Oksidatif Stres ve İnflamasyon Belirteci Olan Monosit Sayısı/HDL Kolesterol Oranı (MHO) ile Diyabetik Nöropati İlişkisi: Kesitsel Tek Merkez Çalışması Asena Gökçay Canpolat, Şule Canlar, Çağlar Keskin, Mustafa Şahin, Demet Çorapçıoğlu, Rıfat Emral 52.Ulusal Diyabet Kongresi, Nisan 2016, Antalya
Türk toplumunda Tip 2 DM prevalansı %13,7* Nöropati en sık görülen ancak ihmal edilen komplikasyonu Diyabetik polinöropati sıklığı klinik olarak %40,4 sinir ileti çalışmaları %62,2 ** * Satman I, TURDEP 2,2012 **Erbaş T, Prevalence of peripheral neuropathy and painful peripheral neuropathy in Turkish diabetic patients,2011
Patofizyoloji sinde polioller, hiperglisemi, ileri glikozilasyon son ürünleri ve İskemi birlikte rol oynar. *Plazma sitokin düzeyi ile sinir disfonksiyonu ilişkisi vardır. *Hiperglisemi ile inflamatuar sitokinler ve *Adipositokinler akut faz reaktanları salınır.
İleri glikozilasyon ürünleri proinflamatuar etki ile oksidatif stres artışı + endotel ve monosit aktivasyonu Spesifik olmayan immünite aktivasyonu (Monosit ve makrofajlar-cd14 ve CD16) ile diyabetik komplikasyon ilişkisi vardır. Azalmış HDL-K oranlarının monositoz başta olmak üzere hemopoetik kök hücre proliferasyonu indüksiyonu
Dolaşan monosit sayısı yeni plak formasyonu için prediktör * HDL-K ve Apolipoprotein A-1 ; monosit üzeri CD11b aktivasyon inhibisyonu antiinflamatuar** HDL-K ilişkili lizosifingolipidler makrofaj kemoatraktan protein üretimi inhibe *Johnsen et al, 2005, Tromso Study, Stroke **Murphy et al, 2008, Arterioscler Thromb Vasc Biol
Diyabetik nöropati için de MHO bir oksidatif stres ve inflamatuar biyobelirteç olarak kullanılabilir mi?
Yöntem ve Materyaller:
Ocak 2015-Şubat 2016 A.Ü.T.F Endokrinoloji ve Metab Polk Tip 2 DM 180 hasta [n=95 nöropati (+) ve n=85 nöropati (-)] Douleur Neuropathique 4 (DN4) anketi Klinik nöropati muayenesi (biyotesiometre ölçümü dahil) MHO, eritrosit sedimentasyon hızı, serum CRP, mikroalbümin
2010 ve 2015 yıllarında Türkiye için valide
Dışlama Kriterleri Kronik enfeksiyon Malignite Geçirilmiş serebrovasküler olay, demans Periferik arter hastalığı Periferik nöropati yol açan diğer hastalıkların varlığı (B12 eksikliği, kronik böbrek hastalığı, amiloidoz, vaskülitler, ALS, ilaca bağlı... vs) Pleksopatiler, tuzak nöropatiler Ekstremite amputasyonları
Bulgular:
Çalışma gruplarının bazal özellikleri Nöropati (-) n=95 Nöropati (+) n=85 Yaş 60.8±5.3 62.1±7.7 0.183 Cinsiyet 59/36 50/35 0.760 Beden kitle indeksi 28 (21-50) 28 (17-52) 0.734 Bel çevresi 100.4±16.7 103.4±13.6 0.192 Diyabet süresi (yıl) 9,8±7,3 12,5±6,7 0,013 Sigara 19 (20%) 18 (21.2%) 0.856 Hipertansiyon 61 (64.2%) 53 (62.4%) 0.877 Fiziksel aktivite Hafif 55 (57.9%) 62 (72.9%) p Orta 39 (41.1%) 23 (27.1%) Ağır 1 (1.1%) 0 (0%) 0,082 DN4 Anket Skoru 2 (0-7) 4 (0-9) <0.001 Sağ biyotesiometre 15.3±4.6 32.8±7.9 <0.001 Sol biyotesiometre 15.2±4.3 33.4±8.2 <0.001
Çalışma gruplarının bazal özellikleri Nöropati (-) n=95 Nöropati (+) n=85 Açlık glukozu (mg/dl) 133 (79-331) 139 (52-445) 0.070 Hba1c düzeyi 7.4 (5.3-15.6) 7.8 (4.7-15) 0.053 BUN 13 (5-25) 14 (5-25) 0.103 kreatinin 0.7 (0.4-1.1) 0.75 (0.4-1.1) 0.447 TSH 1.77±1.61 1.45±1.20 0.233 Total kolesterol 188.4±41.2 184.7±40.3 0.553 LDL-K 111.3±33.8 111.6±34.6 0.954 HDL-K 44.7±8.9 43.8±10.8 0.566 Trigliserit 135 (55-639) 137 (45-320) 0.262 Lökosit Sayısı 7746±2055 7985±1809 0.412 Monosit Sayısı 500 (150-1300) 500 (300-1500) 0.722 ESR 16,9±11,5 20,9±17,6 0,071 CRP 2,2(0,7-20) 4,5(0,3-37) 0,008 MHO 11.9 (2.7-44.8) 13 (4.1-29.4) 0.447 p
Çalışma gruplarının bazal özellikleri Nöropati (-) n=95 Nöropati (+) n=85 p Statin kullanımı 26 (27.4%) 23 (27.1%) 1.00 Diyabet Tedavisi Beslenme tedavisi 3 (%3,2) 0 (%0) Oral antidiyabetik 68 (71.6%) 46 (54.1%) İnsülin tedavisi 24 (25.3%) 39 (45.9%) <0,05
Nöropati Varlığını Öngördüren Değişkenlerin Lojistik Regresyon Analizi ile saptanması Tek değişkenli analiz Çok değişkenli analiz OR p OR p Diyabet süresi 1,05 0,015 1,04 0,03 CRP 1,08 0,012 1,07 0,02
ROC Analizi ile CRP ve DM süresi kestirim değerlerinin hesaplanması
Tartışma Literatürle uyumlu olarak diyabet süresi ve glisemik disregülasyon nöropati ile ilişkili ; CRP yüksekliğinin diyabetik komplikasyonlar ve nöropati ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Lipit profili ile ilişkili saptanmamıştır.
İleri glikozilasyon ürünleri, okside lipitler, serbest oksijen radikalleri, serbest yağ asitleri ile inflamasyon tetiklenmektedir. Vasküler endotelde ve adipositlerde inflamatuar sitokinlerin salınımı ile başlayan ve adezyon molekülleri aracılı (VCAM,ICAM) monosit aktivasyonu Kemokinler ile indüklenme ile inflamatuar sitokin salınımı (CRP,TNF alfa,il-1,il-6, IL-18 vb)
Daha önce monosit,hdl-k ve MHO ile ilişkili yapılan çalışmalarda; -ASKH ve KBH HDL kolestrol azalmış ve monosit yüzdeleri artmış -Monosit, ciddi ateroskleroz ile ilişkili -Kronik böbrek hastalarında KV olaylar için MHO bağımsız prediktör -Tip 2 DM hastalarda mikroalbüminürisi olanlarda; MHO artmış (p<0,001) ve nefropati gelişimi için bağımsız prediktör (OR:1,44; p<0,001)* *Canpolat-Gökçay A, Association of MHR with Microalbuminuria in Patients with Type 2 DM, 2015 EASD, Stockolm
Sinir biyopsi çalışmalarında endonöral damarlarda mikrovasküler hasarlar, endotel hasarı, proliferasyonu ve hipertrofisi ve oksidan hasara bağlı değişiklikler gözlemlenir.
Nefropati ve retinopatide net olarak ortaya konabilmiş endotelyal disfonksiyon ve inflamatuar belirteç ilişkisi varken; Nöropati gelişimindeki subklinik inflamasyonun rolü daha az net olması nedeniyle ilişki gösterilememiş olabilir.
Çalışmanın Kısıtlılıkları: Sinir ileti çalışmaları ile nöropati tanısının desteklenmemesi, Monosit sayısının periferik kandan otomatize yöntem ile hesaplanması Monosit altgruplarının akım sitometrik olarak ölçülmemesi Oksidatif stres göstergesi ilave bir belirteç kullanılmamış olması
Sonuç: Her ne kadar oksidatif stresin ve inflamasyonun diyabetik nöropati patofizyolojisindeki rolü gösterilmiş olsa da, bu patofizyolojik süreçlerin indirekt belirteci olan monosit sayısı / HDL kolesterol düzeyi oranı (MHO) bu çalışmada diyabetik nöropati gelişiminin öngördürücüsü olarak saptanmamıştır.
Dr.Çağlar Keskin Dr.Şule Canlar ve Yüksek Hemşire Nuran Metinarıkan
Sabrınız ve dinlediğiniz için TEŞEKKÜR ederim