Lİderİ Lİder Yapan Nedİr? İş Hayatında Duygusal Zekânın Beş Bileşeni Özfarkındalık Özgüven Gerçekçi özdeğerlendirme Kendini fazla önemsememeye dayanan mizah duygusu Kendiniayarlama Motivasyon Empati Sosyal beceri Tanım İnsanın kendi ruh halini, duygularını ve güdülerini, ayrıca bunların başkaları üzerindeki etkilerini anlama ve kabul etme yeteneği Yıkıcı dürtüleri ve ruh hallerini kontrol etme ya da başka yöne çevirme yeteneği Hüküm vermede aceleci olmamaya, yani harekete geçmeden önce düşünmeye yatkınlık Para ve statü ötesindeki nedenler uğruna çalışma tutkusu Hedefler peşinde gayret ve sebatla koşmaya yatkınlık Başka insanların duygusal yapısını anlama yeteneği İnsanlara duygusal tepkilerine göre davranma becerisi İlişkileri yürütmede ve şebekeler kurmada ustalık Ortak zemin bulma ve yakınlık sağlama yeteneği Ayırt Edici Özellikler Güvenilirlik ve dürüstlük Belirsizlik karşısında rahatlık Değişime açıklık Güçlü başarı dürtüsü Başarısızlık karşısında bile iyimserlik Kuruluşa bağlılık Yetenekli kişileri geliştirmede ve elde tutmada uzmanlık Kültürel farklılıklara duyarlılık Müşterilere ve alıcılara hizmet Değişime öncülük etmede etkinlik İnandırıcılık Ekip kurmada ve yönetmede uzmanlık 13
Druskat ve Wolff Bir Ekip Et kin li ği Mo de li AR DI AR DI NA YA PI LAN ARAŞ TIR MA LAR, üye le ri ara sın da yük sek dü zey de ka tı lım, da ya nış ma ve iş bir li ği sağ la ya bil dik le rin de, ekip le rin da ha ya ra tı cı ve üret ken ol duk la rı nı gös ter di. Fa kat bun lar gi bi et ki le şim li dav ra nış la rın ya sal laş tı rıl ma sı ko lay de ğil dir. Bi zim ça lış ma mız, bu tür dav ra nış lar oluşma dan ön ce üç te mel şar tın mev cut ol ma sı ge rek ti ği ni gös te riyor: üye ler ara sın da kar şı lık lı gü ven, grup kim li ği al gı sı (üye ler ara sın da, ben zer siz ve ya rar lı bir gru ba ait ol duk la rı na da ir bir duy gu) ve grup et kin li ği al gı sı (bir eki bin bir lik te ça lı şa rak ay rı ça lış mak tan da ha iyi ic ra at ya pa bil di ği ne ve grup üye le ri nin da ha et ki li ol duk la rı na da ir bir inanç). Bu üç şar tın tam or ta sın da duy gu lar var dır. Gü ven, kim lik al gı sı ve et kin lik al gı sı duy gu nun iyi bir şe kil de ele alın dı ğı or tam lar da do ğar, bu yüz den de grup lar duy gu sal ze kâ la rı nı oluş tu ra rak bu du rum dan ya rar la nır lar. Gru bun duy gu sal ze kâ sı kat la nıl ma sı ge rek li kö tü lük ler le ba şa çık ma mese le si yü ze ye çık tık ça duy gu la rı ya ka la mak ve he men bas tır mak de ğildir. Bun dan çok uzak tır. Duy gu la rı bi linç li bir şe kil de yü ze ye çı kar mak ve eki bin ça lış ma sı nı na sıl et ki le dik le ri ni gör mek tir. Bu ay nı za man da eki bin için de ve dı şın da iliş ki ler oluş tu ran ve eki bin mey dan oku ma lar la yüz leşme ye te ne ği ni güç len di ren yol lar dan ha re ket et mek le il gi li dir. Duy gu sal ze kâ araş tır mak, ku cak la mak ve ni ha yet, enin de so nun da ta ma men in sa ni olan ça lış ma da duy gu la ra gü ven mek tir. Daha iyi kararlar, daha yaratıcı çözümler, daha yüksek verimlilik Katılım, dayanışma, işbirliği Güven, kimlik, etkinlik Grup duygusal zekâsı 108
Gru bun Duy gu sal Ze kâ sı nın Üç Dü ze yi İçin Norm lar Oluş tur mak GRU BUN DUY GU SAL ZE Kâ SI bü yük fark ya ra tan kü çük ha re ket lerle ilgilidir. Bu bir ekip üye si nin tes lim ta ri hi ni tut tur mak için bü tün ge ce ça lış ma sı anlamına gelmez; bu nu yap tı ğı için te şek kür et mek anlamına gelir. Fi kir le ri de rin le me si ne tar tış mak değil; ses siz bir üye ye dü şün cele ri ni sor maktır. Uyum, ge ri lim siz lik ve tüm üye le rin bir bir le rin den hoş lan ma sı değil; uyu mun ya pay, ge ri li min ifa de edil me miş ol du ğu nu ka bul et mek ve di ğer le ri ne say gı lı dav ran maktır. Aşağıdaki tab lo gru bun duy gu sal ze kâ sı nı oluş tu ran norm la rı yer leş tir mek için grup la rın ya pa bi lecek le ri ba zı kü çük şey le ri özet liyor. Birey Grup Sınır Ötesi Duygular hakkında farkındalık yaratan normlar Kişilerarası anlayış 1. İnsanların birbirini anlaması için grup işlerinden zaman ayırın. 2. Toplantının başında herkese nasıl olduklarını sorun. 3. Arzu edilmeyen davranışın bir sebebi olduğunu varsayın. O sebebin ne olduğunu bulun. Soru sorun ve dinleyin. Olumsuz atıfları göz ardı edin. 4. Ekip arkadaşlarınıza ne düşündüğünüzü ve nasıl hissettiğinizi söyleyin. Perspektif almak 1. Bir kararda herkesin hemfikir olup olmadığını sorun. 2. Sessiz üyelere ne düşündüklerini sorun. 3. Çok çabuk alınan kararları sorgulayın. 4. Bir şeytanın avukatı atayın. Ekibin öz-değerlendirmesi 1. Ekip etkinliğini incelemek için zaman planlayın. 2. Ölçülebilir görevler ve iş amaçları yaratın ve sonra bunları ölçün. 3. Grubun ruh halini kabullenin ve tartışın. 4. Grupta olan bitenlere dair hissinizi anlatın. 5. Üyelerin süreç denetimi yapmalarına izin verin. (Örneğin bir ekip üyesi şöyle söyleyebilir, Süreç denetimi: Şu an zamanı en etkili biçimde kullanıyor muyuz? Geribildirim aramak 1. Müşterilerinize işi nasıl yaptığınızı sorun. 2. İşinizi ilan edin ve yorum yapılmasını isteyin. 3. İşlemlerinizi kıyaslayın. Örgütsel anlayış 1. Kuruluştaki diğer insanları ilgilendiren şeyleri ve ihtiyaçları keşfedin. 2. Ekibin amaçlarını gerçekleştirme yeteneğini kimin etkileyebildiğini düşünün. 3. Kuruluş kültürünü ve politikaları tartışın. 4. Önerilen ekip işlerinin kuruluşun kültür ve politikalarıyla uyumlu olup olmadığını sorgulayın.
Duy gu la rın dü zen len me si ne yar dım eden norm lar Karşı karşıya gelmek 1. Temel kurallar koyun ve sorumsuz davranışa dikkat çekin. 2. Sorumsuz davranış içinde olan üyelere çağrıda bulunun. 3. Bu tür davranışa dikkat çekmek için eğlenceli araçlar yaratın. Bunlar genellikle grupta kendiliğinden ortaya çıkar. Onları güçlendirin. Yardımseverlik 1. Üyeleri destekleyin: İhtiyaçları varsa onlara yardım etmekte gönüllü olun, esnek olun ve duygusal destek sağlayın. 2. Üyelerin katkılarını onaylayın. Üyeler kendilerine değer verildiğini bilsinler. 3. Üyeleri saldırıdan koruyun. 4. Bireyselliğe ve bakış açısındaki farklılıklara saygılı olun. Dinleyin. 5. Asla aşağılayıcı ve alçaltıcı olmayın. Duygularla çalışmak için kaynaklar yaratmak 1. Zor meseleleri tartışmak için zaman ayırın ve onları çevreleyen duygulara hitap edin. 2. Gruptaki duyguları kabul etmek ve ifade etmek için yaratıcı, kısaltılmış yollar bulun. 3. Stresi ve gerilimi kabul etmek ve boşaltmak için eğlenceli yollar yaratın. 4. Üyelerin duygularının kabulünü ifade edin. Olumlu bir ortam yaratmak 1. Ekibin bir meydan okumayı karşılayabilme gücünü artırın. İyimser olun. Örneğin şöyle şeyler söyleyin: Bu işin üstesinden gelebiliriz ya da Hiçbir şey bizi durduramayacak. 2. Kontrol edebildiğiniz şeylere odaklanın. 3. Üyelere grubun önemli ve olumlu misyonunu hatırlatın. 4. Gruba daha önce benzer bir sorunu nasıl çözdüklerini hatırlatın. 5. Suçlama değil, sorun çözmeye odaklanın. Sorunları proaktif olarak çözmek 1. Sorunları öngörün ve önceden üzerinde düşünün. 2. Anlama inisiyatifini alın ve etkili olmak için ihtiyacınız olanı temin edin. 3. Diğerleri tepki vermiyorsa kendiniz yapın. Kendinize güvenin, başkalarına değil. Dış ilişkiler oluşturmak 1. Ağ iletişimi ve etkileşim için fırsatlar yaratın. 2. Diğer ekiplerin ihtiyaçlarını sorun. 3. Diğer ekiplere destek sağlayın. 4. Yaptığınız işte başkalarının bir payı olabilirse, onları ekip toplantılarına davet edin.
Duygusal Çevikliğinizi Ölçün Alıştırma İş yaşamınızdan zor bir durum seçin örneğin Amirimden olumsuz geribildirim aldım ya da Amirimden zam isteyeceğim. Sizi bu duruma kilitleyen bir düşünceyi tespit edin, örneğin Amirim bana hiç güvenmiyor ya da Ekip arkadaşlarımın yanında benim katkım devede kulak kalır. Kendinize şu soruyu sorun: Kovmaya uğraşırsam, bu düşünceden ne ölçüde kurtulabilirim? Epeyce mi, biraz mı, hiç mi? Tavsiye Öncelikle düşünce ve duygularınızdan kaçınmaya çalışıyorsanız, bunun yerine onları kabullenmeyi deneyin. Aklınızın yolladığı yararlı enformasyonu yakalamak için düşüncelerinizin ortaya çıktığı anı bulun ve günde birkaç kez duygularınızı yoklayın. Öncelikle düşünce ve duygularınıza teslim olmayı deniyorsanız, ayak basacağınız yeri bulun. On derin nefes alın, çevrenizi yoklayın ve sürüklenip gitmek yerine onları etiketleyin. Kendimi ona ne ölçüde teslim edip beni ezmesine izin verebilirim? Bu durumun yol açtığı bir duyguyu tespit edin. Öfke mi, üzüntü mü, korku mu, utanç mı, iğrenme mi yoksa başka bir şey mi? Eğer yalpalıyorsanız, kalıplarınızı tanıyın. Hangi duygu ve düşüncelerinizden kaçınmaya çalıştığınıza ve hangilerine teslim olduğunuza iyice dikkat ederek, tarif ettiğimiz stratejilerden birini seçin. Şunu sorun: Bu duygudan ne ölçüde kaçınabilirim veya görmezden gelmeyi deneyebilirim? Ona kendimi ne ölçüde teslim edebilirim? Sonraki adım, değerlerinize uygun şekilde eyleme geçmek. (Örnekler Değerleriniz Neler? başlığı altında) Söz ettiğiniz zor durum bağlamında hangisini uygulayacağınıza karar verin. 175