Prof Dr Sergülen Dervişoğlu Neoplazi tanım İsimlendirme sınıflama
Tanımlama İsimlendirme Sınıflama Neoplazi-Tümör
Neoplazi Yeni gelişme/büyüme Patolojik bozuk büyüme Aşırı büyüme Hücrelerin kesintisiz proliferasyonu
Tümör İnflamasyon sonucu şişme Neoplaziler şişlik oluşturabilir Tümör deyimi neoplazi ile eşdeğer kullanım Neoplazi kitle oluşturabilir Neoplaziler hücrelerin çoğalarak kitle oluşturmaları ile karakterlenirler
Onkoloji Onkos---logos Tümör bilimi Karkinos---iyileşmeyen neoplastik ülserler Karkinoma---solid malign/ kötü huylu tümör Yunanca yengeç Kanser---Malign tümörler için Latince---Kankrum=yengeç kökenli
Tarihçe En erken kanıtlar prehistorik ve erken historik dönem İnsan kemik tümörleri Ramayana --- Eski hindistan yazıtı (MÖ 2000) Malign tümörler için ilk kayıtlı bilgiler Tümörün bıçakla keserek tedavisi-cerrahi Arsenik bileşikleri ile tedavi-kemoterapi
Cos adasından Hippocrates (MÖ 460-375) Tıbbın babası Tümörleri 2 ye ayırmış Masum tümörler---( benign/iyi huylu/selim) Tehlikeli tümörler ---Hastanın ölümüne yol açan---(malign/kötü huylu/habis)
Patolojinin ana uğraşı Bening ve malign tümörlerin anatomik ve patolojik ayrımı/tanısı TÜMÖRLER
Nontümöral büyüme bozuklukları Malformasyon Bir organ ya da dokunun defektif formasyonu Gelişim yokluğu Asimetri Aşırı büyük olma
Hamartom Gerçek tümörle karıştırılabilir Fokal, iyi sınırlı aşırı büyüme Dokuların düzensiz ve normal dışı oranlarda oluşu Normalde bulunması gereken yerde ancak farklı organizasyonda Devamlı büyüme kapasitesi yok Tümör benzeri malformasyonlar/gelişim kusurları
HAMARTOM Gelişimsel anomali Doğumda mevcut ve görülebilir Fizyolojik büyüme (erişkin dönem) tamamlanana kadar büyür GERÇEK TÜMÖR Yeni gelişme Çoğu erişkinlerde görülür Büyüme otonom, ilerleyici ve vücudun büyüme dönemlerinden bağımsızdır
Hamartoma benzer Koristom Normalde bulunduğu bölgeye ait olmayan dokulardan yapılıdır Örneğin mesane duvarında, testis komşuluğunda sürrenal Pankreas, böbrek dokusu ektopisi Ektopi=heterotopi
Karaciğerde ektopik normal böbrek dokusu
Safra kesesi duvarında ektopik pankreas dokusu
Onarım Herhangi bir nedenle zarar sonrası Zararı onarmaya yönelik hücre proliferasyonu Normal yapı ve fonksiyona ulaşıncaya kadar büyüme İyileşme tamamlandığında büyüme kesilir Kontrollü büyüme
Hipertrofi---Hücre boyutunda büyüme Hiperplazi---Hücre sayısında artma Metaplazi--- Hücre tipinde değişme/rezerv hücreler Displazi---Erişkin tip hücrelerin boyut, şekil ve oryantasyonel ilişkisinde değişiklik/ özellikle epitelial hücrelerde
Paratiroid hiperplazi
Paratiroid adenomu H
Displastik hücreler Pleomorfizm---hücre boyut ve şeklinde değişkenlik/birbirine benzememe Hiperkromatik---Koyu boyanmış nukleus Nukleus/sitoplazma oranında artış Artmış mitotik aktivite Displazi=atipik hiperplazi Kronik irritasyon Displazi neoplazi gelişimine öncülük edebilir
Anaplazi İndifferansiasyon/olgun dokuya doğru farklılaşmama İlkel/primitif hücreler Hatta hücrelerin embriyolojik dönemde kalışı
Anaplazi Pleomorfizm ( hücrelerin boyut ve şekil değişikliği) Hiperkromazi ( Nukleusta yoğun DNA içeriği/koyu boyanma ) Nukleusun hücreye göre oransız bizimde büyük oluşu--- 1/1 Normal oran 1/4-1/6 Kromatinde kabalaşma ve topaklaşarak yoğunlaşma Büyük nukleol (Sentetik aktivite göstergesi)
Tümör tanımı Neoplazi---Kalıcı, anormal ve göreceli olarak otonom hücre üremesi Kalıcı hücresel defekt Hücre progenisine geçen yeni kod Pek çok faktör etkisinde gelişme Bir kere geliştikten sonra zamandan bağımsızlaşma
Tüm tümörler konağa muhtaçtır Beslenme Vasküler destek Endokrin desteğe gerkesinim Tümörün büyümesi değişik faktörlerle 2 yönlü etkilenebilir---hormonlar, ilaçlar, kimyasal ajanlar, infeksiyon, konağın sistemik durumu
İsimlendirme Tüm tümörler---benign/malign 2 temel dokudan oluşur Prolifere olan neoplastik/tümöral hücreler---parankim Destekleyici stroma---kan damarları ve bağ dokusu Parankim için çatı Yeterli vasküler destek
Stroma Stromal destek az ise---yumuşak ve etsi kıvamda tümörler Lenfoma, beyin tümörleri, medüller meme karsinomu Parankimal hücreler bol kollagen içeren stroma yapımını uyarabilir---desmoplazi Taş gibi sert kıvam Skiröz meme karsinomu
Sınıflandırma Etyolojik Etyoloji tam anlaşılmış değil Multifaktöryel/tek etkenli değil Aynı ajan---değişik tümör tipleri Aynı tümör--- değişik faktörler
Embriyojenik Sınıflama Geçerliliği süren bir konsept değil Blastom eki embriyolojik hücrelerin tümörleri için kullanılırdı Nefroblastom, nöroblastom, retinoblastom, hepatoblastom---çocukluk çağı tümörleri
Sınıflama Yerleşim: Bölgesel veya organ Organlar---Değişik dokular Değişik tümörler Tümörün köken aldığı organdan çok doku tipi tümörün davranışını belirler.
Fonksiyonel Sınıflama Tümörler bazı ara maddeler üretebilirler mukus, insülin Biyolojik davranış çok değişkendir Tatmin edici bir sınıflama değil Tanıya katkı sağlayabilir
Sınıflama Histogenetik ( sitogenetik) Tatminkar bir sınıflama Tümörün mikroskopik incelenmesini gerektirir Tümörün hücre tipi o tümör için en değişmez elemandır
Davranışa göre Sınıflama İkinci tatminkar sınıflama yöntemi Biyolojik davranış Benign/selim/iyi huylu Malign Daha hızlı büyüyen,yıkıcı/ destrüktif, tehlikeli tümör=kanser Güncel klasifikasyon---histogenetik ve davranışa göre sınıflamanın kombinasyonu
İsimlendirme Parankimal dokuya dayandırılır oma eki--- tümöre karşılık gelir Benign tümörler---hücre tipi + oma eki Fibrom---fibröz dokunun selim tümörü Adenom---Bez epitelinin selim tümörü Lipom---Yağ dokusunun selim tümörü kondrom---kıkırdağın selim tümörü
Benign ve malign tümörlerin özellikleri Diferensiasyon ve anaplazi Büyüme hızı Lokal invazyon Metastaz
Mikrofolliküler adenom
Makroskopik patolojik özellikler Değişken Sabit değil Değişik renkler Yapı Kıvam Köken aldığı dokudan farklı
Sferik, ovoid Kapsüllü İyi sınırlı Benign tümörler Serbestçe hareket eden Makroskopik görünümü uniform Regressif değişikilkler---kanama, infarkt,fibrozis (makroskopide uniformite kaybı )
Lokal büyüme ve invazyon Tüm tümörler kitlede ilerleyici bir artışla ekspansif büyürler---çevre dokuda bası Benign tümörler ---Çevredeki normal dokuyu iter---normal dokuda basınç atrofisi kapsül oluşumu---tümörün çevrelenmesi
Lokal büyüme ve invazyon Malign tümörler---komşu normal dokuyu invaze eder, infiltre eder ve yıkıma uğratır Sınırlar düzensizdir Yuvarlak ve kapsüllü değildir Bazı yavaş büyüyen ekspansif malign tm--- fibröz kapsül geliştirebilir---sınırda nikroskopik ince yengeç ayağını andıran uzanımlar --- infiltrasyon Gerçek kapsül değil---psödokapsül
Conn sendromu
Polip Mukozal yüzeyden kabaran büyüme Gastrik/kolonik lümen Genellikle yuvarlak kitle Sapla mukazal yüzeye tutunma Genis tabanla oturan tip=sessil Benign tümör Polipoid şekilli malign tümör---polipoid karsinom
Kaynaklar ve ileri okuma Robbins Pathologic Basis of Disease, Cotran, Kumar 2004 Pathology Illustrated, Macfarlane, Reid,Callande 2000 Sandritters Color Atlas and Textbook of Macropathology, Thomas, Kirstn, 1984 Basic Pathology, 6th ed, Kumar, Kotran, Robbins Pathology Rubin, Farber, 1999 Mohan Harsh Textbook of Pathology, 2005 Cerrahpaşa Patoloji Arşivi Internet (çeşitli medikal web siteleri)