Temel NLP Steve Bavister Amanda Vickers Çeviren: Filiz Bolat
ISBN 978-605-4538-45-4 2011 Optimist Yayım ve Dağıtım Orijinal adı ve yayıncısı: Essential NLP, Hodder Teach Yourself Optimist Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. Sertifika no. : 11970 Telefon : 0216 481 29 17-18 Faks : 0216 521 10 64 e-posta : optimist@optimistkitap.com www.optimistkitap.com facebook.com/optimistkitap twitter.com/optimistkitap www.youtube.com/optimistkitap www.optimistkitapblog.com Optimist yay n no. : 294 Konu : Kişisel Gelişim Yay na haz rlayan : Zeynep Hale Akman Bas m : Temmuz 2012, stanbul 2. Basım : Mayıs 2013 Düzelti : Pelin Duru Düzenleme : Bilgi Erdoğan Bask ve cilt : Tor Ofset San. Tic. Ltd. Şti. Sertifika no. : 13137 Hadımköy Yolu Akçaburgaz Mah. 4. Bölge 9. Cadde 116. Sokak. No: 2 Esenyurt - STANBUL Tel: 0212 886 34 74
İçindekiler Temel NLP ye hoş geldiniz Sadece bir dakikanız mı var? Sadece beş dakikanız mı var? IX X XII 1 NLP nedir? 1 NLP nin tanımı 1 NLP yi anlamak 2 N, L ve P nin açılımı 3 NLP modeli 4 NLP nin öyküsü 5 Bir tutum ve bir metodoloji 6 Günümüzde NLP 7 NLP uygulaması 8 NLP yi öğrenerek ne kazanacaksınız 8 Şimdi bir deneyim yaşayalım 9 Bu kitabı nasıl kullanacaksınız 11 2 NLP nin esasları 13 Dört ilke 13 NLP nin önvarsayımları 16 3 Temsil sistemleri 27 Birincil sistem 28 Yüklemler 29 Yüklemleri eşleştirmek 32 Referans sistemi 32 Öncü sistem 33 Göz erişim ipuçları 33 Temsil sistemlerini eşleştirmek 36 Stratejileri tanımak 36 Diğer ipucu türleri 37 Örtüşme ve sinestezi 37 En az gelişmiş temsil sisteminizi güçlendirin 39 III
4 Alt sistemler 41 Alt sistemler nasıl işler 42 Alt sistemlerin farkına varmak 43 Analog ve dijital alt sistemler 45 Alt sistemler ve dil 45 Alt sistemlerin önemi 46 Alt sistemlerle değişim yaratmak 46 Swish 49 Tasarımcı swish 51 5 Meta Programlar 55 Meta Programları anlamak 55 En önemli Meta Programların bazıları 58 Yaklaşma ya da Uzaklaşma 59 İçsel ya da Dışsal 60 Ben ya da Diğerleri 61 Bağımsızlar ve Düzenciler 62 Genel ve Özel 63 Eşleşme ve Farklılaşma 65 İkna kalıpları 66 Meta Programlar ve değişim 67 LAB Profili 68 6 Değerler ve inançlar 71 İnançları ve değerleri anlamak 72 İnanç ve değerlerin NLP deki önemi 73 İnançların gücü 74 İnançların ve değerlerin dili 75 İnanç ve değerler nereden gelir? 75 İnançlar değişir 77 Kısıtlayıcı inançlar 77 İnançları seçmek 79 Değerleri anlamak 81 Ölçütler ve ölçütsel denklik 81 Ölçütlerin hiyerarşisi 83 Değerleri ve ölçütleri değiştirmek 83 NLP nin değerleri değil inançları vardır 85 IV
7 İyi biçimlenmiş sonuçlar 87 Hedefler ve sonuçlar 87 İyi biçimlenmiş sonuçlar 88 Sonucun sonucu 94 8 Ruh halleri ve duygular 97 İçinde bulunduğumuz ruh hali 97 Davranışın kaynağı ruh halidir 99 Ruh hali farkındalığı 99 Ruh hallerini nasıl yaratırız 100 Ruh halini değiştirmek 101 Ruh hali değişikliğinde ekolojinin yeri 103 Başkalarının ruh halleri 104 Ortaya çıkarma 104 Meta-Durumlar Modeli 107 Nöro-semantik 108 9 Çıpa atma 111 Günlük çıpalar 112 Çıpa atmanın kullanımı 113 Bir çıpa nasıl oluşturulur 114 Kaynak çıpası 117 Mükemmellik halkası 118 Çıpaları istiflemek 120 Çıpaları zincirlemek 120 Kayan çıpalar 121 Çöken çıpalar 121 Geleceği adımlama 123 Kişisel tarihi değiştirmek 124 10 Duyusal keskinlik ve kalibrasyon 129 Duyusal keskinlik nasıl geliştirilir 130 Gözlem ve yorum 131 Kalibrasyon 133 Kalibrasyon nasıl yapılır 134 Değişim çalışmasında başkalarını kalibre etmek 135 Kendi tepkilerinizi kalibre etmek 136 V
11 Uyum 139 Uyum nedir? 139 Eşleşme ve aynalama 140 Pratikte eşleşme 142 Çapraz eşleşme 143 Psiko-coğrafya 143 Dil aracılığıyla eşleşmek 143 Ortak inanç ve değerlerle eşleşmek 144 Ses 144 Ayak uydurma ve yönlendirme 145 Duygusal uyum 146 Uyumu bırakmak 146 Sözel ve sözel olmayan çatışma 147 Uyum sağlama teknikleri çıkarcı mıdır? 147 12 Algısal duruşlar 151 Çok yönlü bakış açısının önemi 151 Birinci duruş 152 İkinci duruş 153 Üçüncü duruş 154 Algısal Duruşlar 154 Dördüncü duruş 156 Meta Ayna 157 13 Meta Model 161 Derin ve yüzeysel yapı 162 Meta Modelin unsurları 162 Meta Model ihlalleri ni sorgulamak 164 Silmenin sorgulanması 164 Çarpıtmanın sorgulanması 166 Genellemenin sorgulanması 167 Meta Modeli kullanmak 169 Uyum sağlayarak sorgulamak 171 Kendi ihlallerinizi tanıyın 172 İç diyaloğu yönetmek 173 Özet 173 VI
14 Çerçeveler, çerçeveleme, yeniden çerçeveleme ve parçalar 177 Çerçeveleri anlamak 177 Yeniden çerçeveleme 180 Dil Ustalığı kalıpları 184 Parçalarla çalışmak 186 Altı adımda yeniden çerçeveleme 187 Parçalar arasında müzakere 189 15 Diğer önemli NLP teknikleri 193 Yeni Davranış Üreticisi 193 Hızlı Fobi Tedavisi 195 S.C.O.R.E. modeli 197 16 Modelleme 201 Modellemeyi anlamak 202 Doğal modelleme 203 Basit ve karmaşık modelleme 203 Örtük ve açık modelleme 204 Modelleme süreci 206 Değerler, kimlik ve tutarlılık 207 Dolaylı modelleme 207 NLP ve kıyaslama 209 17 Zaman çizgileri 213 Zaman çizginizi ortaya çıkarın 214 Zamanın dili 216 Zaman çizgilerinin değiştirilmesinde ekolojinin yeri 217 Zaman çizgisini değiştirme seçenekleri 218 Zaman çizgileri ve duygular 219 Zaman çizgisinin yapısını değiştirmek 219 18 Stratejiler 223 TOTE modeli 224 Strateji dizilişlerle alakalıdır 225 NLP nin strateji formülü 226 Formülün uygulanması 227 Stratejiyi ortaya çıkarmak 227 VII
Etkin stratejiler tasarlamak 229 Stratejiler için iyi biçimlenmiş koşullar 230 Bir stratejinin değiştirilmesi/kurulması 231 Disney yaratıcılık stratejisi 231 19 Milton Modeli 237 Ustalıkla üstü kapalı bir dil kullanmak 238 NLP ve hipnoz 239 İş dünyasında Milton Modeli 240 Tersine çevrilmiş Meta Model kategorileri 241 Diğer Milton Modeli yapıları 246 Metafor 251 20 NLP uygulaması 255 NLP ve kişisel gelişim 255 Sunumlarda NLP 257 Sporda ve kondisyonda NLP 259 Sağlık ve mutlulukta NLP 260 İlişkilerde NLP 262 Terapide NLP 263 İş hayatında NLP 264 Satışta NLP 267 Koçlukta NLP 268 Müzakerede NLP 269 Liderlikte NLP 271 Eğitimde NLP 273 NLP ve maneviyat 274 Bir adım ötesi 279 İnterneti kullanın 279 NLP kitapları 281 NLP dergileri 281 NLP eğitimi 282 NLP kuruluşları 282 NLP konferansları 283 Yazarlarla iletişim kurmak için 283 Terimler Sözlüğü 285 VIII
Temel NLP ye Hoş Geldiniz NLP yaşamlarımızı değiştirdi. Kulağa klişe gibi gelse de doğru. NLP yaşamlarımızı değiştirdi, sizinkini de değiştirebilir. On yıl önce elinizdeki gibi bir kitap yazmayı hedeflemiştik. Şu anda buna benzer yayınlanmış beş kitabımız var, diğerleri de sırada. Eğitim ve koçluk odaklı küresel bir iş yaratmak istedik ve başardık. En büyük arzumuzsa kendilerine yardımcı olamayanlara el uzatmak için bir güven zemini oluşturmaktı. Bunu da yaptık. Başarımız sadece nöro-linguistik programlamaya, yani NLP ye mi bağlıydı? Elbette hayır. Başarımız emek ve çalışmaya bağlıydı ancak NLP nin yöntem, araç ve tekniklerini kullanmak bize ivme kazandırdı. Elinizdeki kitabı yazma amacımız NLP nin gücünü mümkün olduğunca fazla insana göstermek. Herkesin hayallerini yaşama hakkı var ve NLP bunu olanaklı kılıyor. Bizler canlı örnekleriz. NLP nin belli başlı kavramlarını pratik bir yolla ama fazla basitleştirmeden sunuyoruz. Beyninizi kullanmayı, insanları daha iyi anlamayı, hedeflerinizi netleştirmeyi, güçlü ilişkiler kurmayı ve çok daha fazlasını öğreneceksiniz. Bu alandaki uzmanlığımız katıldığımız 100 günden fazla süren NLP eğitiminden, bizzat verdiğimiz NLP derslerinden ve NLP yi işimizde kullanmamızdan geliyor. Her ikimiz de sertifikalı NLP koçuyuz, üniversitede psikoloji eğitimi aldık ve Steve bir Erickson hipnoterapisti. Uzmanlığımızın altında kişisel etki, ağ oluşturma, sunum becerileri ve etkileme dahil iş iletişimi ve ilişkileri yatıyor. Hem çalışmalarımızı desteklemek amacıyla hem de eğitimde, koçlukta ve terapide NLP ilkelerini kullanıyoruz. Dünyanın her yerinden danışanlarımıza yüksek kalitede eğitim hizmeti veren Speak First ün (www.speak-first.com) yöneticileriyiz. Steve ve Amanda Temel NLP ye Hoş Geldiniz IX
Sadece bir dakikanız mı var? Kullanım alanlarının çeşitliliği nedeniyle NLP yi anlamak başta biraz zor olabilir. NLP bir bilim dalı, bir süreç, bir çalışma, bir model, bir dizi yöntem, bir sistem ve bir teknoloji olarak tarif edilmiştir ama en doğrusu uygulamalı psikolojinin bir türü olduğudur. Bu alanda çalışanların çoğu NLP yi Beynin Kullanım Kılavuzu diye adlandırır. Bu nedenle NLP nin kişisel ve profesyonel gelişime yönelik en güçlü araçlardan biri olduğu söylenebilir. NLP ne demektir? Nöro kısmı nörolojiyle ve beş duyumuzdan görme, duyma, dokunma, koklama ve tat alma aldığımız bilginin işlemden geçirilme yollarıyla ilgilidir. Linguistik dünya hakkındaki içsel temsillerimizi kodlamak, organize etmek ve yorumlamak için dil sistemlerinin simgeler, benzetmeler ve kelimeler kullanılmasıyla ilişkilidir. Programlama alışkanlıkları ve programları yaratmak için deneyimimizin kodlanma, depolanma ve değiştirilme şekliyle ilgilidir, tıpkı bir yazılımın bilgisayarda çalıştığı gibi. NLP sistemli düşünme, psikoterapi, sibernetik ve anlambilim dahil çok sayıda disiplinden faydalanan matematikçi Richard Bandler X
ve dilbilimci John Grinder tarafından 1970 yılında Kaliforniya da geliştirilmiştir. NLP nin temelinde önvarsayım diye bilinen bir dizi ilke yatar. Bu özlü, basit, atasözü benzeri ifadelerin doğru olması gerekmese de NLP yaklaşımı pragmatiktir dünyayla mücadele etmenin faydalı yollarıdır. Önvarsayımlardan biri: Başarısızlık yoktur, geribildirim vardır. Bu, hataları bir öğrenme fırsatı olarak görmeyi sağlar ve bizi başarısızlıktan korkmadan yeni şeyler denemeye teşvik eder. Diğer üç önvarsayım şunlardır: Harita arazinin kendisi değildir, Bir kişi yapabiliyorsa herkes yapabilir ve Deneyimin bir yapısı vardır. NLP nin özünde bu önvarsayımlar bulunur. Bandler ve Grinder, başkalarının (terapist Fritz Perls ve Virginia Satir gibi) mükemmel yönlerini model almış, yetenekli insanların düşünce ve davranış tarzlarını anladığınızda, onların yaptıklarını yapmayı öğrenebileceğinizi göstermiştir. Sadece bir dakikanız mı var? XI
1 NLP nedir? Bu bölümde: NLP nin farklı tanımlarını N, L ve P nin ne demek olduğunu NLP nin doğuşunu ve uygulama alanlarını NLP yi öğrenerek kazanacaklarınızı Bu kitaptan en iyi nasıl faydalanacağınızı öğreneceksiniz. NLP nin tanımı Fabrika sireni ve trompet karışımı tuhaf bir ses çıkarır. Çok büyük neredeyse bir kamyon büyüklüğünde! Uzun, esnek burnuyla suyu içine çekebilir, hatta onunla bir şeyleri tutup kaldırır. Saatte yaklaşık 15 mil koşabilir. Beyaz koca dişleri vardır. En az dört ton geliyor olmalı. Gri ve buruş buruş. Daha önce hiç fil görmemiş birine onun neye benzediğini, nasıl ses çıkardığını ve davrandığını tarif etmek zor olabilir. Yukarıdaki tanımlamaların hepsi doğrudur ama hiçbiri tek başına filin gerçekte ne olduğunu düşündürmeye yetmez. NLP nedir? 1
Bu durum NLP için de geçerli. NLP nin birbirinden farklı o kadar çok yönü var ki bu noktada elimizden gelenin en iyisi kimi tanım ve açıklamalara kısaca göz atmak olacak. Beynin öğrenmeyi ve deneyimi nasıl kodladığını inceleyen bilim. İnsan davranışındaki mükemmelliği herkes tarafından uygulanacak şekilde inceleyen bir yöntem. Öznel deneyimin yapısına ilişkin bir inceleme. Yaşam kalitesini ve etkinliğini artırmak amacıyla, kişinin davranışını etkileyen düşünce kalıplarını tespit etmeye ve kullanmaya odaklanan bir iletişim modeli. Birçok tekniği geride bırakan bir tutum ve metodoloji. Enformasyonu nasıl aldığımızı, depoladığımızı ve hatırladığımızı açıklayan bir model. İnsanların iletişimine ve gelişimine yönelik devrimci bir yaklaşım. Fark yaratan bir farklılık. Kişinin içinde yaşadığı dünyaya dair yorumunu ve bilişsel anlayışını tanımlamaya, yeniden yapılandırmaya ve değiştirmeye yönelik bir sistem. Değerini belirleyen şeyin doğruluk değil fayda olduğu bir dizi yöntem. Dünyadaki modellerin belirlenmesine ve kullanılmasına yönelik hızlandırılmış bir öğrenme stratejisi. Beyni kullanma kılavuzu. NLP yi anlamak Dolayısıyla bu bir bilim, bir süreç, bir çalışma, bir model, bir dizi yöntem, bir kılavuz, bir sistem, bir tutum, bir strateji, bir teknolojidir Elbette bazı insanlar önce NLP nin ne olduğuna dair bir perspektif kazanmaya ya da özünü kavramaya çalışır. Üzerinde hemfikir olunan bir tanımın olmayışı herkesin kendi tarifini yapması anlamına gelir ve gördüğünüz üzere bunlar birbirinden çok farklıdır. 2
Yukarıdaki tanımlamaları okuyarak bir filin etrafında dolaştığınızda NLP ye ilişkin bir fikir edinmeye başlarsınız. Biz de, kitabı bitirdiğinizde temel ilkeleri, modelleri ve kalıpları anlayarak uygulamaya ilişkin bir beceri kazanmış olmanızı hedefliyoruz. N, L ve P nin açılımı NLP yi açıklamanın en kolay yolu, uygulamalı psikolojinin bir türü olduğunu söylemektir. Ama esas nokta kişisel ve mesleki yaşamlarında daha başarılı olmanın bir yolu olarak bu yöntemi kaç kişinin kullandığıdır. NLP nin bir diğer sorunu isminin teknik niteliğidir. Ne mutlu ki NLP günümüzde daha fazla biliniyor ama Nöro-Linguistik Programlama dediğinizde çoğu kişinin verdiği tepki hâlâ O da ne? oluyor. Pek çoğumuz daha çarpıcı, açık ve cazip bir isim arzulasa da Nöro-Linguistik Programlama tümüyle doğru bir ifadedir. Bu terimlere bir göz atalım. NÖRO Nöro kısmı nörolojiyle, beş duyumuzun sağladığı enformasyonu beynimiz ve sinir sistemimiz yoluyla işlemekle ilgilidir. LİNGUİSTİK Linguistik dünya hakkındaki içsel temsilleri kodlamak, düzenlemek ve anlam yüklemekle yani dil sistemlerinin kullanılmasıyla (sadece kelimeler değil jestler ve duruşlar dahil tüm sembol sistemleri) ilgilidir. PROGRAMLAMA Programlama da enformasyon işleme ve bilişimden gelir, ki deneyimin depolanma, kodlanma ve dönüştürülme yönteminin bilgisayar yazılımına benzediği görüşüne dayanır. Zihinsel yazılımımızı silerek, geliştirerek ya da düzenleyerek düşünce NLP nedir? 3
şeklimizi ve davranış biçimimizi değiştirebiliriz. Bu kelimelerin hepsini bir araya getirdiğinizde, Nöro-Linguistik Programlamayı elde edersiniz; ki bu, özünde dil ve sinir sistemimiz aracılığıyla dış dünyanın gerçekliğine dair içsel bir temsil oluşturmamıza yardımcı olan işlemlerle ilgilidir. NLP modeli Dünyayı beş duyumuzla deneyimleriz: görme, duyma, dokunma, koklama ve tat alma. Yoğun enformasyon akışı sırasında istemediğimiz şeyleri bilinçli ya da bilinçsiz olarak sileriz. Kalan verileri geçmiş deneyimlerimize, değerlerimize ve inançlarımıza dayanarak süzgeçten geçiririz. Orijinal verilerin bir kısmı tamamen silindiği, geri kalanlar da genelleştirildiği ya da çarpıtıldığı için sonuçta elimizde kalan şey eksik ve hatalıdır. Süzgeçten geçirilen enformasyon fizyolojimizi ve ruh halimizi etkileyen içsel haritamızı oluşturur. Bu da davranışımızı etkiler. İçsel harita şunlardan oluşur: resimler, sesler, hisler, tatlar ve kokular Filtreler değerler, inançlar, silme, çarpıtma, genelleme vs. Ruh hali Davranış NLP modeli 4
NLP nin öyküsü NLP nin kalbinde insan mükemelliğinin modellemesi vardır. 1970 lerin başında California Üniversitesinde Richard Bandler ve John Grinder ın işbirliğiyle hikâyenin başladığı nokta işte burasıdır. Bilgisayar bilimine özel ilgi duyan bir matematik öğrencisi olan Bandler, Geştalt Terapisinin babası Fritz Perls ile Aile Terapisinin kurucusu Virginia Satir in bazı seminerlerinin ses ve video kayıtlarını çözme işini üstlenmişti. Onların çalışmalarını izleyerek benzer sonuçlar alabileceğini görmüş ve kampüste bir Geştalt Terapi grubu kurmuştu. Dilbilim alanında doçent olan John Grinder, Bandler ın çalışmalarından etkilendi ve çok geçmeden Bandler ve Perls inkine benzer tedavi edici sonuçlara ulaşabildi. Daha sonra, bir çıkarma işlemiyle sistematik olarak çeşitli öğeleri dışarıda bırakarak Grinder neyin gerekli, neyin konuyla alakasız olduğunu belirlemeyi başardı. Bir şeye temas ettiklerini fark eden Bandler ve Grinder güçlerini birleştirip, 1975 yılında yayınlanan ilk NLP kitapları The Structure of Magic i (Büyünün Yapısı) yazmaya başladılar. Kitabın A Book about Language and Therapy (Dil ve Terapi Hakkında Bir Kitap) adlı alt başlığında ilk NLP modeli olan Meta Model tanıtıldı, Perls ve Satir in modelinden 12 dil kalıbı ayrıştırıldı. Artık NLP nin özü tanımlanmıştı. Dehaları derinlemesine inceleyerek modelleyerek can alıcı unsurları taklit etmek ve aynı sonuçlara ulaşmak herkes için mümkündür. Usta bir golf oyuncusu olmak istiyorsanız, bu oyunda mükemmel olan birini model almanız gerekir: yaptıklarını ve söylediklerini gözlemlemek, daha sonra da zihinsel olarak neler olup bittiğine dair sorular sormak. Bunu yaparak, herkesin kullanabileceği bir başarı şablonu yaratırsınız. NLP nedir? 5
En önemli buluşsa dünyaya ilişkin öznel deneyimimizin bir yapısı olması ve bir şey hakkındaki düşüncemizin onu deneyimleme şeklimizi etkilemesiydi. NLP, Alfred Korzybski nin çalışmasından faydalanarak, kara parçası dünya ile dünyaya dair oluşturduğumuz içsel harita arasında net bir ayrım yapar. Bu genellikle Harita arazinin kendisi değildir diyerek ifade edilir. Grinder ın uzman olduğu dönüşümsel dilbilgisini geliştiren dilbilimci Noam Chomsky, bilgi nörolojik ve linguistik kanallardan geçerken oluşan çarpıtma, silme ve genelleme işlemleri yüzünden haritamızın çoğunlukla dünyada olup bitenlerin eksik ve hatalı bir versiyonu olacağını ileri sürmüştür. İnsanlar genellikle gerçeklik hakkındaki kısıtlı haritalarını yanlış anladıkları için sorun yaşarlar. Meta Model sorularını sorarak ya da diğer NLP tekniklerini kullanarak harita zenginleştikçe, kişi daha fazla seçenek geliştirir ve istediğine daha kolay ulaşır. Bir tutum ve bir metodoloji John Grinder NLP, birçok tekniği geride bırakan bir tutum ve metodolojidir der ve bu cümle NLP yi anlamak için çok önemlidir. Şu ana kadar ağırlıklı olarak metodolojiye dair konuştuk, ama birçok bakımdan daha önemli olan tutumdur. Bu, tek bir kelimeyle özetlenebilir: merak. Dahası, L. Michael Hall un ifadesiyle bu, tutkulu ve şiddetli bir meraktır. NLP yaklaşımı başkalarının içini görmek istemeyi ve davranışlarının ardında yatan nedenleri merak etmeyi içerir. Sorgulamayı, meydan okumayı, araştırmayı ve hiçbir şeyi göründüğü gibi kabul etmemeyi kapsar. NLP nin tutumunu en iyi özetleyen soru şudur: Nereden biliyorsun? Tekniklere gelince, NLP insanların değişmesini sağlamaya yönelik en güçlü modellerin bir kısmını geliştirmiştir. Hızlı Fobi Tedavisi, söz konusu tekniklerin en bilinenlerinden biridir. Perls ve Satir den sonra, Bandler ve Grinder dünyanın önde gelen tıbbi hipnoz uzmanı Milton H. Erickson ı modelledi. 6
Bunun sonucunda bir dizi farklı dil örneği ve Milton Modeli ortaya çıkmış, Patterns of the Hypnotic Techniques of Milton H. Erickson MD (Dr. Milton Erickson ın Hipnotik Teknik Kalıpları) isimli ikinci NLP kitabı yayınlanmıştır. Daha sonra Bandler ve Grinder ın yanı sıra Robert Dilts, Judith DeLozier, Leslie Cameron-Bandler, Steve ve Connirae Andreas gibi uzmanların çalıştığı hummalı bir sorgulama ve araştırma dönemi geldi ve bu dönemde temsil sistemleri, alt sistemler ve çıpa atma dahil birçok NLP tekniği ve modeli geliştirildi. Günümüzde NLP Bandler ve Grinder ın ortaklığı 1970 lerin sonlarında sona erdi; ancak her ikisi de NLP alanındaki çalışmalarına devam ediyorlar. Bandler çeşitli modeller kurmuş ve çok sayıda kitap yazmıştır. İngiltere de ve uluslararası alanda NLP ve hipnoz eğitimi veriyor. John Grinder, Judith DeLozier ve diğerleriyle birlikte, NLP Yeni Kodu nu geliştirdi. NLP nin Klasik ya da Eski Kodu dilbilimden, Geştalt ve sistem teorisinden esinlenmiş olsa da, Yeni Kod bilgi kuramına ve Carlos Casteneda nın kitaplarına dayanmaktadır. Bu çalışmalarla Algısal Duruşlar dahil yeni pek çok model, yapı ve teknik ortaya çıkmıştır. Günümüzde, Grinder ın başlıca çalışma arkadaşlarından biri Carmen Bostic St Clair dir. Robert Dilts, Bandler ve Grinder ın ilk takipçilerindendir; çok sayıda değişim kalıbı ve modeli oluşturarak NLP ye önemli katkılarda bulunmuş, inovasyonlara imza atmıştır. NLP, sayıları giderek artan uygulayıcı ve geliştirici tarafından her yıl eklenen yeni model ve tekniklerle gelişmeye devam ediyor. NLP nedir? 7