uyum sorunlarının çözümü, karşılıklı iletişim ve etkileşim içerisindeki öğretim elemanlarına düşmektedir.