İÇİNDEKİLER - A - Abartma (Mübalağa)... 1 Açık Bilgi... 1 Açık Oturum... 2 Aforizma... 2 Ağırlık... 2 Ağız / Şive / Lehçe... 3 Akıcı Okuma... 3 Akıcı Yazma... 4 Akıcılık... 4 Akış Şeması... 5 Aksan... 6 Aksiyon... 6 Akson... 7 Akustik Ses Bilimi... 7 Aleksi... 7 Alettrisma... 8 Alfabe... 8 Algı Genişliği... 8 Alıcı / Pasif / Edilgin Kelime Hazinesi... 9 Alofon... 9 Alt Anlamlılık... 10 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği... 10 Amaç ve Kazanım... 11 Amaçlılık... 11 Amigdala... 12 Ana Dil... 12 Ana Dili... 13 Ana Dili Öğretimi... 13 Ana Duygu... 14 Ana Düşünce... 14 Anahtar Kelime... 14 Analiz... 15 Analiz Basamağı Sorusu... 15 vii
Anısal (Epizodik) Bellek... 16 Anlam... 16 Anlam Analizi Tekniği... 17 Anlam Değeri... 18 Anlam Haritası... 19 Anlam Kurma... 20 Anlama ve Anlamlama... 20 Anlama Becerileri... 21 Anlamsal (Semantik) Bellek... 21 Anlamsal Alan... 23 Anlatı... 23 Anlatım Biçimleri... 24 Anlatma Becerileri... 25 Anlatma Yöntemi... 25 Ara Disiplin... 26 Araç... 27 Argo... 27 Artikülasyon (Eklemleme) Bozukluğu... 28 Asperger Sendromu... 28 Atlama... 29 Atlayarak Okuma... 29 Ayrıştırıcı Dinleme... 30 - B - Bağdaşıklık (Cohesion)... 31 Bağdaştırma / Metafor... 32 Bağımlı Biçimbirim... 34 Bağımsız Biçimbirim... 34 Bağımsız Okuma... 34 Bağımsız Yazma... 35 Bağlam... 35 Balık Kılçığı Tekniği... 36 Beceri ve Yetenek... 36 Beden Dili... 37 Bellek... 38 Benmerkezci Düşünme (Egosantrizm)... 40 Benzetme... 42 Betimleyici Yazma... 43 Beyin Fırtınası... 43 Beyin Temelli Öğrenme... 44 BIO Stratejisi... 45 Bildirişim... 46 Bilgi... 46 viii
Bilgi Basamağı Sorusu... 47 Bilgi İçin Dinleme... 48 Bilgiyi İşleme Modeli... 48 Bilgi Türleri... 50 Bilgilendiricilik... 50 Biliş... 51 Bilişsel Alan Basamakları... 51 Bilişsel Dil Yaklaşımı... 53 Bilişsel Gelişim... 54 Bitişik Eğik Yazı... 54 Bloom Yöntemi / Tam Öğrenme Modeli... 54 Boğumlama / Eklemleme... 55 Broca Alanı... 55 Buluş Yoluyla Öğrenme... 57 Bükümlülük... 57 Bürün Olguları / Parçaüstü Birimler... 57 Bütünden Parçaya Yaklaşım... 58 Bütünsel Beyin Modeli... 58 - C - Cluster Tekniği (Kümeleme / Salkım Oluşturma)... 61 Cümle Çözümleme Yöntemi... 61 - Ç - Çağrışımsal Anlam / Tasarımlar... 63 Çatışma... 64 Çocuk Edebiyatı... 64 Çoklu Zekâ Kuramı... 65 Çoktan Seçmeli Testler... 65 Çözümleme ve Birleşim Yöntemi... 66 - D - Davranış Değişikliği... 67 Davranışçı Yaklaşım... 67 Değerlendirme... 68 Değerler... 68 Değiştirim... 69 Deklaratif Bellek / Açık Bellek... 69 Deklaratif Olmayan (Örtük) Bellek... 69 Demagoji... 70 Dendrit... 71 Deneme... 71 Dengeleme... 71 ix
Dereceli Puanlama Anahtarı (RUBRİC)... 72 Derin Yapı ve Yüzey Yapı... 73 Derinlik... 73 Ders Kitabı... 74 Deyim Aktarması... 75 Dik Temel Yazı... 75 Dikte... 75 Dil... 76 Dil Alanı / Kavram Alanı... 80 Dil Becerisi... 80 Dil Bilgisi / Gramer... 80 Dil Dolaşması... 81 Dil Edinim Kuramları... 81 Dil Edinimi... 81 Dil Farkındalığı... 83 Dil Öğretim Yaklaşımları... 83 Dil Yapısı / Dil Sistemi... 84 Dil Yetisi... 84 Dil Bilimi... 85 Dinleme... 86 Dinleme / Anlama Hızı... 87 Dinleyiş Ses Bilimi... 87 Disemi... 88 Disleksi... 88 Diyafram... 89 Dizartri... 89 Doğal İki Dillilik... 89 Doğrudan Kelime Öğretimi... 90 Dolaylı Yaşantı... 90 Dolgu Ses... 90 Dramatizasyon (Oyunlaştırma) Yöntemi... 91 Dudak ve Damak Yarıklığı... 92 Durak / Kavşak... 92 Duruma Uygun Olma... 92 Duyusal Kayıt... 93 Düzenli Bilgi... 94 Düzensiz Bilgi... 94 - E - Edebî Metinleri Okuma... 95 Edim... 95 Edinç... 95 Edinilmiş Bilgi... 96 x
Editör... 96 Eğitim... 97 Eğitim Ortamı... 98 Eğitim Programı... 98 Eğitimsel Dilbilim... 98 Eksiltili İfade / Kırık İfade... 99 Eleştirel Dinleme... 99 Eleştirel Düşünme... 100 Eleştirel Konuşma... 102 Eleştirel Okuma... 102 Eleştirel Yazma... 102 Eleştiri... 102 El Yazısında Hız... 103 Empati... 103 Empati Kurarak Dinleme... 104 Epistemoloji / Bilgi Felsefesi... 104 Estetik Dinleme... 105 Eş Anlamlılık... 105 Eş Seslilik... 106 Eş Yazımlılık... 106 Eşleştirmeli Sorular... 106 Etkinlik... 107 Ezber... 107 Ezgi / Ezgileme... 110 - F - Fıkra / Köşeyazısı... 111 Fizyolojik Ses Bilimi... 111 Fonem... 111 Fonosemi ve Fonestem... 112 Fonetik ve Fonoloji... 112 Fonksiyonel Okur Yazarlık... 112 Forum / Kütle Tartışması... 113 - G - Gaf... 115 Gelişmeli Ses Bilim... 115 Genelleme... 115 Genişlik... 116 Gereç... 116 Geştaltçı Öğrenme... 116 Gevşeklik... 117 Gizli Okumaz Yazmazlık... 117 xi
Gönderim... 118 Görsel Okuma / Görsel Okuryazarlık... 118 Gösteri Yöntemi... 119 Göz Ses Genişliği... 120 Göz Atarak Okuma... 121 Gözlemci Bakış Açısına Sahip Anlatıcı... 121 Grafolekt... 121 Grup Olarak Okuma... 122 Grup Olarak Yazma... 122 Gruplama Yöntemi... 122 Güdümlü Konuşma... 122 Güdümlü Yazma... 123 - H - Hâkim Bakış Açısına Sahip Anlatıcı... 125 Hazırlık Çalışmaları... 125 Hazırlıklı Konuşmalar... 127 Hazırlıksız Konuşmalar... 128 Hermenotik (Hermeneutik)... 128 Hızlı Okuma... 129 Hikâye Edici Yazma... 130 Hikâye Haritası Tekniği... 130 Hiper Metin / Hiper Medya (Hiper Ortam)... 131 Hiperleksi... 132 Hipokampüs... 132 Holofraz... 133 - I - Islıklama... 135 - İ - İki Dillilik (Bilingualism)... 137 İkna Edici Yazma... 137 İletişim... 138 İletişimsel Dinleme... 138 İlişkilendirici Yöntem... 139 İlk Okuma Yazma Öğretim Yöntemleri... 139 İlke... 139 İmge... 141 İnteraktif Yaklaşım... 141 İş Birliğine Dayalı Öğrenme... 141 İş Birliği Yaparak (Paylaşarak) Yazma... 142 İşaretleyerek Okuma... 142 xii
İşitilebilirlik... 142 İşitsel Sözel Dil Zekâsı... 143 İşlevsel Dil Kullanımı... 143 İzlek (Tema)... 144 - J - Jargon... 145 - K - Kabul Edilebilirlik... 147 Kalıplaşmış Sözler... 147 Karşılaştırmalı Kuram... 147 Karşılaştırmalı Yazma... 148 Katılımlı Dinleme... 148 Katılımlı Konuşma... 148 Katılımsız Dinleme... 149 Kavram... 149 Kavram Haritası... 149 Kekemelik... 149 Kelime... 150 Kelime Ailesi... 151 Kelime Ayırt Etme... 152 Kelime Bağdaşıklığı... 152 Kelime Grubu... 153 Kelime Hazinesi / Sözcük Dağarcığı... 154 Kelime Kalitesi... 155 Kelime Öğrenme Süreci... 155 Kelime Sağırlığı ve Kelime Körlüğü... 155 Kelime Sıklığı... 156 Kelime Tanıma... 157 Kelime Türü... 158 Kelime Yaygınlığı... 158 Kılınış ve Görünüş... 159 Kısa Süreli Bellek... 160 Kip... 161 Kiplik... 161 Kod... 161 Kod Açma ve Yorumlama... 161 Kodlama... 162 Kolokyum... 162 Kompozisyon... 162 Konferans... 163 Konu... 163 xiii
Konuşma... 163 Konuşma Dili... 164 Konuşma Hızı... 164 Kronem Farkı... 164 Kuantum Öğrenme... 164 Kurgu Kurgulama Kurmaca... 165 Kültürel İki Dillilik... 165 - M - Makale... 167 Masal Parodisi... 167 Materyal Tasarımı... 168 Medya Okuryazarlığı... 169 Metin... 169 Metin Adacığı... 169 Metin Yapıları (Küçük Yapı / Büyük Yapı / Üst Yapı)... 170 Metin Dil Bilim... 170 Metinler Arasılık... 171 Metinlerle İlişkilendirme... 171 Metinsellik Ölçütleri... 171 Monolog... 172 Motivasyon ve Güdüleme... 172 Multifonksiyonel Okur Yazarlık... 173 Mülakat... 173 Münazara... 173 - N - Nesnel Bilgi / Objektif Bilgi... 175 Nitel Araştırma... 175 Not Alarak Dinleme... 176 Not Alarak Okuma... 176 Not Alma... 177 Nöron... 177 - O - Okuma... 179 Okuma Yazma Hakkı... 180 Okuma Eğitiminin Fiziksel Unsurları... 180 Okuma Hızı... 182 Okuma Modelleri... 182 Okuma Stratejileri... 182 Okuma Tiyatrosu... 183 Okuma Yaklaşımları... 183 xiv
Okumanın Zihinsel Unsurları... 183 Okumaz - Yazmazlık... 184 Okunabilirlik... 184 Okuryazarlık... 185 Okuryazarlık Düzeyleri... 187 Olay / Vaka... 187 Olay Örgüsü... 188 - Ö - Öğrenci Ürün Dosyası... 189 Öğrenme... 189 Öğrenme / Öğretme Süreci... 190 Öğrenme Alanı... 191 Öğrenme Stratejileri... 191 Öğretim... 191 Öğretme... 192 Öğretici Metinleri Okuma... 192 Öğretim Programı / Müfredat... 193 Ölçme... 193 Ön Bilgi... 194 Önerme Ağı... 194 Önvarsayım ve Sezdirim... 195 Örnekseme... 196 Örtük Bilgi... 196 Örtük Program... 197 Örtülü Anlam... 197 Özdeşlik Kuramı... 198 Öz Değerlendirme... 198 Öz Düzenleme... 198 Özel Öğrenme Güçlüğü... 199 Özet Çıkarma... 199 Özetleyerek Okuma... 200 Öznel Bilgi / Subjektif Bilgi... 200 - P - Pandomim... 203 Panel... 203 Parçadan Bütüne Yaklaşım... 204 Parmak Yöntemi... 204 Patua... 205 Paylaşarak Okuma... 205 Pelteklik... 205 Performans Değerlendirme... 205 xv
Performans Ödevi... 206 PISA Sınavları... 206 Piramit... 207 Planlı Yazma... 208 Polyglotte... 208 Praksi ve Apraksi... 208 Probleme Dayalı Öğrenme... 208 Program / Müfredat... 209 Proje Ödevi... 209 Proje Tabanlı Öğrenme... 210 Proxemiks... 210 - R - Resimli Ses Yöntemi... 211 Retorik / Belâgat / Hitabet... 211 Röportaj... 212 - S - Scrol Stratejisi... 213 Seçici Dinleme... 213 Seçmeli Esnek Okuma... 214 Sempozyum... 214 Sentez... 215 Serbest Konuşma... 215 Serbest Yazma... 216 Ses Bilimi (Fonetik)... 216 Ses Bilinci... 216 Sesçil Yazım... 217 Ses Temelli Cümle Yöntemi... 217 Sesli Okuma... 217 Sesli Okuma Hızı... 219 Sessiz Okuma... 219 Sesten Okuma Yöntemi... 220 Sesten Öğretim Yöntemi... 220 Sezgisel Düşünme... 221 Sınama Yanılma... 222 Sinaps... 222 Sinestezi / Duyular Arası Aktarım... 222 Sorgulayıcı Okuma... 223 Sorgulayıcı Yazma... 223 Soru Cevap Yöntemi... 224 Soru Sorarak Okuma... 225 Sosyolekt... 225 xvi
Söylem... 225 Söylev (Nutuk)... 226 Söyleyiş Ses Bilimi... 227 Söz Korosu... 227 Sözce... 227 Sözcelem / Sözceleme... 228 Sözlü Dil Becerileri... 228 Sözlüksel Alan... 229 Strateji... 229 Sunuş Yoluyla Sözcük Öğretimi... 229 Süre... 230 Süreç Odaklı Yazma Yaklaşımı... 230 - Ş - Şema... 231 - T - Tahmin Ederek Okuma... 233 Tam Okuma... 233 Tartışarak Okuma... 234 Tartışma Yöntemi... 234 Tartışmacı Metin... 235 Tartışmacı Metin Elementleri... 235 Teknik... 236 Tema... 236 Temel Anlam... 237 Temel Okur Yazarlık... 237 Terim... 237 Tez (Ana Düşünce)... 237 Ton... 238 Tonem Farkı... 238 Tutarlılık... 238 Tutukluk... 239 Tutum Ölçekleri... 239 Tümdengelim (Deduction)... 240 Tümevarım (İnduction)... 240 Tümdengelim Yöntemi... 240 Tümevarım Yöntemi... 241 - U - Uzak Bağdaştırma... 243 Uzun Süreli Bellek... 243 xvii
- Ü - Üretici / Aktif / Etkin Kelime Hazinesi... 245 Ürün Odaklı Yazma Yaklaşımı... 246 Üslûp... 247 - V - Ven Şeması... 249 Vurgu... 249 Wernicke Alanı... 250 - Y - Yanlış Analizi Envanteri... 253 Yansıtıcı Düşünme... 253 Yapılandırmacı Yaklaşım... 254 Yaratıcı Düşünme... 256 Yaratıcı Yazma... 256 Yarı Okur-Yazarlık... 257 Yarı Sesli Okuma... 257 Yazı Bilinci... 258 Yazılı Dil ve Yazı Dili... 258 Yazılı Dil Becerileri... 258 Yazma... 258 Yazma Kaygısı... 259 Yazma Tutukluğu... 259 Yazma Türleri... 260 Yeni Bilgi... 260 Yönlendirme Kuralları / Projection Rules... 261 Yöntem / Metot... 262 - Z - Zihin Haritası... 263 Zihinsel Sözlük... 263 KAYNAKLAR... 265 xviii