SPORDA STRATEJİK YÖNETİM Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1
STRATEJİK YÖNETİMLE İLGİLİ KAVRAMLAR Stratejik Yönetimi Öne Çıkartan Gelişmeler İşletmenin Temel Yetenekleri Stratejik Yönetimin Gelişimi Stratejik Düşünme ve Stratejik Planlama
STRATEJİK YÖNETİMİ ÖNE ÇIKARTAN GELİŞMELER Oldukça durağan, basit ve değişim hızının düşük olduğu bir sektörde faaliyet gösteren bir örgütün yönetilmesi göreceli olarak daha kolay olacaktır. Fakat günümüzde böyle bir sektör neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu durum stratejik yönetimi örgütlerin yönetiminde vazgeçilmez bir yaklaşım olarak karşımıza çıkartmaktadır. Stratejik yönetim, örgütün uzun dönemli amaçlarına ulaşmasını mümkün kılabilme, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü elde etme ve kar maksimizasyonu sağlayabilmeye yönelik, fonksiyonlar arası kararları alma, uygulama ve değerlendirme bilimi ve sanatı
STRATEJİK YÖNETİMİ ÖNE ÇIKARTAN GELİŞMELER Yönetim olgusuna stratejik bir bakış açısıyla yaklaşılmasını gerekli kılan bazı gelişmeler; Müşterilerin kalite ve ürün çeşitliği konusundaki taleplerinin artış göstermesi, Hızla gelişen teknolojiler sayesinde ürünlerin müşterilere ulaştırılmasında yaşanan gelişmeler, Yeni teknolojilerin gelişimi ve eğitimli insan kaynaklarının artışı nedeniyle rekabetin yoğunlaşması,
STRATEJİK YÖNETİMİ ÖNE ÇIKARTAN GELİŞMELER Asya da faaliyet gösteren üreticilerin maliyet liderliği stratejisiyle dünya pazarlarına girmeleri ve Batılı üreticiler için önemli bir tehdit unsuru haline gelmeleri, Doğal çevrenin korunmasına ilişkin konulara verilen önemin artışı ve doğa dostu alternatif ham madde ve malzemelere olan ilginin gelişmesi, Yerel, bölgesel ve küresel düzeyde tüketici haklarının gelişmesi,
STRATEJİK YÖNETİMİ ÖNE ÇIKARTAN GELİŞMELER Internet ve diğer bilgi teknolojileri sayesinde iletişimin yaygınlaşması ve kolaylaşması, Küreselleşme sonucunda birbiriyle daha iç içe bir toplumsal yapının ortaya çıkması, Gerçek çok uluslu işletmelerin gelişmesi ve bu tür işletmelerin uluslar üstü, ulusal ve yerel kültürleri bütünleştirici bir etki yaratması şeklinde özetlenebilir.
İŞLETMENİN TEMEL YETENEKLERİ İşletme stratejisi, kaynaklar ve yetenekler üzerine inşa edilir. Kaynaklar işletmenin ürün ya da hizmet yaratmada kullandığı girdilerdir. Yetenekler ise ürün ya da hizmet yaratmada işletmenin fiziksel ya da fiziksel olmayan kaynaklarını kullanma becerisidir. Strateji geleceğe nasıl ve hangi yollardan ulaşılacağını gösteren temel planlama.
İŞLETMENİN TEMEL YETENEKLERİ Temel yetenekler, işletmeyi rakiplerinden farklılaştıran kabiliyet ve kapasiteleridir. Bu yetenekler işletmenin temel faaliyetlerinin merkezinde yer alır. Üstün performansı sağlayacak temel yeteneklerin saptanabilmesi için beş temel özellik açısından test edilmesi önerilir. Bunlar (1) değer, (2) nadirlik, (3) taklit edilemezlik, (4) ikame edilemezlik ve (5) kullanılabilirliktir.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Strateji kavramı, ilk ve yaygın şekilde askeri sevk ve idarede kullanılmıştır. Bu anlamda strateji genel bir "savaş planı" olarak tanımlanmakta ve savaşın hedefe yönelik planlanmasını ve yönetilmesini ifade etmektedir. Kuşkusuz, askeri hedef zaferin kazanılmasıdır. Bu bağlamda strateji ordunun veya bir birliğinin kuvvetli ve zayıf yönlerini belirleyerek düşman kuvvetlerinin durumunu incelemek suretiyle belirlenebilir. Strateji, önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutulan yol.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Kökeni askerliğe dayanan stratejik yönetimin ortaya çıkışı yönetim biliminin doğuşundan oldukça sonradır ve 20. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Stratejik yönetimin gelişimi iş sektörlerinin çoğunda uzun dönemli planlamanın yapılmasıyla başlamıştır. Uzun dönemli planlama işletmelerin çoğunda 1950 lerde ortaya çıkmıştır. Gelecekteki satışlarla ve nakit akışıyla ilgili veriler olmadan faaliyet bütçelerinin hazırlanması bir hayli zordu. Stratejik yönetim, örgütün uzun dönemli amaçlarına ulaşmasını mümkün kılabilmek, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü elde etmek ve kar maksimizasyonu sağlayabilmek amacıyla, kaynakların etkili ve verimli bir biçimde kullanılması.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ İkinci Dünya Savaşı sonrasında ekonomiler büyümüş ve pek çok ürüne ve hizmete olan talep artmıştı. Uzun dönemli talep tahminleri, büyüyen örgütlerin yöneticileri için detaylı pazarlamaya, dağıtıma, üretime, insan kaynaklarına ve finansal hareketlere ilişkin planları geliştirmelerini kolaylaştırdı. Stratejik yönetim, bir organizasyonun gelecekte varmak istediği hedefleri ve bu hedefe nasıl ulaşılacağını gösteren süreci ifade eder.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Uzun dönemli planlamanın amacı, gelecekteki belirli bir zaman dilimi için işletmenin ürün ve hizmetlerine olacak talebin büyüklüğünü tahmin etmek ve bu talebin nerede ortaya çıkacağını belirlemektir. Pek çok işletme, uzun dönemli planlamayı yatırımlarını genişletme, işe alım tahminleri, sermaye ihtiyaçları gibi kararlarını vermek için kullandılar.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Uzun Dönemli Planlama Stratejik Planlama Stratejik Yönetim
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Endüstrilerde değişimin gerçekleşmesiyle birlikte uzun dönemli planlama, stratejik planlamayla yer değiştirdi. Uzun dönemli planlamanın altında yatan varsayım, işletmenin mevcut ürün ve hizmetlerini üretmeye devam edeceğidir ve bu nedenle işletmenin temel kritik meselesi de taleple üretim kapasitesi arasındaki uyuşmanın sağlanmasıdır.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ Ancak stratejik planlamanın altında yatan varsayım çevrede büyük ölçekte ekonomik, sosyal, politik, teknolojik ve rekabetçi değişimlerin olduğudur. Bu nedenle işletme liderleri periyodik olarak aşağıdaki konularda değerlendirme yapmalıdırlar. Şu andaki ürün ve hizmetleri sunmaya devam edilecek mi? Farklı ürün ya da hizmetler sunmaya başlamalı mıyız? Operasyon ya da pazarlamada köklü bir şekilde farklı yöntemlere başvurmalı mıyız?
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ 1960 lar ve 1970 ler özellikle ABD deki işletmelerde stratejik planlamanın yaygın olarak görülmeye başlandığı yıllardır. Stratejik planlama süreci bu firmalara iş birimlerini yönetmede daha sistematik bir yaklaşım sağlamıştır. Planlama ve bütçeleme ufkunu, geleneksel on iki aylık faaliyet döneminin ötesine taşımıştır. Ayrıca işletme yöneticileri sadece finansal planlamanın uygun bir çerçeve olmadığını öğrenmişlerdir.
STRATEJİK YÖNETİMİN GELİŞİMİ 1980 lerde stratejik planlama kavramı, stratejik yönetim olarak genişlemiştir. Bu gelişme sadece çevresel dinamiklerin önemli olmadığını, işletmelerin bütün olarak kendilerini de yeniden keşfedebileceklerini ortaya koymuştur. Stratejinin sürekli yönetilmesi ve değerlendirilmesi başarının temel anahtarıdır. Böylece stratejik yönetimin karmaşık örgütleri yönetmede bir felsefe veya yaklaşım olarak uzun dönem varlığını sürdüreceğini söyleyebiliriz.
STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik Düşünme Stratejik düşünme, işletmeyi ve onun rekabetçi çevresini içeren unsurların bütününü ele almak, onların uyumlu olarak bir araya nasıl getirileceğini keşfetmek ve uzun dönemli bir bakış açısına sahip olmak anlamına gelir.
STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik Düşünme Stratejik düşünme hem stratejik yönetimin başlangıcı hem de her aşamada gerekli bir yetenektir. Stratejik yöneticiler aynı zamanda stratejik düşünürlerdir. Stratejik düşünme yeteneği, çevredeki değişimlere odaklanma, verileri analiz etme, varsayımları sorgulama ve yeni fikirler geliştirme yeteneğidir. Stratejik yönetim, bir organizasyonun ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaşmak istediği hedefleri ortaya koyan bir yönetim tekniğidir.
STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA
STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik Planlama Stratejiler ve stratejik kararlar, uzun vadede bir işletmenin geleceğini oluşturmanın arayışıdır. Merkezinde ise stratejik planlama yer alır. Stratejik planlama, belirli bir dönemi kapsayan, örgütün kim olduğunu, ne yaptığını, niçin yaptığını, geleceğe yönelik olarak şekillendiren ve rehberlik eden esas karar ve eylemleri üreten disiplinli bir çabadır.
Stratejik Planlama STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik planlama, kuruluşun bulunduğu nokta ile ulaşmayı arzu ettiği durum arasındaki yolu tarif eder. Kuruluşun amaçlarını, hedeflerini ve bunlara ulaşmayı mümkün kılacak yöntemleri belirlemesini gerektirir. Uzun vadeli ve geleceğe dönük bir bakış açısı taşır. Kuruluş bütçesinin stratejik planda ortaya konulan amaç ve hedefleri ifade edecek şekilde hazırlanmasına ve kaynak tahsisinin önceliklere dayandırılmasına rehberlik eder.
STRATEJİK YÖNETİMDE STRATEJİK DÜŞÜNME VE STRATEJİK PLANLAMA Stratejik Planlama Stratejik planlama, özetle, bir kuruluşun aşağıdaki dört temel soruyu cevaplandırmasına yardımcı olur: Neredeyiz? Nereye gitmek istiyoruz? Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz? Bu sorulara verilen cevaplar stratejik planlama sürecini oluşturur.
KAYNAKLAR Taşcı, D. Ulukan, C. (Editör) (2012). Stratejik Yönetim-I. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Aktan, C.C. Geleceği Kazanmanın Yolu: Stratejik Yönetim http://canaktan.net/canaktan_personal/canaktan-arastirmalari/toplam-kalite/aktan-stratejik-yonetim.pdf Bircan, İ. (2002). Kamu Kesiminde Stratejik Yönetim ve Vizyon. http://www.kalkinma.gov.tr/documents/bircani.pdf DPT Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu http://www.sp.gov.tr/upload/xspkutuphane/files/8pd20+kamu_idareleri_icin_stratejik_planlama_kilavuz u_2_surum.pdf 24