Hastanede Oksijen Tedavisi Alan Hastalarda Uzun Kanül Kullanımının Güvenilirliği

ORİJİNAL ARAŞTIRMA Hastanede Oksijen Tedavisi Alan Hastalarda Uzun Kanül Kullanımının Güvenilirliği Dr. H.Canan HASANOĞLU, a Dr. Elif YAVUZ a a Göğüs Hastalıkları Kliniği, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Dr. Elif YAVUZ Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY dr.elif06@mynet.com ÖZET So lu num yet mez li ği ile ta kip edi len has ta la ra uzun sü re li ok si jen te da vi si ge rek mek te dir. Sürek li ok si jen te da vi si al ma sı ge re ken has ta la rın kı sa ka nül ler ne de niy le ha re ket le ri kı sıt lan mak ta - dır. Uzun ka nül ler ile has ta hem oda sı için de da ha ra hat ha re ket ede bil mek te hem de ge rek li ih ti yaç la rı nı yi ne ok si jen alır ken gi de re bil mek te dir. Ça lış ma mız da, ok si jen te da vi si alan has ta lar - da uzun ka nü lün et kin li ği araş tı rıl dı. Kli ni ği miz de so lu num yet mez li ğiy le ta kip edi len ve mer ke zi sis tem den ok si jen te da vi si alan 14 has ta ça lış ma ya alın dı. Has ta la rın 1. gün ok si jen siz pul se ok si - met re ve ar ter kan gaz la rı (AKG) ile ok si jen sa tu ras yon la rı de ğer len di ril di. Da ha son ra 1 sa at 2 m ka nül le 2 lt/dk ok si jen alan has ta nın tek rar pul se ok si met re ve AKG ile O 2 sa tu ras yon la rı na ba kıl - dı. Ay nı uy gu la ma 2. gün 7.6 m ok si jen ka nü lü ile tek rar lan dı. AKG ile 2 m ka nül le O 2 ve ril me den ön ce ki O 2 sa tu ras yon la rı or ta la ma %85.09 ± 6.11 iken 7.6m ka nül le or ta la ma %85 ± 7.29 idi. Arala rın da an lam lı fark yok tu. Bir sa at 2 m ka nül le 2 lt/dk O 2 al dık tan son ra AKG na gö re O 2 sa tu ras - yon la rı or ta la ma %94.6 ± 3.04 ve 7.6m ka nül le %94.35 ± 2.63 olup ara la rın da ki fark an lam sız dı. Ben zer ça lış ma pul se ok si met re ile de eş za man lı ola rak ya pıl dı. Ok si jen sa tu ras yo nu or ta la ma sı 2 m ka nül le %92.14 ± 3 iken, 7.6m ka nül le %94 ± 2.6 ola rak bu lun du. Ok si jen ve ri len has ta lar da 2 m ka nül ile 7.6 m ka nül ara sın da AKG ve pul se ok si met re ta kip le ri ile be lir le nen O 2 sa tu ras yon de ğerle ri ara sın da an lam lı fark ol ma dı ğı gös te ril di. Uzun ka nül kul la nı mı nın has ta la ra ge tir di ği ha re ket ser best li ği de göz önü ne alın dı ğın da ge rek li has ta lar da kul la nı mı nın uy gun ve em ni yet li ol du ğu dü şü nül dü. Anah tar Ke li me ler: Oksijen inhalasyon tedavisi; solunum yetmezliği ABS TRACT Patients with chronic respiratory failure need long term oxygen therapy. Short canules limit movements of these patients. Patients with oxygen therapy may do their activities within the room with long canules compared to short canules. We aimed to investigate to compare the affectivity of long canule oxygen therapy with short canule oxygen therapy. Fourteen patients having oxygen therapy from hospital delivery system because of respiratory failure were included to the study. Oxygen saturation with pulse oxymeter and arterial blood gas (ABG) analysis were evaluated while patients were not on O 2 therapy. Two Lt/min oxygen therapy with 2 m canule were started to all patients and oxygen saturation with pulse oxymeter and ABG analysis were measured 1 hour after starting therapy. Two days later, same procedures were repeated with 7.6m canule. ABG analysis of the patients were evaluated before O 2 therapy and mean O 2 saturations with 2m canule and 7.6 m canule were found 85.09 ± 6.11% and 85 ± 7.29% respectively. There was no significant difference between two groups. Same patients mean O2 saturations with 2 Lt/min oxygen therapy after one hour were 94.6 ± 3.04% with 2 m canule and 94.35 ± 2.63% with 7.6m canule. The difference between the results was not significant. Similar procedures were done with pulse oxymeter. While patients were on 2 Lt/min O 2 therapy mean O 2 saturations were 92.14 ± 3% with 2 m canule and 94 ± 2.6% with 7.6 m canule. This study demonstrated that there was no difference between 2 m canule and 7.6 m canule when oxygen saturations were evaluated. Therefore, we thought that long canule usage could be appropriate and reliable if necessary. Key Words: Oxygen inhalation therapy; respiratory insufficiency Cop yright 2008 by Türk Tıp Dergisi Tur kish Me di cal Jo ur nal 2008;2(3):136-40 136

zun sü re li ok si jen te da vi si (USOT) Kro nik Obs trük tif Ak ci ğer Has ta lı ğı (KO AH) ve so lu num yet mez li ği olan has ta lar da sağ kalı mı et ki le me si, ya şam ka li te si ni ve eg zer siz to le - ran sı nı ar tır ma sı, ne fes dar lı ğı nı azalt ma sı ne de - niy le kul la nıl mak ta dır. Kli nik ler de ru tin de kul la - nı lan kı sa ka nül ler ne de niy le sü rek li ok si jen al ma - sı ge re ken has ta la rın ha re ket le ri kı sıt lan mak ta dır. Uzun ka nül ler hem has ta nın oda sı içe ri sin de ha re - ket siz kal ma ma sı hem de ge rek li ih ti yaç la rı nı yi ne ok si jen alır ken gi de re bil me si için da ha kon for lu - dur. Yüz mas ke si ile bi na zal ka nül ara sın da te da vi ve so nuç la rı nı kar şı laş tı ran ça lış ma lar da bi na zal ka - nül uy gu la ma sı da ha üs tün bu lun muş tur. 1,2 Bi zim araş tır ma la rı mı za gö re na zal ka nül uzun luk la rı nın te da vi ye et ki si ni kar şı laş tı ran ça lış ma ya rast lan ma - mış tır. Ça lış ma mız da has ta la rın kon fo ru nu art tır mak ve ok si jen alır ken de ra hat ha re ket ede bil me le ri ni sağ la mak ama cıy la uzun ka nül te da vi si nin et kin li - ği ve gü ve ni lir li ği araş tı rıl dı. GE REÇ VE YÖN TEMLER Ça lış ma için has ta ne miz etik ku ru lun dan onay alın dı. Kli ni ği miz de so lu num yet mez li ği ile ta kip edilen 14 has ta ça lış ma ya alın dı. Has ta la rın 8 i er kek 6 sı ka dın dı. Has ta la rın yaş or ta la ma la rı 62.2 ± 9.5 ola rak bu lun du. Bir has ta (%6.7) pul mo ner trombo em bo li, 8 has ta (%53.3) KO AH, 1 has ta (%6.7) ope re be yin tü mö rü ne de ni ile san tral hi pok si, 2 has ta (%13.3) ağır pnö mo ni, 1 has ta (%6.7) kon jes - tif kalp yet mez li ği, 1 has ta (%6.7) tek rar la yan malign plö re zi ve 1 has ta (%6.7) ağır as tım ne de niy le USOT al mak tay dı. Has ta la ra USOT has ta ne miz de mev cut olan has ta ba şı ok si jen sis te min den ve ril di. Has ta ne miz - de tıb bi amaç lı ok si jen ga zı ih ti ya cı nı te min et mek için li kit ok si jen tan kı mev cut tur. Ay rı ca tank ta her han gi bir so run ol du ğun da kul la nıl mak üze re 50 adet asıl, 10 adet ye dek 6.9-10 m 3 lük 60 adet oksi jen tü pü bu lun mak ta dır. Ok si jen da ğı tım şebe ke - sin den 8 bar (7.89 atm) ba sınç la sis te me ve ri len ok si jen 4.5-5 bar (4.44-4.93 atm) ba sınç la has ta ba - Ali Zahit BOLAMAN şı ok si jen jak la rı na ulaş mak ta dır. Kli ni ği miz de mev cut olan has ta ba şı ok si jen jak la rı na be lir li süre de has ta ya ve ri le cek ok si jen mik ta rı nı ayar la yan flow met re ler ta kı lı dır. Has ta la ra 2 lt/dk ok si jen inha las yo nu mev cut sis tem den ko lay bü kül me yen, has ta ba şı na gö re ra hat ayar la na bi len bi na zal ok si - jen ka nü lü ara cı lı ğıy la ve ril di. Ça lış ma da iç ça pı 0.3 cm olan 2 m ok si jen ka nü lü ve 0.4 cm iç ça pı olan 7.6 m na zal ok si jen ka nü lü kul la nıl dı. Has ta la rın 1. gün O 2 te da vi si ön ce si pul se oksi met re ve ar ter kan gaz la rı (AKG) ile ok si jen sa tu - ras yon la rı de ğer len di ril di. Da ha son ra 1 sa at 2 m ka nül le 2 lt/dk O 2 alan has ta nın tek rar pul se ok si - met re ve AKG ile O 2 sa tu ras yon la rı na ba kıl dı. Ay nı has ta la rın 2. gün O 2 te da vi si al ma dan ön - ce pul se ok si met re ve AKG ile ok si jen sa tü ras yon - la rı de ğer len di ril di. Son ra sın da 7.6 m ok si jen ka nü lü ile 1 sa at 2 lt/dk O 2 te da vi si alan has ta la rın pul se ok si met re ve AKG ile ok si jen sa tü ras yon la rı de ğer len di ril di. Kı sa ve uzun ka nül kul la nı mı nın far kı ol ma - dı ğı nı gös ter mek için ka nül bo yun ca olu şa cak basınç dü şü şü ba sit akış kan lar me ka ni ği yön temle riy le he sap lan dı. Ba sınç dü şü şü nün he sap la na bil - me si için ka nü lün için de ki akış Rey nolds sa yı sı hesap la na rak ka rak te ri ze edil di. 3 Re: Rey nolds sa yı sı ρ: Gaz yo ğun lu ğu [kg/m 3 ] V: Akış hı zı [m/s] D: Bo ru ça pı [m] υ:: Gaz di na mik akış kan lı ğı [Pas cal.sa ni ye (Pa.s)] Rey nolds sa yı sı 2 m bo yun da ve 0.3 cm çapın da ki ka nü lün için den akan ok si jen için 608.9 ve 7.6 m bo yun da ve 0.4 cm ça pın da ki ka nü lün için den akan ok si jen için ise 811.8 ola rak bu lun - du. Rey nolds sa yı sı 2073 den da ha kü çük olan akış lar la mi nar akış lar ola rak ad lan dı rı lır lar. La mi - 137

nar akış lar için ba sınç dü şü şü aşa ğı da gö rül dü ğü gi - bi he sap lan dı. L: Ka nül uzun lu ğu [m] İsta tik sel de ğer len dir me SSPS prog ra mın da pa - i red t tes ti ile ya pıl dı ve p <0.05 de ğe ri an lam lı ka - bul edil di. BUL GU LAR Has ta la rın 2 m ka nül le O 2 te da vi si ön ce si AKG tetki ki ile ok si jen sa tu ras yon la rı or ta la ma %85.09 ± 6.11 iken; 7.6 m ka nül le O 2 te da vi si ön ce si or ta la - ma %85 ± 7.29 ola rak bu lun du. Ara la rın da is ta tis - tik sel an lam lı fark yok tu (p> 0.05). Bir sa at 2 lt/dk O 2 te da vi si al dık tan son ra O 2 alır ken AKG tet ki ki ile ok si jen sa tu ras yon la rı or ta - la ma sı 2 m ka nül le %94.6 ± 3.04 ve 7.6 m ka nül le %94.35 ± 2.63 olup, ara la rın da ki fark an lam sız dı (p> 0.05) (Tab lo 1). Ben zer ça lış ma pul se ok si met re ile de eş zaman lı ola rak ya pıl dı. Ok si jen te da vi si ön ce si sa tu - ras yon la rı sı ra sıy la 2 m ka nül le %79.4 ± 11.8 ve 7.6 m ka nül le %81 ± 6.3 ola rak bu lun du. İki met re kanül le 1 sa at 2 lt/dk O 2 te da vi si son ra sı ok si jen sa tü - ras yon la rı or ta la ma sı %92.14 ± 3 iken 7.6 m ka nül le %94 ± 2.6 bu lun du. Bu du rum da da an lam lı fark sap tan ma dı (p> 0.05) (Tab lo 2). Ka nül bo yun ca olu şan ba sınç dü şü şü for mü lüy le he sap lan mış tır. İki met re ka nül kul la nı mın da olu şan ba sınç dü şü şü 144.36 Pa (0.00142 atm) ve 7.6 met re ka nül kul la nı mın da olu şan ba sınç dü şü şü 308.59 Pa (0.00304 atm) ola rak bu lun muş tur. Ka nül gi ri şin - de ki ba sın cın yak la şık ola rak 4-4.5 atm ol du ğu düşü nü lür se olu şan ba sınç dü şüş le ri ok si jen akı şı nı et ki le me ye cek ka dar az dır. Şekil 1 de de 2 m ve 7.6 m ka nül ile 2 lt/dk oksi jen te da vi si son ra sı AKG tet ki ki so nu cun da el de edi len ok si jen sa tü ras yon de ğer le ri nin bir bi ri ne çok ya kın ol du ğu gö rül mek te dir. TABLO 1: Ondört hastanın 2 m ve 7,6 m kanül kullanarak aldıkları oksijen tedavisinden sonra AKG tetkik sonuçlarının karşılaştırılması. 2 m kanül 7.6 m kanül ortalama ± standart sapma ortalama ± standart sapma p Satürasyon % 85.09 ± 6.11 85 ± 7.29 >0.05 Satürasyon % 94.6 ± 3.04 94.35 ± 2.63 >0.05 PO2 (mmhg) 51.42 ± 9.04 51.5 ± 10.6 >0.05 PO2 (mmhg) 75.92 ± 14.1 75.5 ± 18.2 >0.05 TABLO 2: Ondört hastanın 2 m ve 7,6 m oksijen kanülü ile verilen oksijen tedavisi sonrası pulse oksimetre ile ölçülen sonuçlarının karşılaştırılması. 2m kanül 7.6 m kanül ortalama±standart sapma ortalama±standart sapma p Satürasyon % 79.4 ± 11.8 81 ± 6.3 >0.05 Satürasyon % 92.14 ± 3 94 ± 2.6 >0.05 ŞEKİL 1: Ondört hastanın 2 m ve 7.6 m oksijen kanülü ile verilen 2 lt/dk oksijen tedavisi sonucunda oksijen satürasyonlarının AKG tetkiki ile karşılaştırılması. TAR TIŞ MA Uzun sü re li ok si jen te da vi si nin kro nik so lu num yet mez lik li has ta lar da ya şam sü re si ni ve ya şam kali te si ni ar tır dı ğı gös te ril miş tir. 4 USOT uy gu la ma sı - nın se kon der po li si te mi de, nö rop si ko lo jik fonk - si yon lar da, en te lek tü el per for mans ta ve uy ku ka li - 138

te sin de dü zel me sağ la dı ğı gö rül müş tür. 4,5 Timms ve ar k. nın yap tı ğı bir ça lış ma da sü rek li ok si jen te da - vi si ile pul mo ner da mar di ren cin de, pul mo ner ar - ter ba sın cın da ve stro ke vo lum in dek sin de dü zel me ol du ğu gös te ril miş tir. 6 USOT has ta ne de ya tış sü re - si ni de kı salt mak ta dır. 4 So lu num yet mez li ği has ta - la rı nın ço ğun da ek sis te mik has ta lık la rı ne de niy le de has ta ne de ka lış sü re si uzun dur. Kur tar ve ar k. - nın yap tı ğı ça lış ma da da USOT alan KO AH lı hasta lar da KKY %5 ol gu da ikin ci, %9 ol gu da 3. eş lik eden ta nı ola rak göz len miş tir. 4 Kı sa ka nül le ok si - jen te da vi si alan has ta lar uzun sü re ha re ket siz kalmak ta dır, bu du rum uzun dö nem de de rin ven trom bo zu, pul mo ner trom bo em bo li ve de kü bit yara la rı gi bi ek so run la rı do ğur mak ta dır. Bu ne den le has ta la rın ok si jen te da vi si alır ken uzun sü re ha re - ket siz kal ma ma la rı ge rek mek te dir. USOT KO AH dı şın da in ter si tis yel ak ci ğer hasta lı ğı, kon jes tif kalp yet mez li ği, ma lig ni te si olan ter mi nal dö nem has ta lar da pal ya tif amaç lı ola rak öne ril mek te dir. 4,7 Ça lış ma mı za alı nan has ta la rın ya rı sın dan ço ğu (%53.3) KO AH ta nı sıy la ta kip edilmek tey di ve bu has ta la rı mı zın ev de de uzun sü re - li ok si jen te da vi si (USOT) ala bil me le ri için ok si jen kon san tra tör le ri var dı. Di ğer has ta la rı mı za pul mo - ner trom bo em bo li, ope re be yin tü mö rü ne de niy le san tral hi pok si, ağır pnö mo ni, kon jes tif kalp yetmez li ği, tek rar la yan ma lign plö re zi ve ağır as tım ne de niy le USOT ve ril miş ti. Ak çay ve ar k. nın ça lış - ma sın da KKY ne de ni ile %3 has ta ya USOT öne ril - di ği bil di ril miş tir. 8 USOT so lu num yet mez li ği ne de niy le ya ta ğa ba ğım lı ha le gel miş ile ri hi pok sik has ta lar da akut dö nem de kli nik ola rak ra hat la tı cı bir te da vi yön te - mi dir. Hi pok se mi si ve O 2 sa tü ras yo nu ok si jen te davi si ile dü ze len bu has ta lar ge nel lik le te da vi den ön ce ki kli nik du rum la rı nı tek rar ya şa ya cak la rı korku suy la kı sa ka nül kul la nır ken te da vi le ri ni bı rak - mak zo run da ka la cak la rı için ba sit ak ti vi te le ri ni da hi sı nır la ma ya me yil li dir ler. Bu ne den le tu va - let-ban yo ih ti yaç la rı nı gi der mek, ye mek le ri ni oda - da bu lu nan kol tuk lar da otu ra rak ye mek ve ko ri dor da do la şa bil mek gi bi ba sit ey lem le ri ni da hi kı sıt la mak ta dır lar. Bu ak ti vi te le ri ni yap sa lar bi le so nuç ta sa tü ras yon dü şük lü ğü, si ya noz, ta şi kar di, disp ne, aşı rı yor gun luk gi bi semp tom ve bul gu lar - Ali Zahit BOLAMAN la kar şı laş mak ta dır lar. Uzun ka nül kul la nı mı ile has ta la rın bu ih ti yaç la rı nı ok si jen te da vi si ni kesme den gi de re bil dik le ri ni ve so lu num yet mez li ğin - de ki bu has ta lar için efor sa yı la bi le cek tu va le te git me, ye mek ye me gi bi ak ti vi te le ri ok si jen sa tü - ras yon la rı düş me den ya pa bil dik le ri ni göz lem le dik. Bu göz le mi mi zin bi lim sel ve ri le re da yan ma sı nın ay nı zor luk la rı ya şa yan mes lek taş la rı mı za da yol gös te ri ci ola ca ğı nı dü şün dük. Yüz mas ke si ve bi na zal ka nül kul la nı mı nı karşı laş tı ran bir ça lış ma da te da vi ile sağ la nan ok si jen sa tü ras yon dü zey le ri nin iki uy gu la ma da da is ta tis - tik sel ola rak an lam lı fark içer me di ği ra por lan mış tır. An cak he def ok si jen dü zey le ri ne bi na zal ka nül le yüz mas ke si ne gö re da ha hız lı ula şıl dı ğı gö rül müş - tür. Has ta la ra so rul du ğun da bi na zal ka nül da ha kon for lu bu lun muş ve disp ne nin, sı kın tı his si nin bi na zal ka nül kul la nı mın da da ha az his se dil di ği sap tan mış tır. 1 No lan ve ar k. pos to pe ra tif has ta la - rın da ge ce ok si jen te da vi sin de na zal ka nül ile yüz mas ke si ni kar şı laş tır dık la rın da na zal ka nü lün pozis yon açı sın dan da ha uy gun ol du ğu nu ve ço ğu has ta da ye ter li ok si jen sa tü ras yo nu na ula şıl dı ğı nı gös ter miş ler dir. 2 Sta us holm ve ar k. pos to pe ra tif hipok si si olan has ta la rın da Hud son yüz mas ke si, na - zal prong ve bi na zal ka te ter ile ok si jen te da vi si ni kar şı laş tır mış, so nuç ola rak her üç yön te min benzer dü zey ler de ok si jen sa tü ras yon la rı nı ar tır dı ğı nı an cak has ta la ra so rul du ğun da bi na zal ka te te rin da - ha kon for lu ol du ğu nu bil dir miş ler dir. 9 Ça lış ma - mız da da na zal ka nül kul la nı mı ter cih edil miş tir. Te da vi et kin li ği açı sın dan uzun ka nül ve kı sa kanü lü kar şı laş tı ran ça lış ma araş tır ma la rı mız so nu - cun da bu lu na ma mış tır. Ba sit akış kan lar me ka ni ği ne gö re ka nül içinde ki ok si jen akı şı Rey nold sa yı sı <2073 ol ma sı ne de niy le la mi nar akış ola rak ka rak te ri ze edi lir. Uzun ka nül kul la nı mı so nu cu ka nül bo yun ca olu şa cak ba sınç dü şüş le ri he sap lan dı ğın da ba sınç dü şü şü yak la şık ola rak, 2 met re lik ka nül için 144.36 Pa (0.00142 atm), 7.6 met re lik ka nül için - se 308.59 Pa (0.00304 atm) ola rak bu lun muş tur. Ka nül çı kı şın da ki ba sın cın yak la şık 4 atm ol du ğu dü şü nü lür se, bu lu nan ba sınç dü şüş le ri nin akış mik ta rı nı et ki le ye me ye cek ka dar az ol du ğu söyle ne bi lir. 139

Ça lış ma mız da da ay nı has ta lar da Şekil 1 de de gö rü le bi le ce ği gi bi 2 m ve 7.6 m ka nül le ok si jen veril di ği za man bir bir le ri ne çok ya kın ve ne re dey se ay nı so nuç lar bu lun muş tur. Ça lış ma so nuç la rı ile ka nül uzun lu ğu nun ok sijen alı mın da çok önem li ba sınç far kı oluş tur ma ya - ca ğı ve do la yı sıy la O 2 kul la nı mın da da fark oluş - tur ma ya ca ğı hi po te zi ni, 14 has ta üze rin de 2 m ve 7.6 m ka nül ler kul la na rak 2 lt/dk ok si jen te da vi si ver dik ten son ra yap tı ğı mız öl çüm ler le ok si jen satü ras yon la rı ara sın da an lam lı fark ol ma dı ğı nı belir le ye rek gös ter dik. So nuç ola rak 7.6 m ka nül le ok si jen te da vi si nin has ta la ra ha re ket ser best li ği ge tir di ği için has ta ne or ta mın da sü rek li ok si jen te da vi si al mak zo run da olan has ta la ra em ni yet le uy gu la na bi le ce ği be lir - len miş tir. Ça lış ma mı zı kli nik te bu lu nan ok si jen dağı tım şebe ke sin den fay da la na rak yü rüt müş bu lunmak ta yız. Ha len de vam eden bir di ğer ça lış ma mız - da ev de USOT alan has ta la ra yar dım cı ola bil mek ama cıy la kli ni ği mi ze ya tan ve ok si jen kon san tra tö - rü ne sa hip olan has ta lar da ok si jen kon san tra tö rü ile uzun ka nül kul la nı mı nın et kin li ği ve gü ve ni lir - li ği araş tı rıl mak ta dır. KAYNAKLAR 1. Baser S, Kiter G, Kavas M, Moray A, Özkurt S, Akdağ B, et al. Binasal cannula versus face mask for oxygen therapy in patients with kronik pulmonar disease. Adv Ther 2006;23:1068-74. 2. Nolan KM, Winyard JA, Goldhill DR. Comparison of nasal cannulae with face mask for oxygen administration to postoperative patients. Br J Anaesth 1993;70:440-2. 3. Aksel MH. Fluid Mechanics, Volume II, Department of Mechanical Engineering, Middle East Technical University, Ankara 2007. 4. Kurtar NP, Uçan ES, Şahbaz S, Ellidokuz H, Çımrın AH, Kurtar E, et al. Uzun Süreli Oksijen Tedavisinin Etkinliği ve Hasta Uyumu. Toraks Dergisi 2007;8:163-9. 5. Nocturnal oxygen therapy trial group. Continuous or nocturnal oxygen therapy in hypoxemic chronic obstructive lung disease: a clinical trial. Nocturnal Oxygen Therapy Trial Group. Ann Intern Med 1980; 93:391-8. 6. Timms RM, Khaja FU, Williams GW. Hemodynamic response to oxygen therapy in chronic obstructive pulmonary disease. Ann Intern Med 1985;102:29-36. 7. Conference Report: New promlems in supply, reimbursement and certification of medical necessity for lon term oxygen therapy. Am Rev Respir Dis 1990;142:721-4. 8. Akçay Ş, Öner Eyüboğlu F, Çelik N. Kronik solunum yetmezliği olan hastalarda uzun süreli oksijen tedavisi uyumu ve etkileyen faktörler. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2001;49: 13-20. 9. Stausholm K, Rosenberg-Adamsen S, Skriver M, Kehlet H, Rosenberg J. Comparison of three devices for oxygen administration in the late postoperative period. Br J Anaesth 1995; 74:607-9. 140