DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. STRATEJİK YÖNETİM-I KISA ÖZET KOLAYAOF
2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2
İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- STRATEJİK YÖNETİM VE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR....... 4 2. ÜNİTE-STRATEJİK YÖNETİM SÜRECİ VE UNSURLARI......8 3. ÜNİTE- VİZYON VE MİSYONUN GELİŞTİRİLMESİ......11 4. ÜNİTE- DIŞ ÇEVRE ANALİZİ...14 5.ÜNİTE- İÇ ÇEVRE ANALİZİ.........16 6. ÜNİTE- STRATEJİK YÖNETİM VE ÖRGÜT.......21 7. ÜNİTE- STRATEJİK YÖNETİM VE İNSAN KAYNAKLARI...24Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 8. ÜNİTE- STATEJİK İŞBİRLİKLERİ......28 3 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 3
1. Ünite Stratejik Yönetim ve İlgili Temel Kavramlar STRATEJİ KAVRAMI Strateji, işletmenin amaçlarına nasıl ulaşacağını belirleyen, rakiplerin faaliyetlerinin izlenmesini içeren, nihai sonuca odaklı, uzun dönemli bakış açısına dayalı, dinamik kararlar topluluğu olarak tanımlanabilir. Strateji kavramının işletme yönetimi için ayırt edici özellikleri; Strateji bütünüyle işletmenin yönünün kontrol edilmesini amaçlar. İşletmenin uzun dönemli refahını etkiler. Strateji, işletmenin görebildiği bir ufuk çizgisine göre uzun bir zaman dilimini kapsar; hafta ya da ay boyutundan çok, genellikle yıllar itibariyle ölçülür. Örgütün tek bir bölümünden çok, örgütün bütününü kuşatan bir etkisi vardır. Strateji, örgütün kaynakları ve yetenekleriyle bağlantılı olarak inşa edilir ve bu kaynakları ve yetenekleri tam kapasiteyle kullanır. Strateji, bir yandan örgüt ve örgütün çevresi arasında, diğer yandan örgüt ve misyonu arasında mümkün olan en iyi uyumu yaratmayı amaçlar. Örneğin; Bozüyük, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından yürütülen Oda ve Borsaların hizmet kalitelerinin en üst seviyeye çıkarılmasına yönelik Akreditasyon Programı çerçevesinde 4 Yıllık Stratejik Plan hazırlamıştır. 2012-2015 yıllarını kapsayan ve şu anda Odanın resmî İnternet sayfalarında da yayınlanan Bozüyük Ticaret ve Sanayi Odası nın Stratejik Planında, 1. Odanın kurumsal kapasitesini geliştirerek üyelere verilen hizmetleri etkinleştirmek, iç ve dış paydaş beklentilerini karşılamak, 2. Üyelerle iletişim ve iş birliğinin artırılması, üyelerin kurumsal yapılarını ve iş kapasitelerini geliştirmek, 3. Bozüyük ün sanayi ve ticaret potansiyelini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak, 4. Kurumlar arası iletişim ve iş birliği sağlayarak toplumsal ve yerel sorunların çözümünde etkin olmak ana başlıkları ile 4 temel stratejik amaç belirlenmiştir 4 Stratejik Yönetimi Öne Çıkartan Gelişmeler Yönetim olgusuna stratejik bir bakış açısıyla yaklaşılmasını gerekli kılan bazı gelişmeler; Müşterilerin kalite ve ürün çeşitliği konusundaki taleplerinin artış göstermesi, Hızla gelişen teknolojiler sayesinde ürünlerin müşterilere ulaştırılmasında yaşanan gelişmeler, Yeni teknolojilerin gelişimi ve eğitimli insan kaynaklarının artışı nedeniyle rekabetin yoğunlaşması, Asya da faaliyet gösteren üreticilerin maliyet liderliği stratejisiyle dünya pazarlarına girmeleri ve Batılı üreticiler için önemli bir tehdit unsuru haline gelmeleri STRATEJİK YÖNETİM Stratejik yönetim, örgütün amaçlarına ulaşmasını mümkün kılacak fonksiyonlar arası kararları alma, uygulama ve değerlendirme bilimi ve sanatı olarak tanımlanabilir. Paydaşlar, işletmenin amaçlarını gerçekleştirmeye çalışırken etkiledikleri ve etkilendikleri birey ve gruplardır. Ürün ya da hizmetler değişebilir; onları üretme yöntemleri değişebilir; Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 4
ürün ya da hizmetlerin sunulduğu müşteriler değişebilir. İşletmeler genellikle üç nedenden dolayı yeni düzenlemeler yapmak durumunda kalır; Paydaşlarını ödüllendirmek ya da tatmin etmek, Misyonunu gerçekleştirmek ya da misyonunu sürdürmek, Hayatta kalmak. Eninde sonunda her örgüt rekabetin bir türü ile karşılaşmak zorunda kalır. Rekabet ve risk, kâr amacı güden işletmeler için iş yaşamının doğal özellikleridir. Stratejik yönetim rekabet avantajı elde etme ve sürdürme ile ilgilidir. Bazen rakipleriyle karşılaştırıldığında işletmenin en iyi yaptığı bir şey; bazen işletmenin yapabildiği, ama rakiplerinin yapamadığı bir şey; bazen de rakiplerinin arzu ettiği bir şeye işletmenin sahip olması rekabet avantajı olarak kendini gösterebilir. Örneğin; ekonomik durgunluk döneminde büyük nakite sahip işletme önemli bir rekabet avantajına sahiptir diyebiliriz. Stratejik yönetimi kavrayabilmek için üç kuramsal temelden söz etmek gerekir. 1. Klasik stratejik yönetim süreci modeli: Bu yaklaşım esas olarak endüstriyel örgüt ekonomisi (iktisadi kuram) uygulamalarına dayanır. Yaklaşım işletmenin ve çevresinin analizini (SWOT), stratejinin formüle edilmesini, uygulanmasını ve kontrolünü içerir. 2. İkincisi, kaynaklara dayalı yaklaşımdır. Bu yaklaşım işletmenin sürdürülebilir rekabet avantajı geliştirmesine yardım edecek kaynakların ele geçirilmesi ve yönetilmesini esas alır. 3. Üçüncüsü, paydaşlarla ilişkilerin analizi ve yönetilmesi yaklaşımıdır. Paydaş perspektifi, işletmeyi karşılıklı yarar ilişkilerinin biçimlendiği sözleşmeler ağının merkezine oturtur. Bu ilişkilerin etkin yönetimi ve paydaş ağının kendisi, rekabetçi performansı geliştirebilir. Temel Yetenekler İşletme stratejisi, kaynaklar ve yetenekler üzerine inşa edilir. Temel yetenekler, işletmeyi rakiplerinden farklılaştıran kabiliyet ve kapasiteleridir. Bu yetenekler işletmenin temel faaliyetlerinin merkezinde yer alır. Barney (1995) üstün performansa yol açacak temel yeteneklerin saptanabilmesi için beş temel özellik açısından test edilmesini önerir. Bunlar (1) değer, (2) nadirlik, (3) taklit edilemezlik, (4) ikame edilemezlik ve (5) kullanılabilirliktir. 5 Stratejik Niyet İşletmenin tüm stratejik faaliyetleri stratejik niyetine işaret eder. Belirlenen uzun vadeli ve yıllık amaçlar işletmenin ulaşmak istediği yere (vizyon) dayanır. Vizyon bazen stratejik niyet olarak da adlandırılır. Stratejik niyet, işletmenin tüm çalışanlarının inancı, desteği ve adanmışlığı söz konusu olduğunda mevcuttur. STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Stratejik yönetimin ortaya çıkışı yönetim biliminin doğuşundan oldukça sonradır ve 20. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Stratejik yönetimin gelişimi iş sektörlerinin çoğunda uzun dönemli planlamanın yapılmasıyla başlamıştır. Uzun dönemli planlama işletmelerin çoğunda 1950 lerde ortaya çıkmıştır. Uzun Dönemli Planlama Stratejik Planlama Stratejik Yönetim Uzun dönemli talep tahminleri, büyüyen örgütlerin yöneticileri için detaylı pazarlama ve dağıtım, üretim, insan kaynakları ve finansal planlar geliştirmelerini kolaylaştırdı. Uzun dönemli planlamanın amacı, gelecekteki belirli bir zaman dilimi için işletmenin ürün ve Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 5
hizmetleri olacak talebin büyüklüğünü tahmin etmek ve bu talebin nerede ortaya çıkacağını belirlemekti stratejik planlamanın altında yatan varsayım çevrede büyük ölçekte ekonomik, sosyal, politik, teknolojik ve rekabetçi değişimlerin olduğudur. stratejik yönetimin karmaşık örgütleri yönetmede bir felsefe veya yaklaşım olarak uzun dönem varlığını sürdüreceğini söyleyebiliriz STRATEJİK YÖNETİMDE STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik düşünme, işletmeyi ve onun rekabetçi çevresini içeren büyük resmi görme, onları uyumlu olarak bir araya nasıl getireceğini keşfetme ve uzun dönemli bir bakış açısına sahip olma anlamına gelir. Stratejik Düşünme Stratejik Planlama Stratejik Hareket Hızının Yönetimi Dışsal Yönelim Veri Analizi Varsayımları Sorgulama Yeni Fikirler Ortaya Koyma Durum Analizi Stratejilerin Belirlenmesi Uygulamanın Planlanması Yönetsel Eylemler Stratejilerin Değerlendirilmesi Yeni Farkındalıkların Oluşumu-Durumdan Öğrenme Stratejik Düşünmenin Yeniden Başlaması Stratejik Düşünmenin Farklı Görünümleri 1. Stratejik niyete odaklanma 2. Uzun döneme yönelim 3. Geçmişi ve bugünü dikkate alma 4. Sistem perspektifi 5. Fırsatlardan yararlanma yeteneği 6. Bilimsel yaklaşım 6 Stratejik planlama, belirli bir dönemi kapsayan örgütün kim olduğunu, ne yaptığını, niçin yaptığını, gelecek referanslı olarak şekillendiren ve rehberlik eden esas karar ve eylemleri üreten disiplinli bir çabadır. Stratejik Plan Örgütün faaliyetlerinin çok geniş bir bölümünü kapsar. Çoğunluklu geniş bir coğrafi alanı ilgilendirir. Örgüt içindeki herkesi içine alır ve etkiler. Büyük miktarlarda yatırıma/paraya mal olur. Uygulaması oldukça uzun bir zaman dilimini gerektirir. Operasyonel Plan Kapsadığı faaliyet alanı daha dardır. Örgütte çalışanların bir bölümünü (tek bir departman veya belirli bir meslek grubu) etkiler. Stratejik planın bütçesine göre daha mütevazi harcamalar gerektirir. Gerçekleştirilmeleri normalde bir yıldan daha fazla zaman almaz. Taktik Plan Planlama faaliyetleri sürekliliği olan bir bütündür (stratejik, operasyonel, taktik). Bu bütün içinde taktik plan daha alt uçta yer alır. Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 6
Örgütün daha küçük kısmını etkileyen faaliyetleri içine alır. Birkaç kişinin katılımını gerektirebilir (bir - iki kişi veya küçük geçici bir çalışma grubu) Birkaç gün veya birkaç haftayı kapsar. STRATEJİK YÖNETİMDE LİDERLİK Bir işletme değer yaratacak stratejilerin oluşturulması ve uygulanmasına karar vermişse stratejik liderlik esastır. Bu bize üst düzey yöneticilerin stratejik yönetim sürecinde işletmelerin en önemli kaynakları olduğunu gösterir. İşletmelerde yönetimden sorumlu genel müdür (CEO - Chief Executive Officer) söz konusu kararların alınmasında en önemli pozisyona sahiptir. Aynı zamanda işletmenin geleceğinden de sorumludur. Liderlik vasfına sahip olunmasına gerek duyulan bu pozisyondaki yönetici - CEO, çalışanlara ilham verecek, onları organize edecek, işletmeye vizyon kazandıracak, gerektiği takdirde işletmenin hedeflerine ulaşabilmesi için birtakım fedakârlıklarda bulunacak kişi olarak karşımıza çıkmaktadır. Liderlik Rolünün İşletme İçerisindeki Yeri Liderlik vasfı, strateji geliştirmede önemli rol oynamaktadır. Stratejiler sadece analiz ve raporlara dayanarak yaratılamazlar ancak stratejik bir fikir mantığa dayalı bir yaklaşımla iyileştirilebilir. Bu aşamada planlamacıların kritik rolleri bulunur. Planlamacılar: Doğru cevapları bulmaktan ziyade doğru soruların sorulmasına önem verir. Oluşan durumlara alternatif yorumlar ve analizler geliştirir ve olayları farklı yorumlayabilmelidir. Yöneticileri olumlu yönde güdüleyerek gelecek için yenilikçi çözümlere ulaşmalarına yardımcı olur. Önemli konuların ve çevrede görünmeye başlayan stratejilerin farkına varılmasına, bu konuda bilgi sağlanmasına yardım eder. Stratejilerin tüm birimler için anlaşılabilir ve uygulanabilir olmasına özen gösterir. 7 Ön Yargı ve Stratejik Karar Alma Yöneticiler stratejik kararlarını ve yargılarını etkileyen ön yargıların farkında olmadıklarında stratejik kararların kalitesi düşer. Potansiyel ön yargıları üç grupta toplayabiliriz. 1. İnsanların kendileri ile ilgili olanlar 2. Diğer insanlarla ilgili olanlar 3. Dünya hakkında olanlar İnsanların Kendileri İle İgili Ön Yargıları İnsanların kendileri hakkında sahip oldukları bazı ortak yanılgıları şunlardır: Üstünlük yanılgısı; başarılı olmak konusunda kendilerine çok prim verme ve başarısızlıklar konusunda daha az sorumluluk alma eğilimi İyimserlik yanılgısı; gelecekte olumlu sonuçlar elde etme olasılığını abartma ve olumsuz sonuç olasılığını göz ardı etme eğilimi Kontrol yanılgısı; rasyonel analizin desteklediğinden daha fazla bir durumu kontrol edebileceğine ilişkin inanç Yüksek bağlılık gösterme; başarısız olma yolunda ilerleyen bir eyleme ilave kaynak aktarma konusunda istekli olma eğilimi Diğer İnsanlar Hakkındaki Ön Yargılar Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 7
Kendimize hak ettiğimizden daha çok, diğerlerine daha az inanma; daha çok itibar ve ödül beklerken diğerlerinin daha azını kabul edeceğine inanma; başkalarının başarısız olduğu durumlarda kendimizin başarılı olacağına inanma Dünya Hakkındaki Ön Yargılar Günümüzün tepe yöneticileri, küresel olayları anlayabilmeli ya da en azından ihtiyaç duydukları bilgiyi nereden elde edeceklerini bilmelidir. Bilişsel ön yargılar, bizlerin bilgiye ulaştığımız her anda kullandığımız bir filtreleme işlevi görmektedir. Böyle bir filtrenin kullanıldığına yaygın olarak rastlayabiliriz. Ön yargılarını en ön planda tutan yöneticiler, inanç ve düşüncelerine sıkı sıkıya bağlı kalarak, yani tek bir bakış açısına yönelerek, iki durum arası değişkenleri göremeyebilir ve kanıtlarla ispat edilmesine rağmen kendi fikrinin doğru olduğunu savunmaya devam edebilir STRATEJİK YÖNETİMİN YARARLARI Stratejik yönetim, örgütleri yönetme şekli veya felsefesi olduğundan faydaları her zaman sayılarla ifade edilemez. Aşağıda stratejik yönetimin örgütlere sağlayabileceği temel faydalar sıralanmaktadır (Dawid, 2011: 50). o Fırsatların tanımlanabilmesini ve değerlendirilebilmesini sağlar. o Örgütsel sorunlara ilişkin nesnel bir bakış açısı getirir. o Örgütsel koordinasyon ve denetim faaliyetlerinin daha kolay bir şekilde yürütülebilmesini olanaklı kılar. o Örgütsel değişimin olumsuz etkilerinin azaltılmasına destek olur. o Karar süreçleri ile örgütsel hedefler arasında bağlantı kurulmasını sağlar. STRATEJİK YÖNETİMDE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ Stratejik yönetim süreçlerinin etkililiği ile örgütsel başarı düzeyi arasında doğrusal bir ilişkinin var olduğu düşünülebilir. Fakat stratejik yönetim süreçlerinin birçok nedenle başarısızlığa uğrayabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenlerden bazıları arasında aşağıdakiler yer almaktadır. Stratejik yönetime ilişkin yeterli düzeyde bilgi ve deneyimin olmaması, Örgütsel ödül sistemlerinin stratejik yönetim süreçleri ile ilişkilendirilmemiş olması, Örgütün içinde bulunduğu kriz ortamında, stratejik yönetim süreci için ayrılacak yeterli zamanın ve kaynağın olmaması, Stratejik yönetim sürecinin zaman kaybı olarak görülmesi 8 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 8