Ekonomi Bülteni 4 Nisan 2016, Sayı: 14 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1
DenizBank Ekonomi Bülteni 4 Nisan 2016 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de Mart ayı Tarım dışı istihdam değişimi 205bin olan beklentilere paralel 215bin artış gösterdi. Ocak ayında 172bin olarak açıklanan artış 168bin, Şubat ayında 242bin olarak açıklanan artış ise 245bin olarak revize edildi. İşsizlik rakamı %4.9 dan %5.0 a yükseldi. Saatlik kazançlar verisi ise aylık bazda %0.2 olan artış beklentisine paralel %0.3 artış gösterdi. Saatlik kazançlar yıllık bazda ise %2.3 artış gösterdi. İşgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre hafif artışla %63.0 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı istihdamda Mart ta yaşanan kuvvetli artış ile istihdam piyasasında güçlü seyir devam ediyor. İşsizlik rakamındaki artış işgücüne katılım oranının yükselmesinden kaynaklı. İşgücüne katılım oranı Mart 2014 ten bu yana en yüksek seviyesinde. Verideki olumlu başka bir gelişme de saatlik kazançlardaki artış. Bir önceki ay %0.1 düşüş gösteren kazançlar istihdam piyasasındaki kuvvetli artışla bu ay yükselişe geçmiş durumda. Hafta içi New York Ekonomi Kulübü nde konuşma yapan Fed Başkanı Yellen ın Çin ekonomisinde yaşanan yavaşlamaya daha ağırlık veren açıklamaları ve faiz artırımı konusunda temkinli olunacağını açıklaması Dolar ın küresel para birimlerine karşı değer kaybetmesine yol açmıştı ve 2016 faiz artırımı beklentilerini aşağı çekmişti. Salı günü Yellen ın açıklamalarından sonra %20 ye gerileyen Nisan ayı faiz artırım olasılığı istihdam verisi sonrası %26 ya yükseldi. Opsiyon fiyatlamaları ise son çeyrekte %0.25 lik bir faiz artırımına işaret etmeye devam ediyor. Euro Bölgesi ve Almanya da PMI Mart ayında toparlanmaya işaret etti ancak riskler devam ediyor. Euro Bölgesi'nde nihai verilere göre Mart ayında imalat PMI beklentilerin üzerinde 51.6 oldu (beklenti: 51.4). Almanya'da da imalat PMI verisi benzer bir eğilim göstererek 50.5 seviyesinden 50.7 ye yükseldi (beklenti: 50.4). Endekste 50'nin üzerinde bir değer imalat sanayinde genişleme anlamına gelse de çeyreklik ortalamalar, imalat sanayinde 2016 yılında yavaşlama olduğunu gösteriyor. Almanya sanayi üretiminde 2015 yılının ikinci yarısından itibaren, dünya ekonomisinde yaşanan durgunluk ve zayıflayan dış talep sebebiyle bir yavaşlama söz konusuydu. 2016 yılının ilk çeyreğinde PMI verisinde yaşanan gerileme (2016 1.Çeyrek Ortalama: 51.2, 2015 4. Çeyrek Ortalama: 52.7) sanayi üretimindeki durgunluğun 2016 yılında da devam ettiğini gösteriyor. Çin de PMI verisi beklentilerin üzerinde. Çin PMI endeksi Mart ayında 49.7 ile beklentileri geride bırakırken (beklenti: 48.3), Çin yeni yılının olumlu etkisiyle son bir yılın en hızlı toparlanmasını gerçekleştirdi. Bunun yanında PMI verisi Mart ayında artış göstermiş olsa da 2015 Şubat ayından beri kritik eşik olan 50 seviyesinin altında kalmaya devam ediyor ve Çin imalat sektörüne dair endişeleri arttırıyor. Bu endişeleri gidermek ve Çin in %6.5-7 aralığındaki büyüme hedefini yakalayabilmesi için Çin Merkez Bankası nın genişlemeci politikalarına devam etmesi bekleniyor. 53 Çin PMI Verisi 52 51 50 49.7 49 48 47 46 45 44 2012 2013 2014 2015 2
4 Nisan 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler GSYH, 4.Çeyrek 2015 Türkiye ekonomisi 2015 yılı son çeyreğinde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %5.0 olan piyasa beklentisinin üzerinde %5.7 büyüme kaydetti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH ise 2015 in 3. çeyreğine göre beklentilere paralel olarak %0.7 artış gösterdi. 4. çeyrek verisi ile birlikte Türkiye ekonomisi 2015 yılında %3.8 olan piyasa beklentisini aşarak %4.0 büyüdü. Talep tarafında, hane halkı ve kamu tüketiminin katkısının devam ettiği görülüyor. 3. çeyrekte %3.6 artış gösteren hane halkı harcamaları, 4. çeyrekte %4.7 arttı ve büyümeye +3.2 puan katkı sağladı. Hane halkı harcamaları 2015 yılı tamamında %4.5 artış gösterdi. Kamu harcamaları ise bir önceki çeyrek %8 olan büyüme hızını korudu ve 3. çeyrekte %8.1 artış gösterdi. Kamu tüketiminin büyümeye katkısı +1.1 puan oldu. Kamu harcamalarının 2015 teki büyüme oranı %6.7 olarak gerçekleşti. 4. çeyrek büyümeye önemli katkı net ihracat kaleminden geldi. İhracat, 4. çeyrekte %2.1 artarken, ithalattaki daralmanın da etkisi ile net ihracatın büyümeye katkısı +1.3 puan oldu. 4. çeyrekte %3.5 artış gösteren sabit sermaye kaleminin büyümeye katkısı +0.9 puan. Sabit sermaye oluşumu 2015 te %3.6 arttı. 4. Çeyrekte stok değişimi kalemi manşet büyüme rakamına 0.7 puan negatif katkı sağladı. İktisadi faaliyet kollarına göre, tarım sektörü 2015 te %7.6, imalat sektörü %3.8, inşaat %1.7 ve finans ve sigorta sektörü %10.0 büyüdü. 2015 yılı geneline bakıldığında büyümenin kaynağı hane halkı harcamalarının kuvvetli seyri olarak görülüyor. 2016 yılında asgari ücrete yapılan zam ile hane halkı harcamalarında artışın devam etmesi beklenebilir. Türkiye nin ihracat ortağı ülkelerde yaşanan ekonomik yavaşlama, jeopolitik riskler ve turizm sektöründe bu yıl beklenen yavaşlama ise 2016 büyüme performansına aşağı yönlü baskı oluşturabilecek riskler. Dış Ticaret Dengesi, Şubat 2016 Şubat ayında dış ticaret dengesi öncü verilere paralel (-3.2 milyar $) 3.2 milyar $ açık verdi. Şubat ayında, ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %8 gerileyerek 15.6 milyar $ olurken, ihracat ise %1 artarak 12.4 milyar $ oldu. Ocak ayında %71.8 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %79.7 seviyesine yükseldi. Yıllık dış ticaret açığı %25 lik gerileme ile 61 milyar $ oldu. Şubat ayı ihracat kalemlerine bakıldığında hammadde malı ihracatı hariç tüm kalemlerde artış yaşandığı görülüyor. Yatırım malı ihracatı bir önceki yılın Şubat ayına göre %16 artış gösterirken, tüketim malları ihracatında %5 lik yükseliş yaşandı. Hammadde malı ihracatı ise %4 geriledi. Ülke grupları bazında ise %46 ile en büyük ihracat ortağı olan AB ülkelerine ihracatta bir önceki yıla göre %10.8 lik yükseliş ile son 1.5 yılın en hızlı artışı yaşandı. Rusya ya ihracatta ise düşüş Şubat ayında %52 gerileme ile devam etti. 2015 ikinci yarısında normalleşme sürecine giren net altın ihracatı ise Şubat ayında 1.4 milyar $ ile hızlı bir artış gerçekleştirdi. (2015 4.çeyrek aylık ortalama: 276 milyon $, 2016 Ocak-Şubat ortalama: 831 milyon $). İthalat tarafında ise en büyük paya sahip ara malı ithalatındaki %14lük düşüş, toplam ithalatta %8 düşüşe neden oldu. Ara malı ithalatının zayıflamasında, petrol fiyatlarındaki düşük seyrin olumlu katkı yaptığı enerji ithalatındaki %43lük düşüş etkili oldu. Enerji ithalatında devam eden düşüş ile 12 aylık enerji dengesi Şubat ayında 30.3 milyar $ seviyesine geriledi. (Şubat 2016: 46.5 milyar $). Ayrıca sanayi sektörü hammadde ithalatında devam eden düşüş (-%4) de Şubat ayında ithalatın gerilemesinde etkili oldu. Tüketim malları ithalatında bir önceki yıla göre %2, yatırım malları ithalatında da %14 artış yaşandı. 3
H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni 28 Mart 2016 Finansal Göstergeler Bu hafta gelişmekte olan ülke piyasaları pozitif seyretti. 12 ve 6 aylık USD libor faizleri bu hafta geriledi. Yen libor faizi yatay seyrediyor. 120 110 100 90 80 Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 2013=100) MSCI Türkiye Endeksi 70 MSCI GOÜ Endeksi 60 2013 2014 2015 2016 Küresel hisse senedi piyasalarına karışık seyir hakimdi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 4
Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni 28 Mart 2016 Finansal Göstergeler 14 12 Gösterge Tahvil Faiz Oranı Politika Faiz Oranları (%) 700 600 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB- Bra, BB+ 10 500 8 400 6 300 4 MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç 2 Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi 0 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Ocak 14 Ocak 15 Ocak 16 200 100 0 Ocak 13 Ocak 14 Ocak 15 Ocak 16 Gösterge tahvil getirisi %10 seviyesinin hafif altında. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL 11.8 2.4 3.3 MXN 1.1 CZK 4.9 2.4 PLN 7.4 2.8 HUF 3.6 2.2 ZAR 5.8 4.9 KRW 6.8 1.3 RUB 8.5 0.9 TRY 4.0 1.8 JPY 1.6 0.8 1 Aylık Değ (%) GBP 2.5 1.2 EURO 4.9 5 Günlük Değ (%) 2.1-1 1 3 5 7 9 11 13 GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı Ocak-13=100) Ocak 13Mayıs 13Eylül 13 Ocak 14Mayıs 14Eylül 14 Ocak 15Mayıs 15Eylül 15 Ocak 16 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 TL 165 170 GOÜ Ortalaması 175 Gelişmekte olan ülke para birimleri bu hafta Dolar a karşı değer kazandı. Emtia Endekslerinde Değişim (%) 1 Aylık Değ (%) 3.4 Tarım -1.9 5 Günlük Değ (%) Tem. Maden 0.1-0.6 Değ. Maden 0.4 0.9 8.2 Enerji -2.4 4.5 Top. Endeks -1.4-3 0 3 6 9 Endişe (VIX) Endeksi 50 45 40 35 30 25 20 15 10 Oca 11Tem 11 Oca 12 Tem 12 Oca 13Tem 13 Oca 14Tem 14 Oca 15Tem 15 Oca 16 Enerji endeksi bu haftayı negatif kapattı. VIX endeksi geriledi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5
DenizBank Ekonomi Bülteni 28 Mart 2016 Veri Akışı Not: Tüm veriler ve beklentiler Bloomberg den alınmıştır. 6