Prof. Dr. SELAMİ KURAN Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararası Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Marmara Üniversitesi AB Enstitüsü AB Hukuku Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Derya AYDIN OKUR İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Meltem SARIBEYOĞLU Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Reşat Volkan GÜNEL Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi ULUSLARARASI HUKUK TEMEL METİNLER Gözden Geçirilmiş 3. Baskı 2014
Yayın No : 3164 Hukuk Dizisi : 1552 3. Baskı Ekim 2014 İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-193 - 3 Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Da ğı tım A.Ş. ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya başka her han gi bir şe kil de çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt Kapak Tasarım : Beta Basım A.Ş. : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: 38-40-42-44 Başakşehir/İSTANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No. 16136) Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ Uluslararası hukukun asli kaynaklarını oluşturan temel metinleri ihtiva eden bu kitabın öğrenciler ve uygulamacılar için faydalı olduğu kanaatindeyiz. Kitap üçüncü basıya hazırlanırken, önceki basılarda olduğu gibi yeniden gözden geçirilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Kitabın bu basısını özenle kısa sürede gerçekleştiren Beta Basımevi yönetici ve çalışanlarına, özellikle Sayın Seyhan Satar a ve sayfa düzenini yapan Sayın Gökhan Ayrancı ya içten teşekkürlerimi sunarım. Bu yeni yüzü ile yeni basının yararlı olması dileğiyle. Prof. Dr. Selami Kuran Florya, Ekim 2014 iii
iv
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ Birinci basısı tükenmiş bulunan Uluslararası Hukuk-Temel Metinler kitabının bu basısı önemli bir değişiklikle yayınlanmaktadır. Devletler Hukuku, Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Sözleşmeler ve Uluslararası Deniz Hukuku alanındaki metinlerin tamamı yayınlanmaktadır. Avrupa Birliği Hukuku ile ilgili metinlere, büyük önemi nedeniyle Lizbon Antlaşması eklenmiştir. Resmi adı Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa Topluluğu nu Kuran Antlaşmayı Tadil Eden Lizbon Antlaşması olan ve Reform Antlaşması olarak da anılan Lizbon Antlaşması 13 Aralık 2007 tarihinde imzalanmış ve 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. AB hukukunun en önemli belgelerinin başında gelen Lizbon Antlaşması, AB nin kurucu antlaşmalarında önemli değişiklikler öngörmüş, AB kurumlarına ve karar alma mekanizmalarına yapısal değişiklikler getirmiştir. Bu sebeple, kitapta Lizbon Antlaşması metninin tamamına yer verilmesi uygun görülmüştür. Kitabın ikinci basısına da gösterdiği özen dolayısıyla Türkmen Kitabevi nin değerli yöneticisi Sayın Mustafa Türkmenoğlu na ve Sayın Ufuk Çetiner e içten teşekkürlerimi sunarım. Prof. Dr. Selami Kuran Florya, Şubat 2011 v
İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm Devletler Hukuku - Birleşmiş Milletler Antlaşması... 3 - Uluslararası Adalet Divanı Statüsü... 30 - Diplomatik Ilişkiler Hakkinda Viyana Sözleşmesi... 42 - Konsolosluk Ilişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi... 55 - Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi... 83 - Milletlerarası Sivil Havacılık Sözleşmesi (ilgili hükümler)... 111 - Kuzey Atlantik Antlaşması... 112 - Uluslararası Ceza Divanı Roma Statüsü (ilgili hükümler)... 116 - Lozan Barış Antlaşması (ilgili hükümler)... 125 - Avrupa Konseyi Statüsü... 138 - Helsinki Nihai Senedi... 149 - Avrupa İçin Paris Şartı... 156 - Saldırının (Tecavüzün) Tanımı: Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 3814 (XXIX) Sayılı ve 1974 Tarihli Kararı... 169 - Devletler Arasında Birleşmiş Milletler Şartı na Uygun Şekilde Dostane Münasebetler Kurma ve Işbirliği Yapmaya Dair Milletlerarası Hukuk Ilkeleri Hakkında Bildiri... 171 - Milletlerarası Haksız Fiilden Ötürü Devletin Milletlerarası Sorumluluğu... 180 İkinci Bölüm Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Sözleşmeler - İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi... 195 - İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme... 200 vii
- İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme'ye Ek Protokol... 217 - İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme İle Bu Sözleşme'ye Ek Birinci Protokol'da Tanınmış Bulunan Haklardan ve Özgürlüklerden Başka Hak ve Özgürlükler Tanıyan Protokol No: 4... 219 - İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye Ek Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair Protokol No: 6... 222 - İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye Ek Protokol No: 7... 225 - İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme ye Ek 12 Numaralı Protokol... 229 - Ölüm Cezasının Her Koşulda Kaldırılmasını Öngören, Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Sözleşmesi ne Ek Protokol No. 13... 232 - Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi... 235 - Siyasi ve Medeni Haklar Uluslararası Sözleşmesi... 239 - Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi... 258 - Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi... 269 - İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme... 280 - Çocuk Haklarına Dair Sözleşme... 294 - Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi... 314 Üçüncü Bölüm Deniz Hukuku - 1958 Tarihli Cenevre Deniz Hukuk Sözleşmeleri... 329 A. Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi... 329 B. 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi... 335 C. 1958 Cenevre Açık Deniz Sözleşmesi... 338 D. 1958 Cenevre Balıkçılık ve Açık Denizin Canlı Kaynaklarının Korunması Hakkında Sözleşme... 346-1982 Tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi... 353 Kıta Sahanlığının Toprak Altı ve Deniz Yatağının Doğal Kaynakları Hakkında 2667 (nolu) ve 28 Eylül 1945 Tarihli (ABD) Başkanlık Duyurusu (Truman Bildirisi)... 476 viii
- 20 Temmuz 1936 Tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesi... 477 - Limanlar Kanunu... 492 - Karasuları Kanunu... 495 - Çevre Kanunu... 496 - Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu İle 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapilmasına Dair Kanun... 526 - Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun... 531 - Türk Boğazlari Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü... 540 - Yabancı Silahlı Kuvvetlere Bağlı Gemilerin Türk İçsularına ve Limanlarına Gelişleri ve Bu Sulardaki Hareket ve Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik... 560 Dördüncü Bölüm Avrupa Birliği Hukuku - Ankara Anlaşması... 573 - Katma Protokol... 591 - AT - Türkiye Ortaklık Konseyi'nin Gümrük Birliği'nin Son Dönemi'nin Uygulamaya Konulmasına İlişkin 22 Aralık 1995 Tarih ve 1/95 Sayılı Kararı... 611 - Müzakere Çerçeve Belgesi... 646 - Lizbon Antlaşması... 655 Beşinci Bölüm Ulusal Mevzuat - T.C. Anayasası (ilgili hükümler)... 881 - Milletlerarası Andlaşmaların Yapılması, Yürürlüğü ve Yayınlanması İle Bazı Andlaşmaların Yapılması İçin Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakkında Kanun... 884 - Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanun... 888 - Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (ilgili hükümler)... 896 - Türk Ceza Kanunu (ilgili hükümler)... 897 - Ceza Muhakemesi Kanunu (ilgili hükümler)... 909 ix
Altıncı Bölüm Türkiye yi İlgilendiren Güncel Belgeler - Türkiye Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti Arasında Diplomatik İlişkilerin Kurulmasına Dair Protokol... 913 - Türkiye Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti Arasında İlişkilerin Geliştirilmesine Dair Protokol... 915 - Türkiye Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Arasında İlişkilerin Geliştirilmesine Dair Protokolün Uygulanması İçin Zaman Çizelgesi ve Unsurlar... 917 x